Trong tác chiến phòng thủ chiến lược, việc sử dụng lực lượng cơ động giữ vai trò đặc biệt quan trọng, quyết định thắng lợi trên chiến trường. Vì vậy, nghiên cứu về tổ chức sử dụng lực lượng cơ động tiến hành các trận đánh, chiến dịch đánh địch tiến công đường bộ trong tác chiến phòng thủ chiến lược nói chung, trên chiến trường miền Nam nói riêng trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc (nếu xảy ra) là vấn đề đặt ra cấp thiết.

Phòng thủ chiến lược là một trong những loại hình tác chiến chiến lược quan trọng, được tiến hành bằng sự liên kết giữa tác chiến rộng khắp của lực lượng tại chỗ, lực lượng phòng ngự trận địa,... với tác chiến tập trung của lực lượng cơ động, nhằm đánh bại quân địch tiến công; bảo vệ vững chắc mục tiêu, địa bàn chiến lược trọng yếu, tạo thế và thời cơ thuận lợi cho các hoạt động tác chiến chiến lược tiếp theo. Trong đó, lực lượng cơ động¹ của chiến trường thường được sử dụng để đánh địch tiến công trên bộ đang ở trạng thái lâm thời phòng ngự.

Trong tác chiến phòng thủ chiến lược chiến trường miền Nam, do địa bàn đa dạng, phức tạp, với bờ biển dài; các trục đường xen kẽ với sông, ngòi, kênh, rạch dày đặc, chịu tác động mạnh của khí hậu, thời tiết,… nên khi đánh địch tiến công đường bộ (ở trạng thái lâm thời phòng ngự) chúng ta phải đối phó với lực lượng địch đông, hỏa lực mạnh, v.v. Vì vậy, trên hướng chiến lược trọng điểm, chiến trường thường tổ chức lực lượng cơ động thành các cụm lực lượng chiến dịch, chiến dịch - chiến lược, kết hợp với tổ chức một số lực lượng khác theo quyết tâm, kế hoạch tác chiến phòng thủ chiến lược đã xác định, nhằm thực hiện đan xen các chiến dịch, trận đánh tiến công, đánh bại lực lượng chủ yếu của địch. Trên hướng chiến lược quan trọng, sử dụng lực lượng cấp trung đoàn, sư đoàn bộ binh, kết hợp với lực lượng khu vực phòng thủ thực hiện các trận tiến công đánh bại các cánh quân địch tiến công đường bộ, giữ vững khu vực phòng thủ quan trọng.

Trong quá trình tác chiến, căn cứ vào tình hình địch, địa bàn và khả năng bảo đảm, chiến trường tập trung lực lượng cơ động tác chiến trên hướng chiến lược trọng điểm, đánh địch tạm dừng, lâm thời phòng ngự ở các khu vực dọc theo các trục đường, nhất là đối với các trục đường dọc theo dải địa hình, sông lớn; có thể sử dụng cụm lực lượng cơ động chiến dịch, thực hiện các chiến dịch tiến công quy mô nhỏ là chủ yếu, nhằm tiêu diệt sở chỉ huy lữ đoàn địch và bộ phận có liên quan. Khi có điều kiện, thời cơ, sử dụng cụm lực lượng chiến dịch - chiến lược thực hiện chiến dịch tiến công quy mô vừa, tiêu diệt sở chỉ huy sư đoàn và bộ phận địch có liên quan, giữ vững mục tiêu chủ yếu và khu vực phòng thủ chủ yếu của chiến trường.

Trên cơ sở tổ chức, sử dụng và bố trí lực lượng cơ động chiến dịch, chiến trường thường sử dụng các cụm lực lượng cơ động thực hành tác chiến trên các hướng phòng thủ chiến lược, theo các nhiệm vụ sau:

Sử dụng lực lượng cơ động thực hiện các trận đánh tiến công. Đối tượng tiến công là lực lượng địch đang cơ động tiến công đường bộ trên hướng chủ yếu, thứ yếu; bị lực lượng tác chiến phòng thủ, phòng ngự và chiến đấu tạo thế của chiến trường ngăn chặn, sát thương tiêu hao một phần lực lượng, bị phân tán đối phó, nhưng vẫn còn mạnh và đang duy trì sức tiến công, cố gắng đánh chiếm mục tiêu; cũng có thể là lực lượng địch vu hồi, luồn sâu, tiến công vượt điểm nhằm đánh vào mục tiêu phòng thủ chủ yếu hoặc lực lượng thê đội 2 (dự bị) cơ động lên tiến công. Căn cứ vào tình hình thực tế, chiến trường có thể sử dụng lực lượng cơ động quy mô cấp trung đoàn hoặc sư đoàn khi thực hiện trận tiến công vào cấp tiểu đoàn địch lâm thời phòng ngự trong đội hình lữ đoàn bộ binh, bộ binh cơ giới của chúng, bằng một hoặc một số trận diễn ra đồng thời, liên tiếp nhau, tạo thế, tạo lực cho nhau. Khu vực diễn ra các trận đánh có thể ở phía trước hoặc liền kề mục tiêu chủ yếu, khu vực phòng thủ then chốt của chiến trường miền Nam.

Để sử dụng lực lượng có hiệu quả, Bộ Tư lệnh chiến trường cần nghiên cứu, nắm chắc đối tượng, lực lượng, mục tiêu, khu vực tác chiến; sử dụng lực lượng tạo thế, kết hợp với lực lượng tại chỗ chủ động tiến hành các hoạt động đấu tranh theo phương án tác chiến của từng khu vực phòng thủ cấp huyện, tỉnh (thành phố) từ ngoài vào trong, ngăn chặn, bao vây địch, buộc địch phải tiêu hao lực lượng, phương tiện, căng kéo đối phó với ta trên nhiều hướng, nhiều khu vực, bị rơi vào thế bất lợi; ta kịp thời điều chỉnh thế trận, lực lượng cho phù hợp với tình hình thực tế; chỉ huy lực lượng vừa cơ động, vừa triển khai đội hình, hình thành các hướng, mũi tiến công. Khi tiến công phải tổ chức hỏa lực chi viện chặt chẽ, tạo thuận lợi để lực lượng cơ động tiến công trên các hướng thực hành đột phá chính diện, kết hợp với thọc sâu, bao vây, chia cắt, nhanh chóng đánh chiếm mục tiêu chủ yếu. Trường hợp địch sử dụng lực lượng phản kích, tăng viện ứng cứu giải tỏa bằng đường bộ, đổ bộ đường không, đường sông, chiến trường chỉ đạo lực lượng tại chỗ, dựa vào thế có lợi của các khu vực phòng thủ, phòng ngự, sử dụng hỏa lực ngăn chặn, tiêu hao, tiêu diệt địch; bao vây, chia cắt, cài xen với địch; kết hợp điều chỉnh đội hình, lực lượng, hình thành các hướng tiến công mới, vận dụng linh hoạt các hình thức chiến thuật, thủ đoạn chiến đấu, nhanh chóng đánh bại lực lượng phản kích, ứng cứu giải tỏa của địch trên từng khu vực, tạo điều kiện cho lực lượng cơ động tiếp tục phát triển tiến công.

Sử dụng lực lượng cơ động thực hiện các chiến dịch, chiến dịch - chiến lược tiến công. Đối tượng tác chiến của các chiến dịch, chiến dịch - chiến lược tiến công trong tác chiến phòng thủ chiến lược là lực lượng địch bị ta ngăn chặn, tiêu hao, tổn thất buộc phải tạm dừng hoặc lâm thời chuyển vào phòng ngự trong quá trình tiến công đường bộ. Cũng có thể địch tạm dừng khi tập kết lực lượng chuẩn bị tiến công hoặc chốt giữ địa hình có giá trị bảo vệ cho lực lượng chủ yếu tiến công; hoặc trên cơ sở đội hình tiến công, tạm dừng để chuyển vào phòng ngự, hình thành các cụm điểm tựa phòng ngự cấp tiểu đoàn nằm trong đội hình phòng ngự cấp lữ đoàn, sư đoàn, có chính diện, chiều sâu nhất định, chiếm giữ một số điểm cao, địa hình có giá trị chiến thuật.

Mục tiêu tiến công chủ yếu thường là sở chỉ huy lữ đoàn, sư đoàn trong công sự và lực lượng chủ yếu địch ứng cứu giải tỏa ngoài công sự hoặc có thể là sở chỉ huy lữ đoàn, sư đoàn địch xuất hiện trong thế bất lợi, bộc lộ sơ hở. Trong trường hợp điều kiện, thời cơ có lợi, ta có thể sử dụng lực lượng cơ động mở chiến dịch tiến công quy mô nhỏ hoặc vừa, lấy quy mô nhỏ là chủ yếu, quy mô vừa khi có điều kiện thời cơ thuận lợi và diễn ra trên địa bàn trọng điểm. Khu vực mở chiến dịch tiến công thường diễn ra trên hướng phòng thủ chủ yếu và liên quan đến nhiệm vụ bảo vệ mục tiêu chủ yếu, giữ vững khu vực phòng thủ chủ yếu của chiến trường. Do vậy, ta phải dự kiến trước về địa bàn, lực lượng tham gia, công tác bảo đảm, tập trung vào hướng phòng thủ chủ yếu, khu vực phòng thủ chủ yếu.

Tổ chức lực lượng cơ động thành các cụm lực lượng binh chủng hợp thành, kết hợp với tổ chức một số lực lượng binh chủng chiến đấu, bảo đảm, hậu cần, kỹ thuật và lực lượng sở chỉ huy. Trong đó, cụm lực lượng binh chủng hợp thành được tổ chức thành các lực lượng nghi binh, tạo thế, cơ động tiến công và lực lượng dự bị chiến trường. Trên cơ sở đó, chiến trường tập trung lực lượng cơ động của Bộ mở một số chiến dịch tiến công quy mô nhỏ hoặc vừa trên địa bàn trọng điểm đánh vào sở chỉ huy cấp tiểu đoàn hoặc lữ đoàn địch lâm thời phòng ngự dọc theo trục đường, vị trí xung yếu trên các hướng phòng thủ chiến lược. Đồng thời, sử dụng hỏa lực không quân, pháo binh, tên lửa chế áp đội hình phòng ngự của lữ đoàn, sư đoàn địch chi viện, yểm trợ cho các cụm lực lượng chiến dịch của ta thực hành cơ động. Quá trình tác chiến, tư lệnh và cơ quan chiến trường kịp thời chỉ đạo chuyển hóa thế trận, kiên quyết tập trung lực lượng đánh một số trận then chốt, then chốt quyết định tiêu diệt quân địch ứng cứu giải tỏa đường bộ hoặc đổ bộ đường không, thực hiện đúng ý định chiến dịch, chiến dịch - chiến lược; nắm chắc tình hình, chủ động kết thúc chiến dịch trong điều kiện có lợi. Chỉ đạo kết hợp chặt chẽ với lực lượng các khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố, lực lượng tại chỗ đánh địch theo phương án thống nhất, giành và giữ quyền chủ động, tạo thế trận tiến công linh hoạt, đánh địch rộng khắp, liên tục. Chỉ đạo các lực lượng bao vây, chia cắt nhằm cô lập, hạn chế địch cơ động chi viện, hỗ trợ cho nhau; hình thành thế trận cài xen kẽ, thực hiện đánh gần, không để địch phân tuyến.

Trong điều kiện gấp, để đánh địch kịp thời, trên các hướng có thể sử dụng lực lượng cơ động quy mô trung đoàn kết hợp với lực lượng khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố tổ chức các khu vực phòng ngự ngăn chặn địch, giữ vững mục tiêu trọng yếu, khu vực phòng thủ then chốt, khu vực địa hình có giá trị. Khi địch chuyển hướng chủ yếu trong tiến công đường bộ, hoặc tiến công vượt điểm lực lượng lớn, có thể phải sử dụng lực lượng cơ động với quy mô trung đoàn đến sư đoàn bộ binh tổ chức khu vực phòng ngự cấp sư đoàn, giữ vững các địa bàn trọng điểm. Sử dụng lực lượng cơ động quy mô sư đoàn, kết hợp cùng với “chốt chiến dịch”, trận địa, nhằm ngăn chặn, đánh bại tiến công đường bộ của địch, tạo điều kiện giữ vững thế trận tác chiến phòng thủ chiến lược.

Nghiên cứu tác chiến phòng thủ chiến lược chiến trường miền Nam có thể rút ra những tác động đến sử dụng lực lượng cơ động đánh địch tiến công đường bộ, đó là: địch có quân số đông, tác chiến hiệp đồng liên binh đoàn hỗn hợp, trang bị vũ khí, phương tiện hiện đại, chủ yếu bằng vũ khí công nghệ cao, sức cơ động và khả năng đột kích lớn, tác động trực tiếp đến ý chí, quyết tâm chiến đấu của các lực lượng. Vì vậy, cần có các biện pháp giáo dục chính trị, tư tưởng; ngụy trang kín đáo hệ thống đường cơ động, thiết bị chiến trường, các khu vực phòng thủ, giữ bí mật hành động, giữ gìn và bảo toàn lực lượng sẵn sàng đánh địch; phải dự kiến nhiều phương án, chú trọng kết hợp chặt chẽ giữa sử dụng lực lượng cơ động với sử dụng lực lượng tiến công, kết hợp tác chiến rộng khắp với tập trung đánh địch trên hướng chủ yếu, khu vực trọng điểm. Quá trình sử dụng lực lượng cơ động đánh địch tiến công đường bộ, cần chủ động tổ chức lực lượng dự bị mạnh; chú trọng khoét sâu điểm yếu của địch; liên tục sát thương tiêu hao, khiến tâm lý tinh thần của địch hoang mang, dao động.

Để thực hiện tốt các hoạt động tác chiến khi sử dụng lực lượng cơ động đánh địch tiến công đường bộ, ta cần chủ động chuẩn bị các thành phần thế trận, tập trung xây dựng khu vực phòng thủ các tỉnh, thành phố vững chắc ngay từ thời bình, kịp thời bổ sung, điều chỉnh khi tác chiến xảy ra. Làm tốt các mặt công tác bảo đảm, như bảo đảm trinh sát nắm địch; bảo đảm phòng, chống vũ khí công nghệ cao, tác chiến điện tử và tác chiến không gian mạng; bảo đảm cơ động; bảo đảm hậu cần, kỹ thuật, v.v. Đặc biệt coi trọng nắm chắc mục đích, ý định, quy mô, phương thức và biện pháp tác chiến, hình thái triển khai lực lượng địch trên hướng chủ yếu và các hướng khác, lực lượng dự bị; cụm căn cứ hỏa lực, sở chỉ huy các cấp,... vận dụng tổng hợp các biện pháp, kết hợp chặt chẽ lực lượng, phương tiện trinh sát cấp chiến lược, chiến dịch và chiến đấu, không để bị động trong mọi tình huống.

Đại tá NGUYỄN TRUNG HIẾU, Phó Hiệu trưởng Trường Sĩ quan Lục quân 1
____________________        

1 - Gồm các lực lượng: lực lượng cơ động của Bộ tổ chức 1 - 2 cụm lực lượng, trong đó có cụm lực lượng chiến dịch - chiến lược; cụm lực lượng chiến dịch - chiến lược có thể sử dụng từ 2 sư đoàn bộ binh đến quân đoàn và lực lượng tương đương, được tăng cường một số đơn vị quân chủng, binh chủng, ngành; lực lượng cơ động của quân khu tổ chức 1 - 2 cụm lực lượng chiến dịch, quy mô mỗi cụm từ 1 - 2 sư đoàn bộ binh và một số đơn vị binh chủng.