Công tác đối ngoại quốc phòng nói chung, của Bộ đội Hải quân nói riêng là một trong những nội dung quan trọng của công tác quân sự, quốc phòng, nhằm giữ vững môi trường hòa bình, ổn định trên biển. Nhận thức rõ điều đó, những năm qua, Quân chủng Hải quân tập trung thực hiện tốt công tác đối ngoại quốc phòng trên hướng biển, với nhiều giải pháp đồng bộ, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa của Tổ quốc.

Quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối đối ngoại của Đảng, trực tiếp là của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, Quân chủng Hải quân đã có nhiều chủ trương, giải pháp thực hiện tốt công tác đối ngoại quốc phòng với nội dung, hình thức phong phú, đạt nhiều kết quả quan trọng và là điểm sáng trong hoạt động đối ngoại quốc phòng toàn quân. Nổi bật là, nhận thức của cán bộ, chiến sĩ đối với công tác này có nhiều chuyển biến tích cực; các hoạt động hợp tác hải quân được triển khai mạnh mẽ, đúng hướng cả về bề rộng và chiều sâu, theo phương châm: đa dạng, đa phương, nhất là với hải quân các nước có quan hệ truyền thống, các nước láng giềng và xung quanh Biển Đông. Công tác phối hợp tuần tra chung trên biển; duy trì đường dây nóng; tổ chức các chuyến thăm giao lưu hữu nghị; phối hợp diễn tập tìm kiếm, cứu nạn,... với hải quân các nước, đặc biệt là các nước có vùng biển liền kề được tổ chức chặt chẽ, đạt hiệu quả thiết thực¹. Qua đó, góp phần tăng cường sự hiểu biết, tin cậy của hải quân các nước trong khu vực; giảm thiểu bất đồng, đối đầu trong giải quyết các vấn đề nhạy cảm, các “điểm nóng”, kiểm soát nguy cơ xung đột trên biển; tạo dựng và mở ra các hướng hợp tác mới, nâng cao vị thế của Quân chủng, Quân đội và đất nước trên trường quốc tế.

Chuẩn Đô đốc Nguyễn Trọng Bình tặng Thiếu tướng Lý Hiểu Nham Phó Tham mưu trưởng Hạm đội Nam Hải (Trung Quốc) biểu trưng của Hải quân nhân dân Việt Nam

Hiện nay, tình hình các vùng biển do Quân chủng đảm nhiệm cơ bản ổn định, song vẫn tiềm ẩn nguy cơ và diễn biến khó lường, nhất là vấn đề tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông. Bên cạnh đó, các hoạt động xâm phạm chủ quyền, như: thăm dò, khai thác trái phép tài nguyên, khoáng sản của tàu thuyền nước ngoài; hoạt động buôn lậu, tội phạm trên biển, nhất là trên các vùng biển giáp ranh có chiều hướng gia tăng, với nhiều thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt. Thực trạng trên nếu không được giải quyết kịp thời sẽ là mối đe dọa đối với an ninh vùng biển nước ta; đồng thời, có thể làm tổn hại đến quan hệ giữa quân đội và hải quân các nước có liên quan. Từ đó, đặt ra cho nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa của Tổ quốc nói chung, công tác đối ngoại quốc phòng của Quân chủng Hải quân nói riêng những yêu cầu mới cao hơn, toàn diện hơn. Để tiếp tục nâng cao chất lượng công tác đối ngoại quốc phòng của Quân chủng Hải quân đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, Quân chủng cần tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp; trong đó, tập trung vào một số nội dung chủ yếu sau.

Trước hết, tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với công tác đối ngoại quốc phòng. Đây là vấn đề quan trọng hàng đầu, quyết định đến chất lượng, hiệu quả công tác đối ngoại quốc phòng nói chung, đối ngoại của Quân chủng Hải quân nói riêng. Bởi lẽ, hoạt động đối ngoại quốc phòng của Quân chủng còn mang tính chất quốc gia và thường xuyên phải xử lý các tình huống nhạy cảm, phức tạp liên quan đến chủ quyền, an ninh đất nước, v.v. Vì thế, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với công tác này là vấn đề có tính nguyên tắc, phải được quán triệt, thực hiện nghiêm túc ở tất cả các cơ quan, đơn vị, nhất là các đơn vị trực tiếp làm công tác đối ngoại quốc phòng. Để làm tốt nội dung này, cấp ủy, chỉ huy các cấp tập trung quán triệt và thực hiện nghiêm túc quan điểm, đường lối đối ngoại quốc phòng của Đảng, chỉ thị, nghị quyết về công tác đối ngoại của Bộ Quốc phòng, trọng tâm là Nghị quyết 22-NQ/TW ngày 10-4-2013 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế, Nghị quyết 806-NQ/QUTW, ngày 31-12-2013 của Quân ủy Trung ương về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng đến năm 2020 và những năm tiếp theo. Trên cơ sở đó, triển khai đồng bộ các chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo sát, đúng, kịp thời, hiệu quả nhiệm vụ của công tác đối ngoại quốc phòng Hải quân. Trong tình hình hiện nay, sự lãnh đạo, chỉ đạo cần mang tính toàn diện, nhưng có trọng tâm, trọng điểm và phải hướng vào khắc phục những khâu yếu, mặt yếu; coi trọng lãnh đạo, chỉ đạo việc đổi mới tư duy trong nhận thức của cấp ủy, chỉ huy các cấp, nhất là cấp cơ sở về vai trò, tầm quan trọng cũng như nội dung, hình thức tiến hành công tác đối ngoại; nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tham gia công tác đối ngoại; chú trọng công tác sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, v.v.

Cùng với đó, tích cực đổi mới nội dung, hình thức quan hệ, hợp tác với các nước đối tác cả trên bình diện song phương và đa phương. Những năm qua, trong bối cảnh nước ta hội nhập quốc tế ngày càng sâu, rộng, công tác đối ngoại, hội nhập quốc tế về quốc phòng của Quân chủng đã phát triển cả về bề rộng và chiều sâu, theo hướng đa dạng hóa, đa phương hóa, nhằm phục vụ mục tiêu giữ vững môi trường hòa bình, ổn định trên biển; đồng thời, tranh thủ tối đa các nguồn lực bên ngoài để phát triển Quân chủng, Quân đội và đất nước. Tuy nhiên, việc triển khai nội dung hợp tác trong một số thỏa thuận đã ký với hải quân các nước còn chưa đạt được hiệu quả như mong muốn. Vì thế, thời gian tới, Quân chủng chú trọng đổi mới nội dung, hình thức hợp tác quốc phòng một cách toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm theo đúng quan điểm của Đảng và Nhà nước để phát triển các mối quan hệ đi vào chiều sâu, vững chắc. Trên bình diện song phương, Quân chủng cần có nhiều sáng kiến, cách làm mới, góp phần đưa quan hệ song phương phát triển bền vững, thực chất. Theo đó, trên cơ sở các cơ chế hợp tác đã có, như: tuần tra chung, tham vấn song phương và trao đổi đoàn các cấp, nhất là đoàn cấp cao, tập trung nghiên cứu, phát triển nhằm đa dạng hóa nội dung, hình thức hợp tác trong từng cơ chế. Đồng thời, tăng cường hoạt động giao lưu hữu nghị giữa các vùng Hải quân Việt Nam với các đơn vị tương ứng của hải quân các nước để làm sâu sắc hơn các mối quan hệ. Đặc biệt, cần đẩy mạnh hoạt động giao lưu sĩ quan trẻ hải quân để hai bên có cơ hội hiểu biết, nâng cao nhận thức về văn hóa, truyền thống đất nước, con người nói chung và hải quân mỗi nước nói riêng, mở ra các quan hệ mới. Trên bình diện đa phương, với tinh thần tăng cường hội nhập, chia sẻ thông tin, nâng cao khả năng phối hợp cùng hải quân các nước trong khu vực và trên thế giới, Quân chủng đề xuất và thực hiện tốt những sáng kiến đồng thuận tại các diễn đàn đa phương, nhất là trong khuôn khổ ASEAN; chủ động, sáng tạo trong tham gia một số hoạt động diễn tập đa phương trên các lĩnh vực nhân đạo, như: khắc phục thảm họa, thiên tai, tìm kiếm cứu nạn trên biển, v.v. Đặc biệt, năm 2020, Việt Nam sẽ đảm nhiệm cương vị Chủ tịch ASEAN và Quân chủng sẽ đăng cai tổ chức các sự kiện đối ngoại Hải quân đa phương, như: Hội nghị Tư lệnh Hải quân các nước ASEAN lần thứ 14, Duyệt binh Hàng hải quốc tế (IFR 2020), Diễn tập Hải quân các nước ASEAN lần thứ 2, Hội thảo An ninh hàng hải quốc tế, Diễu binh đường phố và các hoạt động bên lề khác. Vì thế, Quân chủng cần tăng cường công tác phối hợp với các cơ quan chức năng có liên quan, làm mọi công tác chuẩn bị để thực hiện tốt nhiệm vụ này. Đây sẽ là điều kiện, cơ hội thuận lợi để quảng bá hình ảnh, đất nước, con người, văn hóa Việt Nam đến với bạn bè quốc tế; nâng cao hơn nữa vị thế, vai trò, uy tín của đất nước, Quân đội và Hải quân Việt Nam trên trường quốc tế.

Tập trung nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại quốc phòng là giải pháp quan trọng cần được đẩy mạnh. Mục tiêu đặt ra là, đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc, chế độ; đồng thời, có trình độ chuyên môn cao, giỏi ngoại ngữ, nắm vững quan điểm, đường lối đối ngoại, hiểu biết rõ thông lệ, luật pháp quốc tế trên biển, phong tục, tập quán của các nước, v.v. Để thực hiện tốt điều đó, trước hết, cần làm tốt công tác giáo dục bằng nhiều phương pháp, hình thức sát hợp với tình hình thực tiễn, đặc biệt với những đơn vị và cán bộ trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ đối ngoại Hải quân. Đồng thời, tăng cường đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ; kết hợp chặt chẽ giữa đào tạo, bồi dưỡng ở trong nước với đào tạo ở nước ngoài, nhất là tại các nước có trình độ tiên tiến về hải quân,... nhằm nâng cao chất lượng, bảo đảm về số lượng cho đội ngũ cán bộ đảm nhiệm công tác quan trọng này. Đẩy mạnh công tác bồi dưỡng, tập huấn tại chỗ; khuyến khích việc tự học, tự bồi dưỡng thông qua các hoạt động thực tiễn để nâng cao trình độ chuyên môn, nhất là trình độ ngoại ngữ, đáp ứng nhiệm vụ trước mắt cũng như lâu dài.

Cùng với các giải pháp trên, Quân chủng coi trọng làm tốt công tác sơ kết, tổng kết và rút kinh nghiệm về nhiệm vụ này. Đây là nội dung thiết thực nhằm không ngừng bổ sung, phát triển nội dung, biện pháp đối ngoại quốc phòng từ hoạt động thực tiễn của Quân chủng. Công tác sơ kết, tổng kết cần được tiến hành một cách nghiêm túc, chất lượng để kịp thời rút ra những bài học kinh nghiệm cả trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện trên tất cả các mặt hoạt động. Theo đó, tùy theo từng tính chất nhiệm vụ, đối tượng tham gia để tổ chức công tác sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm ở từng cấp, lực lượng, đơn vị một cách phù hợp, lấy chất lượng, hiệu quả làm mục đích đạt được. Trên cơ sở tiến hành toàn diện, nhưng có tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm, quan trọng, theo định kỳ; từ đó, kịp thời điều chỉnh, bổ sung để không ngừng nâng cao chất lượng hoạt động, đáp ứng yêu cầu công tác đối ngoại Hải quân trong tình hình mới.

Từ nhận thức đúng về vị trí, vai trò của công tác đối ngoại quốc phòng trên biển, Quân chủng Hải quân đã có nhiều chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt công tác này, đáp ứng yêu cầu đề ra. Đây cũng là cơ sở để thời gian tới, Quân chủng tiếp tục đưa công tác đối ngoại quốc phòng vào nền nếp, hiệu quả, góp phần quan trọng vào nhiệm vụ bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa của Tổ quốc trong mọi tình huống.

Chuẩn Đô đốc NGUYỄN TRỌNG BÌNH, Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng Quân chủng
______________

1 - Từ năm 2015 đến nay, Quân chủng đã đón tiếp và làm việc với 845 đoàn khách quốc tế; tổ chức 681 đoàn đi tham quan và làm việc tại nước ngoài; thực hiện thành công 27 chuyến tuần tra chung trên biển, 17 phiên tham vấn song phương với hải quân các nước, v.v.