Để thực hiện tốt nhiệm vụ quân sự, quốc phòng (QS,QP) trên địa bàn, Quân khu 1 đã có nhiều chủ trương, giải pháp; trong đó, việc xây dựng lực lượng dân quân tự vệ (DQTV) vững mạnh là một nội dung trọng tâm được Đảng uỷ, Bộ Tư lệnh (ĐU, BTL) Quân khu thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt.

Quán triệt và thực hiện Chỉ thị số 16-CT/TW, ngày 05-10-2002 của Ban Bí thư Trung ương Đảng “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV và lực lượng dự bị động viên trong tình hình mới”, những năm qua, ĐU, BTL Quân khu đã tập trung chỉ đạo các cơ quan chức năng chủ động, tích cực tham mưu cho cấp uỷ các cấp trên địa bàn nhiều chủ trương, biện pháp tăng cường sự lãnh đạo tập trung, thống nhất của Đảng đối với lực lượng DQTV. Nhờ đó, lực lượng DQTV của Quân khu được xây dựng theo đúng phương châm vững mạnh, rộng khắp, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ QS,QP của từng địa phương. Hiện nay, toàn Quân khu có hơn 1.000 cơ sở dân quân và gần 900 cơ sở tự vệ; tỷ lệ DQTV đạt 1,6% dân số; tỷ lệ đảng viên trong lực lượng dân quân đạt 14,3%, trong lực lượng tự vệ đạt 37,3%; tỷ lệ đoàn viên trong DQTV đạt 71,3%. Chất lượng tổng hợp của lực lượng DQTV ngày càng được nâng lên, từng bước thực hiện tốt vai trò là lực lượng xung kích trong lao động sản xuất, phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai; nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng-an ninh ở địa phương, cơ sở và tham gia xây dựng cơ sở địa phương vững mạnh, xây dựng địa bàn an toàn..., góp phần tích cực trong đấu tranh phòng chống tội phạm, phòng chống âm mưu “Diễn biến hoà bình”, “bạo loạn lật đổ” của các thế lực thù địch.

Có được những kết quả trên, là do ĐU, BTL Quân khu đã chú trọng trước hết vào nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp uỷ đảng trên địa bàn về vấn đề này; đồng thời, tổ chức thực hiện chặt chẽ cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với nhiệm vụ quốc phòng-an ninh nói chung và với lực lượng DQTV nói riêng. Nguyên tắc, cơ chế lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của chính quyền trong tổ chức, hoạt động của lực lượng DQTV được Luật DQTV xác định và thể hiện rõ tại Điều 6: “DQTV đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự thống lĩnh của Chủ tịch nước, sự quản lý điều hành của Chính phủ mà trực tiếp là sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ đảng, chính quyền địa phương các cấp; sự chỉ huy thống nhất của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và sự chỉ huy trực tiếp của chỉ huy trưởng cơ quan quân sự địa phương”1. Để thống nhất nhận thức và làm cơ sở cho tổ chức thực hiện, Quân khu đã tăng cường quán triệt, phổ biến các nội dung nói trên tới cấp uỷ, chính quyền và các cơ quan chức năng trên địa bàn. ĐU, BTL Quân khu đã chỉ đạo cơ quan quân sự các cấp làm tốt công tác tham mưu đối với cấp uỷ, chính quyền cấp mình về việc triển khai, tổ chức sự lãnh đạo của các cấp uỷ đảng đối với lực lượng DQTV. Theo đó, cấp uỷ cơ sở quy định: các đồng chí bí thư đảng uỷ, chi bộ cơ sở trực tiếp làm chính trị viên; phân công cấp uỷ viên, đảng viên có phẩm chất, năng lực làm chỉ huy trưởng quân sự xã (phường); đồng thời, coi trọng công tác phát triển đảng viên mới, phấn đấu tăng dần tỷ lệ lãnh đạo trong lực lượng DQTV. Đối với doanh nghiệp không phải là doanh nghiệp nhà nước, như: các liên doanh, doanh nghiệp tư nhân... mà ở đó chưa thành lập tổ chức đảng, phải tuân thủ chặt chẽ Chỉ thị của Bộ Chính trị, Hướng dẫn của Ban Tổ chức Trung ương, các quy định của Chính phủ và Bộ Quốc phòng về tổ chức lực lượng DQTV; đồng thời, làm tốt công tác tuyên truyền, vận động các tổ chức quần chúng nhằm xây dựng, phát triển lực lượng cốt cán để có đủ điều kiện thành lập lực lượng tự vệ ở các doanh nghiệp này. Do vậy, ở các cơ quan, doanh nghiệp có đủ điều kiện đều đã thành lập được lực lượng tự vệ; đồng thời, hoạt động của lực lượng này đều có sự lãnh đạo, chỉ đạo theo quy định. Ở những địa bàn trọng điểm, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới được phép duy trì lực lượng dân quân thường trực, ĐU, BTL Quân khu chỉ đạo có thể thành lập chi bộ riêng theo đúng quy định của Điều lệ Đảng và hướng dẫn của cấp trên, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của đảng uỷ xã (phường, thị trấn). Trong những nhiệm vụ thường xuyên, đột xuất, khi có yêu cầu phải tập trung lực lượng DQTV hoạt động trong một thời gian nhất định thì căn cứ vào tình hình thực tiễn, có thể thành lập chi bộ lâm thời để lãnh đạo trong thời gian làm nhiệm vụ; khi hết nhiệm vụ thì giải thể. Trên cơ sở tăng cường sự lãnh đạo toàn diện của cấp uỷ đảng với lực lượng DQTV, công tác lãnh đạo của các tổ chức đảng đã tập trung giải quyết các vấn đề khó khăn đang đặt ra trong tổ chức và hoạt động của lực lượng này, như: việc thu hút lao động trẻ, khoẻ, có trình độ tham gia lực lượng; việc đảm bảo chính sách, chế độ trong huấn luyện và hoạt động của DQTV…

Thứ hai, thường xuyên chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ DQTV có trình độ, năng lực toàn diện, đủ khả năng đảm nhiệm tốt công tác QS,QP theo yêu cầu nhiệm vụ và đặc điểm, điều kiện cụ thể của địa bàn. Đây là nhiệm vụ trung tâm, then chốt, có ý nghĩa quyết định đến nâng cao chất lượng tổng hợp của DQTV; đồng thời, là vấn đề quan trọng, vừa cơ bản vừa cấp thiết, để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV Quân khu trong tình hình mới. Cơ quan quân sự địa phương và cấp uỷ các cấp trong Quân khu đã quan tâm chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ DQTV có số lượng và cơ cấu hợp lý, có chất lượng ngày càng cao; trong đó, hết sức chú ý tập trung mọi khả năng để đào tạo, bồi dưỡng cán bộ DQTV ở những địa bàn trọng điểm, vùng biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, trong các doanh nghiệp liên doanh, các tổ chức kinh tế tư nhân theo đúng quy định của Luật DQTV. ĐU, BTL Quân khu và từng địa phương đã gắn chặt công tác quy hoạch cán bộ DQTV với công tác xây dựng đội ngũ cán bộ ở địa phương; chú ý lựa chọn những đồng chí là đảng viên, đoàn viên có đủ tiêu chuẩn về phẩm chất, năng lực để đảm nhiệm các vị trí chỉ huy trưởng quân sự xã (phường, thị trấn). Trong đó, các cấp hết sức coi trọng tiêu chuẩn về: chính trị; năng lực tổ chức chỉ huy, quản lý đơn vị; năng lực vận động quần chúng và khả năng tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền địa phương về công tác quốc phòng-an ninh. Trên cơ sở đó, chủ động, tích cực tạo nguồn cán bộ DQTV theo hướng: duy trì đội ngũ cán bộ hiện có; chọn số quân nhân xuất ngũ về địa phương, nhất là con em đồng bào các dân tộc và những thanh niên ưu tú trong phong trào cách mạng ở địa phương đưa đi đào tạo, bồi dưỡng ở trường quân sự các tỉnh và Quân khu. Đồng thời, các cấp chú ý sử dụng và phát huy số sĩ quan quân đội chuyển ngành, phục viên để bố trí các chức danh, sử dụng tốt lực lượng này trong việc bồi dưỡng cán bộ DQTV tại cơ sở. Đối với những xã (phường, thị trấn) ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Quân khu đã thực hiện tốt việc lựa chọn số thanh niên của địa phương đưa vào các đơn vị của Quân khu, tỉnh làm nghĩa vụ quân sự; chăm lo giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện họ, để khi họ hết hạn nghĩa vụ quân sự trở về các địa phương, có thể tăng cường vào đội ngũ cán bộ DQTV. Trong bồi dưỡng, rèn luyện cán bộ DQTV, các cấp đã chú ý bồi dưỡng toàn diện cả về phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng, kiến thức QS,QP và công tác vận động quần chúng. Trong điều kiện địa bàn còn khó khăn về kinh tế-xã hội, hạn chế về trình độ dân trí, việc bồi dưỡng cán bộ DQTV luôn chú trọng đáp ứng kịp thời, thiết thực các yêu cầu của thực tiễn, nhất là về phòng chống “Diễn biến hoà bình”, xây dựng cơ sở chính trị-xã hội, giải quyết những phức tạp nảy sinh trong nội bộ nhân dân. Bên cạnh việc luân phiên đưa cán bộ đi dự các lớp bồi dưỡng do trên tổ chức, cấp uỷ đảng và chính quyền địa phương các cấp đã hết sức coi trọng việc bồi dưỡng tại chỗ thông qua hoạt động thực tiễn; đồng thời, tăng cường tổ chức các hội thao, hội thi…, để kịp thời rút kinh nghiệm.

Ba là, phát huy trách nhiệm của chính quyền, của các cấp, các ngành ở địa phương trong xây dựng lực lượng DQTV. Đây là một trong những nhân tố quan trọng để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV. Vì vậy, chính quyền các cấp đã cụ thể hoá nghị quyết lãnh đạo của cấp uỷ cấp mình thành các kế hoạch, chính sách để thực hiện; đồng thời, phát huy vai trò giám sát của Hội đồng nhân dân trong xây dựng lực lượng DQTV tại địa phương. Nội dung giám sát tập trung vào: công tác điều hành, quản lý của chính quyền các cấp trong việc xây dựng, huấn luyện và hoạt động của DQTV; công tác chỉ đạo của các ban, ngành, đoàn thể trong việc tổ chức động viên nhân dân tham gia xây dựng lực lượng DQTV vững mạnh. Cùng với đó, cơ quan quân sự địa phương bám sát, nắm vững tình hình của địa phương, chủ động đề xuất với cấp uỷ, chính quyền những chủ trương, giải pháp lãnh đạo cũng như trực tiếp chỉ đạo, hướng dẫn và tổ chức phối hợp thống nhất hoạt động giữa các ban, ngành, đoàn thể để thực hiện nghị quyết của cấp uỷ, kế hoạch của chính quyền về xây dựng lực lượng DQTV.

Bốn là, thực hiện tốt công tác chính sách đối với lực lượng DQTV. Đây là nội dung có ý nghĩa cực kỳ quan trọng; vì, nó thể hiện sự quan tâm chăm sóc của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội đối với lực lượng này, cũng như thể hiện sự bình đẳng, công bằng xã hội. Chế độ, chính sách phù hợp và tổ chức thực hiện tốt sẽ là nguồn động viên thúc đẩy lực lượng DQTV ra sức phấn đấu rèn luyện, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ, tuyệt đối tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng; do đó, Đảng uỷ Quân sự các cấp đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo việc kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục động viên với thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các chế độ, chính sách của Đảng, Nhà nước đã quy định; thường xuyên kiểm tra đôn đốc và kiên quyết chống mọi hiện tượng tiêu cực trong tổ chức thực hiện. Cấp uỷ các cấp luôn phát huy tốt vai trò của các cơ quan, đoàn thể và động viên nhân dân cùng các tổ chức kinh tế, xã hội tự giác giúp đỡ về tinh thần và vật chất đối với những gia đình có người tham gia DQTV đang tập trung làm nhiệm vụ bằng cách hỗ trợ vốn, vật tư, kỹ thuật, nhất là đối với những gia đình cán bộ, chiến sĩ DQTV đang tập trung làm nhiệm vụ trong điều kiện mùa vụ, thời gian thực hiện hợp đồng sản xuất kinh doanh…; tạo điều kiện thuận lợi để DQTV vừa làm giàu chính đáng, nâng cao mức sống gia đình, vừa hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Thực tiễn xây dựng và hoạt động của lực lượng DQTV ở Quân khu 1 cho thấy: chỉ có giữ vững sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của cấp uỷ địa phương thì DQTV mới thực sự là lực lượng chính trị tin cậy và nòng cốt trong đấu tranh phòng chống “Diễn biến hoà bình”, “bạo loạn lật đổ”, bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân ở cơ sở.

 Thượng tá NGUYỄN TIẾN CHUNG

[1]- Luật Dân quân tự  vệ,  Nxb. Lao động - xã hội, H, 2010, tr.9.