Trung tâm Y học dự phòng Quân đội phía Nam thuộc Cục Quân y, Tổng Cục Hậu cần, thành lập ngày 20-7-1967, tại chiến trường miền Đông Nam Bộ, tiền thân là Phân đội Vệ sinh phòng dịch Miền, nhằm đáp ứng công tác vệ sinh phòng dịch, bảo đảm sức khỏe bộ đội trước đòi hỏi cao của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đang diễn ra ngày càng ác liệt. Trải qua hơn 50 năm chiến đấu, xây dựng và trưởng thành, cán bộ, chiến sĩ, nhân viên Trung tâm không ngừng nỗ lực khắc phục khó khăn, đoàn kết, quyết tâm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chiến đấu, phục vụ chiến đấu, góp phần quan trọng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước; làm nhiệm vụ quốc tế ở Căm-pu-chia; xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Với những thành tích đạt được, Trung tâm đã vinh dự được Nhà nước tặng thưởng 03 Huân chương Chiến công (hạng Nhất, Nhì và Ba), 01 Huân chương Quân công hạng Ba, 01 Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba và nhiều phần thưởng khác; 7 năm liên tục (2010 - 2016), Trung tâm đều đạt Đơn vị Quyết thắng.

Trung tâm đón nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba (năm 2017)

Những năm gần đây, cùng với quá trình hội nhập quốc tế, tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu và sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, tình hình ô nhiễm môi trường, dịch bệnh của cả nước nói chung, khu vực phía Nam nói riêng có chiều hướng gia tăng, diễn biến phức tạp đã ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe của bộ đội. Trong bối cảnh đó, đã đặt ra cho công tác phòng, chống dịch bệnh, giám sát dịch tễ, vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm, lao động, bệnh nghề nghiệp,… đối với các đơn vị Quân đội ở khu vực phía Nam của Trung tâm ngày càng cao. Quá trình thực hiện nhiệm vụ, bên cạnh những thuận lợi, Trung tâm gặp không ít khó khăn, đó là: địa bàn hoạt động rộng, đối tượng đa dạng; nhiều loại dịch bệnh mới phát sinh, diễn biến phức tạp, khó lường; trong khi đó, tổ chức, biên chế, kinh nghiệm của đội ngũ cán bộ, nhân viên cũng như trang, thiết bị của Trung tâm còn nhiều bất cập, v.v. Trước thực tế trên, Đảng ủy, Ban Giám đốc Trung tâm đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai đồng bộ, quyết liệt nhiều giải pháp xây dựng vững mạnh toàn diện, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ.

Trước hết, xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị. Trung tâm đã làm tốt việc quán triệt, giáo dục cho cán bộ, nhân viên, chiến sĩ nắm chắc nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của cấp ủy Đảng các cấp, đặc điểm, yêu cầu, nhiệm vụ của Đơn vị để họ thấy rõ thuận lợi, khó khăn, nâng cao quyết tâm, trách nhiệm đối với nhiệm vụ vệ sinh phòng dịch, bảo vệ sức khỏe bộ đội trong phạm vi được phân công. Thực hiện Đề án “Đổi mới công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới”, Trung tâm chú trọng kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục chính trị, phổ biến pháp luật, kỷ luật, đạo đức, lối sống với tăng cường các biện pháp nắm, quản lý, định hướng, giải quyết tình hình tư tưởng, hướng dẫn hành động; phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương trong quản lý, rèn luyện cán bộ, đảng viên, chiến sĩ, xây dựng đơn vị vững mạnh, địa bàn an toàn. Đồng thời, thường xuyên chú trọng công tác thi đua, khen thưởng; gắn phong trào Thi đua Quyết thắng với đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh theo chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XII); Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”; “Ngành Hậu cần Quân đội làm theo lời Bác Hồ dạy”, phong trào thi đua “Xây dựng đơn vị Quân y 5 tốt”, v.v. Nhờ đó, cán bộ, đảng viên, chiến sĩ của Trung tâm có bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức nghề nghiệp tốt, nhận thức rõ trách nhiệm và phấn đấu đạt được yêu cầu “lương y như từ mẫu”, đoàn kết, thống nhất, quyết tâm hoàn thành tốt nhiệm vụ; không có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, v.v.

Ban Chấp hành Đảng bộ Trung tâm nhiệm kỳ 2015 - 2020

Cùng với hoàn thành tốt công tác sẵn sàng chiến đấu, huấn luyện quân sự, xây dựng nền nếp chính quy, chấp hành nghiêm kỷ luật, Trung tâm thực hiện hiệu quả công tác chuyên môn, nghiệp vụ. Trung tâm đã triển khai thực hiện tốt công tác phòng, chống dịch bệnh; tích cực, chủ động trong việc giám sát, phát hiện sớm và chẩn đoán dịch nhanh, chính xác; tổ chức, chỉ đạo, tham gia, hỗ trợ, phối hợp với các đơn vị thực hiện phòng, chống các dịch lớn, vừa và nhỏ thuộc khu vực tuyến được phân công. Đến nay, các đơn vị tuyến không để các vụ dịch lớn xảy ra, làm tốt công tác phòng, chống, khống chế các loại dịch bệnh, như: nhiễm não mô cầu, sốt xuất huyết, cúm A H1N1, H5N1, v.v.

Mặc dù địa bàn hoạt động rộng, địa hình phức tạp, song Trung tâm thường xuyên làm tốt công tác nắm và chỉ đạo tuyến, tổ chức tốt những đợt công tác tại các đơn vị tuyến bảo đảm hoàn thành và vượt chỉ tiêu theo kế hoạch đề ra. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ giữa các khoa, ban trong công tác chỉ đạo tuyến, đảm bảo chặt chẽ, chất lượng, hiệu quả. Ngoài ra, Trung tâm còn hoàn thành tốt công tác kiểm tra vệ sinh môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm trong các dịp diễn ra các sự kiện chính trị trọng đại của đất nước, Quân đội; cử hàng trăm lượt tổ, đội công tác tuyến, với hàng nghìn lượt cán bộ, y bác sĩ đến các đơn vị trong phạm vi được phân công, phòng, chống hiệu quả dịch, bệnh cho bộ đội¹.

Công tác xét nghiệm la-bô được Trung tâm chỉ đạo sát sao, bước đầu nâng cao năng lực các la-bô trong xét nghiệm, đảm bảo nhanh, chính xác, đáp ứng yêu cầu phòng, chống dịch; từng bước hướng tới đạt chuẩn quốc gia, quốc tế. Một số la-bô của Trung tâm tham gia các chương trình ngoại kiểm trong và ngoài nước (Lab: HIV); la-bô xét nghiệm HIV (chương trình PEPFAR) được duy trì đều đặn, giữ vững nền nếp hoạt động, hiệu quả tốt; trong đó, Phòng xét nghiệm HIV của Trung tâm được Bộ Y tế công nhận đạt chuẩn quốc gia (năm 2015). Những năm gần đây, công tác xét nghiệm của Trung tâm luôn vượt chỉ tiêu kế hoạch, đảm bảo chính xác, an toàn, phục vụ kịp thời cho công tác phòng, chống dịch bệnh, tuyển quân, tuyển sinh, chẩn đoán, phát hiện sớm bệnh, vệ sinh môi trường, lao động, khám bệnh hiểm nghèo, huấn luyện, nghiên cứu khoa học.

Do số lượng thuốc và trang, thiết bị bảo đảm cho nhiệm vụ nhiều, đa dạng về chủng loại, nên Trung tâm vừa tiếp nhận, cấp phát các trang, thiết bị phòng, chống dịch và làm nhiệm vụ cứu hộ, cứu nạn,… từ Bộ Y tế, vừa chủ động liên hệ bảo đảm thuốc, hóa chất, test kit và trang bị phục vụ công tác phòng, chống dịch cho tuyến, huấn luyện tại la-bô và các nhiệm vụ đột xuất theo yêu cầu. Đồng thời, theo dõi tiếp nhận, lắp đặt, vận hành thiết bị la-bô an toàn sinh học; thường xuyên tổ chức kiểm định thiết bị, trang bị phòng xét nghiệm; triển khai dự án Trung tâm Khám bệnh nghề nghiệp chuẩn quốc gia, bảo đảm đúng tiến độ, chất lượng tốt.

Hằng năm, Trung tâm tổ chức thực hiện nghiêm túc kế hoạch huấn luyện chuyên ngành, như: kỹ thuật xét nghiệm vệ sinh môi trường, lao động, bệnh nghề nghiệp, ký sinh trùng sốt rét, đường ruột, nhuộm lam, vi sinh vật nước. Đồng thời, phục vụ tập huấn về HIV/AIDS thuộc chương trình PEPFAR tại Đơn vị; tham gia Đội Y tế dự phòng cơ động, thực hành luyện tập, diễn tập sử dụng, vận hành thiết bị đầy đủ, chặt chẽ, hiệu quả². Để nâng cao trình độ cho đội ngũ bác sĩ, y sĩ, Trung tâm thường xuyên có kế hoạch cử đi đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu tại các cơ sở đào tạo ở trong nước và nước ngoài³. Định kỳ hằng năm, Trung tâm mở các lớp tập huấn cho các đơn vị phía Nam về vệ sinh an toàn thực phẩm; y học lao động, bệnh nghề nghiệp; phòng, chống HIV, ma túy, sốt xuất huyết và bệnh Zika,… được Bộ Y tế, Bộ Quốc phòng đánh giá cao.

Công tác nghiên cứu khoa học được Trung tâm thực hiện thành nền nếp. Nhiều đề tài nghiên cứu khoa học được triển khai thực hiện và nghiệm thu đạt chất lượng tốt, như: đề tài cấp Nhà nước “Xác định các yếu tố nguy cơ đặc thù của môi trường vùng sâu Đồng Tháp Mười tác động đến sức khỏe cộng đồng, đề xuất và áp dụng giải pháp khắc phục”; đề tài cấp Bộ Quốc phòng: “Nghiên cứu các giải pháp kết hợp quân dân y trong phòng, chống dịch bệnh nguy hiểm, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa và các tình huống khẩn cấp khác”; “Điều tra sự tồn tại của trực khuẩn Than (Bacillus Anthracis), nghiên cứu chế phẩm kháng nguyên phục vụ dự báo, phòng chống dịch bệnh tối nguy hiểm”, v.v. Điều đáng nói là, các đề tài nghiên cứu trên đều có cơ sở khoa học cao, được ứng dụng trong thực tiễn.

Đi liền với công tác nghiên cứu chuyên sâu, Trung tâm còn phối hợp chặt chẽ với Trung tâm Y tế dự phòng Thành phố Hồ Chí Minh trao đổi kinh nghiệm, hỗ trợ các hoạt động chuyên môn; triển khai luyện tập Đội Y tế dự phòng kết hợp quân dân y; tổ chức các đợt khám bệnh cho nhân dân. Đồng thời, ký kết với Sở Y tế, Viện PASTEUR, Viện Sốt rét, Viện Vệ sinh y tế công cộng Thành phố Hồ Chí Minh trong công tác đào tạo, nghiên cứu khoa học, giám sát dịch; liên kết với Trường Đại học Y Phạm Ngọc Thạch đào tạo, hướng dẫn thực hành y học môi trường lao động cho sinh viên hệ đại học và sau đại học; phối hợp với Đại học Y Hà Nội mở lớp đào tạo chuyên khoa định hướng bệnh nghề nghiệp tại Trung tâm.

Một trong những nội dung, giải pháp xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện được Trung tâm tổ chức thực hiện tốt là công tác hậu cần, kỹ thuật. Theo đó, Trung tâm hết sức coi trọng việc bảo đảm chế độ, tiêu chuẩn, nâng cao chất lượng đời sống bộ đội; đẩy mạnh thực hành tiết kiệm điện, nước, xăng, dầu, không để thất thoát, lãng phí. Tích cực xây dựng các phòng, khoa, ban chính quy, xanh, sạch đẹp; bếp “nuôi quân giỏi, quản lý tốt”; duy trì quân số khỏe luôn đạt 99,8%. Đồng thời, duy trì nghiêm túc chế độ quản lý, khai thác, sử dụng, bảo quản vũ khí, khí tài, trang bị kỹ thuật, xe máy được biên chế, không để xảy ra hư hỏng, mất mát, đảm bảo an toàn khi tham gia giao thông, được Cục Quân y đánh giá cao.

Những kết quả đạt được trong thời gian qua là tiền đề quan trọng để cán bộ, chiến sĩ, nhân viên Trung tâm Y học dự phòng Quân đội phía Nam tiếp tục đẩy mạnh việc xây dựng Đơn vị vững mạnh toàn diện, thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ.

Đại tá, TS, BS. NGUYỄN VĂN THUYÊN, Giám đốc Trung tâm Y học dự phòng Quân đội phía Nam
____________________________

1 - Đến nay, Trung tâm đã cử hơn 520 lượt tổ, đội công tác, với 1.875 lượt cán bộ, y bác sĩ, kỹ thuật viên xuống các đơn vị tuyến phòng, chống dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe bộ đội.

2 - Đội Y tế dự phòng cơ động quân dân y kết hợp được thành lập giữa Trung tâm Y tế dự phòng Thành phố Hồ Chí Minh, Trung tâm Cấp cứu 115 và Trung tâm Y học dự phòng Quân đội phía Nam.

3 - Từ năm 2000 đến nay, Trung tâm đã cử 01 kỹ sư sinh học, 08 bác sĩ, 05 thạc sĩ, 02 tiến sĩ đi thực tập, học tập, nghiên cứu tại các học viện, nhà trường trong và ngoài Quân đội, trong nước và nước ngoài.