Đại hội XIII của Đảng sẽ tổng kết hơn 90 năm Đảng lãnh đạo cách mạng Việt Nam, nhất là trong công cuộc đổi mới, với những thành công, kinh nghiệm về xây dựng Đảng. Trước yêu cầu mới hiện nay, cần phải tiếp tục làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn trong công tác xây dựng Đảng, nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng.

Nhiệm vụ xây dựng Đảng là then chốt, bảo đảm sự lãnh đạo đúng đắn, hoàn thành sứ mệnh lịch sử của Đảng trước đất nước, nhân dân và dân tộc. Do đó, cần nghiên cứu, hiểu rõ những vấn đề căn bản về xây dựng Đảng trong các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng, làm cơ sở để xây dựng Đảng vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức trong tình hình hiện nay.

Trước hết, xây dựng Đảng về chính trị. Nhiệm vụ hàng đầu là không ngừng giáo dục, nhận thức sâu sắc trong toàn Đảng lý tưởng cách mạng: độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Lý tưởng và mục tiêu chiến lược đó được Đảng và lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh xác định ngay từ khi thành lập Đảng (03/02/1930) và dẫn dắt sự phát triển, thắng lợi của cách mạng Việt Nam từ đó đến nay. Biết bao thế hệ đảng viên của Đảng và đồng bào đã trung thành tuyệt đối, anh dũng hy sinh vì lý tưởng cao cả đó. Ngày nay, lý tưởng và mục tiêu đó tiếp tục là con đường phát triển đất nước và sứ mệnh vẻ vang của Đảng. Lý tưởng và mục tiêu chính trị cao cả đó được thể hiện trong đường lối đổi mới, Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội năm 1991, được bổ sung, phát triển năm 2011 và Dự thảo các văn kiện Đại hội XIII của Đảng tiếp tục có sự phát triển sáng tạo. Mọi cán bộ, đảng viên nắm vững và vận dụng sáng tạo đường lối, Cương lĩnh của Đảng là bảo đảm xây dựng Đảng ta vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức.

Đảng chú trọng rèn luyện, nâng cao bản lĩnh chính trị của Đảng và của mỗi cán bộ, đảng viên. Bản lĩnh chính trị thể hiện ở tinh thần, ý chí độc lập tự chủ, kiên định con đường cách mạng đã lựa chọn, ở sự vững vàng, chủ động vượt qua khó khăn, thách thức; không chủ quan khi thắng lợi, thành công và không hoang mang, dao động khi gặp bất trắc hay khi mắc sai lầm, khuyết điểm; thẳng thắn nhận rõ khuyết điểm, yếu kém và quyết tâm sửa chữa. Cần tỉnh táo, có bản lĩnh để bảo vệ giá trị khoa học, hiện thực đường lối và sự lãnh đạo chính trị của Đảng khi các thế lực thù địch tìm mọi cách xuyên tạc, phá hoại đường lối, Cương lĩnh của Đảng hòng phá hoại sự thống nhất chính trị của Đảng.

Cùng với những khuyết điểm trong công tác xây dựng Đảng, phải coi sự suy thoái về tư tưởng chính trị “là một nguy cơ trực tiếp đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ”. Vì vậy, Đại hội XIII của Đảng phải tạo ra bước chuyển rất căn bản loại bỏ những phần tử suy thoái, biến chất về chính trị, cơ hội chính trị, chạy chức, chạy quyền làm cho Đảng thật sự trong sạch, vững mạnh. Hơn lúc nào hết, phải nghiêm chỉnh thực hiện chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Đảng không phải là một tổ chức để làm quan phát tài. Nó phải làm tròn nhiệm vụ giải phóng dân tộc, làm cho Tổ quốc giàu mạnh, đồng bào sung sướng”¹.

Xây dựng Đảng về tư tưởng, lý luận. Suốt quá trình lãnh đạo cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân cũng như cách mạng xã hội chủ nghĩa, công cuộc đổi mới, Đảng Cộng sản Việt Nam không ngừng nghiên cứu, vận dụng sáng tạo và nâng cao trình độ lý luận, xây dựng và bồi đắp nền tảng tư tưởng. Tư tưởng, lý luận khoa học làm nên bản chất cách mạng, ý chí kiên cường của một đảng chân chính cách mạng. Theo Hồ Chí Minh, lý luận là sự tổng kết từ thực tiễn đấu tranh của giai cấp và dân tộc, đó là lý luận chân chính có giá trị soi sáng, dẫn dắt thực tiễn. Lý luận dẫn dắt Đảng ta và cách mạng hiện nay là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Xây dựng Đảng về tư tưởng, lý luận đòi hỏi phải giáo dục, học tập, trang bị lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh một cách căn bản, có hệ thống, thiết thực đối với mọi cán bộ, đảng viên, phù hợp với từng trình độ và lĩnh vực công tác. Học tập nghiên cứu tư tưởng, lý luận không phải là thuộc lòng câu chữ mà là nắm vững bản chất cách mạng, phương pháp luận khoa học để vận dụng sáng tạo vào thực tiễn.

Nâng cao trình độ lý luận của Đảng và của mỗi cán bộ, đảng viên cần thiết đề cao sự kiên định, trung thành với lý luận, hệ tư tưởng, đồng thời chú trọng năng lực tư duy sáng tạo. Trung thành, thấu hiểu lý luận, quy luật khách quan, giữ vững nguyên tắc bảo đảm cho cách mạng phát triển đúng đắn, không chệch hướng, không rơi vào chủ nghĩa xét lại. Vận dụng và phát triển sáng tạo lý luận bảo đảm thành công và không rơi vào chủ nghĩa giáo điều. Vì vậy, nhận thức đúng đắn mối quan hệ giữa trung thành và vận dụng sáng tạo là thành công nổi bật của Đảng trong lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Chúng ta phải nâng cao sự tu dưỡng về chủ nghĩa Mác - Lênin để dùng lập trường, quan điểm, phương pháp chủ nghĩa Mác - Lênin mà tổng kết những kinh nghiệm của Đảng ta, phân tích một cách đúng đắn những đặc điểm của nước ta. Có như thế, chúng ta mới có thể dần dần hiểu được quy luật phát triển của cách mạng Việt Nam, định ra được những đường lối, phương châm, bước đi cụ thể của cách mạng xã hội chủ nghĩa thích hợp với tình hình nước ta”².

Xây dựng Đảng về tổ chức và cán bộ. Vấn đề hàng đầu là kiên định các nguyên tắc tổ chức của Đảng. Từ khi ra đời đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam “lấy tập trung dân chủ làm nguyên tắc tổ chức cơ bản”. Đảng cũng khẳng định các nguyên tắc khác: tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách; tự phê bình và phê bình; đoàn kết, thống nhất trong Đảng; nguyên tắc gắn bó mật thiết với nhân dân. Các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng tạo nên sức mạnh tổng hợp và khẳng định bản chất cách mạng, khoa học của Đảng Cộng sản Việt Nam. Các thế lực thù địch chống phá Đảng và tìm mọi cách để đòi Đảng ta từ bỏ nguyên tắc tập trung dân chủ. Trong điều kiện Đảng cầm quyền, nguyên tắc tập trung dân chủ càng phải được giữ vững và thực hiện nghiêm túc trên cơ sở thực hành dân chủ rộng rãi trong Đảng. Phát huy trí tuệ tập thể để có những quyết định tập trung đúng đắn, chống độc đoán, chuyên quyền và chống biểu hiện dân chủ hình thức.

Đảng Cộng sản Việt Nam do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện là một Đảng có kỷ luật nghiêm minh dựa trên nhận thức và hành động tự giác của mọi cán bộ, đảng viên trong thực hiện đường lối, Cương lĩnh, Điều lệ và các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát nhằm bảo đảm cho kỷ luật của Đảng được thi hành nghiêm chỉnh, ngăn ngừa những sai phạm của cán bộ, đảng viên khi thực hiện trách nhiệm, quyền hạn được giao. Trong điều kiện Đảng cầm quyền, cán bộ, đảng viên nắm giữ các chức vụ, thực thi quyền lực trong bộ máy chính quyền Nhà nước và hệ thống chính trị, nên phải có cơ chế kiểm soát quyền lực để ngăn chặn biểu hiện lạm quyền, lộng quyền, sử dụng quyền lực để mưu lợi riêng, tham nhũng, hình thành nhóm lợi ích, vì lợi ích nhóm tiêu cực.

Trong sự nghiệp đổi mới, Đảng xác định nhiệm vụ phát triển kinh tế là trung tâm, xây dựng Đảng là then chốt; xây dựng Đảng lấy công tác cán bộ là then chốt. Tiến hành công tác cán bộ phải thấm nhuần quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, “cán bộ là cái gốc của mọi công việc, muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”. Toàn Đảng đang diễn ra đại hội đảng các cấp, tiến tới Đại hội XIII của Đảng. Đây là đợt sinh hoạt chính trị rộng lớn và diễn ra nội dung xây dựng Đảng về mọi mặt, trọng tâm là xây dựng Đảng về tổ chức. Trong đó, sự lựa chọn đúng những cán bộ ưu tú, xứng đáng, không để lọt vào cơ quan lãnh đạo những người tham vọng quyền lực, tham nhũng, uy tín thấp, không xứng đáng và không bỏ sót những người có đức, có tài để bầu vào các cơ quan lãnh đạo của Đảng ở các cấp là vấn đề quan trọng hàng đầu. Đó là sự lựa chọn, sàng lọc có trách nhiệm theo Chỉ thị số 35-CT/TW, ngày 30/5/2019 của Bộ Chính trị (khóa XII); qua đó, tạo sự chuyển biến căn bản về chất của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, nhất là cấp chiến lược. Có một thực tế là, những cán bộ lãnh đạo bị xử lý kỷ luật trong thời gian qua đều là những người vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, tham vọng quyền lực, lạm quyền, lộng quyền, thiếu ý thức tổ chức kỷ luật, cơ hội chính trị, khéo luồn lách, che dấu tham vọng và sai phạm. Vì vậy, vấn đề đặt ra là phải làm tốt hơn công tác cán bộ nói chung, công tác lựa chọn nhân sự theo năm bước, công tác bảo vệ chính trị nội bộ, nhằm kịp thời phát hiện những biểu hiện suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” để lựa chọn cán bộ cho chính xác.

Xây dựng Đảng về đạo đức. Đạo đức thuộc phạm trù ý thức xã hội, là chuẩn mực về văn minh, tiến bộ của một giai cấp, một dân tộc, một đảng chính trị hay một con người. Ngay từ khi chuẩn bị thành lập Đảng, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đã đặt lên hàng đầu vấn đề rèn luyện tư cách đạo đức người cách mạng của một đảng chân chính cách mạng. Người coi trọng cả đức và tài trong đó đức là gốc. Bản thân Người luôn là tấm gương trong sáng về đạo đức. Hồ Chí Minh mong muốn Đảng thật sự là đạo đức, là văn minh. Đại hội XII của Đảng đặt xây dựng Đảng về đạo đức ngang với xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức.

Nhiệm vụ xây dựng Đảng về đạo đức càng trở nên bức thiết khi có một bộ phận cán bộ, đảng viên suy thoái về đạo đức, lối sống. Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) đã chỉ rõ chín biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống. Những biểu hiện dễ thấy và nhức nhối đó, làm mất đi uy tín, danh dự và nhân cách của người cộng sản, ảnh hưởng xấu đến sự lãnh đạo của Đảng. Không ít những cán bộ, đảng viên bị thi hành kỷ luật vừa qua có liên quan đến sai phạm về đạo đức, lối sống. Sự suy thoái về đạo đức, lối sống gắn liền với suy thoái về tư tưởng chính trị và dẫn đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Thực tế công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng vừa qua đã từng bước định hình giá trị chuẩn mực đạo đức trong Đảng, từ nhiều tấm gương tiêu biểu của cán bộ, đảng viên. Xây dựng Đảng về đạo đức tức là rèn luyện, nâng cao giá trị đạo đức, nhân cách của mỗi cán bộ, đảng viên. Công việc lớn lao đó không tách rời giáo dục, bồi đắp giá trị đạo đức xã hội, tiêu chuẩn đạo đức của con người Việt Nam. Đạo đức trong Đảng và đạo đức trong xã hội có quan hệ mật thiết với nhau. Việc học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh có ý nghĩa đặc biệt đối với xây dựng Đảng về đạo đức và xây dựng một xã hội có đạo đức.

Xây dựng, chỉnh đốn Đảng đồng bộ cả về chính trị, tư tưởng, lý luận, tổ chức và đạo đức mà Dự thảo văn kiện Đại hội XIII xác định, luôn là vấn đề then chốt, cần được các tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên quán triệt và thực hiện tốt. Qua đó, làm cho Đảng thật sự trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền và sức chiến đấu, hoàn thành sứ mệnh lịch sử vẻ vang trước đất nước và dân tộc trong thời kỳ mới.

PGS, TS. NGUYỄN TRỌNG PHÚC
___________

1 - Hồ Chí Minh – Toàn tập, Tập 5, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 289.

2 - Sđd, Tập 11, tr. 92.