Sư đoàn Phòng không 365, Quân chủng Phòng không - Không quân, thành lập ngày 21-6-1966 theo Quyết định 46/QĐ-QP của Bộ Quốc phòng. Ngay sau khi thành lập, Sư đoàn khẩn trương ổn định tổ chức, biên chế; tích cực huấn luyện làm chủ vũ khí, khí tài, sẵn sàng cơ động nhận nhiệm vụ trên các chiến trường. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Sư đoàn được Quân chủng giao nhiệm vụ tham gia chiến đấu trong đội hình binh chủng hợp thành. Dấu chân cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn in dọc chiều dài đất nước, từ biên giới phía Bắc đến cực Nam Trung Bộ, nhất là ở các chiến trường, như: Bắc Giang, Bắc Ninh, Hàm Rồng (Thanh Hóa), Khu 4, Quảng Trị, v.v. Sư đoàn đã tham gia chiến đấu 1.200 trận, bắn rơi 464 máy bay, gồm 18 kiểu loại, trong đó có 12 chiếc B-52. Với thành tích đó, Sư đoàn có 15 tập thể, 05 cá nhân được Nhà nước tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cùng nhiều phần thưởng cao quý.

Từ năm 1975 đến nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, trực tiếp là của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân chủng, Sư đoàn triển khai đồng bộ nhiều giải pháp làm chuyển biến mạnh mẽ về khả năng chiến đấu, quản lý vùng trời, sức cơ động của Sư đoàn. Trong đó, Sư đoàn tập trung triển khai thực hiện tốt một số nội dung chủ yếu sau:

Tuyên truyền, giáo dục truyền thống

Một là, coi trọng công tác giáo dục chính trị. Đây là yếu tố quan trọng hàng đầu, quyết định đến việc hoàn thành nhiệm vụ của Sư đoàn. Bởi vậy, Sư đoàn tập trung bồi dưỡng nâng cao trình độ cho cán bộ chính trị và đội ngũ báo cáo viên; biên soạn tài liệu: “Những kinh nghiệm, biện pháp soạn bài giảng chính trị, đề cương tuyên truyền và thực hành giảng bài cho bộ đội”, “Phương pháp rèn luyện phẩm chất cán bộ làm công tác tuyên truyền, giáo dục”. Là Sư đoàn thường xuyên phải cơ động theo nhiệm vụ, nên cán bộ nói chung, cán bộ chính trị nói riêng luôn làm tốt công tác dân vận trên đường hành quân và ở vị trí mới. Hằng năm, Sư đoàn tổ chức tập huấn cho 100% cán bộ chính trị và báo cáo viên. Trong đó, chú trọng bồi dưỡng cán bộ các cấp phương pháp soạn giáo án điện tử và đề cương tuyên truyền bằng phương pháp trình chiếu; kết hợp lồng ghép hình ảnh, phim và âm nhạc vào bài giảng, bài tuyên truyền để thu hút người nghe, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục chính trị. Đồng thời, Sư đoàn giáo dục cho bộ đội thấy rõ khó khăn, thuận lợi, nắm chắc nội dung công việc, cán bộ chủ trì bám sát bộ đội, hướng dẫn cụ thể cách làm; kịp thời biểu dương, khen thưởng tập thể, cá nhân điển hình. Các phong trào thi đua do Sư đoàn phát động đã tạo động lực thúc đẩy cơ quan, đơn vị chuyển biến, tiến bộ; cán bộ, chiến sĩ đoàn kết, yêu mến, gắn bó với đơn vị, phát huy nội lực, khắc phục khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ được giao. Nhờ vậy, năm 2015, kết quả kiểm tra 100% đạt yêu cầu; trong đó, có 78,5% khá, giỏi (25% giỏi).

Hai là, tích cực nâng cao chất lượng huấn luyện. Để thực hiện tốt nhiệm vụ này, Đảng ủy, chỉ huy Sư đoàn xác định một số chủ trương, biện pháp huấn luyện là: làm tốt công tác chuẩn bị, tạo khí thế thi đua sôi nổi ngay từ ngày đầu; bám sát phương châm “cơ bản, thiết thực, vững chắc, an toàn, tiết kiệm”, quan điểm, nguyên tắc và các mối kết hợp; tăng cường kiểm tra, giám sát, kịp thời chấn chỉnh những tồn tại, hạn chế. Quá trình thực hiện, Sư đoàn kết hợp chặt chẽ giữa huấn luyện chiến đấu với giáo dục chính trị, nhằm nâng cao trình độ mọi mặt cho bộ đội, nhất là đối với cán bộ chủ trì các cấp. Sư đoàn chỉ đạo các đơn vị xây dựng kế hoạch huấn luyện đảm bảo đúng chương trình, thời gian. Nội dung tập trung vào những vấn đề cơ bản, khó, mới, không dàn trải, khắc phục tình trạng học nhiều mà kiến thức ít. Hằng năm, cùng với tổ chức tập huấn, bồi dưỡng cán bộ theo quy định, Sư đoàn còn mở lớp bồi dưỡng về ngoại ngữ, tin học, góp phần nâng cao trình độ toàn diện cho đội ngũ cán bộ các cấp.

Triển khai đạn tên lửa sẵn sàng chiến đấu

Đối với các kíp chiến đấu, Sư đoàn thực hiện huấn luyện từ thấp đến cao; từ đơn giản đến phức tạp; phân đoạn, tổng hợp; mô hình trước, thực hành khí tài sau. Thực hiện hiệp đồng “chay” trên máy để thuần thục khẩu lệnh, động tác. Sau đó, hiệp đồng trên máy được cấp điện với các tình huống thực theo bài tập phát từ phòng đáy (bộ phận đạo diễn) đến máy tập và người tập. Mở máy canh trực kết hợp luyện tập bắt, bám sát máy bay ta, nâng cao trình độ cho trắc thủ. Đến nay, kíp chiến đấu sở chỉ huy các cấp: sư đoàn, trung đoàn và phân đội (tên lửa; pháo phòng không, đài, trạm ra-đa, dây chuyền lắp ráp đạn tên lửa) đều có 01 kíp giỏi, 01 kíp khá. Từ năm 2010 - 2015, Sư đoàn tham gia 16 lần hội thao, hội thi các chuyên ngành, kíp chiến đấu cấp quân chủng, trong đó có 06 lần đạt giải Nhất, 5 lần đạt giải Nhì và 5 lần đạt giải Ba; các phân đội tên lửa, pháo phòng không tham gia bắn đạn thật đều diệt mục tiêu, được Quân chủng tặng cờ “Đơn vị bắn giỏi”.

Là đơn vị cơ động của Bộ Quốc phòng và Quân chủng, Sư đoàn coi trọng huấn luyện đội ngũ chiến thuật một xe, một máy; diễn tập vòng tổng hợp nâng cao sức cơ động. Từ năm 2010 đến nay, Sư đoàn đầu tư hàng trăm triệu đồng củng cố bãi tập có đủ tình huống cho lái xe xử trí, như: cua tay áo, qua cầu hẹp; vượt ngầm, dốc; lên, xuống phà; kéo khí tài vào công sự. Sư đoàn mở 07 lớp huấn luyện tập trung cho 334 lượt lái xe nhằm nâng cao trình độ, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Đồng thời, từng bước nâng cao chất lượng sửa chữa đồng bộ và niêm cất xe ô tô. Tăng cường huấn luyện thu hồi, triển khai vũ khí, khí tài, trang bị trong điều kiện thời tiết phức tạp: nắng, nóng, mưa, bão và đêm, tối; cơ động, diễn tập dài ngày có thực binh, ăn, ở dã ngoại,... nhằm rèn luyện bản lĩnh chính trị, tinh thần, tâm lý, sức chịu đựng của bộ đội và nâng cao kỹ năng cơ động trong điều kiện phức tạp. Năm 2015, Sư đoàn tổ chức cơ động 14 lần với hàng nghìn ki-lô-mét phục vụ bắn thử nghiệm, nghiệm thu các loại vũ khí, khí tài, trang bị (tên lửa, pháo phòng không), đảm bảo an toàn tuyệt đối.

Ba là, đẩy mạnh xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật. Nhiệm vụ của Sư đoàn là sẵn sàng cơ động chiến đấu cùng với các lực lượng khác, nên bộ đội thường xuyên phải ăn, ở dã chiến, ngoài doanh trại. Do vậy, Sư đoàn kết hợp chặt chẽ việc quán triệt và thực hiện tốt Quyết định 04-CT/BQP của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về tăng cường quản lý, giáo dục chấp hành kỷ luật, phòng ngừa, ngăn chặn vi phạm pháp luật và kỷ luật nghiêm trọng trong quân đội; tăng cường công tác nắm, quản lý tư tưởng bộ đội và rèn luyện phương pháp tác phong công tác cho đội ngũ cán bộ. Đồng thời, ra nghị quyết lãnh đạo, thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật. Sư đoàn khảo sát, nắm chắc thực trạng, lập kế hoạch nâng cao chất lượng chính quy, rèn luyện kỷ luật gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về xây dựng Đảng. Quá trình thực hiện, cơ quan, đơn vị cụ thể hóa các nội dung thành mục tiêu, chỉ tiêu thi đua gắn với phong trào Thi đua Quyết thắng; tăng cường tuyên truyền, giáo dục với nhiều hình thức phong phú, như: thông tin chuyên đề, truyền thanh nội bộ; phối hợp với đoàn thanh niên địa phương tổ chức diễn đàn với chủ đề “Thanh niên với chấp hành kỷ luật, pháp luật”, “Thanh niên với văn hóa giao thông”; tổ chức tọa đàm sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp trẻ với nghề nghiệp, đơn vị và gia đình,... đạt hiệu quả cao.

Cùng với đó, hằng năm, Sư đoàn tổ chức hội nghị cán bộ chủ chốt từ cấp sư đoàn đến phân đội về xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật, nhằm tìm ra nguyên nhân vi phạm kỷ luật, xác định biện pháp giáo dục, quản lý, chấm dứt vi phạm. Sư đoàn biên soạn 02 tài liệu: “Thực trạng tình hình vi phạm kỷ luật những năm gần đây và những biện pháp bảo đảm an toàn trong sư đoàn”; “Kinh nghiệm, biện pháp quản lý tư tưởng bộ đội và rèn luyện tác phong lãnh đạo, chỉ huy của người cán bộ đơn vị cơ sở” để huấn luyện sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp. Các đơn vị, nhất là trạm ra-đa, tiểu đoàn tên lửa, đài quan sát phòng không tích cực nắm, quản lý tư tưởng bộ đội qua nhiều kênh: giao ban, Ngày Chính trị và văn hóa, tinh thần, Ngày Pháp luật để trực tiếp đối thoại với bộ đội, v.v. Đồng thời, thực hiện 03 biết trong quản lý bộ đội: lai lịch chính trị, hoàn cảnh gia đình; tâm tư, nguyện vọng của quân nhân; đi đâu, ở đâu, làm gì. Nhờ đó, chất lượng xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật ngày càng đi vào chiều sâu, hạn chế vi phạm kỷ luật: vi phạm kỷ luật thông thường dưới 0,2%, không có vi phạm kỷ luật nghiêm trọng.

Bốn là, thực hiện tốt công tác kỹ thuật, hậu cần. Vũ khí, trang bị, khí tài của Sư đoàn đã qua nhiều năm sử dụng nên hệ số kỹ thuật không đảm bảo. Hằng năm, Sư đoàn tổ chức kiểm tra, đánh giá chất lượng, đồng bộ của vũ khí, trang bị kỹ thuật để xây dựng kế hoạch bảo quản định kỳ, sửa chữa, thay thế, phục hồi, tăng hạn, đảm bảo cho các nhiệm vụ. Những khí tài hỏng nặng được đưa đi trung tu, đại tu tại các nhà máy của Quân chủng, Tổng cục Kỹ thuật theo quy định. Sư đoàn phát huy vai trò của đội ngũ kỹ sư, cán bộ kỹ thuật trong việc nắm chắc tình trạng vũ khí, phương tiện kỹ thuật để chủ động sửa chữa, khắc phục; đồng thời, tổ chức tốt công tác kỹ thuật tại Đơn vị và chỉ đạo các trạm kỹ thuật khắc phục hư hỏng, kịp thời thay thế, đảm bảo khí tài chiến đấu. Sư đoàn tổ chức huấn luyện đội ngũ cán bộ kỹ thuật nghiên cứu nắm chắc các loại khí tài cải tiến, khí tài hiện đại mới được biên chế. Năm 2015, Sư đoàn đảm bảo 01 dây chuyền lắp ráp đạn tên lửa phục vụ bắn thử nghiệm khí tài tên lửa cải tiến và 01 bộ khí tài pháo phòng không 37 mm đồng bộ phục vụ bắn đạn thật; tự sửa chữa, nâng cấp 69 xe các loại; hệ số kỹ thuật vượt chỉ tiêu từ 0,15% - 0,4%.

Trong công tác hậu cần, Sư đoàn chỉ đạo các đơn vị duy trì nghiêm việc bảo đảm vật chất hậu cần dự trữ sẵn sàng chiến đấu; phát triển mô hình tăng gia, sản xuất: vườn, ao, chuồng, rừng; duy trì khu tăng gia, chăn nuôi và chế biến thực phẩm tập trung. Hiện nay, Sư đoàn có 72,2% số bếp ăn đảm bảo được 100% rau xanh và 100% bếp đạt tiêu chuẩn “Nuôi quân giỏi, quản lý tốt”; đời sống vật chất, tinh thần của bộ đội ngày càng được nâng cao. Các đơn vị đảm bảo tốt vệ sinh, an toàn thực phẩm, không để xảy ra dịch bệnh và tích cực củng cố cơ sở vật chất, trang bị quân y để khám, chữa bệnh, đảm bảo sức khỏe cho bộ đội. Vì thế, quân số khỏe đạt 98,9%, vượt 0,2%. Sư đoàn luôn thực hiện tốt các phong trào thi đua: “Ngành Hậu cần Quân đội làm theo lời Bác Hồ dạy”, “Đơn vị nuôi quân giỏi, quản lý quân nhu tốt”, “Chiến sĩ Quân y 5 tốt”, v.v. Để thực hiện tốt nhiệm vụ cơ động, Sư đoàn chỉ đạo đẩy mạnh thực hiện Phong trào thi đua “Xây dựng đơn vị vận tải chính quy, an toàn, hiệu quả”; trong đó, chú trọng nội dung, chỉ tiêu chấp hành Luật Giao thông đường bộ, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho người, phương tiện, hàng hóa. Năm 2015, Sư đoàn vận chuyển trên 01 nghìn tấn hàng hóa; cơ động khoảng 1.600.000 km an toàn tuyệt đối.

Trải qua 50 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn đã viết nên truyền thống vẻ vang: “Trung thành vô hạn, đoàn kết hiệp đồng, chủ động sáng tạo, cơ động chiến đấu, chốt trụ kiên cường, đánh thắng địch trong mọi tình huống”. Tiếp bước truyền thống vẻ vang đó, cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn nguyện không ngừng học tập nâng cao trình độ, nắm vững khoa học nghệ thuật quân sự, làm chủ và khai thác hiệu quả các loại vũ khí, khí tài, trang bị,... hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ.

Thượng tá NGUYỄN QUANG LUYẾN, Phó Sư đoàn trưởng, Tham mưu trưởng Sư đoàn