Thực tập là một khâu quan trọng trong quy trình đào tạo của các nhà trường Quân đội. Nghiên cứu các giải pháp để nâng cao chất lượng thực tập của học viên đào tạo chính ủy trung đoàn, sư đoàn là cần thiết.

Những năm qua, Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng luôn có nhiều chủ trương, giải pháp đổi mới để nâng cao chất lượng đào tạo chính ủy trung đoàn, sư đoàn; trong đó, đặc biệt coi trọng nâng cao chất lượng thực tập của học viên. Việc thực tập của đối tượng này nhằm góp phần nâng cao năng lực và kỹ năng thực hành đáp ứng yêu cầu hoạt động lãnh đạo, chỉ huy của đội ngũ chính ủy trung đoàn, sư đoàn sau khi ra trường đảm nhiệm cương vị công tác theo chức danh đào tạo. Tuy nhiên, thực tế cho thấy còn bộc lộ những hạn chế, bất cập trong quá trình thực tập của học viên. Để nâng cao chất lượng thực tập của học viên đào tạo chính ủy trung đoàn, sư đoàn ở Học viện Chính trị hiện nay, cần thực hiện tốt các giải pháp sau:

1. Thực hiện đầy đủ các khâu, bước trong quy trình thực tập của học viên đào tạo chính ủy trung đoàn, sư đoàn. Trước hết, kế hoạch thực tập của học viên đào tạo chính ủy cần đảm bảo tính khoa học, khả thi. Phòng Đào tạo đại học là cơ quan tham mưu giúp Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện xây dựng kế hoạch thực tập của học viên. Trong đó cần xác định rõ mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ, nội dung tiến trình, phương pháp, cách thức và thời gian tiến hành thực tập của học viên. Đây là văn bản pháp lý để các cơ quan, đơn vị lấy đó làm căn cứ lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành phối hợp trong hoạt động hướng dẫn, tổ chức học viên thực hiện nhiệm vụ thực tập. Để xây dựng kế hoạch đảm bảo khoa học, Phòng Đào tạo đại học phải đồng thời tiến hành nhiều nội dung công việc, từ quán triệt mục tiêu, yêu cầu đào tạo, đến xác định mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ, nội dung, cách thức, phương pháp tổ chức thực hiện và thời gian tiến hành. Kế hoạch phải cụ thể, tỉ mỉ, bám sát thực tiễn hoạt động của đơn vị thực tập gắn với chức trách đảm nhiệm theo mục tiêu đào tạo để người học thực hiện một cách chủ động trong quá trình thực tập.

Tổ chức thực hiện kế hoạch chặt chẽ là khâu có ý nghĩa quyết định chất lượng thực tập của học viên. Quá trình triển khai, tổ chức thực hiện kế hoạch thực tập của học viên liên quan tới nhiều cơ quan, nhưng chủ yếu là Học viện và đơn vị học viên thực tập, do đó cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, đơn vị trong Học viện, cũng như giữa Học viện và đơn vị mà học viên thực tập nhằm đảm bảo hoàn thành kế hoạch thực tập đã được Giám đốc Học viện phê chuẩn.

Căn cứ vào kế hoạch thực tập, Phòng Đào tạo đại học chủ trì tổ chức hiệp đồng và quản lý, điều hành các bộ phận liên quan thực hiện nghiêm túc kế hoạch thực tập. Phòng Chính trị chỉ đạo, hướng dẫn các hệ quản lý học viên xây dựng kế hoạch, nâng cao chất lượng hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong thực hiện nhiệm vụ thực tập của học viên. Chú trọng tổ chức thông báo chính trị, cung cấp tư liệu, tài liệu cần thiết, giúp học viên nắm chắc tình hình quốc tế, khu vực, trong nước và đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc, âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch, về đối tượng, đối tác,… để họ chủ động thực hiện theo cương vị, chức trách đảm nhiệm tại đơn vị thực tập.

Cấp ủy, cán bộ chủ trì các hệ quản lý học viên cần quán triệt, cụ thể hóa nghị quyết lãnh đạo chuyên đề về thực tập, xây dựng kế hoạch công tác, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng tổ chức, cá nhân; xây dựng các chỉ tiêu thi đua, tổ chức phát động phong trào thi đua làm cơ sở để từng học viên xác định kế hoạch thực tập và đăng ký phấn đấu theo chỉ tiêu đề ra. Tổ chức sinh hoạt quán triệt nhiệm vụ thực tập, mời cán bộ, giáo viên hướng dẫn và trao đổi với học viên về kinh nghiệm thực tập.

Khoa Công tác đảng, công tác chính trị nghiên cứu nắm chắc các chỉ thị, quy định của Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện và hướng dẫn của các cơ quan chức năng; căn cứ vào kế hoạch thực tập của Học viện, bồi dưỡng, hướng dẫn cho học viên nắm chắc nội dung, nhiệm vụ, cách thức, phương pháp thực tập và bổ túc, củng cố kiến thức, kinh nghiệm cần thiết cho học viên trước khi đi thực tập. Chú trọng bồi dưỡng, hướng dẫn cho học viên nắm chắc chức trách, nhiệm vụ, phương pháp giải quyết mối quan hệ trên các cương vị được giao khi thực tập. Thường xuyên đổi mới hệ thống các chủ đề thu hoạch thực tập, khắc phục tình trạng học viên khóa sau “kế thừa” quá nhiều của học viên khóa trước. Phân công cán bộ, giáo viên hướng dẫn học viên nội dung, phương pháp viết thu hoạch thực tập. Phối hợp với lãnh đạo, chỉ huy các hệ quản lý học viên cử cán bộ, giáo viên đưa học viên đi thực tế để giúp đỡ họ trong quá trình thực tập.

Quản lý chặt chẽ và đánh giá đúng kết quả thực tập của học viên. Cần tổ chức phân công các chủ nhiệm lớp và giáo viên quản lý từng nhóm học viên thực tập theo từng quân khu, quân đoàn, quân chủng, binh chủng hoặc địa bàn đóng quân mỗi đơn vị. Phòng Đào tạo đại học chủ trì phối hợp với các cơ quan chức năng trong Học viện tăng cường công tác kiểm tra việc thực hiện kế hoạch, nội dung, chương trình thực tập của học viên tại đơn vị. Chú trọng phối hợp chặt chẽ với lãnh đạo, chỉ huy các đơn vị để kiểm tra đột xuất, nắm chắc nội dung công việc và kết quả thực tập của từng học viên; kịp thời phát hiện và giải quyết những hạn chế, bất cập trong quá trình thực tập của học viên. Đồng thời, phối hợp với các cơ quan chức năng và Khoa Công tác đảng, công tác chính trị xây dựng các tiêu chí đánh giá kết quả thực tập của học viên đào tạo chính ủy trung đoàn, sư đoàn. Để đánh giá đúng kết quả thực tập của học viên, cần bám sát mô hình, mục tiêu, nội dung, chương trình đào tạo; mục đích, yêu cầu nhiệm vụ, nội dung kế hoạch thực tập; kết quả thực hiện các nội dung công việc theo chức trách, nhiệm vụ thực tập; chất lượng bản thu hoạch thực tập; nhận xét của cá nhân, đánh giá, chấm điểm của lãnh đạo, chỉ huy đơn vị. Tránh tình trạng đánh giá “đều tốt cả”, không phân loại được kết quả thực tập của từng học viên, nên không tạo được động lực phấn đấu cho học viên trong quá trình thực tập.

2. Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học viên trong quá trình thực tập. Thực tế cho thấy: học viên nào nhận thức đúng tầm quan trọng của thực tập, có ý thức và thái độ học hỏi, tích lũy kinh nghiệm thì mới có kết quả thực tập tốt. Vì vậy, cần tập trung giáo dục nâng cao ý thức, trách nhiệm, xây dựng động cơ, thái độ thực tập đúng đắn cho đội ngũ học viên. Đặc biệt, phải nhận thức đúng vai trò của thực tập trong quá trình đào tạo; mục đích, yêu cầu, nội dung, chức trách, nhiệm vụ thực tập. Để đạt mục đích, yêu cầu đề ra, từng học viên cần làm tốt công tác chuẩn bị (bước khởi đầu cho hoạt động thực tập), tạo thế chủ động, tích cực, tự tin, quyết tâm cao trước mỗi đợt thực tập. Trong đó, cần hết sức chú ý chuẩn bị về kiến thức, nội dung thực tập, kỹ năng tổng hợp, trao đổi, tích lũy kinh nghiệm; nắm chắc tình hình, nhiệm vụ đơn vị đến thực tập để chủ động xử lý những vấn đề có liên quan trong thời gian thực tập.

Thời gian thực tập là quá trình tiếp tục học tập, rèn luyện theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo. Bởi vậy, mỗi học viên phải tích cực, chủ động quan sát, học hỏi, tích lũy kiến thức, rèn luyện kỹ năng, vận dụng kiến thức được trang bị vào giải quyết những vấn đề thực tiễn công tác đảng, công tác chính trị của đơn vị. Đồng thời, chủ động tham gia chỉ đạo và tổ chức tiến hành các hoạt động công tác đảng, công tác chính trị theo kế hoạch thực tập đã xác định; thông qua quá trình thực tập để tự bồi dưỡng nâng cao kiến thức và rèn luyện kỹ năng tiến hành công tác đảng, công tác chính trị theo mục tiêu đào tạo.

Quá trình thực tập, học viên phải tuân thủ nghiêm nội dung, chương trình đã được phê duyệt; xác định rõ chức trách, nhiệm vụ, cương vị thực tập; nắm vững đặc điểm, nhiệm vụ, trọng tâm hoạt động công tác đảng, công tác chính trị của đơn vị; nêu cao trách nhiệm với đơn vị - nhà trường, đoàn kết tốt, kỷ luật nghiêm, không ngại khó, tích cực học hỏi, bám nắm đơn vị. Bám sát hoạt động của cơ quan, tích cực quan sát hoạt động của chính ủy, đi sâu vào các hoạt động của cơ quan chính trị; tự tin và vận dụng linh hoạt các kiến thức đã được học vào thực tế, gương mẫu trong lời nói và việc làm, tích cực tham gia các hoạt động của đơn vị; giải quyết đúng mực các mối quan hệ với lãnh đạo, chỉ huy, các cơ quan và cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị.

3. Phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ giữa các cơ quan, đơn vị trong quá trình thực tập của học viên. Công tác lãnh đạo, quản lý của đơn vị giữ vai trò đặc biệt quan trọng, có tính quyết định đến chất lượng thực tập, định hướng phát triển, hoàn thiện nhân cách của học viên theo mục tiêu đào tạo và sử dụng cán bộ khi ra trường. Đơn vị là cầu nối với nhà trường, nơi kiểm định tri thức, rèn luyện cán bộ, thể hiện trách nhiệm của lãnh đạo, chỉ huy đơn vị đối với công tác giáo dục, đào tạo. Vì thế, lãnh đạo, chỉ huy các đơn vị có học viên đến thực tập tiến hành giao nhiệm vụ, bố trí nơi ăn ở, phân công cán bộ giúp đỡ và thông báo đến các cơ quan, đơn vị thuộc quyền, tạo điều kiện thuận lợi để học viên thực hiện chức trách, nhiệm vụ theo đúng yêu cầu đề ra. Trong đó, cần thông báo tình hình nhiệm vụ của đơn vị, trọng tâm hoạt động công tác đảng, công tác chính trị và yêu cầu học viên thực tập nắm được tình hình, nhiệm vụ của đơn vị để chủ động thực hiện theo cương vị, chức trách. Học viên đến thực tập phải chấp hành nghiêm điều lệnh, quy định của đơn vị, dưới sự quản lý, điều hành của chỉ huy trung đoàn, lữ đoàn và cơ quan chính trị đơn vị mình đến thực tập.

Thực hiện tốt các giải pháp trên sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo chính ủy trung đoàn, sư đoàn. Điều đó đòi hỏi có sự phối hợp thực hiện chặt chẽ giữa nhà trường, học viên và đơn vị, vì mục tiêu chung xây dựng đội ngũ chính ủy trung đoàn, sư đoàn đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội hiện nay.

Đại tá, TS. NGUYỄN TRƯỜNG SƠN, Viện Khoa học Xã hội nhân văn quân sự, Bộ Quốc phòng