Tham gia sản xuất, xây dựng kinh tế là một chức năng cơ bản của Quân đội nhân dân Việt Nam. Kết quả đạt được trên mặt trận lao động sản xuất của Quân đội trong gần 80 năm qua có ý nghĩa hết sức to lớn, tô thắm thêm bản chất, truyền thống tốt đẹp “Bộ đội Cụ Hồ”, góp phần quan trọng vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Nhận thức sâu sắc chức năng, nhiệm vụ vẻ vang mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó, ngay từ những ngày đầu thành lập đến nay, dù trong bất cứ điều kiện, hoàn cảnh nào, cùng với thực hiện tốt chức năng “đội quân chiến đấu, đội quân công tác”, Quân đội ta luôn nêu cao tinh thần tự lực, tự cường, chủ động, tích cực tham gia lao động sản xuất, xây dựng kinh tế bằng các hình thức, biện pháp sáng tạo, phù hợp, góp phần quan trọng vào những thắng lợi vĩ đại của dân tộc. Đặc biệt, khi đất nước thống nhất, Quân đội đã tỏ rõ là lực lượng xung kích, tham gia đắc lực vào hàn gắn vết thương chiến tranh, phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, nhất là trên các địa bàn xung yếu, chiến lược.

Bước vào thời kỳ đổi mới đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, toàn quân đã quán triệt, thực hiện có hiệu quả các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về thực hiện chức năng quan trọng này. Việc tham gia sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng của toàn quân được lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, có bước phát triển toàn diện, đi vào chiều sâu, phù hợp với chủ trương phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường quốc phòng, an ninh của Đảng trong giai đoạn mới và đạt nhiều kết quả quan trọng.

Thượng tướng Vũ Hải Sản, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng và các đại biểu nghe giới thiệu về sản phẩm của Viettel tại Hội chợ triển lãm sản phẩm kinh tế - quốc phòng Việt Nam - Campuchia năm 2023

Đến nay, Quân đội đã xây dựng hàng chục khu kinh tế - quốc phòng trên các địa bàn chiến lược, vùng sâu, vùng xa, biên giới, ven biển và hải đảo. Các đoàn kinh tế - quốc phòng đã phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương tổ chức quy hoạch, bố trí lại dân cư, tạo việc làm, sinh kế bền vững cho hàng trăm nghìn hộ dân, hình thành hàng trăm điểm, cụm dân cư tập trung trên vành đai biên giới, địa bàn xung yếu. Đồng thời, tích cực hỗ trợ, giúp nhân dân xóa đói, giảm nghèo, phát triển sản xuất, kết hợp thực hiện công tác dân vận, xây dựng cơ sở chính trị, “thế trận lòng dân” vững chắc, tăng cường niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, tạo nền tảng bảo vệ Tổ quốc “từ sớm, từ xa”. Các doanh nghiệp Quân đội không ngừng đổi mới, hội nhập, xung kích thực hiện nhiều dự án phát triển kinh tế - xã hội kết hợp với quốc phòng, an ninh, nhất là ở địa bàn khó khăn, phức tạp; năng lực và hiệu quả sản xuất, kinh doanh kết hợp với thực hiện nhiệm vụ quốc phòng được nâng cao, ngày càng khẳng định uy tín, vị thế trong nền kinh tế, đóng góp tích cực vào sự ổn định, phát triển kinh tế vĩ mô, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và bảo đảm an sinh xã hội, tăng cường nguồn lực cho đất nước. Trên thực tế, đã có nhiều doanh nghiệp Quân đội năng động, sáng tạo, vượt khó vươn lên, mở rộng thị trường đầu tư, trở thành đối tác kinh tế có uy tín cả ở trong và ngoài nước. Đáng chú ý, một số doanh nghiệp Quân đội đã tiên phong tham gia phát triển kinh tế biển gắn với bảo vệ chủ quyền biển, đảo, làm chỗ dựa tin cậy cho ngư dân và các lực lượng hoạt động trên biển, nhất là ở các vùng biển, đảo xa bờ. Các doanh nghiệp ngành công nghiệp quốc phòng hòa nhập sâu hơn vào công nghiệp quốc gia; làm chủ nhiều công nghệ lưỡng dụng tiên tiến, hiện đại; nghiên cứu thiết kế, chế tạo, sản xuất được nhiều sản phẩm có chất lượng cao phục vụ quốc phòng và đời sống dân sinh, tạo sự kết hợp giữa kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế trên từng địa bàn và cả nước. Cùng với đó, các đơn vị thường trực trong toàn quân đã nêu cao tinh thần “tự lực, tự cường”, phát huy tiềm năng, thế mạnh, đẩy mạnh tăng gia sản xuất, cải thiện đời sống bộ đội, xây dựng tiềm lực hậu cần trên địa bàn đóng quân.

Những thành quả nêu trên đã khẳng định vai trò của Quân đội trên mặt trận lao động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng; được Đảng, Nhà nước và Nhân dân ghi nhận, đánh giá cao; đồng thời, là thực tiễn sinh động khẳng định chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước trong việc huy động Quân đội tham gia lao động sản xuất, xây dựng kinh tế, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng đất nước.

Những năm tới, bên cạnh xu thế lớn của thời đại là hòa bình, hợp tác và phát triển, tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, xung đột vũ trang, chiến tranh cục bộ cùng các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống ngày càng gia tăng đã, đang tác động tiêu cực đến an ninh và quá trình khôi phục, phát triển của nền kinh tế toàn cầu. Đất nước ta tiếp tục đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế sâu rộng, với nhiều thời cơ, thuận lợi, song cũng đứng trước nhiều khó khăn, thách thức, nhất là sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch; nguy cơ tụt hậu của nền kinh tế; sự phát triển mới về yêu cầu, nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc,... đòi hỏi phải tiếp tục xây dựng, phát triển tiềm lực quốc gia hùng hậu, có chất lượng cao. Trong bối cảnh đó, để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước, Nhân dân giao phó, cùng với nâng cao chất lượng huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu,... toàn quân cần tích cực tham gia lao động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng, đóng góp nhiều hơn nữa vào phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường tiềm lực, sức mạnh của đất nước, bằng nhiều giải pháp đồng bộ, quyết liệt; tập trung vào một số nội dung cơ bản sau.

Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với nhiệm vụ tham gia lao động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng. Đây là nội dung, giải pháp quan trọng hàng đầu, bảo đảm cho Quân đội tham gia lao động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng đúng định hướng, có trọng tâm, trọng điểm và đạt chất lượng, hiệu quả thiết thực. Vì vậy, toàn quân, trước hết là cấp ủy, chỉ huy các cấp cần tiếp tục quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về Quân đội tham gia lao động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng trong điều kiện mới. Trọng tâm là Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XIII) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; các nghị quyết của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh các vùng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Nghị quyết số 820-NQ/QUTW, ngày 17/12/2021 của Quân ủy Trung ương về “Lãnh đạo nhiệm vụ lao động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp quốc phòng của Quân đội đến năm 2030”. Trên cơ sở đó, đề cao trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án,... tham gia phát triển kinh tế kết hợp với quốc phòng trên từng địa bàn và cả nước, bảo đảm chặt chẽ, khoa học, tuân thủ pháp luật và mang tính khả thi cao.

Quá trình thực hiện, cần quán triệt, vận dụng sáng tạo quan điểm kết hợp kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế, bảo đảm mọi hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế của Quân đội phải kết hợp chặt chẽ với nhiệm vụ quân sự, quốc phòng trong thời bình và sẵn sàng cho các tình huống có thể xảy ra. Đồng thời, phải lấy phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững ổn định chính trị, củng cố quốc phòng, an ninh là mục tiêu hàng đầu; tập trung khai thác có hiệu quả các nguồn lực, chủ động hội nhập quốc tế, tạo sự phát triển bền vững. Để nâng cao hiệu quả, Cục Kinh tế chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng nghiên cứu bổ sung, hoàn thiện và tham mưu với Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng ban hành các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn về nhiệm vụ lao động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng trong tình hình mới sát đặc điểm, điều kiện thực tiễn. Trước mắt, cần sớm hoàn thiện, ban hành Đề án “Quân đội tham gia lao động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng trong tình hình mới”, làm cơ sở triển khai thực hiện đồng bộ, thống nhất trong toàn quân. Tiếp tục phối hợp với các ban, bộ, ngành Trung ương, địa phương rà soát, xây dựng, hoàn chỉnh, triển khai thực hiện các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, đề án phát triển kinh tế - xã hội kết hợp với củng cố quốc phòng, an ninh bảo đảm phù hợp, có tầm nhìn dài hạn. Tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ các chương trình, dự án đầu tư đang triển khai, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng.

Cùng với đó, tăng cường tuyên truyền, phổ biến, giáo dục để cán bộ, chiến sĩ nhận thức sâu sắc, đầy đủ việc tham gia lao động sản xuất, xây dựng kinh tế là một chức năng cơ bản, nhiệm vụ chính trị quan trọng, có ý nghĩa chiến lược lâu dài, thể hiện bản chất cách mạng, truyền thống tốt đẹp của Quân đội nhân dân Việt Nam; đồng thời, tích cực đấu tranh với quan điểm sai trái, xuyên tạc, chống phá của các thế lực thù địch trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ quan trọng này.

Đoàn Kinh tế - quốc phòng 5 (Quân khu 4) cấp cây giống giúp nhân dân phát triển kinh tế, bảo vệ rừng

Hai là, tiếp tục nâng cao hiệu quả xây dựng các khu kinh tế - quốc phòng, hoạt động của đoàn kinh tế - quốc phòng; chú trọng phát triển kinh tế biển kết hợp với bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo. Phát huy kết quả, kinh nghiệm đạt được, các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng, các quân khu và Quân chủng Hải quân tiếp tục chỉ đạo các đơn vị phối hợp với địa phương đẩy mạnh xây dựng các khu kinh tế - quốc phòng theo quy hoạch, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, thế trận quốc phòng, an ninh và Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Trong đó, ưu tiên xây dựng, phát triển các khu kinh tế - quốc phòng trên biển, địa bàn chiến lược, trọng yếu; tham gia xây dựng chuỗi đảo gần bờ từng bước trở thành các trung tâm kinh tế, khoa học và công nghệ, quốc phòng, an ninh, nâng cao khả năng bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Đồng thời, lồng ghép, kết hợp chặt chẽ giữa xây dựng các khu kinh tế - quốc phòng với thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, tạo bước chuyển mạnh mẽ về kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại trên các địa bàn. Các đoàn kinh tế - quốc phòng cần bám sát mục tiêu dự án, tích cực, chủ động phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương làm tốt công tác quy hoạch, triển khai các chương trình, dự án gắn với xây dựng khu vực phòng thủ, hình thành các điểm sáng về kinh tế, văn hóa, xã hội và quốc phòng, an ninh trên địa bàn chiến lược, biên giới, biển, đảo.

Ba là, đẩy mạnh sắp xếp cơ cấu tổ chức, thế bố trí, nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp Quân đội trong tình hình mới. Trên cơ sở quán triệt, thực hiện Nghị quyết số 425-NQ/QUTW, ngày 18/5/2017 của Quân ủy Trung ương “Về sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Quân đội đến năm 2020 và những năm tiếp theo” và Đề án sắp xếp, đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Quân đội giai đoạn 2021 - 2025, các cơ quan chức năng chủ động rà soát, nghiên cứu, tham mưu với Bộ Quốc phòng tiếp tục sắp xếp lại và làm tốt công tác quản lý các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước trực thuộc Bộ. Đồng thời, đẩy mạnh công tác quy hoạch, bố trí các doanh nghiệp bảo đảm hài hòa ở các vùng, miền, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và quyết tâm phòng thủ trên từng hướng, địa bàn đã được xác định. Chú trọng xây dựng các tập đoàn công nghiệp quốc phòng có sức cạnh tranh quốc tế, đủ sức sản xuất một số vũ khí, trang thiết bị quân sự hiện đại, góp phần hiện đại hóa Quân đội. Ban hành chính sách khuyến khích các doanh nghiệp trong nước tham gia nghiên cứu, phát triển các sản phẩm quốc phòng lưỡng dụng, nâng cao năng lực bảo đảm vũ khí, trang bị cho Quân đội. Trước mắt, cần duy trì, phát triển các doanh nghiệp trực tiếp phục vụ quốc phòng, an ninh và các doanh nghiệp kết hợp kinh tế với quốc phòng phát triển ổn định, bền vững; đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại, phát triển kinh tế đối ngoại. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát, đôn đốc các doanh nghiệp giải quyết dứt điểm những tồn đọng, lành mạnh tài chính, thực hiện cơ cấu lại, cổ phần hóa, thoái vốn triệt để đối với các doanh nghiệp kinh tế đơn thuần, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh không hiệu quả, thua lỗ kéo dài.

Bốn là, coi trọng công tác quản lý hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng của các đơn vị thường trực, đơn vị sự nghiệp công lập. Cấp ủy, chỉ huy các đơn vị thường trực, đơn vị được giao nhiệm vụ kết hợp kinh tế với quốc phòng cần phát huy nguồn lực hiện có để tổ chức lao động sản xuất, xây dựng kinh tế; đẩy mạnh tăng gia sản xuất, nhất là đầu tư xây dựng các khu tăng gia tập trung ở các cấp, góp phần cải thiện, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho bộ đội. Đối với các đơn vị sự nghiệp công lập, cần tăng cường chỉ đạo, quản lý, nâng cao hiệu quả hoạt động tập trung phục vụ nhiệm vụ quân sự, quốc phòng và tham gia lao động sản xuất, xây dựng kinh tế theo chức năng, nhiệm vụ được giao. Đẩy mạnh thực hiện tự chủ tài chính đối với các bệnh viện, viện nghiên cứu, nhà khách,... theo cơ chế, chính sách phù hợp đặc thù Quân đội; tận dụng năng lực dôi dư của các nhà máy, xí nghiệp, trạm, xưởng tham gia lao động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng.

Năm là, quan tâm đầu tư phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đẩy mạnh ứng dụng khoa học và công nghệ, chuyển đổi số vào hoạt động sản xuất, xây dựng kinh tế. Các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp tiếp tục nghiên cứu rà soát, xây dựng quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao ở tất cả các cấp; có cơ chế, chính sách thỏa đáng cho phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, gồm đội ngũ cán bộ tham mưu, chỉ đạo; cán bộ quản lý và người lao động trực tiếp sản xuất, đáp ứng yêu cầu phát triển cả trước mắt và lâu dài. Chú trọng kết hợp chặt chẽ giữa phát triển nguồn nhân lực tại chỗ với thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao từ bên ngoài nhằm bổ sung cho lực lượng lao động sản xuất, xây dựng kinh tế ở các đơn vị, doanh nghiệp Quân đội.

Trước xu hướng phát triển mới, trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, các đơn vị, doanh nghiệp Quân đội cần đẩy mạnh ứng dụng khoa học và công nghệ, tiến hành chuyển đổi số phù hợp; chủ động tiếp thu, áp dụng các thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư vào công tác lãnh đạo, điều hành; các khâu trong quá trình sản xuất, kinh doanh. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế về khoa học và công nghệ, lựa chọn đối tác chiến lược có nền khoa học và công nghệ tiên tiến, gắn kết chặt chẽ giữa hợp tác quốc tế về khoa học và công nghệ với hợp tác kinh tế quốc tế.

Vinh dự, tự hào trước sự tin tưởng của Đảng, Nhà nước và Nhân dân cùng những kết quả đã đạt được, toàn quân tiếp tục phấn đấu thực hiện tốt nhiệm vụ lao động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng, xứng đáng là “đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất” trong thời kỳ mới, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Thượng tướng VŨ HẢI SẢN, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng