Những năm qua, cùng với thực hiện tốt nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, Sư đoàn 325 (Quân đoàn 2) triển khai nhiều giải pháp phát triển tăng gia sản xuất theo hướng bền vững, gắn hiệu quả kinh tế với bảo vệ môi trường, thiết thực góp phần nâng cao đời sống, sức khỏe bộ đội.

Đứng chân trên địa bàn có địa hình phức tạp, đất đai khô cằn, khí hậu, thời tiết khắc nghiệt, thiên tai, bão, lũ, dịch bệnh trên gia súc, gia cầm diễn biến phức tạp; nguồn cung cấp các mặt hàng thiết yếu phục vụ ăn uống của bộ đội và giá cả có nhiều biến động, liên tục tăng cao. Trước thực tế đó, Đảng ủy, chỉ huy Sư đoàn 325 đã có nhiều chủ trương, giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo đẩy mạnh công tác tăng gia sản xuất, nhằm tạo nguồn thực phẩm tại chỗ vững chắc, để giữ ổn định và từng bước cải thiện đời sống bộ đội. Đồng thời, yêu cầu các đơn vị gắn công tác tăng gia, sản xuất, chăn nuôi với bảo vệ môi trường, tạo điều kiện thuận lợi để cải thiện đời sống, nâng cao sức khỏe bộ đội, thực hiện tốt nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và cơ động thực hiện các nhiệm vụ đột xuất trên giao.

Giàn cây leo

Để làm tốt nhiệm vụ này, trên cơ sở định hướng, chỉ đạo của cấp trên, Sư đoàn đã nghiên cứu kỹ đặc điểm thổ nhưỡng, thực tế địa bàn, tổ chức quy hoạch, xây dựng kế hoạch tăng gia sản xuất từng năm và dài hạn; kết hợp chặt chẽ giữa trồng trọt, chăn nuôi với chế biến và đẩy mạnh tăng gia sản xuất ở cấp tiểu đoàn gắn với bếp ăn tập trung. Theo đó, một mặt, Sư đoàn tích cực phát huy nội lực, triệt để tận dụng, cải tạo đất đai, ao hồ, đẩy mạnh phát triển mô hình “5 cơ bản” - vườn, ao, chuồng, giàn và trạm chế biến cơ bản, phù hợp với đặc điểm của đơn vị và địa bàn đóng quân. Mặt khác, Sư đoàn tích cực huy động nguồn lực hỗ trợ đơn vị đầu tư phát triển tăng gia sản xuất, chăn nuôi theo hướng bền vững, bảo vệ môi trường, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Đến nay, 100% các đại đội, tiểu đoàn đều có hệ thống vườn, ao, chuồng, giàn cây leo, với đầy đủ các loại: vườn rau; vườn thuốc nam; vườn gia vị; vườn cây lấy lá uống nước; vườn cây ăn quả; vườn cây huấn luyện; giàn cây leo. Từ Sư đoàn đến các trung đoàn đều có khu tăng gia tập trung, vườn chuyên canh trồng các loại rau cao cấp, các loại củ, quả để dự trữ dài ngày. Mỗi tiểu đoàn có 80 - 100 con lợn thịt; khu chăn nuôi tập trung cấp trung đoàn có 80 - 100 con lợn thịt và 700 - 1.000 con gà, vịt; khu chăn nuôi tập trung Sư đoàn có 400 - 500 con lợn thịt, 90 - 100 lợn nái và 3.500 - 4.000 con gà, vịt. Đơn vị tự túc 100% nhu cầu rau xanh, thịt lợn, trứng gia cầm và cá tươi; 65% nhu cầu lợn giống; 100% nhu cầu đậu phụ, giò, chả, v.v. Các sản phẩm tăng gia sản xuất được đưa vào bữa ăn của bộ đội với giá rẻ hơn ngoài thị trường cùng thời điểm từ 5% đến 15% (tùy loại). Qua đó, thiết thực giữ ổn định và cải thiện rõ nét chất lượng bữa ăn của bộ đội, kể cả thời điểm giáp vụ, khi giá cả tăng cao.

Tuy nhiên, đi liền với mặt tích cực của phát triển tăng gia sản xuất là nguy cơ ô nhiễm môi trường do chất thải của gia súc, gia cầm trong chăn nuôi, việc sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu trong trồng trọt và nước thải, chất thải của các trạm chế biến, giết mổ là vấn đề hiện hữu, nhất là đối với các khu tăng gia tập trung. Theo ước tính, với quy mô đàn nuôi của Sư đoàn thì mỗi năm có khoảng hơn 1.800 tấn phân, chất thải rắn và 30.000m³ nước thải¹ thải ra môi trường. Ngoài ra, nguồn gây ô nhiễm môi trường còn có từ quá trình hô hấp của vật nuôi, thải ra các loại mầm bệnh, ký sinh trùng và các vi sinh vật gây hại đến sức khỏe con người và môi trường, như: E. Coli, Salmonella, Streptococcus faecalis, Enterobacteria, v.v. Nếu không được xử lý hiệu quả sẽ gây ô nhiễm nặng cho môi trường, ảnh hưởng xấu đến đời sống, sức khoẻ của bộ đội và dân cư trong khu vực.

Làm giò ở khu chế biến thực phẩm

Để thực hiện chủ trương phát triển tăng gia sản xuất theo hướng bền vững, bảo vệ môi trường, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, Sư đoàn đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm của cán bộ, chiến sĩ về vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác tăng gia sản xuất, cùng các quy định, yêu cầu về bảo đảm vệ sinh, an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường. Đồng thời, phát huy vai trò cấp ủy, chỉ huy các cấp trong lãnh đạo, chỉ đạo và cơ quan hậu cần trong hướng dẫn, tổ chức thực hiện. Cùng với đó, Sư đoàn chú trọng làm tốt công tác quy hoạch tăng gia sản xuất, quy hoạch tổng thể mặt bằng khu vực doanh trại; kết hợp tăng gia sản xuất với quản lý, bảo vệ đất quốc phòng; tổ chức tăng gia sản xuất đồng bộ ở các cấp theo hướng bền vững, khép kín, cơ bản, lâu dài. Theo đó, các khu chăn nuôi được đặt ở các khu vực thích hợp, cách nơi ở của bộ đội từ 300m trở lên, xa nguồn nước sinh hoạt, khu dân cư. Các trạm chế biến xây dựng theo đúng quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm và bố trí ở nơi gần ao thả cá để tận dụng nguồn chất thải từ giết mổ làm thức ăn cho cá.

Cùng với làm tốt công tác quy hoạch, Sư đoàn đặc biệt chú trọng công tác phòng, chống dịch bệnh trong chăn nuôi và áp dụng nhiều biện pháp xử lý kỹ thuật, nhằm giảm thiểu những tác động xấu đến môi trường do ô nhiễm từ chất thải chăn nuôi, như: xây dựng hệ thống thu gom chất thải, công trình khí sinh học (hầm Biogas); sử dụng chế phẩm sinh học; ủ phân hữu cơ, v.v. Theo đó, 100% chuồng nuôi lợn của các tiểu đoàn và tương đương đều xây hầm Biogas; khu chăn nuôi tập trung của các trung đoàn và Sư đoàn có bể chứa 3 ngăn, nhằm giảm khí thải methane (khí có khả năng gây hiệu ứng nhà kính), sản xuất năng lượng sạch (khí ga) và tạo nguồn phân bón hữu cơ, giúp tăng độ màu mỡ cho đất chất trồng rau. Trước một thực tế là, trong chăn nuôi, quá trình phân, nước tiểu, thức ăn rơi vãi trong chuồng nuôi trước khi được dọn đến hầm xử lý Bioga và bể chứa 3 ngăn sẽ lên men, sinh khí, bốc mùi gây ô nhiễm và độc hại; nước thải và chất cặn bã từ hầm Bioga vẫn có thể gây ô nhiễm, cần được tiếp tục xử lý. Vì vậy, cùng với xử lý chất thải rắn bằng hầm Biogas, Sư đoàn chỉ đạo các đơn vị tích cực xử lý môi trường bằng men sinh học - chế phẩm EM (Effective Microorganisms). Hằng tuần, các đơn vị đều tổ chức phun, tưới chế phẩm EM vào nước thải, chuồng nuôi và chất thải để phân hủy các vi khuẩn gây bệnh và giảm mùi hôi thối. Riêng khu sân chơi của lợn, chuồng bò, gà, vịt, các đơn vị tận dụng phế phụ phẩm từ trồng trọt, chế biến, như: thân cây ngô, đậu, rơm, rạ, trấu, cắt nhỏ làm đệm lót, rồi sử dụng kết hợp với chế phẩm sinh học EM, nhằm tạo ra lượng vi sinh vật hữu ích tăng lợi đường ruột cho vật nuôi và tạo ra các chất nhằm làm ức chế và tiêu diệt vi sinh vật có hại, để các vi sinh vật phân giải chất hữu cơ từ phân gia súc gia cầm, nước giải, v.v. Bằng cách này, giúp Đơn vị vừa giảm thiểu ô nhiễm môi trường, vừa giảm chi phí phòng bệnh,… giúp vật nuôi tăng trưởng nhanh, chất lượng thịt cao hơn. Ngoài ra, các đơn vị còn tích cực xử lý chất thải bằng ủ phân hữu cơ; đầu tư xây dựng hệ thống bể ủ, để sau mỗi lứa được thu hoạch, tiến hành thu dọn toàn bộ đệm lót sinh học, chất cặn bã tại chuồng nuôi và gốc rau, thân cây leo,… đưa vào ủ. Nhờ quá trình lên men và nhiệt độ tự sinh của bể ủ sẽ tiêu diệt được phần lớn các mầm bệnh nguy hiểm, không gây ảnh hưởng xấu đến người, vật nuôi; đồng thời, cung cấp nguồn phân bón hữa cơ trở lại phục vụ trồng trọt.

Chăn nuôi lợn nái

Trong trồng trọt, các đơn vị chú trọng tổ chức trồng hoa và cây ăn quả trên đường bao quanh vườn tăng gia, vừa lấy bóng mát, vừa dẫn dụ côn trùng có lợi đến để tiêu diệt sâu bọ. Tích cực sử dụng chế phẩm sinh học tự nhiên (không độc hại) và hỗn hợp rượu, tỏi, ớt để diệt sâu bọ; tuyệt đối không sử dụng chất kích thích, thuốc diệt cỏ, v.v.

Có thể nói, bằng các giải pháp tích cực, đồng bộ, công tác tăng gia sản xuất của Sư đoàn thực sự là tăng gia sản xuất “xanh, sạch”, an toàn, hiệu quả, đảm bảo vệ sinh thực phẩm, thân thiện với môi trường. Nhờ đó, cảnh quan môi trường của Sư đoàn có nhiều khởi sắc; từ cổng doanh trại cho đến các khu: sở chỉ huy, nhà ở, nhà ăn,… ở đâu cũng thấy màu xanh của cây ăn trái, cây lấy gỗ, cùng những đường hoa, thảm cỏ, vườn rau,… như công viên, khu sinh thái. Từ năm 2013 đến nay, Sư đoàn không có dịch bệnh xảy ra; quân số tham gia huấn luyện thường xuyên đạt 99,8%. Năm 2017, Trung đoàn 18 thuộc Sư đoàn đạt giải Xuất sắc Hội thi “Xây dựng và quản lý doanh trại chính quy, xanh, sạch, đẹp” khối các trung đoàn bộ binh đủ quân cấp toàn quân.

Phát huy kết quả, kinh nghiệm đạt được, hiện nay, Sư đoàn đang tích cực triển khai nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ cao vào tăng gia sản xuất. Trọng tâm là công tác chế biến, bảo quản, dự trữ rau, củ, quả cho giai đoạn giáp vụ và huấn luyện diễn tập dã ngoại; đồng thời, tiếp tục đầu tư mở rộng quy mô nuôi lợn khép kín, từ lợn nái, lợn giống đến lợn thịt siêu nạc; nuôi vịt trời, chim bồ câu Pháp và trồng rau cao cấp, rau trái vụ trong nhà lưới theo tiêu chuẩn VietGAP, trồng rau bằng phân bón vi sinh cao cấp, v.v. Đồng thời, tích cực huy động các nguồn lực mở rộng diện tích trồng cây ăn quả, cây lấy gỗ, vườn hoa, cây cảnh, thảm cỏ…; gắn tăng gia sản xuất với phong trào thi đua xây dựng doanh trại chính quy, “sáng, xanh, sạch, đẹp”, tạo môi trường sinh thái tốt, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của bộ đội.

NGUYỄN QUANG HỢP

____________

1 - Theo số liệu thống kê, lượng chất thải rắn trung bình của 01 con lợn/ngày khoảng 1,5kg; 01 con trâu (bò) là 15kg và 1 con gà (vịt) là 0,2kg.