Để hoàn thành tốt nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, những năm qua, Thành ủy, Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh luôn quan tâm chỉ đạo Bộ Tư lệnh Thành phố và các quận, huyện đầu tư xây dựng, củng cố lực lượng dân quân thường trực trên địa bàn vững mạnh, đảm bảo cho lực lượng này luôn đóng vai trò nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn.

Thành phố Hồ Chí Minh có vị trí đặc biệt quan trọng về kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng và an ninh đối với cả nước; dân số trên 8 triệu người và khoảng 2 triệu người dân tạm trú, 200.000 người nước ngoài đến lao động, sinh sống. Hiện nay, Thành phố có 322 đơn vị hành chính cấp phường, xã; là nơi tập trung nhiều cơ quan đảng, nhà nước, 53 tổ chức tổng lãnh sự quán, lãnh sự quán các nước, nhiều tổ chức quốc tế và 03 khu chế xuất, 16 khu công nghiệp, 04 khu công nghệ cao. Tình hình an ninh chính trị trên địa bàn Thành phố trong những năm qua luôn diễn biến phức tạp. Các tổ chức phản động, chống đối chính trị có sự hậu thuẫn của yếu tố nước ngoài đang ra sức chống phá trên mọi lĩnh vực chính trị, kinh tế, ngoại giao, văn hóa - xã hội, như: xuyên tạc quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước ta, lợi dụng kích động biểu tình, gây bạo loạn, khiếu kiện đông người, đình công, lãn công, v.v. Bên cạnh đó, trên địa bàn Thành phố, tình hình cháy nổ, tai nạn, ùn tắc giao thông, ngập lụt, tội phạm, tệ nạn xã hội chưa giảm, v.v.

Biểu diễn võ thuật tại Lễ ra mắt lực lượng dân quân thường trực

Trước tình hình đó, Thường vụ Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Thành phố xác định: “Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, đầu tư xây dựng nền quốc phòng toàn dân, xây dựng lực lượng vũ trang 03 thứ quân vững mạnh là một nhiệm vụ quan trọng, cấp bách và cơ bản lâu dài. Trong đó, đặc biệt coi trọng xây dựng lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh, rộng khắp, dân quân thường trực tinh, gọn, mạnh, làm nền tảng cho việc xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc, đủ sức sẵn sàng đối phó với các tình huống xảy ra; đồng thời, góp phần tăng cường lực lượng giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn và đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương”¹. Để thực hiện chủ trương trên, Thường vụ Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Thành phố đã chủ động tham mưu cho Thành ủy, Ủy ban nhân dân Thành phố ban hành hệ thống văn bản để chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện. Cơ quan quân sự các quận, huyện chủ động phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương lập đề án, kế hoạch củng cố, kiện toàn, xây dựng lực lượng dân quân thường trực; thực hiện nghiêm Đề án của Ủy ban nhân dân Thành phố về “Kiện toàn, nâng cao chất lượng dân quân tự vệ; xây dựng ban chỉ huy quân sự phường, xã, thị trấn, cơ quan, tổ chức vững mạnh toàn diện giai đoạn 2016 - 2020” và Đề án tổ chức, sử dụng lực lượng dân quân thường trực xử lý gây rối, biểu tình, bạo loạn giai đoạn 2015 - 2020, theo Quyết định 595/QĐ-UBND của Ủy ban nhân dân Thành phố. Sau khi có chủ trương của lãnh đạo Thành phố, được Quân khu 7 nhất trí, các cấp, các ngành, đoàn thể và nhân dân địa phương, nhất là ở 24 quận, huyện và 322 xã, phường, thị trấn đều đồng lòng, tích cực tổ chức thực hiện. Hiện nay, Thành phố có lực lượng dân quân tự vệ đạt 1,42% so với dân số; trong đó, dân quân thường trực chiếm 4,42% trên tổng số dân quân tự vệ.

Việc tổ chức biên chế lực lượng dân quân thường trực được Thành phố xây dựng theo nguyên tắc: các quận, huyện trọng điểm về quốc phòng, an ninh thành lập đại đội dân quân thường trực theo Đề án 595 trên cơ sở sử dụng trong lực lượng dân quân thường trực của quận, huyện và điều động dân quân cấp dưới (phường, xã, thị trấn) tăng cường. Các quận, huyện còn lại tổ chức cấp trung đội, sẵn sàng mở rộng thành cấp đại đội. Được sự chấp thuận của Quân khu, hiện nay, Bộ Tư lệnh Thành phố đã tổ chức xây dựng được 01 đại đội dân quân thường trực. Lực lượng này được tuyển chọn từ dân quân các quận, huyện (mỗi phường, xã, thị trấn của quận, huyện huy động từ 01 đến 02 chiến sĩ). Thời gian tập trung huấn luyện và trực sẵn sàng chiến đấu mỗi đợt là 03 tháng; được luân phiên liên tục; sau 03 tháng tiến hành đổi trả. Việc làm này không những không làm tăng quân số biên chế dân quân thường trực, mà còn trực tiếp nâng cao chất lượng tổng hợp cho lực lượng dân quân của các quận, huyện. Về chất lượng, cán bộ, chiến sĩ dân quân thường trực được cơ quan quân sự các cấp lựa chọn kỹ, thực hiện theo quy trình tuyển chọn vào lực lượng dân quân nòng cốt, cấp trung đội có tổ đảng, cấp tiểu đội có đảng viên. Hầu hết các đồng chí dân quân thường trực là đảng viên hoặc đủ điều kiện kết nạp đảng; có hộ khẩu thường trú tại nơi tham gia dân quân; tuổi đời từ đủ 18 đến 25; trình độ văn hóa tốt nghiệp phổ thông trung học trở lên; sức khỏe loại 1 hoặc 2 theo kết luận của cơ quan có thẩm quyền.

Sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ

Về cơ chế lãnh đạo, chỉ đạo, thẩm quyền điều động và chỉ huy: lực lượng dân quân thường trực được đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, thường xuyên của Ban Thường vụ Thành ủy, các quận, huyện ủy về xây dựng, huấn luyện, bảo đảm trang bị và sử dụng lực lượng dân quân thường trực. Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố, các quận, huyện trực tiếp quản lý, điều hành xây dựng, huấn luyện. Khi có tình huống về an ninh, chính trị, căn cứ vào chủ trương, biện pháp chỉ đạo của Thành ủy, các quận, huyện ủy và kế hoạch của Ủy ban nhân dân Thành phố, các quận, huyện, chủ tịch ủy ban nhân dân các cấp (chỉ huy trưởng) trực tiếp điều hành lực lượng này. Về thẩm quyền điều động, Thành phố xác định: Tư lệnh Thành phố điều động lực lượng dân quân thường trực trên địa bàn sau khi được sự nhất trí của Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố và Tư lệnh Quân khu; chỉ huy trưởng ban chỉ huy quân sự các cấp điều động lực lượng dân quân thường trực trên địa bàn sau khi được sự nhất trí của chủ tịch ủy ban nhân dân cùng cấp và thủ trưởng cơ quan quân sự cấp trên.

Bên cạnh việc quan tâm củng cố, kiện toàn tổ chức biên chế lực lượng dân quân thường trực đảm bảo về số lượng, chất lượng, cơ cấu, thành phần, Bộ Tư lệnh Thành phố luôn coi trọng thực hiện tốt công tác huấn luyện, coi đây là biện pháp then chốt để nâng cao chất lượng tổng hợp, khả năng sẵn sàng chiến đấu của lực lượng dân quân thường trực. Công tác huấn luyện được Bộ Tư lệnh Thành phố chỉ đạo tiến hành toàn diện, nhưng có trọng tâm, trọng điểm, nội dung sát với yêu cầu, tổ chức biên chế, trang bị, nhiệm vụ của dân quân thường trực, gắn với thực tế địa bàn, phù hợp khả năng ngân sách bảo đảm của địa phương. Hằng năm, cơ quan quân sự các cấp xây dựng kế hoạch huấn luyện; tham mưu cho địa phương làm tốt công tác chuẩn bị, nhất là việc tổ chức quán triệt nhiệm vụ, tập huấn, bồi dưỡng cán bộ, chuẩn bị thao trường, bãi tập và thông báo triệu tập. Trong huấn luyện, Bộ Tư lệnh Thành phố chỉ đạo các địa phương, cơ sở bám sát phương châm “cơ bản, thiết thực, chất lượng”. Trong đó, coi trọng huấn luyện nâng cao khả năng phối hợp, hiệp đồng giữa các lực lượng trong giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn. Tham gia huấn luyện chiến thuật, kỹ thuật, tiểu đoàn tập chiến thuật có bắn đạn thật với Trung đoàn Gia Định theo mệnh lệnh huấn luyện hằng năm của Tư lệnh Quân khu; kết hợp chặt chẽ giữa huấn luyện với rèn luyện kỷ luật, huấn luyện quân sự với giáo dục chính trị, giáo dục truyền thống của địa phương; gắn huấn luyện với luyện tập phương án tác chiến khu vực phòng thủ, phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn và làm công tác vận động quần chúng. Ngoài chương trình giáo dục chung cho dân quân tự vệ theo quy định, lực lượng dân quân thường trực còn được các đơn vị huấn luyện thành thạo kỹ thuật cơ bản sử dụng các công cụ hỗ trợ, kỹ thuật đánh, bắt các đối tượng có vũ khí, các phương án chiến đấu tại chỗ; chiến thuật từng người, đội hình tổ, tiểu đội, trung đội, đại đội ngăn chặn, xử lý tình huống biểu tình, bạo loạn và nâng cao khả năng phối hợp cùng các lực lượng: Công an, Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển trong tuần tra, kiểm soát, xử trí các tình huống A2, A3, giữ gìn an ninh, trật tự, v.v. Lực lượng này còn được bồi dưỡng về công tác vận động quần chúng; qua đó, thiết thực nâng cao chất lượng tổng hợp, năng lực thực hiện nhiệm vụ.

Phối hợp cùng lực lượng công an trấn áp tội phạm

Cùng với đó, Thành phố luôn quan tâm chăm lo và có cơ chế phù hợp bảo đảm tốt chế độ đối với lực lượng dân quân thường trực. Bộ Tư lệnh Thành phố đã chủ động phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư tham mưu cho Ủy ban nhân dân Thành phố chỉ đạo các quận, huyện bố trí dự toán kinh phí hoạt động; phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội thực hiện các chế độ, chính sách, quy định mức phụ cấp, trợ cấp cho lực lượng dân quân thường trực. Đến nay, Thành phố đã đầu tư mua sắm, bảo đảm 100% trang phục thống nhất cho lực lượng dân quân thường trực và nhiều phương tiện, công cụ hỗ trợ hiện đại. Các địa phương đã chủ động bố trí ngân sách bảo đảm chế độ cho lực lượng dân quân thường trực theo quy định; đồng thời, có nhiều chủ trương, biện pháp huy động nguồn lực từ các tổ chức, đoàn thể, doanh nghiệp,… theo đúng quy định của pháp luật và chủ trương xã hội hóa công tác dân quân tự vệ. Chế độ, chính sách cho dân quân thường trực khi đi huấn luyện, hoạt động được các quận, huyện vận dụng linh hoạt theo điều kiện của từng địa phương. Lực lượng dân quân thường trực được chăm lo chế độ phụ cấp hằng tháng, được tham gia mua bảo hiểm y tế. Khi tham gia huấn luyện, hoạt động đều được chi trả ngày công lao động phù hợp với từng địa phương, động viên kịp thời lực lượng này yên tâm thực hiện tốt nhiệm vụ.

Tổ chức xây dựng và hoạt động của lực lượng dân quân thường trực xuất phát từ yêu cầu thực tế về công tác quân sự, quốc phòng và xây dựng khu vực phòng thủ, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Những việc làm và kết quả bước đầu trong xây dựng, tổ chức, sử dụng lực lượng dân quân thường trực là rất đáng ghi nhận. Có thể khẳng định rằng, đây là chủ trương đúng trong tổ chức xây dựng lực lượng vũ trang quần chúng ở cơ sở trong điều kiện thời bình, cần được duy trì và và tiếp tục nghiên cứu, nhân rộng.

Đại tá, TS. NGUYỄN VĂN HOÀNG, Phó Tư lệnh kiêm Tham mưu trưởng, Bộ Tư lệnh thành phố Hồ Chí Minh

___________

1 - Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ Tư lệnh thành phố Hồ Chí Minh lần thứ XI (Nhiệm kỳ 2015 - 2020).