Nhìn lại chặng đường 65 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành, phát triển, Học viện đã đào tạo cho Quân chủng Hải quân nhân dân Việt Nam hàng vạn cán bộ, đảng viên. Đội ngũ này là lực lượng nòng cốt trong bảo vệ chủ quyền biển, đảo và xây dựng Quân chủng ngày càng lớn mạnh, góp phần quan trọng đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đến toàn thắng. Bước vào thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Học viện không ngừng đổi mới nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Những năm gần đây, trước yêu cầu đòi hỏi cao của sự nghiệp giáo dục, đào tạo và sự tác động mạnh mẽ, toàn diện của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện tập trung quán triệt, thực hiện nghiêm, hiệu quả các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng về giáo dục, đào tạo. Trọng tâm là Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XI) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; Chỉ thị số 16/CT-TTg, ngày 04/5/2017 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường năng lực tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0; Quyết định số 889/QĐ-BQP, ngày 22/3/2018 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng phê duyệt “Kế hoạch hành động của hệ thống nhà trường Quân đội trước tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 giai đoạn 2018 - 2020 và những năm tiếp theo” cùng các hướng dẫn của Bộ Tổng Tham mưu, Cục Nhà trường, v.v. Nhờ đó, công tác giáo dục, đào tạo của Học viện đạt kết quả khá toàn diện trên các lĩnh vực. Nổi bật là, Học viện đã và đang từng bước tin học hóa, tích hợp hóa, hiện đại hóa công tác giáo dục, đào tạo; đổi mới mạnh mẽ quy trình, nội dung, chương trình, hình thức, phương pháp theo hướng đáp ứng chuẩn đầu ra; gắn đào tạo ở Học viện với huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu ở đơn vị, nâng cao năng lực thực hành, bảo đảm học viên tốt nghiệp ra trường đảm nhiệm tốt chức trách ban đầu. Chú trọng chuẩn hóa kiến thức cơ bản, kiến thức cơ sở chuyên ngành để có thể liên thông, liên kết với chuyên ngành tương ứng, bậc đào tạo ở các học viện, nhà trường trong và ngoài Quân đội; khắc phục sự trùng lặp kiến thức giữa các bậc học, tập trung đột phá nâng cao trình độ ngoại ngữ, xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên đủ về số lượng, có cơ cấu hợp lý và chất lượng ngày càng cao¹; các chế độ, nền nếp chính quy, chấp hành kỷ luật được duy trì nghiêm túc, nội bộ đoàn kết, thống nhất, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Thủ trưởng Học viện kiểm tra giờ học thực hành của học viên (năm 2019)

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, việc cơ cấu nội dung lý thuyết và thực hành chưa phù hợp; phương pháp dạy và học chưa sáng tạo, chưa phát huy được tính chủ động, tích cực của người học; đội ngũ giảng viên có học hàm, học vị, danh hiệu nhà giáo chưa cao, thiếu chuyên gia đầu ngành; công tác bảo đảm, giáo trình, tài liệu phục vụ đào tạo chưa đáp ứng kịp theo yêu cầu, v.v. Để khắc phục hạn chế đó, Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện triển khai đồng bộ, toàn diện các giải pháp hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Học viện thông minh, chính quy, mẫu mực, đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa Quân chủng, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc; trong đó, tập trung vào một số nội dung cơ bản sau.

Một là, tiếp tục giáo dục, tuyên truyền, nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm cho đội ngũ cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ đối với chủ trương đổi mới của Học viện. Đây là nội dung quan trọng bảo đảm cho các đối tượng nhận thức sâu sắc xu thế tất yếu, khách quan, vị trí, ý nghĩa và sự cần thiết phải chuyển từ giáo dục truyền thống sang giáo dục hiện đại, tạo nền tảng xây dựng, phát triển Học viện bền vững, lâu dài, thực hiện thắng lợi mục tiêu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho Quân chủng và tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Trong quá trình giáo dục, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, khoa, hệ, đơn vị tập trung đổi mới mạnh mẽ, toàn diện cả nội dung, hình thức, phương pháp phù hợp với đặc điểm, nhiệm vụ của đơn vị và nhận thức của từng đối tượng. Nội dung giáo dục toàn diện, trong đó chú trọng giáo dục cho các đối tượng nắm chắc các nghị quyết, chỉ thị của cấp trên về phương pháp tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0; phương hướng, lộ trình, bước đi cụ thể trong tiến trình hiện thực hóa mục tiêu “Học viện thông minh”, nhất là các chỉ tiêu, yêu cầu, nội dung, biện pháp,… trong Chương trình hành động, Chiến lược phát triển của Học viện. Trên cơ sở đó, xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch một cách khoa học, thiết thực, hiệu quả với ý thức trách nhiệm, quyết tâm cao nhất, góp phần xây dựng Học viện Hải quân hiện đại, chính quy, mẫu mực.

Hai là, đổi mới mạnh mẽ, toàn diện chương trình, nội dung, hình thức, phương pháp đào tạo theo mục tiêu chuẩn đầu ra, phù hợp với hoạt động thực tiễn huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của các đơn vị. Chuyển từ đào tạo những nội dung nhà trường có sang đào tạo những nội dung đơn vị cần và sẽ cần là chủ trương, phương hướng trọng tâm mà Học viện đang chú trọng thực hiện. Vì vậy, các cơ quan chức năng tập trung cấu trúc thu gọn khối kiến thức khoa học cơ bản và khoa học cơ sở; tăng thời gian, bổ sung một số nội dung cần thiết thuộc khối kiến thức chuyên ngành, chuyên sâu, làm cơ sở nền tảng để học viên nghiên cứu, vận dụng sau khi ra trường. Theo đó, Học viện tiếp tục chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy - học, nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học, lấy người học làm trung tâm; giáo dục kiến thức toàn diện cả về chính trị, quân sự, pháp luật, kinh tế, văn hóa,… chú trọng giáo dục đạo đức, kiến thức quân sự, quốc phòng, đối ngoại quốc phòng, năng lực tổng hợp chuyên ngành Hải quân. Đồng thời, khắc phục triệt để lối truyền thụ một chiều, tăng cường gợi mở, nêu vấn đề, giúp người học chủ động đối thoại, tranh luận làm sáng tỏ vấn đề. Đối với giảng viên, không chỉ đơn thuần là giảng bài, trau dồi kiến thức, kỹ năng, mà phải trở thành chuyên gia định hướng, tư vấn, hướng dẫn, giúp đỡ học viên; khơi dậy phát huy nguồn cảm hứng sáng tạo của người học, biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo. Đặc biệt, chú trọng bồi dưỡng cho người học phương pháp tư duy độc lập, sáng tạo, phát hiện cái mới; hình thành các kỹ năng thực hành chuyên môn nghề nghiệp: lãnh đạo, chỉ huy, xử lý các tình huống trong thực tiễn, sử dụng công nghệ thông tin, ngoại ngữ giao tiếp, làm việc nhóm, v.v. Đối với học viên, phải thay đổi cách học từ thụ động sang chủ động, có tư duy phản biện, giải quyết vấn đề và khả năng tự nghiên cứu, cập nhật tri thức mới, làm cho việc học tập trở thành nhu cầu không thể thiếu theo phương châm “học tập mọi lúc, mọi nơi”, “học tập suốt đời”.

Ba là, tập trung chuẩn hóa đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục, đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực hiện đại hóa Quân chủng. Đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục là lực lượng chủ yếu, quyết định chất lượng giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học; lực lượng nòng cốt hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Học viện thông minh, chính quy, mẫu mực. Để giải quyết vấn đề này, Học viện tiếp tục triển khai Đề án kiện toàn, phát triển đội ngũ giảng viên, bảo đảm đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu, chuẩn hóa về chất lượng gắn với công tác quy hoạch cán bộ. Trong đó, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ ngoại ngữ, tin học, coi đây là điều kiện tiên quyết và là “chìa khóa” mở cánh cửa tri thức. Trên cơ sở bám sát các văn bản, hướng dẫn của cấp trên, Học viện tiếp tục chỉ đạo nghiên cứu, ban hành và cụ thể hóa hệ thống văn bản, quy chế, quy định khung về trình độ ngoại ngữ, tin học cho các đối tượng; xây dựng và thực hiện kế hoạch phát triển, chuẩn chức danh cho đội ngũ cán bộ, giảng viên. Đồng thời, coi trình độ ngoại ngữ là một trong những tiêu chí quan trọng để xem xét, đánh giá chất lượng hoàn thành nhiệm vụ và là điều kiện đủ để quy hoạch, bổ nhiệm các chức vụ lãnh đạo, chỉ huy, quản lý. Thời gian tới, Học viện sẽ chủ động phối hợp với các cơ quan, đơn vị, các cơ sở đào tạo trong và ngoài Quân đội tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ ngoại ngữ, tin học, phù hợp với yêu cầu, mục đích sử dụng cán bộ. Cùng với đó, sẽ điều chỉnh kế hoạch, lộ trình, cơ chế, chính sách hỗ trợ kinh phí đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng cán bộ, giảng viên có học hàm, học vị và đạt các danh hiệu nhà giáo; thu hút các chuyên gia đầu ngành, cán bộ có trình độ học vấn và kinh nghiệm thực tiễn từ các cơ quan, đơn vị trong Quân chủng và Quân đội về Học viện công tác. Đối với đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý, Học viện chú trọng đào tạo, bồi dưỡng theo hướng chuyên nghiệp hóa, có phương pháp quản lý hiện đại, làm chủ các phương tiện, trang bị, thiết bị công nghệ thông tin và có khả năng tham mưu, thực hành ứng dụng thành tựu công nghệ mới vào quá trình quản lý giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học.

Bốn là, kết hợp chặt chẽ giữa đào tạo với nghiên cứu khoa học, đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong đào tạo nguồn nhân lực. Thực hiện chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, tăng cường hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng của Đảng, Quân đội, Học viện chủ trương kết hợp chặt chẽ giữa đào tạo, nghiên cứu khoa học với đẩy mạnh hợp tác quốc tế, coi đó là giải pháp hữu hiệu, nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp trong công tác đào tạo. Cùng với nghiên cứu, khai thác làm chủ vũ khí, trang bị kỹ thuật hiện đại, tối ưu hóa công tác huấn luyện, diễn tập và ứng dụng công nghệ dạy - học phù hợp, Học viện chỉ đạo đội ngũ giảng viên tiếp tục nâng cao chất lượng biên soạn tài liệu, giáo trình theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa; chú trọng cập nhật những tính năng kỹ thuật, chiến thuật của vũ khí, trang bị mới, hiện đại và phát triển nghệ thuật tác chiến của Bộ đội Hải quân. Đồng thời, nâng cao hiệu quả công tác nghiên cứu các công trình, đề tài khoa học, đi sâu những vấn đề cấp thiết về lý luận và thực tiễn xây dựng, phát triển lực lượng Hải quân. Tiếp tục mở rộng hợp tác đào tạo với các nước trong khu vực và thế giới, tập trung vào những nước có nền khoa học Hải quân phát triển, nhằm trao đổi, chia sẻ thông tin, học hỏi kinh nghiệm, tiếp thu những thành tựu khoa học hiện đại vào nâng cao chất lượng đào tạo của Học viện. Có cơ chế khuyến khích cán bộ, giảng viên phối hợp nghiên cứu, hội thảo, viết các bài báo khoa học quốc tế, góp phần nâng cao uy tín, vị thế của Học viện, Quân chủng và Quân đội, tạo thế, lực và môi trường mới để hợp tác đào tạo đạt hiệu quả cao hơn.

Ngoài ra, Học viện chú trọng đầu tư cơ sở hạ tầng công nghệ, trang bị, thiết bị, vật chất kỹ thuật hiện đại, đồng bộ theo tiêu chuẩn nhà trường thông minh, phục vụ thiết thực, hiệu quả công tác quản lý, giảng dạy, học tập và nghiên cứu khoa học, nhằm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa lực lượng Hải quân, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.

Chuẩn Đô đốc CHU NGỌC SÁNG, Chính ủy Học viện
_________________

1 - Hiện nay, 100% cán bộ, giảng viên có trình độ đại học, trên 75% có trình độ sau đại học (13,5% tiến sĩ); từ năm 2014 đến nay, hằng năm tỷ lệ giảng viên gửi đi đào tạo ở nước ngoài từ 05% đến 08% quân số.