Văn hóa lãnh đạo của chính trị viên là giá trị được thể hiện trong hoạt động công tác đảng, công tác chính trị; trung gian truyền dẫn, lan tỏa và thẩm thấu văn hóa Đảng, văn hóa quân sự và truyền thống của đơn vị, làm khơi dậy, phát huy sức mạnh tổng hợp, xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, làm cơ sở xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, nâng cao sức mạnh chiến đấu. Vì vậy, nghiên cứu để xây dựng văn hóa lãnh đạo cho đội ngũ chính trị viên ở đơn vị cơ sở có ý nghĩa quan trọng trong tình hình hiện nay.

Ở đơn vị cơ sở, chính trị viên là người chủ trì về chính trị; hoạt động lãnh đạo của họ là tác động, khơi dậy nguồn lực và phát huy sức mạnh nội sinh của cán bộ, chiến sĩ, bảo đảm cho đơn vị luôn hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ, trong mọi tình huống. Để làm cho cán bộ, chiến sĩ thuộc quyền tin yêu, nể phục, tin theo, đòi hỏi người chính trị viên phải có bản lĩnh chính trị, đạo đức tốt, tri thức toàn diện; phương pháp, phong cách lãnh đạo khoa học, dân chủ, quần chúng, đúng pháp luật, kỷ luật, v.v. Thước đo văn hóa lãnh đạo của chính trị viên là mức độ tin tưởng của cán bộ, chiến sĩ thuộc quyền vào chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, chỉ thị, nghị quyết, phương hướng xây dựng đơn vị; tinh thần, trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ được giao và sự đoàn kết, gắn bó với đơn vị. Đó còn là mức độ lan tỏa về phương pháp, tác phong, lề lối làm việc, đạo đức, phong cách sống của chính trị viên đến mọi thành viên trong đơn vị. Nói cách khác, đây là sự lan tỏa cái hay, cái đẹp, cái giá trị trong nhân cách, thông qua phương thức, cách thức, biện pháp lãnh đạo, quản lý, chỉ huy của chính trị viên.

Xây dựng văn hóa lãnh đạo của chính trị viên là hoạt động chủ động, tích cực, tự giác, làm gia tăng các yếu tố căn bản trong cấu trúc văn hóa lãnh đạo. Để xây dựng văn hóa lãnh đạo của chính trị viên ở đơn vị cơ sở hiện nay, cần nghiên cứu, quán triệt và tiến hành đồng bộ các giải pháp để xây dựng các yếu tố trong cấu trúc văn hóa lãnh đạo của họ; trong phạm vi bài viết, chúng tôi đề xuất một số nội dung chủ yếu sau:

Một là, tăng cường bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng, lối sống văn hóa, trau dồi lý tưởng xã hội chủ nghĩa cho chính trị viên. Đây là những yếu tố nền tảng, nguồn gốc nội sinh của văn hóa lãnh đạo; tự thân các yếu tố đó đã có sức thu hút và lan tỏa các giá trị văn hóa lãnh đạo. Do đó, cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp phải coi trọng giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống cho chính trị viên; làm cho họ thực sự thấm nhuần lý tưởng của Đảng, hình thành thế giới quan và nhân sinh quan cách mạng, xây dựng các phẩm chất cần thiết trong văn hóa nhân cách của chính trị viên. Đồng thời, tăng cường xây dựng và phát huy vai trò của các thiết chế văn hóa để đấu tranh chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, góp phần chống lại các phản giá trị trong văn hóa nhân cách, làm cho đạo đức, lối sống và lý tưởng của chính trị viên phát triển đúng định hướng theo các chuẩn văn hóa nhân cách của người cán bộ chính trị trong Quân đội.

Hai là, không ngừng trang bị tri thức khoa học toàn diện cho đội ngũ chính trị viên. Trong đó, tập trung trang bị lý luận của chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tri thức khoa học chính trị và tri thức lãnh đạo, quản lý, chỉ huy; kiến thức, kỹ năng về hoạt động công tác đảng, công tác chính trị, v.v. Những tri thức đó, là công cụ để chính trị viên tiếp nhận được giá trị văn hóa của Đảng, Nhà nước, tinh hoa văn hóa dân tộc và văn hóa lãnh đạo, chỉ huy; qua đó, chuyển hóa thành giá trị văn hóa trong nhân cách của mình. Đây là điều kiện nhằm hoàn thiện văn hóa trong nhân cách, củng cố lập trường tư tưởng và nhân sinh quan cách mạng,… là cơ sở giúp chính trị viên lựa chọn, đề xuất và điều chỉnh hành vi ứng xử trong lãnh đạo, quản lý, chỉ huy đơn vị cho phù hợp với chuẩn giá trị của các mối quan hệ: cấp trên cấp dưới; lãnh đạo, chỉ huy và phục tùng lãnh đạo, chỉ huy, v.v.

Cùng với đó, chính trị viên cần được trang bị tri thức về lãnh đạo, quản lý, để giúp họ có kiến thức, kỹ năng nắm bắt và phân tích kịp thời những sự kiện, tình huống chính trị cụ thể, khả năng phân tích tâm trạng, thái độ, phản ứng chính trị ở các đối tượng khác nhau trong những thời điểm khác nhau để có những biện pháp tương ứng, kịp thời. Tri thức khoa học về lãnh đạo, quản lý thiết thực và cần thiết nhất đối với chính trị viên là về hoạt động công tác đảng, công tác chính trị; giúp cho họ thực hiện tốt vai trò là trung gian, cầu nối để đưa văn hóa Đảng, văn hóa quân sự vào mọi thành viên và làm cho văn hóa ấy thấm sâu vào quần chúng, tạo nên tình cảm, niềm tin, thái độ và ý chí trong tiếp nối, phát huy và hiện thực các giá trị ấy thông qua các hoạt động cụ thể của từng cá nhân. Do đó, ở môi trường đào tạo, cần trang bị tri thức đầy đủ, toàn diện về hoạt động công tác đảng, công tác chính trị, bảo đảm sát với các hoạt động ở đơn vị cơ sở. Ngược lại, ở đơn vị cơ sở, cần có các hoạt động rèn luyện, bồi dưỡng, bổ trợ, huấn luyện bổ sung giúp chính trị viên có những kiến thức, kỹ năng còn thiếu và những kiến thức, kỹ năng mới phù hợp với điều kiện, yêu cầu chức trách, nhiệm vụ và thực tiễn huấn luyện, xây dựng của đơn vị.

Ba là, thường xuyên bồi dưỡng, rèn luyện phong cách làm việc cho chính trị viên. Phong cách làm việc, trong đó có phong cách lãnh đạo là phương thức để hiện thực hóa các giá trị chung của văn hóa Đảng, văn hóa quân sự vào môi trường công tác của đơn vị và thực tiễn hoạt động của mọi thành viên; là công cụ để thể hiện văn hóa lãnh đạo của chính trị viên. Đó là phong cách làm việc khoa học, dân chủ, quần chúng và đúng pháp luật, được hình thành trên cơ sở học tập, vận dụng phương pháp luận mác-xít và kinh nghiệm thực tiễn đặt ra. Vì vậy, ngay từ quá trình đào tạo trong các học viện, nhà trường đến khi đảm nhiệm cương vị chính trị viên ở đơn vị cơ sở, phải coi trọng việc bồi dưỡng, rèn luyện phương pháp tư duy biện chứng duy vật và cách thức vận dụng phương pháp tư duy ấy vào giải quyết các vấn đề của thực tiễn - cái gốc, nền tảng cho sự hình thành phong cách làm việc của chính trị viên. Việc truyền thụ kiến thức, thực hành, thực tập, hoạt động bồi dưỡng, quản lý, giáo dục, rèn luyện ở nhà trường,... phải luôn chú trọng cả về lý luận và thực tiễn phong cách làm việc của người chính trị viên tương lai. Đơn vị cơ sở là môi trường để kiểm nghiệm, rèn luyện phong cách làm việc của chính trị viên hiệu quả và thiết thực nhất, giúp phong cách làm việc của họ hình thành và phát triển phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Do đó, cần đặc biệt coi trọng việc bồi dưỡng, rèn luyện phong cách làm việc thông qua các hoạt động thực tiễn của chính trị viên.

Hiện nay, việc bồi dưỡng, rèn luyện phong cách làm việc của chính trị viên ở đơn vị cơ sở phải gắn kết chặt chẽ với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng; các quy định của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Thường vụ Quân ủy Trung ương về trách nhiệm nêu gương; Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XII) về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”. Trong đó, việc học tập và làm theo phong cách Hồ Chí Minh có ý nghĩa thiết thực, hình thành phong cách nói đi đôi với làm, nói ít làm nhiều, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; tôn trọng, gần gũi, thấu hiểu và đặt niềm tin ở cán bộ, chiến sĩ; khiêm tốn, giản dị, lành mạnh, hòa đồng, nêu gương sáng trước toàn thể đơn vị, v.v. Đó là những chuẩn mực tạo nên tư cách của người chính trị viên, như Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Tư cách của chính trị viên có ảnh hưởng rất quan trọng đến bộ đội. Người chính trị viên tốt, thì bộ đội ấy tốt. Người chính trị viên không làm tròn nhiệm vụ, thì bộ đội ấy không tốt”¹.

Bốn là, thực hiện tốt việc “xây” các giá trị văn hóa mới, tốt đẹp và “chống” những cái lạc hậu, xấu xa trong mỗi chính trị viên. Văn hóa nói chung, văn hóa lãnh đạo nói riêng là lĩnh vực nhạy cảm, tinh tế, liên quan đến tư tưởng, tình cảm, tâm lý, lợi ích của người lãnh đạo, quản lý. Họ vừa có sự tác động tích cực đến quá trình xây dựng, lành mạnh hóa xã hội, vừa chịu sự tác động của môi trường xã hội theo cả chiều thuận và nghịch. Hiện nay, do tác động từ mặt trái của kinh tế thị trường trong hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và những âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực phản động, thù địch với những thủ đoạn tinh vi, thậm chí sử dụng các độc tố phản văn hóa để tiến hành cuộc “xâm lăng văn hóa”, dẫn đến tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống ở một bộ phận cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng, rèn luyện, trong đó có cả cán bộ lãnh đạo. Do vậy, xây dựng văn hóa lãnh đạo không thể là công việc “một sớm, một chiều”, giản đơn, “thuận buồm, xuôi gió”. Đó là một quá trình lâu dài, phức tạp, một cuộc đấu tranh cam go giữa cái tiến bộ, mới mẻ, tốt đẹp với cái lạc hậu, cũ kỹ, xấu xa; vừa sáng tạo những giá trị văn hóa mới, vừa phải tỉnh táo, kiên trì, dũng cảm đấu tranh phòng ngừa, xóa bỏ những yếu tố phi văn hóa, phản văn hóa trong cả nhân cách và việc làm thực tiễn. Từng tổ chức đảng, đảng viên và người chính trị viên cần tập trung nâng cao bản lĩnh văn hóa trong Đảng. Đó là tổng hợp toàn bộ những nhân tố thể hiện cốt cách, khí phách, tư chất và sức mạnh, khẳng định bản sắc văn hóa của một Đảng cách mạng và tư cách người đảng viên chân chính. Trước sự tác động tiêu cực bên trong và bên ngoài, bản lĩnh văn hóa sẽ giúp tổ chức đảng cũng như từng đảng viên và đội ngũ chính trị viên “miễn dịch” trước mọi tác động của các phản giá trị đang làm băng hoại văn hóa; “đào thải” những phản giá trị, “vi rút” gây bệnh từ bên trong.

Thực hiện đồng bộ các nội dung trên sẽ góp phần quan trọng vào xây dựng văn hóa lãnh đạo cho đội ngũ chính trị viên ở đơn vị cơ sở hiện nay; giúp cho hoạt động của chính trị viên không đơn thuần dừng lại ở việc làm tốt chức năng, nhiệm vụ của một người lãnh đạo, người quản lý, người chỉ huy, mà còn nâng lên tầm văn hóa trong các hoạt động ấy.

Thiếu tá, TS. NGUYỄN HỒNG ĐIỆP, Trường Sĩ quan Chính trị
_____________

1 - Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 5, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 484.