Trước yêu cầu cấp thiết của chiến trường miền Nam, ngày 23/11/1972, Sư đoàn 341 (Đoàn Sông Lam) được thành lập. Ra đời vào giai đoạn cuối của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước mà thành phần chủ yếu gồm các đơn vị bộ đội địa phương và một số đơn vị mới thành lập, nhưng với tinh thần đoàn kết, thống nhất cùng ý chí, quyết tâm chiến đấu cao nên chỉ sau 02 năm xây dựng, Sư đoàn không ngừng trưởng thành, lớn mạnh về mọi mặt, nhiều đơn vị là điển hình tiên tiến, giành 03 đỉnh cao quyết thắng toàn quân.

Đầu năm 1975, trong đội hình của Quân đoàn 4, tại mặt trận miền Đông Nam Bộ, Sư đoàn phối hợp với các đơn vị và lực lượng vũ trang địa phương chiến đấu dũng cảm, ngoan cường, đánh liên tiếp 46 trận với nhiều hình thức, quy mô khác nhau, giành thắng lợi giòn giã, tiêu diệt 03 chiến đoàn, 09 tiểu đoàn quân ngụy, loại khỏi vòng chiến đấu hơn 8.000 tên địch, bắt sống gần 3.000 tên, thu hồi và phá hủy 135 xe tăng, thiết giáp, pháo các loại và nhiều phương tiện chiến tranh khác của địch; góp phần cùng đội hình toàn quân ta giải phóng Chơn Thành, Dầu Tiếng, Định Quán, La Ngà, Túc Trưng, Xuân Lộc, Biên Hoà, Trảng Bom, v.v. Đặc biệt, Sư đoàn được vinh dự đứng trong đội hình của 05 cánh quân tiến công thần tốc, làm tan rã chính quyền Sài Gòn, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam và làm nhiệm vụ quốc tế ở Campuchia, Sư đoàn tham gia đánh hàng trăm trận, lập nhiều chiến công xuất sắc, góp phần xứng đáng vào sự hồi sinh của đất nước Chùa Tháp. Với những chiến công, thành tích đặc biệt xuất sắc trong chiến đấu, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, Sư đoàn vinh dự được Đảng, Nhà nước, Quân đội trao tặng nhiều phần thưởng cao quý: Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân 02 lần (năm 1976 và 1979), 01 Huân chương Hồ Chí Minh, 02 Huân chương Quân công hạng Nhất, 02 Huân chương Chiến công hạng Nhất, 02 Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhì, Ba, v.v.

Những năm gần đây, Sư đoàn là đơn vị khung thường trực của Quân khu 4, có nhiệm vụ chính trị trọng tâm là quản lý, phúc tra, động viên, huấn luyện quân nhân dự bị trên địa bàn 04 huyện, thị xã của tỉnh Thanh Hóa, huấn luyện chiến sĩ mới cho Quân khu và thực hiện một số nhiệm vụ khác. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, Đảng ủy, chỉ huy Sư đoàn luôn quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối quân sự, quốc phòng của Đảng, các nghị quyết, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và của Quân khu 4, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai toàn diện các mặt công tác, trọng tâm là xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu” với nhiều giải pháp đồng bộ, phù hợp, tạo cơ sở quan trọng để Sư đoàn không ngừng nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Thủ trưởng Bộ Tư lệnh Quân khu chỉ đạo diễn tập Sư đoàn năm 2021

Có được kết quả đó, trước hết, Sư đoàn tập trung xây dựng từng cơ quan, đơn vị vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Với đặc điểm của đơn vị khung thường trực, quân số ít nhưng phải thực hiện nhiều nhiệm vụ, Đảng ủy, chỉ huy Sư đoàn đã lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan, đơn vị chú trọng làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, quán triệt nhiệm vụ cho cán bộ, chiến sĩ, quân nhân dự bị nâng cao ý thức, trách nhiệm, tinh thần tự lực, tự cường, khắc phục khó khăn để hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Nội dung giáo dục tập trung làm rõ quan điểm, đường lối quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc của Đảng; nhiệm vụ của Quân đội, Sư đoàn trong tình hình mới; nhận thức về đối tượng tác chiến, âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, “phi chính trị hóa”, “dân sự hóa” Quân đội của các thế lực thù địch; phổ biến nội dung Luật Lực lượng dự bị động viên năm 2019, sự cần thiết phải xây dựng lực lượng này trong giai đoạn hiện nay, v.v. Sư đoàn chỉ đạo các cơ quan, đơn vị thực hiện tốt Đề án “Đổi mới công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới”; trong đó, chú trọng đổi mới hình thức, phương pháp giáo dục, sát với đặc điểm nhiệm vụ và nhận thức của từng đối tượng, nhất là đội ngũ cán bộ cơ sở, chiến sĩ mới và quân nhân dự bị. Kết hợp chặt chẽ giữa chương trình giáo dục chính trị cơ bản với giáo dục theo các nhiệm vụ; tăng cường giáo dục truyền thống thông qua tổ chức các cuộc thi viết, văn nghệ, sáng tác nhạc, sưu tầm kỷ vật,... về truyền thống Sư đoàn. Tổ chức ký kết chương trình với Đài Phát thanh và truyền hình, Báo Thanh Hóa kịp thời đưa tin các hoạt động của đơn vị. Các cơ quan, đơn vị đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, kỷ luật, đạo đức, lối sống cho cán bộ, chiến sĩ, quân nhân dự bị, tạo sự thống nhất cao về nhận thức, tư tưởng và hành động, xây dựng động cơ, lý tưởng, thái độ trách nhiệm, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ cho bộ đội.

Cùng với làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, Sư đoàn thường xuyên kiện toàn, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp; xây dựng đảng bộ, cấp ủy, chi bộ các cấp trong sạch, vững mạnh tiêu biểu, gắn với xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”; kịp thời phát hiện, ngăn chặn, đấu tranh kiên quyết với các biểu hiện tiêu cực, làm trong sạch nội bộ. Tổ chức quán triệt, triển khai vận dụng hiệu quả Kết luận số 01-KL/TW, ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với thực hiện phong trào Thi đua Quyết thắng, các đợt thi đua cao điểm. Kịp thời biểu dương, khen thưởng những tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến, có thành tích xuất sắc, tạo động lực thúc đẩy cán bộ, chiến sĩ phấn đấu, tu dưỡng, rèn luyện. Chính vì vậy, những năm gần đây, Đảng bộ Sư đoàn luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, kiểm tra nhận thức chính trị hằng năm 100% đạt yêu cầu, trên 85% khá, giỏi; 100% cán bộ, chiến sĩ yên tâm công tác, xác định tốt nhiệm vụ, nhiệt tình, tâm huyết, gắn bó xây dựng đơn vị.

Để tạo sức mạnh tổng hợp, Sư đoàn tập trung nâng cao chất lượng huấn luyện, trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu. Trên cơ sở quán triệt sâu sắc Kết luận số 60-KL/QUTW, ngày 18/01/2019 của Quân ủy Trung ương về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 765-NQ/QUTW; Nghị quyết số 269-NQ/ĐU, ngày 13/9/2013 của Đảng ủy Quân khu về “Nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2013 - 2020 và những năm tiếp theo” cùng các kế hoạch, mệnh lệnh huấn luyện chiến đấu của trên, Sư đoàn lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, đồng bộ, hiệu quả công tác huấn luyện. Trước khi bước vào huấn luyện, các cơ quan, đơn vị tích cực làm tốt công tác chuẩn bị giáo án, bài giảng, mô hình học cụ, thao trường, bãi tập; chủ động kiện toàn khung huấn luyện quân nhân dự bị (cả khung A và B), khung huấn luyện chiến sĩ mới. Đồng thời, tập trung bồi dưỡng nâng cao trình độ, phương pháp huấn luyện cho đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cán bộ cấp phân đội. Quá trình huấn luyện, Sư đoàn bám sát phương châm “Cơ bản, thiết thực, vững chắc” đối với khung A, chiến sĩ mới và “Cơ bản, thiết thực, hiệu quả” đối với khung B, chú trọng huấn luyện đồng bộ và chuyên sâu, vận dụng tốt 3 quan điểm, 8 nguyên tắc, 6 mối kết hợp. Đối với lực lượng thường trực và quân nhân dự bị, Sư đoàn xác định, lấy huấn luyện chiến thuật làm trung tâm, huấn luyện kỹ thuật làm nòng cốt, sử dụng thành thạo vũ khí, trang bị kỹ thuật trong biên chế, từng bước làm chủ các loại vũ khí mới được trang bị; phát huy năng lực tư duy sáng tạo, quyết đoán, kết hợp giữa cách đánh truyền thống với hiện đại. Trong huấn luyện chiến sĩ mới, cùng với tăng cường huấn luyện điều lệnh, thể lực, Sư đoàn chú trọng huấn luyện bộ đội giỏi về chiến thuật cá nhân, tổ, tiểu đội trong chiến đấu, thành thạo kỹ thuật, yếu lĩnh động tác kỹ thuật chiến đấu bộ binh: bắn súng AK, đánh lượng nổ, ném lựu đạn, v.v. Hằng năm, Sư đoàn tổ chức tốt các cuộc diễn tập, hội thi, hội thao, coi trọng công tác sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm sau mỗi đợt, giai đoạn huấn luyện. Nhờ đó, chất lượng huấn luyện của Sư đoàn ngày càng được nâng cao, kiểm tra, đánh giá kết quả hằng năm, 100% khoa mục huấn luyện đều đạt yêu cầu, trong đó có trên 80% khá, giỏi, đảm bảo an toàn tuyệt đối về người và vũ khí, trang bị kỹ thuật. Nhiều năm liền, Sư đoàn đạt Đơn vị huấn luyện giỏi. Bên cạnh đó, Sư đoàn duy trì nghiêm nền nếp, chế độ sẵn sàng chiến đấu, xây dựng, bổ sung, hoàn thiện các phương án tác chiến, tìm kiếm cứu nạn ở từng cấp; chỉ đạo các cơ quan, đơn vị tổ chức tuần tra canh gác, kiểm soát quân sự, luyện tập đầy đủ theo các phương án, kế hoạch đã xác định và yêu cầu thực tiễn đặt ra, bảo đảm đủ sức động viên và hoàn thành tốt nhiệm vụ khi có tình huống xảy ra.

Xác định xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật vừa là mục tiêu, vừa là cơ sở để xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, Sư đoàn chỉ đạo các cơ quan, đơn vị làm tốt công tác quán triệt, nâng cao ý thức tự giác, trách nhiệm của quân nhân trong chấp hành Hiến pháp, pháp luật Nhà nước, Điều lệnh, Điều lệ, kỷ luật Quân đội và quy định của đơn vị; gắn xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật với xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh; hướng bộ đội vào tự giác chấp hành các chế độ, nền nếp ngày, tuần. Các cơ quan, đơn vị đẩy mạnh xây dựng cảnh quan, môi trường, củng cố, bổ sung hệ thống mẫu biểu, biển bảng xây dựng chính quy; đồng thời, phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương nơi đóng quân giải quyết tốt các vụ việc liên quan; thường xuyên quán triệt, thông tin cho bộ đội nắm vững tình hình, tránh bị kẻ xấu lợi dụng dẫn đến vi phạm kỷ luật. Mặt khác, Sư đoàn chỉ đạo các cơ quan, đơn vị kiên quyết đấu tranh, phòng ngừa, xử lý nghiêm các vụ vi phạm kỷ luật, các quy định về an toàn giao thông, an toàn trong huấn luyện, v.v. Vì thế, những năm gần đây, chất lượng xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật của Sư đoàn ngày càng được nâng lên, đi vào chiều sâu, ổn định vững chắc và an toàn tuyệt đối về mọi mặt.

Cùng với các giải pháp nêu trên, Sư đoàn chú trọng đảm bảo tốt công tác hậu cần phục vụ nhiệm vụ thường xuyên và đột xuất. Triển khai thực hiện phong trào thi đua “Ngành Hậu cần Quân đội làm theo lời Bác Hồ dạy”, Sư đoàn tích cực tăng gia, sản xuất, đảm bảo vượt chỉ tiêu về rau xanh, thịt, cá,... góp phần cải thiện đời sống bộ đội; chú trọng công tác vệ sinh, phòng dịch, an toàn thực phẩm; quản lý chặt chẽ, sử dụng hiệu quả, không để xảy ra thất thoát, lãng phí xăng, dầu, điện, nước, ngân sách, tài sản. Bên cạnh đó, Sư đoàn tập trung bảo đảm tốt công tác kỹ thuật cho các nhiệm vụ, nhất là nhiệm vụ động viên, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu; thường xuyên bồi dưỡng, nâng cao trình độ, khả năng chuyên môn của đội ngũ cán bộ, nhân viên kỹ thuật. Đồng thời, duy trì nghiêm chế độ bảo quản, bảo dưỡng, tích cực nghiên cứu, áp dụng các sáng kiến kỹ thuật để cải tiến, tăng hạn sử dụng cho vũ khí, trang bị kỹ thuật; thực hiện có hiệu quả Cuộc vận động 50, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kỹ thuật, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ.

Phát huy truyền thống 50 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 341 tiếp tục quyết tâm, nỗ lực phấn đấu xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, tô thắm thêm truyền thống “Trung thành vô hạn, kỷ luật nghiêm minh, quyết chiến quyết thắng”, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong mọi tình huống.

Đại tá LÊ THẾ SOÁI, Sư đoàn trưởng