Cù lao Chàm là cụm đảo gần bờ thuộc xã Tân Hiệp, thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam, nằm cách bờ biển Cửa Đại khoảng 15 km, có tổng dân số trên 3.000 người; trong đó, Cù lao Chàm là đảo chính với diện tích tự nhiên khoảng 13 km², xung quanh có 08 hòn đảo nhỏ bao bọc theo hình cánh cung. Đây là nơi có lịch sử, văn hóa lâu đời; với hệ sinh thái thiên nhiên đặc biệt phong phú đang được giữ gìn, bảo vệ nghiêm ngặt; có nhiều tiềm năng để phát triển về du lịch và kinh tế biển; là tiền đồn quan trọng về quốc phòng, an ninh, nằm trong thế phòng thủ chung của tỉnh Quảng Nam và khu vực miền Trung. Đồng thời, đây cũng là vùng đất gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của đô thị cổ - thương cảng Hội An; là điểm đến, nơi giao thương hàng hóa của “con đường gốm sứ, tơ lụa, hương liệu” trên biển trong nhiều thế kỷ trước. Tại đây, vẫn lưu giữ nhiều di tích thuộc các nền văn hóa Sa Huỳnh, Chăm Pa, Đại Việt,... với những công trình kiến trúc cổ có niên đại vài trăm năm, như: Chùa Hải Tạng (gần 300 năm), Giếng cổ, Lăng Ông Ngư, v.v.

Về kiến tạo địa hình, Cù lao Chàm là phần kéo dài về phía Đông Nam của khối đá hoa cương Bạch Mã - Hải Vân - Sơn Trà, được hình thành cách đây hằng trăm triệu năm. Địa hình chủ yếu là đồi núi với hệ động vật, thực vật rất phong phú, đa dạng, với nhiều loại gỗ quý hiếm. Xung quanh các đảo, nổi bật bởi những bãi biển cát vàng, mịn, xen kẽ là các khối đá hoa cương lớn, tạo nên cảnh quan độc đáo. Hệ sinh thái biển ở Cù lao Chàm được các nhà khoa học đánh giá cao và đưa vào danh sách bảo vệ, trở thành một trong những vùng biển có hệ sinh thái thiên nhiên đa dạng và phong phú bậc nhất ở nước ta với khoảng 135 loài san hô, 500 thảm rong và cỏ biển, 202 loài cá, 04 loài tôm hùm và 84 loài nhuyễn thể. Ngoài ra, đây còn là nơi tụ cư của loài chim yến, tập trung nhiều ở hang Tò Vò, hang Khô, tổ của chúng có giá trị dinh dưỡng cao, mang lại nguồn thu nhập ổn định, góp phần cải thiện, nâng cao đời sống cho người dân trên Đảo. Nhờ có hệ động vật, thực vật phong phú, đa dạng và những di tích lịch sử hàng trăm năm tuổi, tháng 10/2003, Khu bảo tồn thiên nhiên Cù lao Chàm được thành lập. Năm 2009, Cù lao Chàm được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương đẩy mạnh các biện pháp giữ gìn, bảo vệ và phát triển bền vững những giá trị lịch sử, hệ sinh thái thiên nhiên độc đáo nơi đây.

Hiện nay, tỉnh Quảng Nam và thành phố Hội An đang đẩy mạnh đầu tư về mọi mặt, đưa Cù lao Chàm trở thành “điểm sáng” về phát triển du lịch của miền Trung và cả nước. Đến đây, du khách có thể tham quan phòng trưng bày “Văn hóa, thiên nhiên, con người Cù lao Chàm - báu vật từ đáy biển”; lặn ngắm san hô, cá nhiều màu sắc ở Bãi Bấc, Hòn Dài; vượt biển tham quan làng chài Bãi Hương; tắm biển ở Bãi Ông hoặc Bãi Chồng; thoải mái lựa chọn các loại hình thể thao: lướt ván, dù lượn, chèo thuyền kayak, thả diều, đua thuyền,... thưởng thức các món hải sản tươi ngon, như: bào ngư, mực, cá, tôm hùm, v.v.

Mặc dù còn nhiều khó khăn, thách thức, nhưng với niềm tự hào của một địa phương giàu truyền thống cách mạng, cùng sự năng động, sáng tạo, khát vọng phát triển và những tiềm năng, lợi thế sẵn có; bằng những giải pháp phù hợp, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Tân Hiệp, thành phố Hội An đang quyết tâm đưa Cù lao Chàm ngày càng giàu mạnh về kinh tế, vững về quốc phòng, an ninh, đẹp về cảnh quan thiên nhiên, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Thực hiện: CAO VƯƠNG