Viện Vũ khí (Tổng cục Công nghiệp quốc phòng) là đơn vị đầu ngành nghiên cứu thiết kế, chế tạo vũ khí, trang bị kỹ thuật cho lực lượng vũ trang; tham gia bảo đảm kỹ thuật cho sản xuất quốc phòng; đảm bảo đo lường, thử nghiệm, đánh giá chất lượng vũ khí, trang bị kỹ thuật; tư vấn đầu tư và thẩm định các dự án đầu tư phát triển vũ khí, trang bị kỹ thuật, v.v. Trải qua 75 năm xây dựng và phát triển, Viện đã nghiên cứu, thiết kế, thử nghiệm và chế tạo hàng trăm loại vũ khí, trang bị kỹ thuật với chất lượng tốt, tính năng kỹ thuật, chiến thuật ngày càng cao, đáp ứng nhu cầu sử dụng của lực lượng vũ trang trong từng thời kỳ, góp phần quan trọng vào thắng lợi cách mạng giải phóng dân tộc, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, cũng như sự phát triển ngành Công nghiệp quốc phòng qua các thời kỳ.

Những năm gần đây, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã, đang phát triển mạnh mẽ, làm xuất hiện nhiều loại vũ khí mới, hiện đại, cũng như hình thành các phương thức tác chiến mới, tác động không nhỏ tới nhiệm vụ quân sự, quốc phòng và yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Trước thực tế đó và trên cơ sở mục tiêu xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại,... đã được xác định trong Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Viện được giao nhiều nhiệm vụ quan trọng, tham gia thực hiện nhiều dự án lớn, trọng điểm của Bộ Quốc phòng và Tổng cục về nghiên cứu phát triển các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật thế hệ mới, có tính tích hợp, hàm lượng khoa học và tính năng kỹ, chiến thuật cao. Trong khi đó, các yếu tố bảo đảm cho nghiên cứu thiết kế, chế tạo vũ khí của Viện thiếu đồng bộ, nhất là nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị chưa theo kịp sự phát triển nhanh của khoa học, công nghệ, v.v.

Thủ trưởng Viện chỉ đạo công tác nghiên cưu, thiết kế mô-đun pháo 6 nòng điều khiển tự động

Để hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ được giao, trước hết, Viện tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, xác định đây là khâu đột phá nâng cao năng lực nghiên cứu thiết kế, chế tạo các loại vũ khí thế hệ mới. Bám sát nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của trên, Đảng ủy, chỉ huy Viện chỉ đạo các cơ quan chức năng xây dựng, hoàn thiện khung tiêu chuẩn về trình độ chuyên môn cho từng vị trí, chức danh; rà soát, đánh giá đúng thực trạng đội ngũ cán bộ, nhân viên kỹ thuật. Trên cơ sở đó, xây dựng quy hoạch, kế hoạch tạo nguồn, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng; trong đó, ưu tiên xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trẻ, chuyên gia đầu ngành, cán bộ ở các lĩnh vực nghiên cứu mới. Đáng chú ý, do phần lớn đội ngũ nghiên cứu khoa học của Viện quen với thiết kế vũ khí theo mẫu và vũ khí thông thường, nên có những hạn chế nhất định về chuyên môn sâu và kinh nghiệm trong nghiên cứu vũ khí công nghệ cao. Khắc phục vấn đề đó, thời gian qua, cùng với chủ động giao thực hiện các nhiệm vụ, đề tài để bồi dưỡng, rèn luyện cán bộ, nhân viên, nhất là những người trực tiếp nghiên cứu, thử nghiệm vũ khí, Viện quan tâm tuyển chọn, cử cán bộ có trình độ chuyên môn tốt, đam mê, nhiệt huyết, chủ động, sáng tạo trong nghiên cứu khoa học đi đào tạo, thực tập sinh tại các cơ sở nghiên cứu, sản xuất vũ khí, trang bị kỹ thuật ở các nước có trình độ khoa học kỹ thuật và công nghệ quân sự tiên tiến để tiếp thu kiến thức, kinh nghiệm, xây dựng đội ngũ chuyên gia đầu ngành, cán bộ khoa học giỏi về nghiên cứu, thiết kế, chế tạo vũ khí, trang bị kỹ thuật thế hệ mới. Triển khai thực hiện tốt công tác thu hút, đào tạo, bồi dưỡng, bổ sung cán bộ khoa học kỹ thuật cho các lĩnh vực nghiên cứu thiết kế, chế tạo vũ khí, trang bị kỹ thuật thế hệ mới còn thiếu, như: động cơ tên lửa, điều khiển dẫn đường, v.v. Đến nay, 100% cán bộ của Viện có trình độ đại học trở lên; trong đó, có 85% trình độ trên đại học và bước đầu hình thành một số nhóm nghiên cứu mạnh trên một số lĩnh vực về nghiên cứu thiết kế, chế tạo vũ khí, trang bị thế hệ mới, v.v.

Vũ khí được coi là một trong những yếu tố quan trọng tạo ra sức mạnh và vị thế quân sự mà mỗi quốc gia đều muốn giữ bí mật cho riêng mình, thậm chí được xếp vào hàng tuyệt mật, khó tiếp cận. Trong khi đó, nền công nghệ vật liệu của ta chưa phát triển; trang thiết bị phục vụ nghiên cứu, đo lường, thử nghiệm và hệ thống dây chuyền công nghệ sản xuất vũ khí thế hệ mới, công nghệ cao còn thiếu, v.v. Trước thực tế đó, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, Viện đã chủ động đề xuất tăng cường đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị đo lường và thử nghiệm theo hướng hiện đại, đồng bộ, tạo nền tảng kỹ thuật để nâng cao năng lực nghiên cứu, thiết kế, chế thử, cải tiến vũ khí. Quán triệt, thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TW, ngày 26/01/2022 của Bộ Chính trị (khóa XIII) về đẩy mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo cùng các chỉ thị, kế hoạch của của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về lãnh đạo, chỉ đạo phát triển công nghiệp quốc phòng trong tình hình mới, Viện tích cực đề xuất Thủ trưởng Tổng cục báo cáo Bộ Quốc phòng cho phép mở và triển khai một số dự án quan trọng về xây dựng, hiện đại hóa cơ sở vật chất kỹ thuật, nhất là hiện đại hóa các phòng thí nghiệm, thử nghiệm vũ khí, v.v. Qua đó, tạo sự đột phá về hạ tầng kỹ thuật, trang thiết bị phục vụ tốt cho công tác nghiên cứu khoa học, thử nghiệm sản phẩm vũ khí của các đề tài cũng như nhiệm vụ đảm bảo sản xuất quốc phòng và các nhiệm vụ khác.

Viện tích cực xây dựng kế hoạch nghiên cứu, định hướng phát triển các sản phẩm vũ khí thế hệ mới theo từng giai đoạn; đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học, công nghệ, ứng dụng các thành tựu khoa học, công nghệ tiên tiến trên thế giới để nghiên cứu, phát triển các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật thế hệ mới, phù hợp với nhu cầu xây dựng Quân đội hiện đại. Để bảo đảm hoạt động nghiên cứu khoa học đúng hướng, huy động cao nhất trí tuệ tập thể đội ngũ kỹ sư, cán bộ, nhân viên kỹ thuật tham gia, Viện đã xây dựng, ban hành Quy chế quản lý hoạt động khoa học và công nghệ, có cơ chế, chính sách đãi ngộ và đặc biệt quan tâm đến công tác nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ, phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật vào các khâu, các bước của quá trình nghiên cứu thiết kế, chế tạo, bảo đảm kỹ thuật sản xuất. Đẩy mạnh đổi mới cơ chế quản lý, điều hành, phương thức tổ chức hoạt động khoa học công nghệ, đưa hoạt động nghiên cứu khoa học đi vào chiều sâu, thực chất. Trong giai đoạn 2013 - 2021, Viện đoạt 03 giải thưởng sáng tạo khoa học và công nghệ Việt Nam, 17 giải thưởng tuổi trẻ sáng tạo trong Quân đội, cùng nhiều Bằng khen của Bộ Quốc phòng, Tổng cục Công nghiệp quốc phòng về công tác khoa học công nghệ và môi trường. Các công trình đạt giải thưởng đều được ứng dụng trong thực tiễn, góp phần chủ động trang bị, đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa, nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội.

Cùng với đó, Viện tích cực phối hợp, liên kết với các cơ quan, đơn vị trong và ngoài Quân đội, nhằm khai thác triệt để, sử dụng hiệu quả tiềm lực khoa học công nghệ của các phòng thí nghiệm trọng điểm, các trung tâm khoa học lớn và các khu công nghệ cao. Chú trọng cử cán bộ tham gia cùng các đoàn đi dự triển lãm quốc tế ở nước ngoài, tham gia khảo sát, đàm phán nhận, chuyển giao công nghệ của nước ngoài theo các dự án đầu tư. Đồng thời, đẩy mạnh hợp tác quốc tế, trao đổi học tập kinh nghiệm về thiết kế, chế tạo vũ khí, trang bị kỹ thuật thế hệ mới. Thời gian qua, bám sát chức năng, nhiệm vụ, Viện đã chủ động phối hợp với: Viện Khoa học Vật liệu/Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam; Viện Cơ khí, Trung tâm nghiên cứu Vật liệu polyme/Trường Đại học Bách khoa Hà Nội; Học viện Kỹ thuật quân sự; Viện Hóa học vật liệu/Viện Khoa học và Công nghệ quân sự  triển khai nghiên cứu, chế tạo thành công nhiều sản phẩm mới, như: ống phóng của súng chống tăng thế hệ mới; phôi hợp kim tantalum cho nòng pháo; bộ phận điều khiển mìn chống tăng không tiếp xúc thế hệ mới; chế tạo chất nhiễu hồng ngoại cho đạn nhiễu; mạ vỏ liều đạn pháo hải quân có tốc độ bắn lớn, v.v. Ngoài ra, Viện còn hợp tác với Nhà máy Sloboda/Cộng hòa Serbia học tập kinh nghiệm về thiết kế nguyên lý và công nghệ tăng tầm cho đạn pháo; hợp tác với Công ty Hensoldt/Cộng hòa Nam Phi để học tập, tìm hiểu một số mô hình tổ hợp phòng thủ phòng không bằng súng máy, v.v.

Cùng với những nội dung giải pháp trên, Viện chú trọng đảm bảo kỹ thuật cho sản xuất quốc phòng tại các nhà máy; đáp ứng kịp thời tài liệu thiết kế, giải quyết kịp thời vướng mắc trong quá trình sản xuất, thử nghiệm, nghiệm thu sản phẩm; tham gia bắn thử nghiệm, nghiệm thu sản phẩm quốc phòng và khảo sát chất lượng vũ khí, trang bị kỹ thuật do Công nghiệp quốc phòng sản xuất, sửa chữa; làm tốt công tác giám sát thiết kế, tham gia tư vấn các dự án đầu tư cho Tổng cục và các dự án đầu tư của Viện.

Bằng các giải pháp quyết liệt, đồng bộ, năng lực nghiên cứu, thiết kế, chế tạo vũ khí thế hệ mới của Viện Vũ khí có bước tiến vượt bậc. Từ năm 2011 đến nay, Viện đã triển khai thực hiện hàng trăm đề tài, nhiệm vụ khoa học công nghệ về nghiên cứu thiết kế, chế tạo vũ khí, trang bị kỹ thuật cho Quân đội, trong đó nhiều đề tài được Hội đồng Khoa học công nghệ đánh giá mức xuất sắc. Đến nay, có hơn 88% số đề tài, nhiệm vụ đã được nghiệm thu; trong đó có trên 90% đã được áp dụng vào sản xuất hoặc đủ điều kiện đưa vào sản xuất loạt. Đáng chú ý, Viện đã hoàn thành 100% số lượng đề tài, nhiệm vụ cấp Bộ Quốc phòng giao chủ trì thực hiện thuộc Đề án KC.NQ.06, với các sản phẩm nghiên cứu đều là những vũ khí, trang bị kỹ thuật thế hệ mới. Điển hình là: đạn pháo cho Hải quân, hệ thống mô đun pháo hải quân 06 nòng điều khiển tự động, đạn nhiễu cho các tàu chiến thế hệ mới, hệ đạn cối mẫu mới, đạn nhiệt áp, đạn pháo tăng tầm theo nguyên lý mới, tổ hợp súng và đạn chống tăng chống hệ thống phòng thủ chủ động và giáp phản ứng nổ thế hệ mới, súng và đạn chống người nhái, hệ súng và đạn cối triệt âm, súng và đạn bắn tỉa, tổ hợp súng điều khiển từ xa, các loại khí tài quan sát, ngắm bắn hỗn hợp ngày, đêm, mìn chống tăng thế hệ mới, v.v. Ghi nhận những cống hiến và thành tích đó, năm 2021, Viện Vũ khí vinh dự được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất.

Phát huy truyền thống, bản lĩnh, trí tuệ khoa học, thời gian tới, Viện Vũ khí ra sức thi đua phấn đấu hoàn thành thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Viện lần thứ XII, với mục tiêu: nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học, gắn kết chặt chẽ nghiên cứu khoa học với thực tiễn, từng bước làm chủ công tác nghiên cứu thiết kế, chế tạo, phát triển các loại vũ khí thế hệ mới, có điều khiển tăng tầm bắn, tăng uy lực, tăng độ chính xác bắn và tính cơ động,… đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa, nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong mọi tình huống.

Đại tá, TS. NGUYỄN PHÚC LINH, Viện trưởng