Nhà máy Z131 là doanh nghiệp quốc phòng, an ninh, thuộc Tổng cục Công nghiệp quốc phòng, có nhiệm vụ nghiên cứu thiết kế, chế tạo một số loại vũ khí, đạn trang bị cho Quân đội; đồng thời, kết hợp sản xuất các mặt hàng kinh tế, như: thuốc nổ công nghiệp, sản phẩm cơ khí, nhựa,… phục vụ trong nước và xuất khẩu. Những năm gần đây, nhiệm vụ xây dựng và phát triển công nghiệp quốc phòng, xây dựng Quân đội, cũng như yêu cầu của công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc có sự phát triển, đặt ra cho Nhà máy những mục tiêu, yêu cầu cao hơn, nặng nề hơn. Trong khi đó, các yếu tố đảm bảo cho sản xuất của Nhà máy còn thiếu đồng bộ, trang thiết bị, dây chuyền công nghệ sản xuất quốc phòng phần lớn đã cũ, lạc hậu; quá trình sản xuất tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cao. Trong nền kinh tế thị trường, các sản phẩm vật liệu nổ, cơ khí chính xác, nhựa,... có sự cạnh tranh quyết liệt; giá vật tư nguyên liệu tăng cao, nguồn cung ứng một số chủng loại vật tư nhập khẩu không ổn định; Đơn vị có quân số đông, áp lực về việc làm, thu nhập cho người lao động ngày càng gay gắt, v.v.

Trước thực tế đó, Đảng ủy, Ban Giám đốc Nhà máy tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai đồng bộ các giải pháp đẩy mạnh kiện toàn cơ cấu tổ chức, nâng cao tính chuyên nghiệp trong quản lý, chỉ huy, điều hành sản xuất, kinh doanh; triển khai các dự án đầu tư chiều sâu, nâng cao năng lực sản xuất; nghiên cứu mở rộng ngành nghề, phát triển thị trường, xây dựng thương hiệu, v.v. Trong đó, đổi mới công nghệ, tăng cường ứng dụng thành tựu khoa học, phát huy sáng kiến cải tiến kỹ thuật trong sản xuất được xác định là khâu đột phá, giải pháp quan trọng hàng đầu.

Quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về khoa học và công nghệ, trực tiếp là Nghị quyết số 06-NQ/TW, ngày 16/7/2011 của Bộ Chính trị (khóa XI) về “Xây dựng và phát triển công nghiệp quốc phòng đến năm 2020 và những năm tiếp theo”; Nghị quyết số 791-NQ/QUTW, ngày 30/12/2012 của Quân ủy Trung ương về lãnh đạo công tác khoa học, công nghệ và môi trường trong Quân đội đến năm 2020 và những năm tiếp theo, thời gian qua, Nhà máy tập trung đẩy mạnh thực hiện Chương trình cơ khí hóa - tự động hóa, đổi mới công nghệ. Đây là điều kiện quan trọng tạo nền tảng kỹ thuật, công nghệ, đáp ứng yêu cầu sản xuất, phát triển công nghiệp quốc phòng trong tình hình mới. Thực hiện phương châm “đi trước đón đầu”, Nhà máy chủ động tổ chức nhiều đoàn đi khảo sát, nghiên cứu, tìm hiểu công nghệ ở nước ngoài và tiếp đón chuyên gia nước ngoài đến đơn vị giới thiệu công nghệ mới¹. Trên cơ sở đó, lựa chọn đối tác cung cấp trang thiết bị, chuyển giao công nghệ phục vụ cho sản xuất quốc phòng và kinh tế; tích cực huy động các nguồn lực, triển khai các dự án đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng, hiện đại hóa trang bị, phương tiện, đổi mới công nghệ hiện đại theo tiêu chuẩn Mỹ, châu Âu, Nhật Bản. Với quyết tâm cao và biện pháp đồng bộ, thời gian qua, Nhà máy đã hoàn thành đầu tư chiều sâu công nghệ nhiều dự án quan trọng, đảm bảo yêu cầu về chất lượng, tiến độ, nhất là công nghệ sản xuất các loại vũ khí mới, thuốc nổ công nghiệp, các sản phẩm cơ khí, nhựa, sản phẩm phụ trợ phục vụ công nghiệp và dân dụng, v.v. Điển hình là các dự án đầu tư: Đổi mới công nghệ nâng cao năng lực sản xuất quốc phòng; Dây chuyền sản xuất thuốc nổ nhũ tương chất lượng cao; các dây chuyền: mạ crom-niken, đúc áp lực, sơn tự động, hàn robot; hệ thống xử lý chất thải công nghiệp,... với tổng kinh phí trên 670 tỉ đồng, góp phần quan trọng nâng cao năng lực nghiên cứu, chế thử, sản xuất, kiểm tra chất lượng sản phẩm, bảo vệ môi trường.

Lãnh đạo Nhà máy trao thưởng cho các cá nhân có thành tích cao trong sản xuất

Cùng với đầu tư mua sắm, chuyển giao trang thiết bị, dây chuyền công nghệ hiện đại của nước ngoài, Nhà máy coi trọng nghiên cứu, ứng dụng đề tài khoa học; đẩy mạnh phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa quá trình sản xuất, quy trình công nghệ, tính năng hoạt động của thiết bị, nhằm tăng năng suất lao động, hiệu quả sản xuất, kinh doanh. Để bảo đảm hoạt động nghiên cứu khoa học tiến hành đúng hướng, huy động cao nhất trí tuệ tập thể đội ngũ kỹ sư, cán bộ, nhân viên kỹ thuật tham gia, Nhà máy đã xây dựng, ban hành Quy chế quản lý hoạt động khoa học và công nghệ, có cơ chế, chính sách đãi ngộ và quan tâm đầu tư kinh phí cho công tác nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ, phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật vào các khâu, các bước của quá trình sản xuất. Đẩy mạnh đổi mới cơ chế quản lý, điều hành, phương thức tổ chức hoạt động khoa học - công nghệ, đưa hoạt động nghiên cứu khoa học đi vào chiều sâu, thực chất. Quá trình triển khai, Nhà máy kết hợp chặt chẽ giữa quản lý, điều hành tập trung, thống nhất của Ban Giám đốc với phân cấp, phân quyền, tăng tính tự chủ, tính chuyên nghiệp của các tập thể, cá nhân, nhất là phát huy vai trò của chủ nhiệm đề tài. Đổi mới quy trình, phương pháp lựa chọn đề tài, nhiệm vụ nghiên cứu theo hướng: “Hiệu quả, tính ứng dụng của đề tài và lấy sản phẩm cuối cùng là mục tiêu, tiêu chí để đánh giá chất lượng nghiên cứu”. Đáng chú ý, từ năm 2018, Nhà máy áp dụng Quy chế sáng kiến, cải tiến thường xuyên theo phương pháp Kaizen và thực hiện Chương trình 5S². Theo đó, hằng năm, Nhà máy yêu cầu các cơ quan, đơn vị căn cứ tình hình thực tiễn đề xuất, đăng ký đề tài nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, sáng kiến cải tiến kỹ thuật; từ đó, xem xét phê duyệt, đầu tư kinh phí (được trích từ lợi nhuận sản xuất, kinh doanh) để triển khai thực hiện. Các sáng kiến được lựa chọn đưa vào áp dụng trong thực tiễn đều bảo đảm đầy đủ hồ sơ liên quan, được Nhà máy thẩm tra, kiểm định, ghi nhận và có hình thức khen thưởng xứng đáng, kịp thời động viên, khích lệ tinh thần lao động sáng tạo của cá nhân, tập thể. Với cách làm này, những năm qua, Nhà máy đã nghiên cứu, phối hợp nghiên cứu, ứng dụng thành công hàng chục đề tài khoa học, công nghệ, sáng kiến cải tiến kỹ thuật³ trên các lĩnh vực vào hợp lý hóa sản xuất, mang lại hiệu quả kinh tế cao, có ý nghĩa lớn về xã hội, cải thiện môi trường, điều kiện làm việc, khả năng bảo đảm an toàn cho người lao động.

Là một trong những doanh nghiệp lớn của Tổng cục Công nghiệp quốc phòng, Nhà máy Z131 có cơ cấu ngành nghề đa dạng, số lượng người lao động lớn. Để nâng cao hiệu quả sản xuất, cùng với đột phá đổi mới công nghệ, Nhà máy chú trọng ứng dụng khoa học, công nghệ xây dựng “doanh nghiệp số”, “nhà máy thông minh”. Hiện nay, Nhà máy đang áp dụng các phương pháp quản trị doanh nghiệp tiên tiến, hiện đại, trả lương theo nguyên tắc “3P”⁴; áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015; Hệ thống quản lý môi trường ISO 14001; Hệ thống quản lý an toàn sức khỏe nghề nghiệp ISO 45001; triển khai phần mềm quản trị công việc, kết nối dữ liệu từ tổ sản xuất đến các cơ quan, đơn vị. Do đó, chất lượng các sản phẩm của Nhà máy ngày càng nâng cao, được thị trường trong nước và quốc tế đón nhận, đánh giá cao.

Có thể nói, từ việc triển khai đồng bộ các giải pháp thực hiện khâu đột phá đổi mới công nghệ, đẩy mạnh ứng dụng đề tài khoa học, phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật trong sản xuất đến thực hiện mô hình chuyển đổi số, đã làm chuyển biến mạnh mẽ công tác sản xuất, kinh doanh của Nhà máy. Các khâu sản xuất chính tại Nhà máy cơ bản được tự động hóa hoàn toàn hoặc bán tự động, nhất là những khâu nguy hiểm, độc hại. Nhờ đó, năng suất lao động tăng cao, chất lượng sản phẩm bảo đảm tốt, đồng đều, ổn định, đáp ứng được các tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe của những nước có nền khoa học công nghệ tiên tiến trên thế giới; nhiều sản phẩm quốc phòng, kinh tế đã khẳng định được chất lượng, uy tín, thương hiệu mạnh, mang tầm quốc gia và khu vực⁵. Nhãn hiệu EME-31 của Nhà máy đã được Hội Sở hữu trí tuệ Việt Nam cấp chứng nhận Nhãn hiệu nổi tiếng, nhãn hiệu cạnh trạnh Việt Nam liên tục từ năm 2018 – 2021. Giai đoạn 2012 – 2021; tổng doanh thu của Nhà máy đạt trên 11.623 tỉ đồng, tăng trưởng bình quân 4,96%/năm; tổng doanh thu từ sản xuất kinh tế là 5.934 tỉ đồng; chiếm hơn 51% tổng doanh thu; lợi nhuận từ sản xuất kinh tế chiếm 65,77% trong tổng giá trị lợi nhuận chung. Năm năm gần đây (2017 – 2021) là giai đoạn tăng trưởng doanh thu sản xuất kinh tế tương đối đều, năm sau cao hơn năm trước, trung bình đạt 5,66%/năm. Năm 2021, thu nhập bình quân đạt 12,869 triệu đồng/người/tháng.

Phát huy kết quả đạt được, thời gian tới, Nhà máy tiếp tục tập trung mọi nguồn lực đẩy mạnh sản xuất kinh tế, nâng cao năng lực sản xuất quốc phòng; từng bước đầu tư xây dựng nhà máy thông minh, dây chuyền công nghệ tiên tiến, hiện đại, lưỡng dụng; nâng cao năng lực quản trị doanh nghiệp; xây dựng tổ chức biên chế phù hợp với quy mô phát triển. Trước mắt, Nhà máy tích cực tham gia các chương trình khoa học, công nghệ chế tạo vũ khí và nâng cao chất lượng vũ khí do công nghiệp quốc phòng sản xuất theo Nghị quyết số 08-NQ/TW, ngày 26/01/2022 của Bộ Chính trị (khóa XIII) về đẩy mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo; Nghị quyết số 820-NQ/QUTW, ngày 17/12/2021 của Quân ủy Trung ương về lãnh đạo nhiệm vụ lao động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng của Quân đội đến năm 2030. Thực hiện tốt các đề tài nghiên cứu, phát triển sản phẩm mới; chú trọng đầu tư, nghiên cứu cải tiến dây chuyền công nghệ hiện có; tự thiết kế, chế tạo được thiết bị chuyên dùng, tạo bước đột phá về bán tự động và tự động hóa các dây chuyền sản xuất. Tiếp tục thực hiện chủ trương di dời tập trung các dây chuyền sản xuất thuốc nổ công nghiệp, hợp lý hóa quá trình tổ chức sản xuất, đảm bảo an toàn. Từng bước đầu tư thêm dây chuyền, thiết bị để nâng cao năng lực sản xuất cơ khí nhựa, nâng cao chất lượng sản phẩm quốc phòng và kinh tế; quan tâm đào tạo, thu hút nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao,… góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu chiến lược xây dựng Nhà máy Z131 trở thành Trung tâm công nghiệp quốc phòng phía Bắc, đủ năng lực nghiên cứu, chế tạo và phát triển sản xuất các loại vũ khí công nghệ cao, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc.

Đại tá, TS. NGUYỄN HỒNG SƠN, Giám đốc Nhà máy
_________________

1 - Nhà máy đã cử 55 đoàn ra nước ngoài, với 281 lượt người; đón 340 đoàn vào, với 536 lượt người.

2 - Sàng lọc, sắp xếp, sạch sẽ, săn sóc, sẵn sàng.

3 - Trong 10 năm qua, Nhà máy có hơn 5.300 sáng kiến, ý tưởng cải tiến kỹ thuật. Các sáng kiến được áp dụng vào thực tiễn mang lại hiệu quả thiết thực, ước tính giá trị làm lợi khoảng 30 tỉ đồng; trong đó có 15 đề tài, sáng kiến cải tiến kỹ thuật đạt giải thưởng Tuổi trẻ sáng tạo trong Quân đội và một số giải thưởng về khoa học công nghệ.

4 - Position - Vị trí, Person - Năng lực, Performance - Hiệu suất.

5 - Tiêu biểu có các sản phẩm: Mồi nổ mạnh MN-31, thuốc nổ nhũ tương EME-31; các sản phẩm cơ khí phục vụ cho hệ thống phòng cháy, chữa cháy, hệ thống đèn LED, dụng cụ làm vườn xuất khẩu trực tiếp sang thị trường Mỹ, v.v.