Để đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc, ngày 21-9-1976, Trường Sĩ quan Phòng hóa được thành lập. Nhiệm vụ chủ yếu của Nhà trường là đào tạo cán bộ chỉ huy - kỹ thuật phòng hóa toàn quân; đào tạo đội ngũ cán bộ chuyên môn kỹ thuật hóa học của Quân đội, Bộ Công an và nghiên cứu khoa học chuyên ngành phòng hóa. Trải qua 40 năm xây dựng, trưởng thành, Nhà trường luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đào tạo hàng vạn cán bộ chỉ huy, cán bộ kỹ thuật hóa học,… góp phần quan trọng cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho Binh chủng Hóa học, Quân đội và xã hội, phục vụ đắc lực sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Những năm gần đây, trước yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc, Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường đã tích cực bám sát thực tiễn, triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, đẩy mạnh thực hiện chủ trương đổi mới giáo dục - đào tạo và nghiên cứu khoa học, xây dựng Nhà trường “chính quy, mẫu mực” theo hướng “chuẩn hóa, hiện đại hóa”. Nhờ đó, chất lượng giáo dục - đào tạo của Nhà trường không ngừng được nâng lên. Hằng năm, 100% học viên đào tạo (thuộc các đối tượng) đều tốt nghiệp ra trường, trong đó có từ 70% - 80% đạt loại khá và giỏi; số học viên được kết nạp Đảng đạt từ 98% - 100%; hầu hết cán bộ qua đào tạo tại Trường có tác phong, năng lực công tác, đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ trên từng cương vị được giao. Với những thành tích đạt được, Nhà trường đã được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.

Để đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, Nhà trường chú trọng quán triệt sâu sắc và thực hiện nghiêm túc các chỉ thị, nghị quyết của Đảng về công tác này, trọng tâm là Nghị quyết 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XI); Nghị quyết 86-NQ/ĐUQSTW của Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương) và trực tiếp là Nghị quyết 1177-NQ/ĐU của Đảng ủy Binh chủng Hóa học. Trên cơ sở đó, Đảng ủy Nhà trường đã ban hành nghị quyết chuyên đề lãnh đạo toàn diện quá trình giáo dục - đào tạo; trong đó, tập trung đề ra giải pháp, khâu đột phá nhằm không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng dạy - học và các biện pháp khắc phục hiệu quả khâu yếu, mặt yếu còn tồn tại. Đồng thời, Nhà trường đề cao vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, khoa giáo viên và đơn vị quản lý học viên đối với việc đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo. Hiện nay, nhiệm vụ giáo dục - đào tạo nói chung, trên lĩnh vực phòng hóa nói riêng có sự phát triển cả về nội dung, loại hình và đối tượng đào tạo; trong khi đó, đội ngũ giảng viên của Nhà trường còn thiếu, trình độ chưa đồng đều, cơ sở vật chất còn hạn hẹp, nên gặp không ít khó khăn. Trước tình hình đó, Nhà trường chủ động phát huy vai trò của các tổ chức đảng, tổ chức chỉ huy trong việc lãnh đạo, chỉ đạo khắc phục khó khăn; trong đó, chú trọng khâu giáo dục chính trị, tư tưởng, xây dựng ý thức, động cơ, trách nhiệm cho cán bộ, giảng viên, học viên.

Thí nghiệm tác động của chất độc

Để tạo cơ sở cho việc nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, Nhà trường tập trung đột phá vào đổi mới, hoàn thiện chương trình, nội dung đào tạo theo hướng: lấy chương trình đào tạo sĩ quan chỉ huy - kỹ thuật hóa học trình độ đại học làm trung tâm để xây dựng, điều chỉnh, bổ sung, hoàn chỉnh chương trình, nội dung cho các đối tượng khác. Theo đó, căn cứ vào hướng dẫn của trên, thực tiễn giáo dục - đào tạo thời gian qua, kinh nghiệm của một số nước cùng sự phát triển của nghệ thuật quân sự Việt Nam, nghệ thuật phòng hóa, Nhà trường chỉ đạo các cơ quan, khoa giáo viên chủ động rà soát, đánh giá lại toàn bộ chương trình, nội dung đào tạo cho các đối tượng. Trên cơ sở đó, các bộ phận nghiên cứu, lược bỏ những nội dung không còn phù hợp; thực hiện điều chỉnh các khối kiến thức bảo đảm tính liên thông giữa các bậc học, tránh sự trùng lặp về nội dung. Đồng thời, coi trọng xây dựng các chương trình có tính kết hợp giữa trang bị kiến thức toàn diện với chuyên sâu, theo phương châm: giảm thời gian, nội dung học lý thuyết, tăng thời gian, nội dung thực hành, nhất là đối với các nội dung chuyên ngành binh chủng, như: kỹ thuật trinh sát, tiêu tẩy chất độc hại, A2, chống khủng bố, khắc phục sự cố môi trường và cứu hộ, cứu nạn. Bên cạnh đó, Nhà trường chủ động phối hợp với cơ quan chức năng của Bộ và Binh chủng xây dựng một số chương trình đào tạo theo hướng hiện đại, bảo đảm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của Quân đội cả trước mắt và lâu dài. Ngoài ra, Nhà trường còn chú trọng bố trí thời gian đào tạo phù hợp với mục tiêu, yêu cầu đào tạo của từng đối tượng, bảo đảm ở mỗi chương trình đều có sự kết hợp chặt chẽ giữa huấn luyện chính khóa và ngoại khóa; giữa trang bị kiến thức với rèn luyện thể lực, tác phong, phương pháp chỉ huy; giữa đào tạo tại nhà trường với thực tế tại các đơn vị hóa học. Đến nay, Nhà trường đã xây dựng, bổ sung, hoàn chỉnh gần 20 chương trình đào tạo cho các đối tượng; trong đó, các chương trình nòng cốt, như: đào tạo sĩ quan chỉ huy - kỹ thuật hóa học trình độ đại học của Quân đội và trình độ cao đẳng cho Bộ Công an; đào tạo chủ nhiệm hóa học cấp trung đoàn, sư đoàn; đào tạo đại học phòng hóa cho cán bộ Quân đội Lào và Cam-pu-chia, v.v. Thực tế cho thấy, sự đổi mới đó đã góp phần quan trọng vào nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo của Nhà trường.

Luyện tập vượt qua khu nhiễm độc

Cùng với đó, Nhà trường đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy - học phù hợp với từng đối tượng đào tạo, trên cơ sở lấy người học làm trung tâm và xác định đó là khâu then chốt trong nâng cao chất lượng đào tạo. Theo đó, Nhà trường chỉ đạo các khoa giáo viên đẩy mạnh thực hiện phương pháp dạy học tích cực; coi trọng phương pháp nêu vấn đề có tính định hướng, tăng cường đối thoại, trao đổi,… phát huy tính sáng tạo, tư duy độc lập của người học. Qua đó, giúp họ lĩnh hội kiến thức một cách tự nhiên, tự giác; triệt để khắc phục tình trạng giáo dục một chiều, “thầy đọc, trò ghi”. Không chỉ lấy người học làm trung tâm, Nhà trường còn tăng cường hoạt động phương pháp ở các khoa giáo viên; duy trì thường xuyên, nghiêm túc, có chất lượng hoạt động bồi dưỡng giảng viên, nhất là các giảng viên mới; thực hiện giảng mẫu, giảng thử, trao đổi, hội thảo,… để thống nhất về phương pháp cho từng bài học, môn học. Quá trình thực hiện, cùng với trang bị kiến thức mới cho học viên, Nhà trường yêu cầu cán bộ, giảng viên chú trọng truyền thụ kinh nghiệm, nhất là kinh nghiệm được đúc rút từ thực tiễn chiến đấu, công tác, cả trong chiến tranh và hòa bình. Đồng thời, khuyến khích cán bộ, giảng viên tích cực ứng dụng công nghệ thông tin, kỹ thuật mô phỏng vào giảng dạy; sử dụng hiệu quả các phương tiện hiện đại vào quản lý, điều hành và thực hành huấn luyện.

Mặt khác, Nhà trường coi trọng đổi mới cách học của học viên theo hướng: tăng cường tự học, tự nghiên cứu, phát hiện vấn đề; duy trì có hiệu quả các tổ, nhóm, câu lạc bộ học tập ở từng môn học, từng bước khắc phục tính thụ động của học viên. Ngoài ra, Nhà trường cũng đề cao vai trò của đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục trong việc hướng dẫn, giúp đỡ học viên củng cố kiến thức, hình thành nhân cách, phương pháp, tác phong chỉ huy của người cán bộ.

Cùng với đổi mới phương pháp dạy và học, Nhà trường thường xuyên quan tâm chăm lo xây dựng đội ngũ nhà giáo, bảo đảm có chất lượng cao, với nhiều chuyên gia đầu ngành, có kiến thức, kinh nghiệm chuyên môn sâu về chuyên ngành phòng hóa, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Để làm được điều đó, cùng với việc thực hiện nghiêm túc các quy trình, quy định về xây dựng đội ngũ nhà giáo, Nhà trường đẩy mạnh thực hiện Đề án Kiện toàn, phát triển đội ngũ nhà giáo đến năm 2020. Trong đó, tập trung làm tốt công tác rà soát, đánh giá chất lượng thực tế của đội ngũ giảng viên hiện có; tăng cường công tác quy hoạch, bảo đảm tính kế tiếp, tránh hụt hẫng về thế hệ. Trên cơ sở đó và bằng nhiều biện pháp, Nhà trường thực hiện một cách chặt chẽ, có hiệu quả việc tạo nguồn, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng đội ngũ giảng viên, nhất là bồi dưỡng về nghiệp vụ sư phạm, kiến thức chuyên sâu, kinh nghiệm thực tiễn và trình độ công nghệ thông tin, ngoại ngữ. Riêng việc tạo nguồn giảng viên, Nhà trường kết hợp nhiều “kênh”, như: tuyển chọn cán bộ có năng lực, trình độ tại các đơn vị và ưu tiên sinh viên tốt nghiệp xuất sắc ở các trường đại học ngoài Quân đội có chuyên ngành phù hợp. Đến nay, 100% giảng viên của Nhà trường có trình độ đại học, trên 62,5% có trình độ sau đại học, trong đó có 0,8% là tiến sĩ.

Đổi mới phương pháp thi, kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học viên là khâu quan trọng, được Nhà trường thực hiện chặt chẽ, nghiêm túc. Theo đó, Nhà trường thực hiện đa dạng hóa các hình thức, phương pháp thi, kiểm tra theo hướng: kết hợp giữa tổng hợp và chuyên sâu, coi trọng gắn kết lý luận với thực hành và bảo đảm tính phân loại cao. Cùng với thực hiện đúng các khâu, bước trong quy chế thi, kiểm tra theo quy định, Nhà trường yêu cầu cơ quan và các khoa giáo viên xây dựng ngân hàng đề thi cho từng môn học, từng đối tượng và thường xuyên được điều chỉnh, bổ sung cho từng năm học. Trong đó, ưu tiên cấu trúc các đề thi hướng vào các nội dung về kỹ năng thực hành, nhất là đối với các môn học thuộc chuyên ngành hóa học. Nhà trường còn chỉ đạo các bộ phận nghiên cứu, tổ chức nhiều hình thức thi, kiểm tra bảo đảm phù hợp với từng môn học, bậc học, như: tự luận, vấn đáp, thực hành, viết chuyên đề,… và trắc nghiệm. Với quyết tâm triệt để khắc phục bệnh thành tích, Nhà trường thực hiện nghiêm túc các khâu coi thi, chấm thi, phúc tra kết quả, bảo đảm đánh giá thực chất, khách quan kết quả đào tạo, tạo sự chuyển biến tích cực về ý thức tự giác học tập, rèn luyện của học viên.

Bên cạnh đó, với chức năng là trung tâm giáo dục - đào tạo và nghiên cứu khoa học quân sự chuyên ngành phòng hóa, Nhà trường kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục - đào tạo và nghiên cứu khoa học, tạo động lực thúc đẩy quá trình tự đào tạo cho cán bộ, học viên. Để công tác này đạt hiệu quả thiết thực, một mặt, Nhà trường chủ động ban hành các quy định, quy chế, định mức nghiên cứu và đa dạng hóa các hình thức tham gia; mặt khác, hướng nội dung nghiên cứu vào các đề tài phục vụ thiết thực cho nhiệm vụ giáo dục - đào tạo và các vấn đề cấp thiết do thực tiễn huấn luyện, công tác ngành hóa học đặt ra. Đến nay, nhiều đề tài nghiên cứu khoa học của Nhà trường về đổi mới nội dung, chương trình đào tạo; chuẩn hóa hệ thống giáo trình, tài liệu; nâng cao hiệu quả tiêu tẩy chất độc, chất phóng xạ; cải tiến trang bị đồ dùng giảng dạy,… đã được ứng dụng có hiệu quả trong thực tiễn. Năm học 2015 - 2016, Nhà trường triển khai nghiên cứu và hoàn thành 03 đề tài cấp ngành, 04 đề tài cấp cơ sở và hàng chục sáng kiến cấp ngành; trong đó có 05 đề tài và 09 sáng kiến đạt xuất sắc.

Phát huy truyền thống 40 năm xây dựng và trưởng thành, thời gian tới, Trường Sĩ quan Phòng hóa tiếp tục đẩy mạnh đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, góp phần vào sự nghiệp xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Đại tá, TS. NGUYỄN VĂN THINH, Hiệu trưởng Nhà trường