Đánh địch đổ bộ đường không thường là trận then chốt trong chiến dịch phản công. Trong điều kiện chiến đấu ác liệt, tính biến động cao, việc sử dụng pháo binh hợp lý, phát huy cao nhất uy lực, hiệu quả các loại pháo, chi viện kịp thời cho chiến đấu là một trong những nội dung có ý nghĩa quan trọng, quyết định thắng lợi của trận đánh và cục diện chiến dịch.

M46 của Quân đội Nhân dân Việt Nam trong Chiến dịch Quảng Trị 1972. (Ảnh tư liệu)

Trận then chốt đánh địch đổ bộ đường không (ĐBĐK) trong chiến dịch phản công (CDPC) có thể tiến hành khi địch đang đổ quân, đứng chân chưa vững hoặc đã đổ quân xong, đang cơ động tiến công mục tiêu. Đây là giai đoạn mà ta và địch đối đầu trực tiếp, quyết liệt nhất. Bởi lẽ, chiến dịch vừa tập trung cho trận then chốt đánh địch ĐBĐK, vừa ngăn chặn, phản công tiêu diệt địch. Điều đó cho thấy, vấn đề sử dụng pháo binh chi viện trận then chốt đánh địch ĐBĐK trong CDPC sẽ xảy ra nhiều trường hợp, phụ thuộc vào trạng thái của địch và khả năng tận dụng thời cơ của người chỉ huy và đơn vị. Theo đó, người chỉ huy pháo binh sẽ vận dụng những hình thức chiến thuật khác nhau và đương nhiên mỗi trường hợp lại cần nghệ thuật bố trí, sử dụng pháo binh tương ứng. Để phát huy cao nhất sức mạnh hỏa lực pháo binh chi viện trận then chốt đánh địch ĐBĐK trong CDPC, người chỉ huy, cơ quan chủ nhiệm pháo binh chiến dịch cần thực hiện tốt một số yêu cầu sau:

1. Kết hợp chặt chẽ pháo tại chỗ với pháo cơ động, kịp thời chi viện hỏa lực cho các lực lượng đánh địch ĐBĐK ở thời cơ có lợi. Tham gia trận then chốt đánh địch ĐBĐK trong CDPC có lực lượng cơ động tiến công của chiến dịch và lực lượng tại chỗ (cấp trên, đơn vị bạn, lực lượng vũ trang địa phương,… trên địa bàn). Đối tượng địch ĐBĐK luôn chủ động về không gian, thời gian, có ưu thế về khả năng trinh sát, sức cơ động, hỏa lực; tình huống diễn ra nhanh, khó dự đoán chính xác khu vực, bãi đổ bộ. Trong khi đó, phần lớn pháo binh của lực lượng cơ động (đơn vị đảm nhiệm trận then chốt đánh địch ĐBĐK) chưa bố trí trước. Vì vậy, để bảo đảm hỏa lực chi viện kịp thời cho các lực lượng đánh địch ở thời cơ có lợi, người chỉ huy, cơ quan pháo binh chiến dịch cần có biện pháp, kế hoạch hiệp đồng chặt chẽ lực lượng pháo binh tại chỗ với pháo binh cơ động, tạo sức mạnh tổng hợp để nâng cao hiệu quả tác chiến pháo binh.

Kết hợp pháo cơ động với pháo tại chỗ vừa là yêu cầu, vừa là nội dung quan trọng trong nghệ thuật sử dụng pháo binh, được vận dụng phổ biến trong tác chiến. Song, trong điều kiện tác chiến mới, cùng với kết hợp chặt chẽ pháo binh cơ động với pháo binh tại chỗ theo từng giai đoạn, nhiệm vụ trận đánh, thì cơ quan, chủ nhiệm pháo binh chiến dịch cần đề đạt tổ chức kết hợp hỏa lực pháo binh chiến dịch với pháo binh cấp trên, đơn vị bạn và lực lượng vũ trang địa phương, kết hợp hỏa lực pháo binh với hỏa lực của bộ binh, xe tăng, phòng không, đặc công để đánh địch ngay từ khu vực căn cứ xuất phát, trên đường bay đến thực hành đánh địch tại khu vực bãi đổ bộ.

Để thực hiện nội dung, yêu cầu trên, người chỉ huy, trực tiếp là cơ quan và chủ nhiệm pháo binh chiến dịch phải xây dựng kế hoạch hỏa lực khoa học, tổ chức hiệp đồng, phối hợp chiến đấu một cách chặt chẽ, cụ thể, tỉ mỉ, triển khai đến từng thành phần, lực lượng ngay từ đầu và liên tục điều chỉnh, bổ sung kịp thời trong quá trình tác chiến. Khi phát hiện địch tập kết lực lượng, phương tiện chuẩn bị cho ĐBĐK, chiến dịch có thể hiệp đồng, phối hợp với các đơn vị bộ đội địa phương, dân quân tự vệ, các đội chuyên trách,… của các huyện, xã sử dụng xung lực, hỏa lực pháo binh, súng cối tập kích vào nơi địch tập trung quân, trại lính, kho tàng, tiêu diệt, phá hủy lực lượng, phương tiện vật chất hậu cần, kỹ thuật khi chúng đang tập kết, chuẩn bị bốc xếp lên máy bay. Đây là đòn đánh hiểm, phù hợp với điều kiện mới khi CDPC tiến hành trong thế trận chiến tranh nhân dân phát triển, lấy khu vực phòng thủ địa phương làm nền tảng. Trong thực hành đánh địch tại khu vực, bãi đổ bộ, chiến dịch có thể sử dụng một phần pháo cơ động, bố trí tại trận địa lâm thời, pháo binh chuyên trách, kết hợp với pháo binh tại chỗ của các lực lượng bố trí gần khu vực, bãi đổ bộ để tập kích hỏa lực, chế áp sinh lực, kiềm chế, chế áp các trận địa pháo binh, súng cối nguy hại, sở chỉ huy địch có liên quan trực tiếp đến trận đánh; pháo binh tại chỗ chi viện cho đánh địch rộng khắp, kiềm chế, chế áp các mục tiêu, bãi đổ bộ mà ta chưa có điều kiện tiến công, tạo điều kiện cho các lực lượng vây ép, kiềm chế, ngăn chặn địch ĐBĐK. Như vậy, vừa phát huy được hết ưu thế, sở trường của từng lực lượng, tránh bộc lộ sớm lực lượng, ý định tác chiến, hạn chế thương vong do hỏa lực địch gây ra, vừa sẵn sàng tập trung hỏa lực tạo ưu thế hơn địch.

Để tạo lập và phát huy sức mạnh tổng hợp của các loại hỏa lực, nâng cao hiệu quả, khả năng hỏa lực, người chỉ huy, cơ quan pháo binh các cấp cần phải nghiên cứu, bố trí đội hình chiến đấu phù hợp, trong tầm bắn hiệu quả, có thể nhanh chóng cơ động hỏa lực, cơ động pháo, chuyển hóa thế trận, tạo mật độ hỏa lực cao khi cần. Đồng thời, làm tốt công tác chuẩn bị chiến trường, trinh sát nắm địch, chuẩn bị phần tử bắn, chỉ huy bắn.

2. Sử dụng lực lượng pháo binh tập trung, tạo ưu thế cần thiết trên hướng, mục tiêu tiến công chủ yếu, thời điểm quan trọng, quyết định. Đây vừa là yêu cầu, vừa là nguyên tắc, nghệ thuật sử dụng pháo binh, nhằm giải quyết mâu thuẫn giữa số lượng, chất lượng pháo binh còn hạn chế, khả năng hỏa lực pháo binh còn thấp so với yêu cầu, nhiệm vụ hỏa lực. Để thực hiện tốt yêu cầu đó, cơ quan, chủ nhiệm pháo binh chiến dịch phải căn cứ vào thực tiễn tình hình địch, ta, sử dụng lực lượng tập trung có lựa chọn trên hướng, khu vực, mục tiêu chủ yếu và thời điểm quan trọng, quyết định.

Mục tiêu quan trọng trong đánh địch ĐBĐK của pháo binh là sở chỉ huy, trận địa pháo binh, súng cối và sinh lực địch. Thời cơ có lợi nhất để pháo binh phát huy hiệu quả uy lực, sức mạnh hỏa lực là lúc địch bộc lộ ngoài công sự, khi địch đổ bộ vừa tiếp đất, chưa kịp triển khai đội hình. Trong các trường hợp này, pháo binh cần tập trung ở mức cao nhất có thể để đảm bảo hỏa lực chi viện cho các lực lượng đánh địch.

Sử dụng pháo binh tập trung trong thời cơ có lợi, thời điểm quan trọng quyết định, nhưng cần coi trọng bảo đảm các cấp đều có hỏa lực để chủ động trong mọi tình huống. Tập trung pháo binh phải toàn diện cả lực lượng, phương tiện, chỉ huy, hiệp đồng và công tác bảo đảm. Tập trung pháo binh đến mức nào phải tùy thuộc vào tình hình địch, khả năng huy động và yêu cầu, nhiệm vụ, diễn biến của chiến dịch. Nếu tập trung không đủ mạnh sẽ không tạo được ưu thế để đánh địch, nhưng nếu tập trung hỏa khí quá lớn sẽ dễ bị địch phát hiện, sử dụng vũ khí công nghệ cao đánh phá gây thiệt hại. Vì vậy, trong tập trung pháo binh, người chỉ huy và cơ quan pháo binh chiến dịch cần tuân thủ nguyên tắc “hỏa khí phân tán, hỏa lực tập trung”, lấy tập trung hỏa lực là chính, hỏa khí phân tán để bảo toàn lực lượng và tập trung tạo ưu thế ở thời điểm quyết định. Nếu tập trung quá mức vào một số mục tiêu, nhiệm vụ, có thể sẽ gây lãng phí, hoặc không còn lực lượng để xử trí các tình huống nảy sinh. Việc phân tán hỏa khí phải không để ảnh hưởng lớn đến yêu cầu tập trung hỏa lực chi viện đánh địch ở thời cơ có lợi. Đánh địch ĐBĐK tại bãi đổ bộ có thể là một trận đánh hoặc một số trận đánh kế tiếp nhau. Vì vậy, sử dụng pháo binh ở mỗi trận đều phải được đặt trong mối liên hệ tổng thể giữa trận đầu, các trận tiếp theo và hỏa lực chi viện cho các lực lượng khác, thực hiện đánh địch rộng khắp, nhằm tạo điều kiện cho trận then chốt đánh địch ĐBĐK theo đúng ý định của Tư lệnh chiến dịch.

3. Chỉ huy hỏa lực pháo binh kiên quyết, linh hoạt, hiệp đồng chặt chẽ, bảo đảm chu đáo, toàn diện. Đây là yêu cầu cao nhất về lãnh đạo, chỉ đạo, chỉ huy của tư lệnh, cơ quan và chủ nhiệm pháo binh trong chuẩn bị, thực hành trận then chốt đánh địch ĐBĐK trong CDPC. Thực hành đánh địch ĐBĐK, thời cơ xuất hiện nhanh và qua đi cũng rất nhanh, tình huống biến động mau lẹ, có thể trong dự kiến, được chuẩn bị trước, có thể xuất hiện ngoài dự kiến, cho nên công tác chỉ huy, hiệp đồng, bảo đảm của pháo binh phải chặt chẽ. Người chỉ huy, cơ quan, chủ nhiệm pháo binh các cấp cần nghiên cứu nắm chắc tình hình, đánh giá đúng thực tế, dự kiến nhiều tình huống, có kế hoạch sẵn sàng huy động vật chất hậu cần - kỹ thuật, bảo đảm cho các lực lượng chiến đấu liên tục, đáp ứng nhiều tình huống khác nhau. Trên cơ sở đó, người chỉ huy, cơ quan và chủ nhiệm pháo binh tổ chức hệ thống hỏa lực chặt chẽ ở các cấp, phù hợp với cách đánh của binh chủng hợp thành; hạ quyết tâm sử dụng hỏa lực nhanh, chính xác, làm cơ sở để giao nhiệm vụ (bổ sung nhiệm vụ), hiệp đồng chặt chẽ giữa các lực lượng, chỉ huy điều hành các đơn vị pháo binh thực hành hỏa lực chi viện cho các lực lượng tiến công đạt hiệu quả cao nhất. Trong các tình huống phức tạp, hoặc khi thời cơ đánh địch xuất hiện, để tạo mật độ hỏa lực cao, nhanh chóng sát thương lớn quân địch, chi viện cho bộ binh, xe tăng cơ động triển khai đội hình, phát triển chiến đấu, Tư lệnh chiến dịch cần chỉ huy tập trung, thống nhất các lực lượng pháo binh, tiến hành hỏa lực đánh đòn phủ đầu và hỏa lực chuẩn bị ngắn. Chủ nhiệm pháo binh chỉ huy các đơn vị pháo binh chiến dịch thực hiện nhiệm vụ hỏa lực theo quyết tâm của tư lệnh; đồng thời, tổ chức hiệp đồng với các thành phần, lực lượng pháo binh khác nâng cao khả năng hỏa lực tiêu diệt địch. Trong chỉ huy hỏa lực có thể vận dụng phương pháp phân cấp hoặc chỉ huy vượt cấp để đánh địch đúng thời cơ, thời điểm có lợi. Như vậy, đảm bảo vừa tập trung, thống nhất về hỏa lực, chi viện cho bộ binh xe tăng kịp thời, có hiệu quả, vừa phát huy được hiệu quả hỏa lực pháo binh đánh địch độc lập khi có thời cơ.

Mặt khác, để nâng cao hiệu quả hoạt động chỉ huy hỏa lực pháo binh, cần nghiên cứu, tổ chức cơ quan chỉ huy pháo binh phù hợp; có thể tổ chức cơ quan chỉ huy pháo binh lâm thời trong trận then chốt đánh địch ĐBĐK, để phục vụ cho nhiệm vụ chỉ huy hỏa lực theo ý định, kế hoạch thống nhất của Tư lệnh chiến dịch. Các đơn vị pháo binh phải tiến hành công tác bảo đảm đầy đủ, chu đáo, toàn diện và bí mật. Công tác bảo đảm phải triển khai theo phương án đánh địch ĐBĐK, cả trong và ngoài dự kiến. Đặc biệt, trong điều kiện địch ĐBĐK có ưu thế, khả năng vượt trội về sức cơ động, trinh sát phát hiện sớm từ trên không và tiến hành hỏa lực sát thương nhanh bằng vũ khí công nghệ cao,… cơ quan và người chỉ huy pháo binh cần chú trọng triển khai đồng bộ các biện pháp ngụy trang, nghi binh và cơ động để hạn chế hỏa lực của địch, nâng cao hiệu quả hỏa lực pháo binh.

Từ các bài học kinh nghiệm trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, các đơn vị pháo binh cần quán triệt và vận dụng tốt tư tưởng đánh gần (đưa pháo lên cao, vào gần, bắn thẳng) và đánh cài xen với địch, nâng cao hiệu quả hỏa lực pháo binh; bảo đảm trong bất kỳ tình huống nào, pháo binh cũng chi viện kịp thời, hiệu quả cho các lực lượng chiến đấu, góp phần giành thắng lợi trận then chốt đánh địch ĐBĐK và cả chiến dịch.

Thượng tá, ThS. NGUYỄN ĐỨC THANH