Chiến tranh bảo vệ Tổ quốc (nếu xảy ra) sẽ xuất hiện nhiều loại hình tác chiến mới, trong đó có tác chiến tiến công tổng hợp. Đây là loại hình tác chiến chiến lược có vai trò rất quan trọng, nhằm tiêu diệt lực lượng bạo loạn lật đổ, ly khai “bên trong” và quân địch “bên ngoài” vào can thiệp, làm thất bại chiến tranh “phi quy ước” của các thế lực thù địch. Vì vậy, nghiên cứu phương thức tác chiến của lực lượng vũ trang quân khu trong tác chiến tiến công tổng hợp có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn, nhất là trong tình hình hiện nay.

Trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, với thế trận chiến tranh nhân dân phát triển cao, tác chiến tiến công tổng hợp của quân khu sẽ diễn ra ngay từ đầu và trong suốt quá trình chiến tranh. Đó là quá trình kết hợp giữa đấu tranh quân sự với đấu tranh chính trị, kinh tế, ngoại giao...; kết hợp hoạt động tác chiến của bộ đội chủ lực với hoạt động của các lực lượng trong khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố; phát huy sức mạnh tổng hợp của các lực lượng trên địa bàn quân khu, lấy lực lượng vũ trang làm nòng cốt. Để hoạt động tác chiến này giành thắng lợi, cần nghiên cứu giải quyết nhiều vấn đề về nghệ thuật tác chiến; trong đó, phương thức tác chiến là nội dung cốt lõi, cần được nghiên cứu thấu đáo cả về lý luận và thực tiễn. Phạm vi bài viết tập trung đề cập đến phương thức tác chiến của lực lượng quân khu trong tác chiến tiến công tổng hợp trên những vấn đề chủ yếu sau:

Thứ nhất, xác định đối tượng, mục tiêu, khu vực tác chiến

Đây là nội dung quan trọng hàng đầu, làm cơ sở để xác định các nội dung khác trong phương thức tác chiến tiến công tổng hợp của quân khu; đồng thời, là một trong những căn cứ để chuẩn bị thế trận, lực lượng, cơ sở vật chất hậu cần, kỹ thuật; chỉ đạo các lực lượng thực hành tác chiến tiến công tổng hợp.

Trước hết, về đối tượng tác chiến chủ yếu, gồm: lực lượng bạo loạn lật đổ, ly khai “bên trong” và lực lượng quân sự địch “bên ngoài” vào can thiệp, hỗ trợ bạo loạn. Trong đó, lực lượng “bên ngoài” có thể là các đơn vị tác chiến đặc biệt, lực lượng địch tiến công đường bộ qua biên giới, đổ bộ đường không, đổ bộ đường biển,... ở trạng thái tiến công hoặc phòng ngự; lực lượng, phương tiện địch tiến công hỏa lực. Đây là thành phần lực lượng nòng cốt, chủ yếu của địch. Đánh thắng các đối tượng này, sẽ làm thất bại âm mưu, biện pháp, thủ đoạn tác chiến trong chiến tranh “phi quy ước” của chúng, tạo điều kiện cho hoạt động của lực lượng vũ trang quân khu phát triển thắng lợi. Ngoài ra, cần chú trọng đến các đối tượng khác, như: các tổ chức phản động ở các xã, phường, thôn, bản...; các phần tử bất mãn, chống đối, lực lượng phản động trong các địa bàn tôn giáo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, lực lượng phản động người Việt lưu vong,... đang hoạt động chống phá trên địa bàn quân khu.

Về mục tiêu tác chiến: thường là lực lượng phản động chốt giữ, phòng ngự hay cơ động; lực lượng phản động cầm đầu, trụ sở “chính quyền” phản động, ly khai; lực lượng quân sự địch “bên ngoài” vào can thiệp là các lữ đoàn, sư đoàn bộ binh, bộ binh cơ giới, đổ bộ đường không, hải quân đánh bộ, v.v. Trong đó, lực lượng phản động cầm đầu, trụ sở “chính quyền” phản động ly khai, lực lượng phản động là những mục tiêu chủ yếu; lực lượng quân sự địch “bên ngoài” vào can thiệp là mục tiêu quan trọng.

Về khu vực tác chiến: gồm các khu vực phòng thủ, phòng thủ then chốt của các tỉnh, thành phố; khu vực phòng ngự trên các hướng trọng điểm; khu vực dự kiến các trận đánh, chiến dịch đánh địch bạo loạn lật đổ, ly khai “bên trong” và lực lượng quân sự địch “bên ngoài” tiến công đường bộ qua biên giới, đổ bộ đường không, đổ bộ đường biển vào can thiệp; khu vực (chiến trường) phối hợp tác chiến với lực lượng của cấp trên; khu vực đấu tranh chính trị, binh địch vận, kinh tế, v.v. Trong đó, cần xác định khu vực tác chiến chủ yếu có ý nghĩa quyết định đến sự ổn định thế trận tác chiến tiến công tổng hợp mà quân khu tập trung sức mạnh để đánh thắng địch, giữ vững mục tiêu, địa bàn trọng yếu. Đồng thời, quân khu phải xác định các khu vực tác chiến quan trọng khác trên các địa bàn, địa phương liên quan đến tác chiến tiến công tổng hợp.

Thứ hai, lập thế trận tác chiến tiến công tổng hợp

Thế trận tác chiến tiến công tổng hợp của quân khu bao gồm thế trận các hoạt động đấu tranh và thế trận quân sự. Trong thế trận đấu tranh, thế trận đấu tranh chính trị là nội dung rất quan trọng. Đó là thế triển khai, bố trí các tổ chức đảng, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức quần chúng và toàn dân, hình thành nhân tố chính trị - tinh thần trong đấu tranh, trên cơ sở khối đại đoàn kết toàn dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng trên từng địa bàn và toàn quân khu. Yêu cầu đặt ra đối với thế trận này phải toàn diện, vững chắc, có trọng tâm, trọng điểm, nhưng phải gắn với đặc điểm địa bàn, bảo đảm cho các tổ, đội công tác vận dụng các biện pháp, phương tiện, công cụ hỗ trợ cần thiết đấu tranh chính trị, binh địch vận hiệu quả để thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ trong từng giai đoạn tác chiến. Trong đó, phải đặc biệt chú trọng xây dựng “thế trận lòng dân” và luôn xem đó là nội dung quyết định thắng lợi cho đấu tranh chính trị, góp phần phát huy sức mạnh tổng hợp trong tác chiến. Đồng thời, kết hợp chặt chẽ thế trận đấu tranh chính trị với thế trận quân sự của lực lượng vũ trang quân khu, lập nên thế trận đấu tranh, đánh giặc liên hoàn, rộng khắp, có chiều sâu, trọng điểm để bảo vệ vững chắc địa bàn, địa phương.

Thế trận quân sự là vấn đề quan trọng nhất, quyết định nhất đến thắng lợi trong tác chiến tiến công tổng hợp; đó là quá trình tổ chức, bố trí triển khai lực lượng quân sự và thiết bị chiến trường nhằm tạo thế có lợi, phát huy cao nhất sức mạnh chiến đấu của các lực lượng vũ trang quân khu trong tác chiến. Thế trận đó bao gồm nhiều thành tố hợp thành; trong đó, thế trận tiến công là thành phần quan trọng nhất, được tổ chức triển khai, bố trí lực lượng theo kế hoạch tác chiến của quân khu; tạo thế trận tiến công cơ động, liên hoàn, hiểm hóc. Tập trung lực lượng vào khu vực, mục tiêu chủ yếu, thực hiện thắng lợi các trận đánh, chiến dịch tiến công tiêu diệt, đập tan “chính quyền” phản động ly khai “bên trong” và lực lượng quân sự địch “bên ngoài” vào can thiệp, hỗ trợ bạo loạn, hoàn thành mục đích, nhiệm vụ tác chiến. Bên cạnh đó, việc tạo lập thế trận ngăn chặn, bao vây, chia cắt trong tác chiến tiến công tổng hợp cũng giữ vai trò quan trọng. Căn cứ tình hình, dự báo về địch, phương thức tác chiến, nhiệm vụ, quy mô lực lượng trong tác chiến để quân khu xây dựng thế trận này cho phù hợp. Theo đó, cần dựa vào thế trận khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố, thế phòng thủ quân khu chuẩn bị từ thời bình được điều chỉnh bổ sung trong quá trình tác chiến; thế đánh địch rộng khắp và tập trung có trọng điểm vào khu vực, địa bàn chủ yếu, các trận đánh, chiến dịch quan trọng,... để tạo lập thế trận phòng ngự, phòng thủ, chốt giữ, ngăn chặn, chia cắt, bao vây, cô lập địch; tạo thế có lợi tiến công tiêu diệt địch bạo loạn lật đổ, ly khai “bên trong” và lực lượng quân sự địch “bên ngoài” vào can thiệp. Ngoài ra, cần chú trọng lập thế trận các lực lượng quân, binh chủng, ngành theo chức năng, nhiệm vụ; thế trận lực lượng dự bị bảo đảm bí mật, bất ngờ, tiện cơ động, tăng cường lực lượng cho các hướng (khu vực) tác chiến; xây dựng sở chỉ huy các cấp, v.v. Đồng thời, chuẩn bị thiết bị chiến trường: xây dựng hệ thống đường cơ động, hệ thống vật cản và các thiết bị tác chiến của lực lượng quân, binh chủng,... bảo đảm cho lực lượng vũ trang quân khu trong tác chiến tiến công tổng hợp.

Thứ ba, tổ chức sử dụng, bố trí lực lượng

Đây cũng là vấn đề rất quan trọng trong tác chiến nói chung, tác chiến tiến công tổng hợp nói riêng, nhằm phát huy khả năng, sở trường, hoạt động của các lực lượng, nhất là đối với các lực lượng chủ yếu (lực lượng tác chiến và đấu tranh chính trị), tạo sức mạnh tổng hợp giành thắng lợi. Theo đó, việc tổ chức sử dụng lực lượng tác chiến của quân khu gồm các thành phần: lực lượng phòng thủ, phòng ngự, chốt giữ bảo vệ mục tiêu trọng yếu, quân khu sử dụng chủ yếu là lực lượng vũ trang các khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố và tùy tình hình cụ thể có thể sử dụng lực lượng chủ lực từ một số phân đội đến binh đội bộ binh phòng ngự trên hướng (khu vực) tác chiến chủ yếu. Lực lượng cơ động tiến công: được tổ chức thành một số binh đoàn bộ binh và một số binh đội bộ binh tỉnh, thành phố; phối hợp với lực lượng tại chỗ tiến hành các trận đánh hoặc mở chiến dịch phản công, tiến công tiêu diệt lực lượng vũ trang, “chính quyền” phản động ly khai và lực lượng quân sự địch “bên ngoài” vào can thiệp ở những khu vực trọng điểm trên địa bàn quân khu. Lực lượng quân, binh chủng, ngành, gồm: phòng không, tăng thiết giáp, pháo binh, công binh, thông tin, hóa học, đặc công, tác chiến điện tử,... quân khu tổ chức, sử dụng theo chức năng, nhiệm vụ của từng quân, binh chủng, ngành; phối hợp với lực lượng của Bộ (chiến trường) trên địa bàn, chi viện, bảo đảm; tập trung chi viện, bảo đảm thực hiện các nhiệm vụ chủ yếu, hướng (khu vực) tác chiến chủ yếu, các trận đánh, chiến dịch quan trọng đánh địch bạo loạn lật đổ, ly khai “bên trong” và lực lượng quân sự địch “bên ngoài” vào can thiệp, hỗ trợ bạo loạn. Đối với lực lượng bổ sung, thay thế, có thể tổ chức từ 1 đến 2 binh đội bộ binh, một số phân đội binh chủng; đồng thời, giao nhiệm vụ cho các đơn vị tổ chức lực lượng dự bị. Theo nhiệm vụ trên giao, quân khu tổ chức một số đơn vị dự bị động viên, nhanh chóng tổ chức biên chế, huấn luyện, sẵn sàng bổ sung, thay thế cho các đơn vị trong quá trình tác chiến.

Về tổ chức lực lượng đấu tranh chính trị, cần căn cứ vào tình hình và điều kiện thực tiễn của địa bàn, phương án tác chiến để tổ chức cho phù hợp. Theo đó, quân khu có thể tổ chức các đội công tác, phối hợp với các lực lượng và nhân dân khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố để tuyên truyền, giáo dục và huy động nhân lực, vật chất, phương tiện để phục vụ, bảo đảm tác chiến cho lực lượng vũ trang quân khu. Các đội công tác chính trị làm nòng cốt cùng các lực lượng ban, ngành, đoàn thể địa phương, đẩy mạnh hoạt động đấu tranh chính trị, đấu tranh văn hóa tư tưởng, binh địch vận, làm tan rã hàng ngũ địch, dập tắt biểu tình, bạo loạn; giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội; bảo vệ các mục tiêu trên địa bàn, địa phương; duy trì ổn định sản xuất và đời sống của nhân dân. Lực lượng đấu tranh chính trị phối hợp chặt chẽ với các lực lượng đấu tranh khác, nhất là với lực lượng tác chiến tạo nên sức mạnh tổng hợp để giành thắng lợi trong tác chiến tiến công tổng hợp.

Ngoài ra, lực lượng vũ trang quân khu còn phối hợp chặt chẽ với lực lượng cơ động của Bộ (chiến trường) để tổ chức sử dụng và bố trí lực lượng cho phù hợp, tránh chồng chéo; phát huy sức mạnh tổng hợp các lực lượng đánh địch kịp thời, hiệu quả.

Thứ tư, xác định các giai đoạn tác chiến, hình thức đấu tranh, vận dụng các biện pháp tác chiến, loại hình chiến dịch

Tác chiến tiến công tổng hợp trên địa bàn quân khu là tổng thể các hoạt động tác chiến và đấu tranh, diễn biến phức tạp, trên phạm vi không gian rộng, thời gian tương đối dài,... nên việc xác định các giai đoạn và vận dụng các hình thức đấu tranh, biện pháp tác chiến có ý nghĩa rất quan trọng. Thông thường, các giai đoạn tác chiến tiến công tổng hợp có thể xác định là, chống biểu tình, bạo loạn, phong tỏa đường không, đường biển của địch; phòng tránh, đánh địch tiến công hỏa lực; đánh địch bạo loạn lật đổ, ly khai “bên trong”; đánh địch “bên ngoài” vào can thiệp, hỗ trợ bạo loạn; xử trí tình huống; kết thúc tác chiến tiến công tổng hợp. Trong từng giai đoạn, cần xác định, tiến hành và kết hợp chặt chẽ hình thức tác chiến với các hình thức đấu tranh chính trị, binh địch vận, kinh tế, ngoại giao, v.v. Vận dụng kết hợp các biện pháp tác chiến, trong đó có biện pháp tác chiến chủ yếu, như: ngụy trang, nghi binh lừa địch; phòng tránh, đánh địch tiến công hỏa lực; tác chiến rộng khắp, bao vây, chia cắt, ngăn chặn, kìm giữ, tiêu hao địch; hoạt động tác chiến tập trung; tác chiến phòng ngự; tác chiến tiến công tiêu diệt địch trong công sự và ngoài công sự; luồn sâu đánh hiểm của lực lượng tinh nhuệ; triệt phá chỗ mạnh, đánh vào chỗ yếu, hiểm yếu của địch.

Tiến hành các trận đánh quan trọng, chiến dịch phản công, tiến công, tiến công tổng hợp quy mô nhỏ là phổ biến; khi có điều kiện, thời cơ, quân khu tổ chức chiến dịch quy mô vừa. Tiến hành các trận đánh, chiến dịch, như: trận chốt giữ, phòng ngự ngăn chặn địch tiến công, giữ vững mục tiêu, khu vực, địa bàn trọng yếu; các trận đánh, chiến dịch tiêu diệt lực lượng địch chốt giữ, phòng ngự và địch cơ động tiến công; tiến công tiêu diệt địch, đập tan “chính quyền” phản động ly khai; tiến công tiêu diệt lực lượng quân sự địch “bên ngoài” tiến công đường bộ qua biên giới, đổ bộ đường không, đổ bộ đường biển, v.v. Tùy điều kiện, trường hợp cụ thể, quân khu có thể tiến hành một hoặc một số chiến dịch phản công, tiến công, tiến công tổng hợp; trong đó, tiến hành các trận đánh đồng thời mở chiến dịch và các hoạt động đấu tranh khác là phổ biến.

Năm là, nắm thời cơ, chuyển hóa thế trận

Thời cơ luôn là vấn đề quan trọng hàng đầu đối với mọi loại hình và phương thức tác chiến, trong trường hợp cụ thể, thời cơ sẽ là nhân tố quyết định thắng lợi trận đánh, chiến dịch và hoạt động tác chiến. Thời cơ thường do ta tạo ra, cũng có thể do sai lầm của địch mà ta cần tận dụng. Quá trình tác chiến tiến công tổng hợp, quân khu phải luôn tạo và nắm thời cơ có lợi để đánh thắng địch bạo loạn lật đổ, ly khai. Phải chớp thời cơ để tiến hành chốt giữ, phòng ngự ngăn chặn, chia cắt, cô lập để tiêu diệt địch; thời cơ tiến hành các trận đánh, chiến dịch phản công, tiến công tiêu diệt lực lượng quan trọng địch bạo loạn lật đổ ly khai “bên trong”, lực lượng quân sự địch “bên ngoài” vào can thiệp. Chú trọng tạo thế, tạo thời cơ đấu tranh chính trị, binh địch vận, đấu tranh kinh tế, ngoại giao. Nắm chắc thời cơ có lợi, chuyển hóa thế trận linh hoạt, sáng tạo và kịp thời theo nhiệm vụ, diễn biến tác chiến tiến công tổng hợp của quân khu; phát huy thắng lợi các trận đánh, chiến dịch quan trọng, giai đoạn tác chiến trước để chuyển hóa thế trận thực hiện thắng lợi nhiệm vụ, các trận đánh, chiến dịch, giai đoạn tác chiến tiếp theo; giành và giữ quyền chủ động đánh địch, đẩy địch vào thế bất lợi, buộc địch liên tục bị động đối phó.

Hoạt động của lực lượng vũ trang quân khu trong tác chiến tiến công tổng hợp diễn ra khẩn trương, quyết liệt, tình huống rất phức tạp, có nhiều đột biến. Việc nắm chắc tình hình, vận dụng linh hoạt, sáng tạo phương thức tác chiến; tạo lập thế trận vững chắc; tổ chức sử dụng, bố trí lực lượng hợp lý, kết hợp chặt chẽ giữa đấu tranh vũ trang với đấu tranh phi vũ trang, luôn giành và giữ quyền chủ động, tạo sức mạnh tổng hợp sẽ đảm bảo để quân khu giành thắng lợi trong tác chiến tiến công tổng hợp, góp phần đánh bại chiến tranh “phi quy ước” của địch, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Trung tướng NGUYỄN HỒNG THÁI, Tư lệnh Quân khu 1