Viện Kỹ thuật Phòng không - Không quân là trung tâm nghiên cứu khoa học, công nghệ hàng đầu của Quân chủng Phòng không - Không quân và Quân đội về lĩnh vực vũ khí, trang bị kỹ thuật hàng không và phòng không, có nhiệm vụ nghiên cứu, giải quyết các vấn đề về kỹ thuật và công nghệ phục vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, xây dựng lực lượng của Quân chủng và các lĩnh vực kỹ thuật, công nghệ liên quan khác. Đây là nhiệm vụ đặc thù, khó khăn, phức tạp đòi hỏi phải có nguồn nhân lực chất lượng cao, tâm huyết với nghề cùng những trang thiết bị đồng bộ, hiện đại,... phục vụ nghiên cứu khoa học trên nhiều lĩnh vực, trong khi điều kiện về con người và cơ sở vật chất của Viện còn khá khiêm tốn. Những năm gần đây, trước sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ làm xuất hiện nhiều loại vũ khí tiến công hỏa lực đường không hiện đại và các phương thức tác chiến đường không mới, tác động không nhỏ đến nhiệm vụ bảo vệ bầu trời Tổ quốc. Trong khi đó, nhằm hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Quân chủng tiến lên hiện đại, Viện được giao nhiều nhiệm vụ quan trọng, tham gia thực hiện nhiều đề tài, dự án lớn, trọng điểm của Quân chủng và Bộ Quốc phòng về khai thác, bảo đảm kỹ thuật cho vũ khí, trang bị kỹ thuật mới, cải tiến, nâng cấp và thiết kế, chế tạo vũ khí, khí tài mới phục vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, v.v. Điều đó thể hiện sự tin tưởng của cấp trên; niềm vinh dự tự hào của Viện; đồng thời, cũng là trọng trách nặng nề đối với một trung tâm nghiên cứu khoa học, công nghệ hàng đầu của Quân chủng.

Để hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ được giao, trước hết, Viện tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng định hướng nghiên cứu khoa học, công nghệ, xem đây là giải pháp quan trọng hàng đầu, cơ sở để nhiệm vụ nghiên cứu phát triển đúng hướng, đạt hiệu quả cao. Quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của trên về công tác nghiên cứu khoa học, trọng tâm là Nghị quyết số 1652-NQ/QUTW, ngày 20/12/2022 của Quân ủy Trung ương về lãnh đạo công tác khoa học quân sự đến năm 2030 và những năm tiếp theo và bám sát định hướng xây dựng Quân chủng tiến lên hiện đại, Viện đã chủ động phối hợp với các cơ quan, đơn vị trong Quân chủng tổ chức khảo sát, nắm tình hình thực trạng vũ khí, trang bị kỹ thuật phòng không, không quân, nhất là nhu cầu bảo đảm kỹ thuật, bảo đảm trang bị phục vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, quản lý vùng trời. Trên cơ sở đó, xây dựng định hướng nghiên cứu khoa học trung hạn, dài hạn và từng năm phù hợp, khả thi cao. Với cách làm đó, đến nay, Viện đã xây dựng, hoàn thiện Kế hoạch định hướng khoa học công nghệ số 162/ĐH-VKT về “Phát triển khoa học, công nghệ của Viện Kỹ thuật Phòng không - Không quân đến năm 2030 và những năm tiếp theo”, với trọng tâm là: nghiên cứu tính năng kỹ thuật, chiến thuật và thủ đoạn tiến công hỏa lực đường không của các loại phương tiện bay không người lái (UAV) để thiết kế, chế tạo mục tiêu giả tương đương phục vụ huấn luyện, diễn tập; nghiên cứu làm chủ công nghệ chế tạo các chủng loại môđun, khối đơn và các hệ thống quan trọng nhằm chủ động về nguồn vật tư, tiến tới tự chủ về công tác bảo đảm kỹ thuật, hạn chế phụ thuộc vào nhà sản xuất; nghiên cứu bảo đảm trang bị theo hướng “tự chủ, hiện đại”, tập trung hoàn thiện công nghệ chế tạo, bổ sung tính năng phát hiện UAV cho các loại rađa RV-02, RV3D, v.v. Đó là cơ sở để Đảng ủy, chỉ huy Viện xây dựng các nghị quyết, kế hoạch lãnh đạo, chỉ đạo triển khai đồng bộ, thống nhất trong toàn đơn vị. Đồng thời, là căn cứ để kiểm tra, đánh giá chất lượng, tiến độ thực hiện của các phòng, ban, xưởng; kịp thời khắc phục, chấn chỉnh những tồn tại, cũng như giúp đỡ các đơn vị tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Thượng tướng Lê Huy Vịnh, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng kiểm tra Chương trình nghiên cứu, sản xuất vật tư bảo đảm cho trang bị kỹ thuật (năm 2023)

Trên cơ sở định hướng nghiên cứu khoa học, Viện tập trung đầu tư, xây dựng tiềm lực khoa học công nghệ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trước mắt và lâu dài, lấy xây dựng, phát triển nguồn lực con người làm trung tâm. Bám sát chức năng, đặc điểm nhiệm vụ, Viện chủ trương xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao theo hướng “tinh, gọn, mạnh”, cân đối về trình độ, độ tuổi và kinh nghiệm; trong đó, ưu tiên phát triển đội ngũ cán bộ trẻ, chuyên gia đầu ngành, cán bộ ở các lĩnh vực nghiên cứu mới. Thực hiện chủ trương đó, cùng với rà soát, bổ sung quy hoạch, kế hoạch tạo nguồn, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng tại chỗ, Viện chủ động tham mưu với cấp trên mở rộng nguồn tuyển chọn cán bộ, cả học viên đào tạo tại các trường trong và ngoài Quân đội và cán bộ, nhân viên kỹ thuật có kinh nghiệm tại các đơn vị trong Quân chủng. Đồng thời, xây dựng, hoàn thiện khung tiêu chuẩn về trình độ chuyên môn cho từng vị trí, chức danh, làm cơ sở để tuyển chọn, sử dụng. Đáng chú ý, thực hiện mục tiêu xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ khoa học đầu ngành, Viện chú trọng lựa chọn cán bộ, nhân viên có trình độ năng lực, kinh nghiệm nghiên cứu khoa học của các phòng, ban, xưởng để thành lập Ban Quản lý nhiệm vụ trọng điểm, giúp Đảng ủy, chỉ huy Viện triển khai thực hiện các nhiệm vụ khó, quan trọng và có tính liên ngành; qua đó, vừa phát huy được thế mạnh của đội ngũ này, vừa giúp cán bộ nâng cao kinh nghiệm, trưởng thành qua thực tiễn. Viện quan tâm tạo điều kiện để đội ngũ cán bộ, nhân viên kỹ thuật trẻ tham gia vào các đề tài nghiên cứu và phân công cán bộ có nhiều kinh nghiệm kèm cặp, hướng dẫn để họ nâng cao trình độ, phát triển năng lực, tư duy nghiên cứu, tính chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu trước mắt và lâu dài. Cùng với đó, Viện tích cực áp dụng các cơ chế, chính sách thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao; mạnh dạn bổ nhiệm cán bộ trẻ có năng lực vào những vị trí chủ chốt, xây dựng môi trường công tác thân thiện, có nhiều cơ hội phát triển để giữ nhân lực chất lượng cao. Đến nay, 95% cán bộ nghiên cứu của Viện có trình độ thạc sĩ trở lên, trong đó có 18% tiến sĩ. Đây là lực lượng nòng cốt đưa công tác nghiên cứu khoa học của Viện phát triển, với chất lượng ngày càng cao.

Cùng với xây dựng nguồn lực con người, Viện chủ động đề xuất tăng cường đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị đo lường và thử nghiệm theo hướng hiện đại, đồng bộ, tạo nền tảng kỹ thuật để nâng cao chất lượng nghiên cứu cải tiến và thiết kế, chế thử vũ khí, trang bị kỹ thuật. Trên cơ sở định hướng nghiên cứu khoa học, Viện chỉ đạo các cơ quan chức năng, phòng nghiên cứu chuyên ngành tổ chức rà soát, nắm chắc thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ nghiên cứu, thử nghiệm, xác định nhu cầu bổ sung, nâng cấp phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ đơn vị. Trên cơ sở đó, xây dựng, đề xuất với cấp trên các dự án phát triển cơ sở vật chất phục vụ nghiên cứu, thử nghiệm với lộ trình phù hợp. Thời gian qua, Viện đã triển khai thực hiện hiệu quả dự án “Đầu tư tiềm lực khoa học, công nghệ Viện Kỹ thuật quân sự Phòng không - Không quân” giai đoạn I, II về đầu tư xây dựng cơ bản và trang thiết bị công nghệ; đồng thời, phát huy thế mạnh của đội ngũ cán bộ, nhân viên kỹ thuật trong nghiên cứu, sáng kiến cải tiến để chế tạo các trang thiết bị phục vụ nghiên cứu. Đến nay, hệ thống phòng thí nghiệm chuyên ngành, phòng thử nghiệm vũ khí, khí tài và các trang thiết bị đo lường đặc chủng đã được củng cố, nâng cấp, hiện đại hóa, đưa vào quản lý, khai thác sử dụng hiệu quả, trực tiếp nâng cao năng lực nghiên cứu, thiết kế chế thử của Viện. Ngoài ra, Viện còn trích lập kinh phí đầu tư xây dựng, củng cố hệ thống phòng điều hành, phòng nghiên cứu chuyên ngành và nhà xưởng phục vụ công tác nghiên cứu, chế thử, v.v. Qua đó, tạo sự đột phá về chất lượng nghiên cứu, chế thử, góp phần giải quyết kịp thời những vấn đề cấp thiết trong công tác bảo đảm kỹ thuật, bảo đảm trang bị của Quân chủng.

Để bắt kịp tốc độ phát triển của khoa học, công nghệ quân sự và thực hiện định hướng “tự chủ, hiện đại” trong nghiên cứu khoa học, Viện đẩy mạnh hợp tác nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ, tận dụng thế mạnh về cơ sở vật chất, trình độ khoa học, công nghệ của các đối tác, tạo sức mạnh tổng hợp để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Theo đó, cùng với chủ động lựa chọn cán bộ tham gia cùng các đoàn khảo sát, đàm phán nhận, chuyển giao công nghệ của nước ngoài; đẩy mạnh hợp tác, trao đổi học tập kinh nghiệm về cải tiến, nâng cấp và thiết kế, chế tạo trang bị kỹ thuật mới, Viện tích cực hợp tác với các trung tâm nghiên cứu, nhà máy uy tín trong nước để triển khai các dự án, đề tài. Đáng chú ý, Viện đã hợp tác với các chuyên gia Belarus, Viện Khoa học và Công nghệ quân sự (Bộ Tổng Tham mưu), Học viện Kỹ thuật quân sự, Nhà máy A41,... triển khai thực hiện thành công nhiều đề tài, dự án lớn. Thông qua hợp tác nghiên cứu khoa học, Viện đã nắm bắt, làm chủ các công nghệ mới, như: công nghệ thông tin, công nghệ mô phỏng, công nghệ vật liệu mới, công nghệ ASIC, FPGA, PSOC và kỹ thuật vi xử lý, kỹ thuật số, kỹ thuật siêu cao tần và xử lý số tín hiệu, kỹ thuật đo lường và điều khiển số, v.v. Đây là nền tảng quan trọng để Viện nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học, ứng dụng vào thiết kế, chế tạo trang bị kỹ thuật mới.

Với định hướng đúng đắn và các giải pháp thiết thực, hiệu quả, năng lực và chất lượng nghiên cứu khoa học của Viện có sự phát triển mạnh mẽ. Từ năm 2011 đến nay, Viện đã triển khai hàng trăm dự án, đề tài, nhiệm vụ nghiên cứu khoa học các cấp về cải tiến, phục hồi, đồng bộ và sản xuất vật tư, thiết bị, phụ tùng thay thế, góp phần nâng cao độ tin cậy, hệ số bảo đảm trang bị, hệ số kỹ thuật, phát huy tối đa tính năng kỹ thuật, chiến thuật của vũ khí, trang bị kỹ thuật của Quân chủng; khai thác làm chủ kỹ thuật các loại trang bị mới, hiện đại, như: máy bay SU-30MK2, C-295, C-212, IAK-130 và các tổ hợp tên lửa S-300PMU1, S125-2TM, Spyder. Đặc biệt, Viện đã nghiên cứu, sản xuất được một số loại vũ khí, trang bị kỹ thuật có công nghệ hiện đại, như: rađa RV-02, RV3D, hệ thống nhận biết địch - ta IFF-VN, các loại buồng tập lái động dùng cho huấn luyện phi công quân sự, các loại máy bay không người lái (UAV) dùng làm mục tiêu cho không quân chặn kích và lực lượng Phòng không bắn đạn thật; thiết bị dẫn đường vệ tinh VT-05, VT-05-22 cho các loại máy bay,... góp phần nâng cao năng lực bảo đảm kỹ thuật, bảo đảm trang bị phục vụ các đơn vị trong Quân chủng và toàn quân huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu.

Phát huy truyền thống, bản lĩnh, trí tuệ khoa học, thời gian tới, Viện Kỹ thuật Phòng không - Không quân tiếp tục rà soát, bổ sung định hướng nghiên cứu khoa học, công nghệ giai đoạn 2025 - 2030 và những năm tiếp theo; chủ động đề xuất các nội dung nghiên cứu phù hợp với định hướng bảo đảm kỹ thuật, bảo đảm trang bị, xây dựng Quân chủng hiện đại, với trọng tâm: nghiên cứu thiết kế, chế tạo hệ thống phòng không tầm gần, tầm thấp phục vụ phòng thủ biển, đảo và các đơn vị hỏa lực phòng không; nâng cấp, bổ sung tính năng các đài rađa mạng pha, rađa chỉ thị mục tiêu; buồng lái máy bay thế hệ mới và các loại UAV lưỡng dụng,... đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa Quân chủng, bảo vệ vững chắc bầu trời Tổ quốc.

Đại tá, TS. PHẠM THANH GIANG, Viện trưởng