Luật Dân quân tự vệ được Quốc hội khoá XII thông qua tại Kỳ họp thứ 6, có hiệu lực thi hành từ ngày 01-7-2010. Đây là sự phát triển về tư duy quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc của Đảng ta; tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò chiến lược của lực lượng này đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc thời kỳ mới. Để sớm đưa Luật vào cuộc sống, tỉnh Vĩnh Phúc đã tích cực, chủ động triển khai thực hiện, được Bộ Quốc phòng và Quân khu 2 đánh giá là đơn vị đi đầu trong tổ chức thực hiện Luật kịp thời, đạt chất lượng, hiệu quả cao.

Tư lệnh Quân khu 2 động viên cán bộ, chiến sĩ LLVT tỉnh Vĩnh Phúc tham gia diễn tập tháng 10 năm 2011. (nguồn:qdnd.vn)

Trong công tác tổ chức tuyên truyền, phổ biến Luật DQTV, Tỉnh chỉ đạo các địa phương, đơn vị quán triệt và thực hiện nghiêm túc Quyết định số 1602/QĐ-TTg, ngày 27-8-2010 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án tổ chức tuyên truyền, phổ biến Luật DQTV. Qua đó, tạo sự thống nhất về nhận thức: thực hiện Luật DQTV là nghĩa vụ, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của lực lượng vũ trang (LLVT) và nhân dân địa phương. Để công tác này đạt hiệu quả cao, Tỉnh đã triển khai nhiều hình thức, biện pháp sát hợp; trong đó, Hội thi tìm hiểu pháp luật về DQTV và công tác DQTV cho cán bộ chủ trì cơ quan quân sự các cấp (xã, huyện, tỉnh) là một trong những hình thức đạt hiệu quả thiết thực. Theo đó, Tỉnh đã thành lập Ban chỉ đạo, Ban tổ chức Hội thi và ban hành điều lệ, quy chế và tiến hành công tác chuẩn bị một cách chu đáo. Hội thi ở cấp huyện có 100% chỉ huy trưởng ban CHQS cấp xã tham gia; qua đó, lựa chọn được 60 đồng chí tham gia Hội thi cấp Tỉnh và cũng trên cơ sở đó lựa chọn 19 đồng chí tham gia Hộidự thi của Quân khu 2 (có 1 đồng chí đạt giải Ba). Hội thi các cấp đều tổ chức chặt chẽ, nghiêm túc, đạt chất lượng cao; có trên 60% cán bộ dự thi đạt thành tích khá, giỏi trở lên. Qua Hội thi, đội ngũ cán bộ chủ trì cơ quan quân sự các cấp một lần nữa được nghiên cứu, học tập, nắm chắc hơn những quy định của pháp luật DQTV, tích lũy thêm kinh nghiệm về công tác quốc phòng, quân sự (QP,QS) địa phương, công tác DQTV; nâng cao nhận thức, trách nhiệm và năng lực tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền các cấp lãnh đạo, chỉ đạo công tác QP,QS và tổ chức thực hiện Luật DQTV theo cương vị, chức trách được giao.

Bên cạnh đó, các địa phương, cơ sở còn lồng ghép tuyên truyền, phổ biến Luật DQTV với công tác giáo dục quốc phòng - an ninh (QP-AN) cho các đối tượng. Việc kết hợp này được thể hiện ở cả nội dung, hình thức và biện pháp tuyên truyền, giáo dục một cách hiệu quả. Trong đó, các đơn vị coi trọng phát huy vai trò nòng cốt và thế mạnh của Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh, Công đoàn; kết hợp giữa tổ chức giáo dục, tuyên truyền thường xuyên với tổ chức các “chiến dịch”, thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, nhân dịp các ngày lễ lớn của Đảng, Nhà nước, Quân đội, ngày truyền thống của địa phương, lễ hội của các dân tộc, các hoạt động văn hóa - văn nghệ, thể dục - thể thao… Qua đó, góp phần tạo sự đồng thuận trong đồng bào các dân tộc, hạn chế thấp nhất những tranh chấp, khiếu kiện, bãi công, lãn công... giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở các địa phương trên địa bàn Tỉnh.

Là địa bàn trọng điểm về kinh tế của khu vực phía Bắc, với gần 5 ngàn doanh nghiệp hoạt động, để Luật DQTV thực sự đi vào cuộc sống, Tỉnh đã ban hành hệ thống văn bản pháp quy phù hợp với tình hình thực tế của địa phương, có tính khả thi cao. Theo đó, cơ quan quân sự Tỉnh đã phối hợp với các sở, ban, ngành tham mưu cho Ủy ban nhân dân đề xuất với Hội đồng nhân dân Tỉnh ra các nghị quyết, quy định cụ thể về mức đóng góp quỹ QP-AN của các cơ quan, tổ chức và công dân; quy định chi trả tiền hỗ trợ ngày công cho dân quân thường trực, phụ cấp cho phó ban CHQS cấp xã, thôn đội trưởng và lực lượng DQTV trực sẵn sàng chiến đấu, tham gia phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn… Với những biện pháp tích cực đó, Tỉnh đã bảo đảm mức phụ cấp cho các đối tượng cao hơn quy định của Luật DQTV. Đây là việc làm thể hiện sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền các cấp đối với công tác QP-AN nói chung và công tác DQTV nói riêng; qua đó, bảo đảm sự công bằng, bình đẳng về quyền và nghĩa vụ, trách nhiệm giữa các cơ quan, tổ chức và mọi công dân đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.

Quán triệt và thực hiện Chỉ thị số 16-CT/TW, ngày 05-10-2002 của Ban Bí thư Trung ương Đảng “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV và lực lượng dự bị động viên (DBĐV) trong tình hình mới”, Tỉnh đã chỉ đạo các địa phương, cơ sở có nhiều giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các tổ chức đảng; nhất là, tập trung giáo dục, rèn luyện đội ngũ đảng viên, xây dựng các tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh. Hơn một năm qua, Tỉnh đã thống nhất chỉ đạo xây dựng chi bộ quân sự cấp xã. Đây là loại hình tổ chức đảng mới, lại là địa phương đi đầu triển khai thực hiện nhiệm vụ này ở địa bàn Quân khu 2, nên Tỉnh đã thực hiện theo lộ trình từng bước, cơ bản, vững chắc. Trước hết, Tỉnh tổ chức đoàn cán bộ đi nghiên cứu, học tập kinh nghiệm về mô hình chi bộ quân sự ở Quân khu 9; tiếp đó, tổ chức rút kinh nghiệm về mô hình chi bộ cơ quan cấp xã. Trên cơ sở đó, Đảng uỷ Quân sự Tỉnh phối hợp với Ban Tổ chức tham mưu cho Tỉnh uỷ ban hành Hướng dẫn số 12-HD/TC về tổ chức và hoạt động của chi bộ quân sự cấp xã phù hợp với tình hình thực tế của Tỉnh. Trước khi triển khai thực hiện trên diện rộng, Tỉnh đã chỉ đạo xây dựng trước 18 chi bộ quân sự (mỗi huyện có 2 chi bộ) với ba loại hình (3 chi bộ phường, 3 chi bộ thị trấn, 12 chi bộ xã). Sau một năm, Tỉnh tổ chức sơ kết, rút kinh nghiệm và quyết định nhân rộng mô hình này; đến nay, 100% cấp xã của Tỉnh đã thành lập chi bộ quân sự và đi vào hoạt động.

Qua hơn một năm thực hiện cho thấy, các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, nhất là nhiệm vụ QP,QS địa phương được chi bộ quân sự trực tiếp quán triệt, thảo luận, thống nhất và triển khai thực hiện có chất lượng cao hơn. Đặc biệt, các chi bộ đều thực hiện tốt chức năng tham mưu cho cấp ủy, chính quyền về công tác QP,QS địa phương. Nhờ đó, công tác xây dựng lực lượng DQTV, lực lượng DBĐV có chuyển biến tích cực, toàn diện, chất lượng ngày càng nâng lên, nhất là chất lượng chính trị; công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, phối hợp với các lực lượng tham gia giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở từng địa phương, cơ sở đạt hiệu quả thiết thực. Công tác tuyển quân vẫn đảm bảo được 100% chỉ tiêu trên giao với chất lượng tốt. Năm 2010, Tỉnh đã phối hợp với Sư đoàn 304 (Quân đoàn 2) thực hiện Chỉ thị số 06/CT-BQP, ngày 16-3-2010 của Bộ Quốc phòng về việc thí điểm tổ chức xây dựng các đơn vị DBĐV trong tình hình mới, đạt kết quả bước đầu rất quan trọng. Công tác QP,QS địa phương trên địa bàn Tỉnh có nhiều đơn vị hoàn thành tốt, như: thành phố Vĩnh Yên, thị xã Phúc Yên, huyện Lập Thạch. Một số cơ sở trước đây thuộc diện trung bình, tỷ lệ dân quân tham gia huấn luyện chỉ đạt 65 - 70%, hiện nay tỷ lệ này đạt trên 90%. Công tác diễn tập chiến đấu - trị an những năm trước của một số đơn vị thường xếp loại khá, giỏi, nay vươn lên xuất sắc, tiêu biểu như: xã Hợp Châu (huyện Tam Đảo), phường Phúc Thắng (thị xã Phúc Yên), phường Liên Bảo (thành phố Vĩnh Yên).

Có thể khẳng định, việc xây dựng và hoạt động của chi bộ quân sự là chủ trương đúng đắn, phù hợp tình hình thực tế, góp phần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao chất lượng tổng hợp và khả năng sẵn sàng chiến đấu của LLVT; đồng thời, cũng là cơ sở để Luật DQTV được triển khai thực hiện nghiêm túc trong toàn Tỉnh. Tuy nhiên, thực tiễn cũng nảy sinh những vấn đề mới, nhất là công tác phát triển đảng viên của chi bộ quân sự. Theo Điều lệ Đảng, việc giới thiệu quần chúng ưu tú để chi bộ xét, kết nạp phải thông qua tổ chức quần chúng trực thuộc chi bộ. Để thực hiện đúng Điều lệ, chi bộ quân sự chỉ thực hiện nhiệm vụ phát hiện và bồi dưỡng đoàn viên, bước tiếp theo là phải thông qua chi bộ của thôn, khu phố để xét, kết nạp quần chúng ưu tú vào Đảng. Đây là sự vận dụng sáng tạo, mà vẫn đúng nguyên tắc và bảo đảm chất lượng, hiệu quả công tác phát triển đảng của chi bộ quân sự. Trong trường hợp, nếu trung đội dân quân cơ động cấp xã có đủ yếu tố để thành lập chi đoàn thanh niên, sẽ thuận lợi hơn cho công tác phát triển đảng của chi bộ quân sự. Mặt khác, thực hiện mô hình này, bí thư đảng uỷ cấp xã kiêm bí thư chi bộ quân sự, nên đòi hỏi trách nhiệm phải cao hơn.

Trên cơ sở các quy định của Luật DQTV, Tỉnh tập trung xây dựng trung đội dân quân cơ động và tổ dân quân thường trực cấp xã vững mạnh. Đến nay, 100% cấp xã của Tỉnh đều xây dựng trung đội dân quân cơ động và tổ dân quân thường trực. Để thực hiện, cơ quan quân sự các cấp đã tham mưu cho cấp ủy, chính quyền tiến hành rà soát, củng cố, xây dựng lực lượng DQTV đúng với quy định của Luật, các văn bản hướng dẫn của trên và phù hợp với điều kiện thực tế của Tỉnh. Chiến sĩ dân quân thường trực được lựa chọn là những thanh niên có nguyện vọng phục vụ lâu dài tại địa phương, có phẩm chất đạo đức tốt, trẻ, khoẻ và đã qua huấn luyện, bồi dưỡng trong trung đội dân quân cơ động.

Xây dựng lực lượng DQTV vững mạnh cũng là một trong những nội dung quan trọng trong việc thực hiện Đề án xây dựng khu vực phòng thủ Tỉnh vững chắc, góp phần sẵn sàng giải quyết các tình huống về an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội và thực hiện các nhiệm vụ khẩn cấp, như: phòng chống lụt bão, khắc phục thiên tai, thảm hoạ, tìm kiếm cứu nạn, phòng, chống cháy rừng… ở cơ sở. Đến tháng 10-2011, toàn Tỉnh đã xây dựng, kiện toàn được 100% cơ sở DQTV; quân số DQTV đạt 1,6% so với dân số. Đáng chú ý là, chất lượng DQTV đã được nâng lên so với những năm trước; trong đó, tỷ lệ đảng viên đạt gần 28%, tỷ lệ đoàn viên đạt 60%. Tỉnh đã tiến hành đầu tư mua sắm trang phục thống nhất cho lực lượng DQTV theo quy định của Luật. 

Để tạo điều kiện thuận lợi cho các ban CHQS cấp xã hoàn thành chức năng, nhiệm vụ, Tỉnh đã thực hiện Đề án xây dựng trụ sở làm việc của ban CHQS cấp xã (nhà 2 tầng, trị giá từ 800 triệu đến 1 tỷ đồng, chưa tính trang bị nội thất), theo mẫu thống nhất trong toàn Tỉnh. Đến nay, đang triển khai xây dựng 44/137 trụ sở, trong đó có 8 trụ sở đã được bàn giao, dự kiến năm 2012 đạt 70%, phấn đấu hết năm 2013 toàn Tỉnh sẽ hoàn thành Đề án này. Vừa qua, Tỉnh chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường hoàn thành việc làm “điểm” cho Bộ Quốc phòng và Quân khu 2 về xây dựng ban CHQS trong các ban, ngành; bước đầu đã thu được kết quả tốt, tạo điều kiện để rút kinh nghiệm chỉ đạo công tác này trong thời gian tới.

Sau hơn một năm triển khai thực hiện Luật, công tác DQTV của tỉnh Vĩnh Phúc đã có bước chuyển biến mang tính đột phá, góp phần quan trọng vào việc hoàn thành tốt nhiệm vụ QP,QS địa phương của Tỉnh trong thời gian qua. Ghi nhận những thành tích trên, năm 2010, LLVT Tỉnh đã được Thủ tướng Chính phủ tặng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhì. Đây là sự động viên, khích lệ lớn để Tỉnh tiếp tục triển khai thực hiện Luật DQTV toàn diện, hiệu quả hơn; đồng thời, cũng là cơ sở để Tỉnh đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường QP-AN, góp phần hoàn thành thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược trong thời kỳ mới.

Đại tá NGUYỄN XUÂN THUYẾT

Ủy viên Ban TVTU, Chỉ huy trưởng BCHQS Tỉnh