Đội ngũ giảng viên là lực lượng nòng cốt quyết định đến chất lượng giáo dục - đào tạo và sự phát triển của các nhà trường Quân đội. Nhận thức rõ điều đó, những năm qua, công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên có phẩm chất, trình độ, năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ luôn được quan tâm đúng mức. Tuy nhiên, trước yêu cầu đổi mới công tác giáo dục - đào tạo, các học viện, trường sĩ quan cần có giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đối với lực lượng này.

Quán triệt, thực hiện nghị quyết, quyết định, đề án của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương - Bộ Quốc phòng về công tác giáo dục - đào tạo nói chung, về nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo Quân đội nói riêng, các học viện, trường sĩ quan luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên, nhất là về trình độ, nghiệp vụ sư phạm, ngoại ngữ, năng lực thực tiễn, đáp ứng yêu cầu giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Nhờ đó, đội ngũ nhà giáo Quân đội luôn vững vàng về bản lĩnh chính trị, trung thành với Đảng, Tổ quốc và nhân dân; có phẩm chất đạo đức tốt, lối sống lành mạnh, gắn bó với nghề, khắc phục mọi khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Số giảng viên đạt chuẩn theo quy định, có học hàm, học vị, được nhận các danh hiệu cao quý ngày càng nhiều và trẻ hóa.

Tuy vậy, so với yêu cầu chuẩn hóa giảng viên hiện nay, một số giảng viên chưa được đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm, chưa qua thực tế theo chức vụ đào tạo, nên có một thực tế là có những giảng viên chưa qua chức danh cấp dưới nhưng lại đảm nhiệm giảng dạy cho người học ở chức danh cao hơn. Bên cạnh đó, một bộ phận giảng viên “kiến thức thiếu hệ thống, năng lực, kinh nghiệm chỉ huy, huấn luyện, quản lý bộ đội còn yếu”¹, nhất là trình độ tin học, ngoại ngữ còn hạn chế, làm ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo cán bộ Quân đội.

Nhiệm vụ xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; sự tác động của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0; yêu cầu của Nghị quyết Trung ương 7 (khóa XII) về xây dựng đội ngũ cán bộ, đòi hỏi đội ngũ giảng viên phải được đào tạo, bồi dưỡng toàn diện, chuẩn hóa theo quy định của Nhà nước và Bộ Quốc phòng nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ Quân đội đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ. Vì vậy, bài viết đề cập mấy giải pháp góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên ở các học viện, trường sĩ quan Quân đội hiện nay.

Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với công tác đào tạo, bồi dưỡng giảng viên. Thực tiễn cho thấy, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra của đảng ủy, ban giám hiệu các học viện, trường sĩ quan là nhân tố quan trọng quyết định đến chất lượng, hiệu quả công tác này. Vì vậy, lãnh đạo, chỉ huy các nhà trường Quân đội cần quán triệt, nắm vững các nghị quyết, chỉ thị của trên² về công tác quân sự, quốc phòng, xây dựng đội ngũ cán bộ nói chung, về giáo dục - đào tạo trong Quân đội nói riêng, nhất là chủ trương của Quân ủy Trung ương - Bộ Quốc phòng về “xây dựng nhà trường thông minh”, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ trước tác động của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0. Qua đó, làm cho đội ngũ này thấy được yêu cầu đặt ra đối với phẩm chất, năng lực, trình độ của đội ngũ nhà giáo Quân đội và sự cần thiết phải nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng đối với đội ngũ giảng viên. Trên cơ sở thống nhất về nhận thức, các học viện, trường sĩ quan căn cứ vào tình hình thực tế đội ngũ giảng viên và chức năng, nhiệm vụ của từng trường để xác định nội dung, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng cho phù hợp, hiệu quả.

Cấp ủy, chỉ huy các khoa giáo viên và các cơ quan chức năng trong từng nhà trường cần bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của trên, làm tốt công tác tham mưu, kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, bất cập trong công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên theo phạm vi, chức trách của từng tổ chức, bảo đảm khoa học, có tính dự báo, đi trước, đón đầu, tránh tình trạng thụ động, hình thức; kết hợp nhiều hình thức đào tạo, bồi dưỡng, trong đó chú trọng bồi dưỡng thông qua thực tiễn giảng dạy, cập nhật kiến thức mới, v.v.

Hai là, thường xuyên gắn đào tạo, bồi dưỡng với chuẩn hóa đội ngũ giảng viên. Đây vừa là mục tiêu, yêu cầu, vừa là điều kiện mang tính mục đích, nhằm đáp ứng sự phát triển của nhiệm vụ giáo dục - đào tạo trong tình hình mới. Theo đó, việc đào tạo, bồi dưỡng phải gắn với mô hình cơ bản của giảng viên ở các học viện, trường sĩ quan; hướng tới những cán bộ chuyên môn có trình độ học vấn cao, trình độ thạc sĩ trở lên, được đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm, đáp ứng các tiêu chí theo quy định về: phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, trình độ, năng lực, kỹ năng, phương pháp sư phạm, có khả năng phát triển toàn diện và phải được giảng dạy theo đúng chuyên ngành đào tạo. Ngoài ra, mỗi giảng viên còn phải đáp ứng các tiêu chuẩn của từng chức danh giảng viên cụ thể. Vì vậy, trong quá trình đào tạo, bồi dưỡng giảng viên, các học viện, trường sĩ quan cần bám sát yêu cầu chuẩn hóa, nhất là phải đối chiếu với tiêu chuẩn chức danh sĩ quan chuyên môn - kỹ thuật - nghiệp vụ trong Quân đội nhân dân Việt Nam, được quy định tại Thông tư 66/2017/TT-BQP, ngày 30-3-2017 của Bộ Quốc phòng để tiến hành đào tạo, bồi dưỡng cho phù hợp. Về cơ bản, lâu dài, phải tập trung đào tạo, bồi dưỡng nâng cao và chuyên sâu đối với đội ngũ giảng viên một cách toàn diện, bền vững, đáp ứng yêu cầu chung theo chuẩn quốc gia và hội nhập quốc tế, phù hợp với đặc thù của nhà trường Quân đội. Kiên quyết không chạy theo số lượng mà xem nhẹ yếu tố chất lượng và các tiêu chí; kịp thời phát hiện những lệch chuẩn của giảng viên để đào tạo, bồi dưỡng, khắc phục.

Ba là, tiếp tục đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp đào tạo, bồi dưỡng. Đây là vấn đề có ý nghĩa quan trọng, nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập trong công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên. Vì vậy, trên cơ sở kế thừa những yếu tố hợp lý, cần tiến hành rà soát chương trình, nội dung đào tạo, kiên quyết khắc phục tình trạng trùng lặp nội dung ở các cấp học, bậc học, bảo đảm tính lô-gic, hợp lý đối với khối kiến thức cơ sở, chuyên ngành, tin học và ngoại ngữ. Trong đó, ưu tiên đào tạo chuyên sâu về chuyên ngành, tính toán thời gian và lượng kiến thức phù hợp để nâng cao trình độ ngoại ngữ, tin học, kiến thức pháp luật cho đội ngũ giảng viên, đảm bảo cho họ sẵn sàng làm việc trong môi trường quốc tế như Nghị quyết Trung ương 7 (khóa XII) đã đề ra. Đồng thời, quan tâm bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho những giảng viên chưa qua đào tạo giáo viên; nâng cao trình độ chỉ huy, tham mưu tác chiến, tiến hành công tác đảng, công tác chính trị cho đội ngũ này. Thực hiện tốt phương châm “lý luận gắn với thực tiễn”, “nhà trường gắn với đơn vị”, “thao trường gắn với chiến trường”; vận dụng linh hoạt các hình thức đào tạo, bồi dưỡng; kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục - đào tạo với nâng cao khả năng tư duy độc lập, sáng tạo và nghiên cứu khoa học, giữa trang bị kiến thức với bồi dưỡng nâng cao tay nghề cho đội ngũ giảng viên. Đào tạo sau đại học phải bảo đảm tính hiện đại theo hướng đào tạo chuyên gia, chú trọng trang bị kiến thức mới, khả năng tư duy độc lập, sáng tạo, năng lực giải quyết những vấn đề lý luận và thực tiễn của khoa học chuyên ngành và kiến thức xây dựng lực lượng vũ trang, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Quá trình đổi mới phải tiến hành một cách toàn diện, đồng bộ, khoa học, có bước đi phù hợp, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, không chủ quan, nóng vội, song cũng không trì trệ, hữu khuynh. Đối với những giảng viên chưa giữ cương vị thực tế tại đơn vị, nhưng lại tham gia đào tạo cán bộ sẽ đảm nhiệm chức danh cao hơn, các học viện, nhà trường Quân đội cần có kế hoạch đưa họ đi luân chuyển ở đơn vị để có kiến thức thực tế và sự trải nghiệm thực tiễn. Qua đó, giúp giảng viên không chỉ tự tin, mà còn nâng cao chất lượng giảng dạy. Để nhà trường gắn với đơn vị, hằng năm, các nhà trường cần mời các đồng chí có cương vị thực tế ở đơn vị về báo cáo chuyên đề theo “đặt hàng” của nhà trường nhằm bổ sung kiến thức thực tiễn đơn vị cho đội ngũ giảng viên.

Một vấn đề quan trọng hiện nay là, các học viện, trường sĩ quan cần đặc biệt coi trọng giáo dục, rèn luyện bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống cho đội ngũ giảng viên; có năng lực và kiên quyết đấu tranh bác bỏ quan điểm, luận điệu sai trái, chống phá của các thế lực thù địch; không có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Bốn là, phát huy tính tích cực, chủ động trong tự đào tạo, tự bồi dưỡng của giảng viên. Đào tạo, bồi dưỡng là con đường ngắn nhất và hiệu quả nhất để nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, song nó lại phụ thuộc rất lớn vào việc tự đào tạo, tự bồi dưỡng của đội ngũ này trên thực tế, nhất là trước sự phát triển của nhiệm vụ giáo dục - đào tạo, nghiên cứu khoa học, đòi hỏi giảng viên phải luôn tự cố gắng phấn đấu mới khẳng định được mình trong thực tiễn. Hiện nay, một số giảng viên có biểu hiện thiếu tích cực, tự giác trong học tập, rèn luyện, bằng lòng, thỏa mãn với kiến thức, năng lực, kết quả giảng dạy và nghiên cứu khoa học của bản thân, dẫn đến sự tụt hậu về trình độ, kiến thức, kỹ năng, phương pháp,... làm ảnh hưởng trực tiếp tới kết quả giảng dạy, nghiên cứu khoa học và uy tín của đội ngũ này. Vì vậy, lãnh đạo, chỉ huy các cấp cần thường xuyên làm tốt công tác giáo dục, nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho đội ngũ giảng viên đối với việc tự đào tạo, bồi dưỡng bản thân; cần đặt ra yêu cầu cao và thường xuyên kiểm tra, giúp đỡ; quan tâm thực hiện tốt các chế độ chính sách, công tác thi đua, khen thưởng, tạo động lực cho giảng viên trong tự học, tự rèn. Mỗi giảng viên nếu không muốn tụt hậu so với thực tiễn và yêu cầu nhiệm vụ phải nêu cao tinh thần trách nhiệm tu dưỡng, rèn luyện bản thân, chủ động khắc phục khó khăn để tự học, tự bồi dưỡng, phấn đấu nâng cao trình độ, phương pháp, kỹ năng, kinh nghiệm, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ dạy học và nghiên cứu khoa học.

Các giải pháp trên là những vấn đề gợi mở, tùy theo chức năng, nhiệm vụ được giao, các học viện, trường sĩ quan có thể nghiên cứu, vận dụng, nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục - đào tạo, xây dựng hệ thống nhà trường Quân đội vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Trung tá TRẦN THANH SƠN, Học viện Chính trị

____________

1 - Quân ủy Trung ương - Nghị quyết “Về xây dựng đội ngũ cán bộ Quân đội giai đoạn 2013 - 2020 và những năm tiếp theo”, Số 769-NQ/QUTW, H. 2012, tr. 3.

2 - Nghị quyết 29-NQ/TW, ngày 04-11-2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”; Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ X; Chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2011 - 2020; Chỉ thị 16/CT-TTg, ngày 04-5-2017 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường năng lực tiếp cận cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0; Quyết định và Kế hoạch hành động của hệ thống nhà trường Quân đội trước tác động của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 giai đoạn 2018 -2020 và những năm tiếp theo, v.v.