Nâng cao năng lực lãnh đạo công tác tư tưởng (CTTT) đáp ứng sự phát triển của yêu cầu nhiệm vụ là vấn đề đang đặt ra đối với tổ chức cơ sở đảng (TCCSĐ) ở các đơn vị huấn luyện chiến đấu (HLCĐ) hiện nay. Để thực hiện yêu cầu đó, điều cần quan tâm trước hết là tập trung nâng cao nhận thức, trách nhiệm lãnh đạo; bồi dưỡng năng lực công tác tư tưởng cho cấp uỷ viên và đội ngũ cán bộ, đảng viên; làm tốt công tác quản lý, dự báo tư tưởng; đổi mới phương pháp lãnh đạo, chỉ đạo công tác tư tưởng của các cấp uỷ, TCCSĐ.

Trong những năm gần đây, TCCSĐ trong quân đội nói chung, ở các đơn vị HLCĐ nói riêng, đã được quan tâm củng cố cả về tổ chức và chất lượng. Đến năm 2010, trong toàn quân đã có 88,2% chi bộ đại đội, đồn biên phòng có chi ủy; 100% chi bộ đại đội bộ binh đủ quân có chi ủy vững chắc. Trong lãnh đạo CTTT, TCCSĐ ở các đơn vị HLCĐ đã bám sát tình hình, nhiệm vụ cách mạng, quân đội và thực tiễn xây dựng, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu (HL,SSCĐ) của đơn vị; tăng cường kết hợp giữa giáo dục chính trị với quản lý tư tưởng, rèn luyện kỷ luật, đẩy mạnh các phong trào hành động cách mạng tại đơn vị, nhằm nâng cao nhận thức và tạo chuyển biến hành động của cán bộ, chiến sĩ trong xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện (VMTD), thực hiện nền nếp chính quy, chấp hành kỷ luật, hoàn thành tốt nhiệm vụ HLCĐ và mọi nhiệm vụ khác được giao.

Trước sự phát triển và đòi hỏi ngày càng cao của tình hình nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ quân đội, trong đó HL,SSCĐ là một nhiệm vụ trọng tâm, TCCSĐ, trước hết là cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp đã có nhiều biện pháp chủ động, tích cực trong việc nắm, quản lý, giải quyết những vấn đề tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ. Qua đó, làm cho bộ đội nhận thức đúng tình hình, nhiệm vụ; giữ vững phẩm chất đạo đức cách mạng, có lối sống lành mạnh, tăng cường niềm tin, ý chí, quyết tâm đối với việc thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, chiến sĩ; góp phần xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị, ngăn ngừa hạn chế tiêu cực. Năng lực lãnh đạo toàn diện trong đó có lãnh đạo về CTTT, của cấp ủy, TCCSĐ ở các đơn vị HLCĐ được nâng lên, đã góp phần quan trọng trong thực hiện có hiệu quả phương hướng “Tập trung xây dựng quân đội về chính trị, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu của lực lượng vũ trang”.

Tuy nhiên, so với yêu cầu nhiệm vụ, hiệu quả, chất lượng CTTT ở đơn vị HLCĐ vẫn còn bộc lộ những hạn chế, bất cập trên nhiều phương diện. Điều này thể hiện trước hết ở việc một số cấp ủy, TCCSĐ còn chưa chủ động, nhạy bén trước sự phát triển của tình hình tư tưởng; CTTT ở một số đơn vị, tính chiến đấu, tính thuyết phục, sức cảm hóa chưa cao; việc quản lý tư tưởng gắn liền với quản lý con người, quản lý vũ khí, trang bị, duy trì kỷ luật còn có sơ hở, chủ quan, đơn giản; một số trường hợp còn bị bất ngờ, dẫn tới để xảy ra một số vụ việc vi phạm bản chất, truyền thống quân đội. Thực tế đó liên quan trực tiếp tới vai trò của cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, cơ quan chính trị ở một số đơn vị trong việc nắm, quản lý và giải quyết CTTT chưa dự báo hết những tác động của bối cảnh kinh tế, chính trị, xã hội hiện nay, nhất là mặt trái cơ chế thị trường tới tư tưởng, tình cảm, tâm lý của cán bộ, chiến sĩ.

Quán triệt và thực hiện Nghị quyết Đại hội XI của Đảng và Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ 9, những năm tới, quân đội ta tiếp tục có sự điều chỉnh tổ chức biên chế theo hướng tinh, gọn, cơ động và linh hoạt; tập trung xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị; trang bị hiện đại cho một số quân, binh chủng và lực lượng thuộc các lĩnh vực trọng yếu, nhằm đáp ứng yêu cầu của phương thức đấu tranh bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới. Theo đó, quân đội không chỉ giỏi trên mặt trận đấu tranh vũ trang, mà còn giỏi trên mặt trận tư tưởng - văn hoá, phòng chống “diễn biến hoà bình”...

Trong HLCĐ, các đơn vị HLCĐ phải tập trung đổi mới toàn diện về nội dung, chương trình, tổ chức và phương pháp huấn luyện cho các đối tượng theo hướng “cơ bản, thiết thực, vững chắc”, coi trọng đồng bộ, chuyên sâu, sát với phương án chiến đấu, đối tượng tác chiến, phù hợp với tổ chức biên chế, trang bị và chức năng, nhiệm vụ, địa bàn của từng đơn vị. Cùng với đó, các đơn vị tăng cường tổ chức huấn luyện dã ngoại, huấn luyện đêm, rèn luyện thể lực, hành quân xa, mang vác nặng, nâng cao khả năng cơ động, phòng tránh, đánh trả, sẵn sàng hoàn thành nhiệm vụ trong mọi tình huống; đồng thời, tập trung xây dựng chính quy, kiên quyết làm chuyển biến tình hình chấp hành kỷ luật quân đội và pháp luật Nhà nước.

Tình hình và nhiệm vụ đó đặt ra yêu cầu rất cao đối với CTTT trong quân đội, trực tiếp là ở các đơn vị HLCĐ, đòi hỏi TCCSĐ ở đó cần nâng cao năng lực lãnh đạo toàn diện, đặc biệt là năng lực lãnh đạo CTTT. Việc tăng cường, nâng cao hiệu quả CTTT cần phải được tiến hành tích cực, đồng bộ với các mặt công tác khác.

Trước hết, cần tăng cường giáo dục, quán triệt nâng cao nhận thức về vai trò của CTTT và trách nhiệm lãnh đạo CTTT của các cấp uỷ, tổ chức đảng. Theo đó, phải thường xuyên, liên tục, kiên trì tiến hành hoạt động giáo dục, quán triệt trong các cấp uỷ, tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên, làm rõ vai trò to lớn của CTTT trong sự nghiệp cách mạng, sự nghiệp xây dựng, chiến đấu của quân đội; trực tiếp bồi dưỡng ý chí, quyết tâm chiến đấu, xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị; gắn giáo dục nhận thức về CTTT với quán triệt nhiệm vụ xây dựng tổ chức đảng, xây dựng đơn vị và nhiệm vụ HLCĐ. Qua đó, làm cho các cấp uỷ, tổ chức đảng và từng cán bộ, đảng viên nhận thức đúng trách nhiệm trong lãnh đạo CTTT. Các đồng chí bí thư cấp uỷ, cấp uỷ viên các cấp và mọi đảng viên phải tích cực, chủ động đề xuất với cấp uỷ, tổ chức đảng chủ trương, biện pháp lãnh đạo CTTT; đồng thời, trực tiếp tiến hành CTTT theo phạm vi chức trách được giao.

Đội ngũ cán bộ các cấp, cán bộ Đoàn, Hội đồng quân nhân cần phát huy tốt vai trò trong tiến hành hoạt động tuyên truyền, giáo dục, động viên, đấu tranh tư tưởng gắn liền với các hoạt động HL,SSCĐ và xây dựng đời sống của đơn vị; kiên quyết khắc phục tình trạng coi CTTT chỉ là trách nhiệm của cấp uỷ, cơ quan chính trị và cán bộ chính trị; ỷ lại, dựa dẫm vào tập thể cấp uỷ, chi bộ, không dám chịu trách nhiệm cá nhân, ngại khó khăn, gian khổ trong tiến hành CTTT, né tránh trách nhiệm trong đánh giá kết quả, sơ kết, tổng kết.

Hai là, tích cực bồi dưỡng năng lực CTTT cho cấp uỷ viên các cấp và đội ngũ cán bộ, đảng viên trong đơn vị. Bồi dưỡng năng lực CTTT cho cấp uỷ viên các cấp và đội ngũ cán bộ, đảng viên là vấn đề then chốt để nâng cao năng lực lãnh đạo của cấp uỷ, tổ chức đảng đối với CTTT. Nội dung bồi dưỡng cần chú ý cả hai phương diện: củng cố, bổ sung kiến thức, tri thức lý luận và trau dồi kinh nghiệm thực tiễn, rèn luyện kỹ năng hoạt động CTTT. Về phương pháp, chú ý kết hợp quán triệt, bồi dưỡng những vấn đề mới về CTTT, hoạt động tư tưởng - văn hoá ở cơ sở với truyền thụ, phổ biến kinh nghiệm tiến hành CTTT đã được đúc kết qua những năm chiến tranh và trong thực tiễn xây dựng quân đội thời kỳ đổi mới. Đặc biệt, chú trọng bồi dưỡng năng lực phát hiện, đề xuất với cấp uỷ, tổ chức đảng những vấn đề tư tưởng và CTTT cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo.

Cùng với đó, tập trung bồi dưỡng phương pháp, nâng cao sức thuyết phục của các bài  giảng chính trị của đội ngũ chính trị viên, nhất là ở cấp đại đội. Rèn luyện cho cấp uỷ viên và đội ngũ cán bộ, đảng viên nâng cao khả năng quán triệt, cụ thể hoá chủ trương, biện pháp lãnh đạo CTTT sát với đặc điểm tình hình, nhiệm vụ đơn vị mình; khả năng vận dụng những cách thức, biện pháp, kỹ năng tổ chức xây dựng đời sống văn hoá, tinh thần, quản lý, nắm bắt tư tưởng, tuyên truyền, phát động tư tưởng, đấu tranh tư tưởng, dự báo diễn biến tư tưởng, quy trình xử lý các tình huống CTTT nảy sinh. Đây là những nội dung rất cần thiết đối với đội ngũ cấp uỷ viên, cán bộ, đảng viên ở đơn vị cơ sở hiện nay.

Để hoạt động bồi dưỡng có hiệu quả, cần thực hiện tốt phương châm cấp trên bồi dưỡng cho cấp dưới; kết hợp bồi dưỡng của tổ chức với phát huy vai trò tự bồi dưỡng của từng cá nhân; lý luận gắn với thực hành, bồi dưỡng đi đôi với rèn luyện, bồi dưỡng thông qua tập huấn gắn với bồi dưỡng trong thực tiễn, coi trọng bồi dưỡng trong thực tiễn; lấy kết quả phát huy vai trò lãnh đạo CTTT trong thực tiễn làm tiêu chí chủ yếu để đánh giá kết quả bồi dưỡng. Bản thân cán bộ chủ trì, cơ quan chính trị cần không ngừng nghiên cứu, cập nhật thông tin, thực sự tiêu biểu về nhận thức, kinh nghiệm và kỹ năng CTTT, làm cơ sở để thực hiện tốt chức trách của mình và tích cực bồi dưỡng cho cấp dưới.

Ba là, làm tốt việc quản lý tư tưởng, dự báo diễn biến tư tưởng và tình huống CTTT sát với từng đơn vị. Kết quả quản lý tư tưởng là cơ sở quan trọng để cấp uỷ, tổ chức đảng đánh giá chính xác tình hình, quyết định đúng đắn, kịp thời các chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo CTTT. Hoạt động HL,SSCĐ ở đơn vị cơ sở diễn ra với cường độ cao, nhịp độ khẩn trương, gian khổ, thử thách khắc nghiệt cùng với những khó khăn của bản thân, gia đình thường xuyên tác động đến tư tưởng của bộ đội. Các thế lực thù địch đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, chống phá hòng phủ nhận chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, mọi thành quả cách mạng; tuyên truyền văn hoá, lối sống phương Tây vào Việt Nam và tác động của các hiện tượng tiêu cực và tệ nạn xã hội tới cán bộ, chiến sĩ. Điều đó rất dễ nảy sinh những trạng thái phức tạp trong tâm lý, tư tưởng của bộ đội. Bởi vậy, cấp uỷ, chính uỷ, chính trị viên, người chỉ huy cần gắn công tác quản lý với việc phân tích, đánh giá tình hình tư tưởng, dự báo diễn biến tư tưởng và những tình huống CTTT có thể phát sinh trong đơn vị; dự kiến trước những chủ trương, biện pháp để giải quyết, tháo gỡ; không để phát sinh và lây lan các biểu hiện tư tưởng phức tạp dẫn đến vi phạm kỷ luật. Đồng thời, có biện pháp khắc phục khuyết điểm trong quản lý tư tưởng ở đơn vị như: bệnh chủ quan, bệnh thành tích, che giấu khuyết điểm, báo cáo chậm trễ, báo cáo không đầy đủ; quản lý tư tưởng chỉ thống kê các số liệu, sự việc mà không có phân tích, dự báo tình hình…

Bốn là, đổi mới phương pháp lãnh đạo, chỉ đạo CTTT của cấp uỷ, tổ chức đảng phù hợp với đặc điểm nhiệm vụ của đơn vị và trình độ của cán bộ, chiến sĩ. Các hội nghị lãnh đạo của cấp uỷ, tổ chức đảng cần được chuẩn bị chu đáo, dành thời gian và sự quan tâm thích đáng, phát huy cao nhất dân chủ và trí tuệ của tập thể để xem xét, đánh giá, phân tích sâu sắc tình hình tư tưởng, chất lượng CTTT của đơn vị; làm rõ thực trạng tình hình và ảnh hưởng của nó tới chất lượng thực hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị, chỉ rõ nguyên nhân của thực trạng. Trên cơ sở đó, thảo luận, thống nhất các chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo sát, đúng, kịp thời. Nội dung nghị quyết lãnh đạo cần thể hiện rõ quan điểm, phương châm, mục tiêu cần đạt được; xác định rõ trách nhiệm chỉ đạo, tổ chức thực hiện nghị quyết của bí thư cấp uỷ, cán bộ chủ trì, của từng cấp uỷ viên và đội ngũ cán bộ, đảng viên.

Trong triển khai tổ chức thực hiện nghị quyết, cần tiến hành chặt chẽ từ trong tổ chức đảng ra ngoài quần chúng; tạo sự thống nhất cao về tư tưởng trong cấp uỷ, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên, làm cơ sở để thống nhất tư tưởng trong toàn đơn vị. Bí thư cấp uỷ, cán bộ chủ trì chỉ đạo cơ quan chính trị và tổ chức đảng cấp dưới làm tốt việc cụ thể hoá nghị quyết thành chương trình, kế hoạch thiết thực; tổ chức việc quán triệt, điều hành các tổ chức, các lực lượng tiến hành CTTT; kết hợp tốt các hình thức và phương pháp sinh động để phổ biến, quán triệt đến mọi tổ chức, cán bộ, đảng viên, quần chúng trong đơn vị.

Trong chỉ đạo tiến hành các hoạt động CTTT, cần mở rộng dân chủ, phát huy tự do tư tưởng, tăng cường đối thoại, tranh luận, nêu cao tự phê bình và phê bình, đấu tranh chống mọi biểu hiện vi phạm nghị quyết, đơn giản, tuỳ tiện hoặc buông lỏng hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo CTTT. Cấp uỷ, chỉ huy các cấp phải nắm chắc và phát huy sức mạnh tổng hợp các tổ chức chỉ huy, tổ chức đoàn, hội đồng quân nhân và các lực lượng khác nhằm tiến hành sâu rộng CTTT trong thực hiện nhiệm vụ chính trị và mọi mặt đời sống của bộ đội, đặc biệt trước những nhiệm vụ khó khăn, phức tạp. Đồng thời, chủ động xây dựng, bổ sung, hoàn thiện và duy trì chặt chẽ quy chế lãnh đạo CTTT; trong đó, quy định rõ chế độ trách nhiệm đối với tập thể cấp uỷ, bí thư cấp uỷ, người chỉ huy, đội ngũ cấp uỷ viên và cán bộ, đảng viên; xác định rõ yêu cầu lãnh đạo CTTT trong tất cả các mặt công tác của đơn vị; không để một hoạt động nào của bộ đội, một mặt công tác nào của đơn vị nằm ngoài phạm vi lãnh đạo CTTT và thiếu biện pháp quản lý, giáo dục, đấu tranh tư tưởng.

Thượng tá, ThS. PHẠM VĂN HUYNH

Học viện Chính trị