Cán bộ khoa học, kỹ thuật quân sự là một bộ phận quan trọng cấu thành đội ngũ cán bộ của Đảng trong Quân đội. Để xây dựng được đội ngũ này có bản lĩnh chính trị vững vàng, trình độ chuyên môn giỏi, phẩm chất đạo đức tốt, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, trước hết cần thực hiện tốt khâu đánh giá cán bộ.

Những năm qua, đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ thuật trong toàn quân không ngừng lớn mạnh, trưởng thành, có bản lĩnh chính trị vững vàng, trình độ học vấn, phẩm chất đạo đức tốt, năng lực nghiên cứu, thực hiện nhiệm vụ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Kết quả đó có nguyên nhân quan trọng là cấp ủy, chỉ huy các cấp đã đánh giá, bố trí đúng vị trí, vai trò, năng lực, trình độ của đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ thuật, tạo điều kiện để họ tích cực rèn đức, luyện tài, nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học, trình độ làm chủ, khai thác, nghiên cứu chế tạo, cải tiến, bảo quản, sử dụng, nâng cấp vũ khí, trang bị kỹ thuật, góp phần quan trọng nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của Quân đội.

Tuy nhiên, so với yêu cầu đề ra, công tác đánh giá cán bộ khoa học, kỹ thuật ở một số cấp ủy, cơ quan, đơn vị, nhất là ở cơ sở còn thiếu tính toàn diện, đồng bộ, thậm chí có lúc chưa phản ánh đúng thực chất, còn có biểu hiện cảm tính, nể nang, dễ dãi hoặc định kiến, né tránh, một chiều, nặng về bằng cấp, v.v.. Những hạn chế đó làm cho động lực, khả năng, vai trò của cán bộ khoa học, kỹ thuật chưa được phát huy cao trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ, thậm chí bị mai một. Nguyên nhân hạn chế trên, chủ yếu là do việc chấp hành nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình ở một số cấp ủy, chỉ huy cơ quan, đơn vị chưa nghiêm túc; việc đánh giá có lúc còn quan liêu, cảm tính, thiếu công tâm, khách quan, v.v.

Hiện nay, nhiệm vụ xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, có lực lượng tiến thẳng lên hiện đại đang đặt ra yêu cầu rất cao đối với đội ngũ cán bộ. Thực hiện mục tiêu đó, Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng coi việc xây dựng đội ngũ cán bộ nói chung, cán bộ khoa học, kỹ thuật quân sự nói riêng là một nhiệm vụ trọng tâm. Do vậy, đánh giá đúng đội ngũ cán bộ sẽ làm cơ sở bố trí đúng người, đúng việc, từ đó nhân thêm sức mạnh của tổ chức, cán bộ phát huy được sở trường, phẩm chất, năng lực của họ; ngược lại, đánh giá không đúng dẫn đến bố trí, sử dụng sai, gây ra thắc mắc, mất đoàn kết nội bộ, làm mai một động lực phấn đấu, phát triển, thậm chí làm mất lòng tin, thui chột tài năng của cán bộ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình thực hiện nhiệm vụ.

Để đánh giá cán bộ khoa học, kỹ thuật quân sự một cách thực chất, cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, cơ quan chức năng các cấp cần quán triệt, thực hiện tốt yêu cầu: “Đổi mới công tác đánh giá cán bộ theo hướng: xuyên suốt, liên tục, đa chiều, theo tiêu chí, bằng sản phẩm, thông qua khảo sát, công khai kết quả và so sánh với chức danh tương đương”¹, với một số nội dung giải pháp cơ bản sau:

Một là, nâng cao nhận thức về vai trò của khâu đánh giá trong quy trình công tác cán bộ. Quy trình công tác cán bộ của Đảng đã xác định rõ: đánh giá cán bộ là tiền đề, quy hoạch cán bộ là nền tảng, luân chuyển cán bộ là khâu đột phá, đào tạo, bồi dưỡng là yêu cầu cơ bản trước mắt và lâu dài để bố trí, sử dụng đúng cán bộ. Thực tế cho thấy, đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ thuật, nhất là những cán bộ nghiên cứu khoa học, kỹ thuật quân sự cơ bản, chuyên biệt, chuyên sâu và chuyên gia đầu ngành thường có phẩm chất riêng, làm việc tương đối độc lập, có trình độ chuyên sâu, tư duy sáng tạo, nhạy bén, nên có cái “tôi” rất cao, tính cách bộc trực, thẳng thắn, thích nêu chính kiến, không chấp nhận sự bảo thủ, dĩ hòa vi quý, v.v. Vì vậy, nếu nhận xét, đánh giá một cách phiến diện, sai lệch, thiên kiến,… sẽ không tạo được động lực để họ phấn đấu vươn lên hoàn thành nhiệm vụ.

Như vậy, đánh giá cán bộ là khâu đầu tiên, nếu làm tốt sẽ đảm bảo cho công tác cán bộ thực sự có chất lượng, bố trí, sử dụng cán bộ có hiệu quả. Nhận thức rõ điều này, sẽ giúp cho cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chức năng các cấp có biện pháp cụ thể trong lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, đảm bảo đưa công tác đánh giá cán bộ đi vào nền nếp, có hiệu quả cao; khắc phục được những hạn chế trong quá trình đánh giá cán bộ. Qua đó, góp phần giúp lãnh đạo và cơ quan chức năng nắm, hiểu rõ từng cán bộ, làm cơ sở bồi dưỡng, đào tạo, bố trí, sử dụng đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ thuật có hiệu quả, đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa Quân đội; đồng thời, giúp họ hiểu đúng mình, phát huy ưu điểm, sửa chữa khuyết điểm, ra sức phấn đấu hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ.

Hai là, tiếp tục xây dựng, hoàn thiện tiêu chí đánh giá đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ thuật có tính khoa học cao, phù hợp từng đối tượng. Đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ thuật được bố trí theo chức trách, nhiệm vụ ở các cấp trong toàn quân theo cơ cấu, tổ chức, biên chế cụ thể, phù hợp với chuyên ngành đào tạo và sự phân công của tổ chức. Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ thuật là việc làm thiết yếu, trách nhiệm của cấp ủy, người chỉ huy các cấp. Đây là bộ công cụ, tạo cơ sở cho lãnh đạo, chỉ huy và cơ quan chức năng xem xét, đánh giá cán bộ được công tâm, khách quan, toàn diện, chính xác. Bộ tiêu chí cần phải hội tụ đầy đủ quan điểm của Đảng, Quân ủy Trung ương, cấp ủy cấp mình, đảm bảo tính cơ bản, toàn diện, đồng bộ, có chuẩn mực cụ thể, phù hợp với chức năng đơn vị, chức trách của từng cán bộ. Đồng thời, làm cơ sở để đánh giá cán bộ một cách toàn diện, đa chiều, nhưng cụ thể, chính xác cả về bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, trình độ học vấn, năng lực, phương pháp, tác phong công tác và hiệu quả thực hiện chức trách được giao. Trong đó, cần coi trọng tiêu chí về năng lực nghiên cứu, chất lượng tổ chức thực hiện các đề tài, dự án, chương trình phát triển, áp dụng khoa học, kỹ thuật để cải tiến, nâng cao chất lượng vũ khí, phương tiện, trang bị kỹ thuật phục vụ cho mọi hoạt động của bộ đội, trước hết là huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu.

Ba là, tôn trọng sự thật, không cảm tính, không định kiến, không phiến diện khi nhận định, đánh giá cán bộ. Xem xét cán bộ, không chỉ xem ngoài mặt mà còn phải xem tính chất của họ; không chỉ xem một việc, một lúc mà phải xem cả quá trình, toàn bộ công việc của họ. Bên cạnh dựa chắc vào các tiêu chí đã đề ra, cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chức năng khi xem xét, đánh giá đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ thuật quân sự cần phải bám sát thực tế quá trình học tập, rèn luyện, phấn đấu của từng cán bộ. Trong đánh giá, không thể lấy một kết quả, một hoạt động của một giai đoạn để làm căn cứ đánh giá cho cả một giai đoạn dài, cũng không thể lấy kết quả của một đề tài, nhiệm vụ khoa học mà đánh giá tổng thể. Do vậy, khi đánh giá cán bộ, cần bảo đảm tính khách quan, toàn diện, lịch sử. Thực tiễn đã chứng minh: “Một người cán bộ khi trước có sai lầm, không phải vì thế mà sai lầm mãi. Cũng có cán bộ đến nay chưa bị sai lầm, nhưng chắc gì sau này không phạm sai lầm? Quá khứ, hiện tại và tương lai của mọi người không phải luôn giống nhau”².

Để đảm bảo đánh giá đúng cán bộ, các cấp cần kết hợp chặt chẽ với phân tích chất lượng đảng viên; trước khi hết nhiệm kỳ và khi chuẩn bị đề bạt, luân chuyển, điều động, lấy kết quả thực hiện chức trách, nhiệm vụ (cả công tác chỉ huy, quản lý và nghiên cứu, tổ chức thực hiện các đề tài, dự án khoa học kỹ thuật), v.v. Qua đó, không chỉ giúp cho cấp ủy, chỉ huy các cấp bố trí, sử dụng đúng, mà còn góp phần phát hiện nhân tố mới, tài năng,… để có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, phát triển thành những cán bộ lãnh đạo, quản lý, nghiên cứu khoa học kỹ thuật giỏi. Đặc biệt, đánh giá cán bộ khoa học, kỹ thuật quân sự cần nhận diện rõ các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; kiên quyết loại trừ hiện tượng chỉ thiên đánh giá về trình độ học thuật, kết quả nghiên cứu khoa học, xem nhẹ khía cạnh tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống. Đồng thời, phát huy vai trò tự phê bình, tự đánh giá, chỉ ra được hạn chế, khuyết điểm, nguyên nhân và đề ra giải pháp khắc phục, phấn đấu vươn lên của cán bộ khoa học, kỹ thuật quân sự.

Bốn là, thường xuyên mở rộng dân chủ, phát huy trí tuệ tập thể, vai trò của các tổ chức, cá nhân trong cơ quan, đơn vị. Công tác cán bộ là của tổ chức đảng, trực tiếp là cấp ủy, chỉ huy các cấp. Để đánh giá đúng cán bộ, không thể phụ thuộc vào ý kiến cá nhân hoặc một số người. Do vậy, cấp ủy các cấp cần thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ trong đánh giá cán bộ. Đồng thời, duy trì nền nếp và tổ chức hiệu quả việc thực hiện Quy chế Dân chủ cơ sở, có biện pháp mở rộng dân chủ, phát huy trí tuệ, vai trò của các tổ chức: hội đồng khoa học, thanh niên, phụ nữ, công đoàn và tập thể cán bộ, chiến sĩ trong nhận xét, đánh giá cán bộ khoa học, kỹ thuật quân sự một cách phù hợp. Thực tế cho thấy, không ai hiểu cán bộ, nhất là những cán bộ trực tiếp trong đơn vị bằng những người trực tiếp sống, công tác, học tập, rèn luyện cùng cán bộ. Để đạt hiệu quả, cấp ủy, chỉ huy các cấp cần coi trọng giao nhiệm vụ nghiên cứu, thực hiện những đề tài khoa học giải quyết những vấn đề bất cập trong thực hiện nhiệm vụ, hay đề tài mới, khó; phát phiếu thăm dò, điều tra xã hội học về bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, năng lực, phương pháp, tác phong, hiệu quả công tác; coi đây là một kênh thông tin quan trọng để đánh giá đội ngũ cán bộ này.

Năm là, luôn thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát. Trong đó, cần quán triệt quan điểm “giám sát phải mở rộng, kiểm tra có trọng tâm, trọng điểm” và phương châm “toàn diện, công khai, dân chủ, chặt chẽ, chính xác”; chấp hành nghiêm quy chế, quy định, quy trình kiểm tra, giám sát; chủ động nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện cơ chế kiểm tra, giám sát, đảm bảo công tác này có hiệu lực, hiệu quả. Đặc biệt, khi kiểm tra, giám sát, cần bám sát nhiệm vụ chính trị, chức trách từng người, chỉ rõ kết quả, hạn chế, nguyên nhân và xử lý nghiêm những hành vi vi phạm. Kiên quyết miễn nhiệm, thay thế, cho từ chức, thậm chí kỷ luật đối với cán bộ khoa học, kỹ thuật tự cao, tự đại, bảo thủ, trì trệ, không chịu khó rèn luyện, học tập, nghiên cứu; làm việc kém hiệu quả, không hoàn thành nhiệm vụ, yếu về năng lực, kém về phẩm chất đạo đức, tín nhiệm thấp mà không chờ hết nhiệm kỳ, hết tuổi công tác, nhất là đối với những người vi phạm pháp luật.

Đánh giá cán bộ là một khâu khó. Thiết nghĩ, làm tốt những nội dung cơ bản trên sẽ góp phần giúp cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chức năng các cấp đánh giá chính xác cán bộ về mọi mặt, góp phần nâng cao chất lượng công tác cán bộ, xây dựng đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ thuật “vừa hồng, vừa chuyên”.

Thiếu tá, ThS. LÊ MINH SƠN
____________

1 - Nghị quyết 26-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII).

2 - Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 5, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 317.