Tạp chí Quốc phòng toàn dân trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc tham luận của Thượng tướng ĐỖ BÁ TỴ, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Tổng Tham mưu trưởng QĐNDVN, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng tại Hội thảo khoa học: “Tổng cục Chính trị - 70 năm với sự nghiệp xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị”.

Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ

Bản lĩnh chính trị - tư tưởng của người cán bộ quân sự cấp chiến lược là sự kết tinh các giá trị chính trị - tinh thần của nhân cách quân nhân, sự tổng hợp các phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng và năng lực thực tiễn, tạo thành một trạng thái tinh thần chính trị bền vững, ổn định đảm bảo cho cán bộ quân sự cấp chiến lược luôn vững vàng, kiên định về lập trường, quan điểm trước những tác động phức tạp của diễn biến tình hình chính trị - xã hội; có đủ năng lực để vượt qua mọi thử thách, hoàn thành tốt trọng trách được giao. Nói cách khác, bản lĩnh chính trị - tư tưởng của người cán bộ quân sự cấp chiến lược được thể hiện ở sự kiên định mục tiêu, lý tưởng chiến đấu vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, kiên định lập trường cách mạng của Đảng; sự vững vàng về tâm lý chính trị và ý chí chiến đấu trước những tình huống phức tạp của tình hình; sự bình tĩnh, tỉnh táo, nhạy bén và quyết đoán trong các hoạt động chính trị. Bản lĩnh chính trị còn thể hiện ở tính tích cực, chủ động và kiên quyết đấu tranh chống những quan điểm tư tưởng sai trái, thù địch, bảo vệ và phát triển lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng; giữ được sự trong sạch, không bị thoái hóa, biến chất về chính trị - tư tưởng và đạo đức, lối sống. Là người mà trong bất kỳ tình huống khó khăn, phức tạp nào vẫn có khả năng làm chủ được bản thân, không bị lung lay, dao động hay thoái hóa biến chất. Đó là những người mà như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng chỉ rõ: "Giàu sang không thể quyến rũ; nghèo khó không thể chuyển lay; uy lực không thể khuất phục"; "là người khi thắng lợi không kiêu, khi thất bại không nản, khó khăn gian khổ cũng không sờn lòng, vào sống ra chết cũng không nản chí, biết "dĩ bất biến, ứng vạn biến".

Bản lĩnh chính trị - tư tưởng không phải là một phẩm chất đơn lẻ mà là tổng hợp của nhiều phẩm chất và năng lực chính trị, đạo đức của người cán bộ; nó được tạo thành bởi nhận thức chính trị cao, sự giác ngộ sâu sắc mục tiêu, lý tưởng chiến đấu, trên cơ sở khoa học và cách mạng; năng lực tư duy chính trị sắc sảo, nhạy bén, khả năng nhanh chóng nắm bắt được bản chất của sự vật, hiện tượng, phân biệt được đúng, sai, phải, trái để có thái độ và phương pháp giải quyết đúng đắn, phù hợp. Bản lĩnh chính trị - tư tưởng còn được tạo thành bởi tình cảm trong sáng, niềm tin vào sự thắng lợi của sự nghiệp cách mạng, vào năng lực hoạt động chính trị - thực tiễn, sự trải nghiệm, sự vững vàng về tâm lý và ý chí của người cán bộ quân sự cấp chiến lược trước mọi hoàn cảnh… Như thế, đội ngũ cán bộ quân sự cấp chiến lược là một nhân tố chủ yếu quyết định, đảm bảo cho cơ quan tham mưu chiến lược thực hiện thắng lợi mọi trọng trách theo chức năng nhiệm vụ của mình trong mọi giai đoạn, mọi thời kỳ cách mạng; nghiên cứu, tham mưu đề xuất với Đảng, Nhà nước mà trực tiếp là Quân ủy Trung ương những chủ trương, giải pháp cơ bản, lâu dài và những giải pháp cấp thiết, trước mắt trên lĩnh vực quốc phòng, quân sự, cụ thể là các hoạt động tác chiến, tổ chức xây dựng lực lượng, huấn luyện sẵn sàng chiến đấu, xây dựng lực lượng dân quân tự vệ, nghiên cứu khoa học quân sự, nghệ thuật quân sự, đối ngoại quân sự, bảo đảm chỉ huy, bảo đảm tài chính, chỉ đạo quân đội tham gia xây dựng kinh tế, chỉ đạo các hoạt động về thanh tra - pháp chế quân sự, hành chính quân sự…; đồng thời, hướng dẫn, chỉ đạo, kiểm tra và tổ chức thực hiện trên các lĩnh vực được phân công đối với Quân đội nhân dân và Dân quân tự vệ Việt Nam trong thời bình và thời chiến.

Trải qua 70 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành, kể từ ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, đội ngũ cán bộ quân sự cấp chiến lược đã có những đóng góp to lớn trong tham mưu chiến lược về quốc phòng - quân sự, trong chỉ đạo các hoạt động xây dựng, tác chiến của Quân đội nhân dân và Dân quân tự vệ, góp phần quan trọng cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân làm nên những thắng lợi vĩ đại trong kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ xâm lược, trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; đồng thời, có những cống hiến xuất sắc vào sự phát triển của khoa học quân sự và nghệ thuật quân sự Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh.

Trước những biến động của đời sống chính trị trên thế giới, trong nước gần đây, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa đã, đang và sẽ còn phải giải quyết nhiều vấn đề hết sức mới mẻ, phức tạp, đòi hỏi cán bộ tham mưu chiến lược của Đảng nói chung, tham mưu chiến lược về quân sự, quốc phòng nói riêng phải luôn có nhãn quan chính trị đúng đắn, tầm cao về trí tuệ và năng lực sáng tạo mới có thể đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Hiện nay, đội ngũ cán bộ quân sự cấp chiến lược có nhiều đồng chí được rèn luyện qua thực tế chiến đấu, trưởng thành từ thực tế ở đơn vị, luôn vững vàng, kiên định trước khó khăn phức tạp, phần lớn trong số đó đã qua các lớp bồi dưỡng lý luận chính trị cao cấp, vì vậy có trình độ nhận thức chính trị và bản lĩnh chính trị vững vàng. Tuyệt đại đa số cán bộ luôn nắm vững những nội dung cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và có năng lực vận dụng sáng tạo vào việc thực hiện nhiệm vụ tham mưu chiến lược về quốc phòng, quân sự; tuyệt đối trung thành với mục tiêu, lý tưởng, tin tưởng ở sự lãnh đạo của Đảng, vào thắng lợi của sự nghiệp đổi mới và thắng lợi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Trước những biến động về chính trị trên thế giới, sự chống phá về tư tưởng của các thế lực thù địch, hầu hết cán bộ có nhận thức đúng đắn, không hoài nghi, dao động; giữ vững được lập trường quan điểm, phân biệt được đúng, sai; có thái độ kiên quyết lên án và đấu tranh với các quan điểm, tư tưởng sai trái, các biểu hiện suy thoái, mất cảnh giác. Nhiều đồng chí chủ động, tích cực tham gia đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, lý luận. Trong công tác, trên cương vị đảm nhận, các đồng chí luôn nhạy bén về chính trị, có ý thức cảnh giác cách mạng, nói và làm theo đúng Nghị quyết của Đảng, dám nghĩ, dám làm, có ý chí quyết tâm cao, có chí tiến thủ, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao trong mọi tình huống.

Nhưng bên cạnh đó, vẫn có đồng chí nhận thức chưa theo kịp tình hình, nắm những vấn đề có tính nguyên tắc về đối tác, đối tượng chưa sâu; thiếu linh hoạt trong xử lý tình huống dẫn đến tham mưu xử lý những vấn đề diễn ra trong thực tiễn còn thiếu sắc sảo, chưa kịp thời. Một số cán bộ có biểu hiện phân vân, băn khoăn, thiếu tin tưởng ở khâu tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, nhất là về những biện pháp đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực trong bộ máy Đảng, Nhà nước, về khắc phục tệ nạn xã hội... Một số khác còn biểu hiện "trung bình chủ nghĩa", làm việc cầm chừng, ít đổi mới, ít sáng tạo, thoả mãn dừng lại, thiếu ý chí phấn đấu vươn lên.... Đây là những vấn đề còn hạn chế, cần phải tập trung lãnh đạo tiếp tục nâng cao bản lĩnh chính trị, tư tưởng cho đội ngũ cán bộ quân sự cấp chiến lược.

Thực hiện Nghị quyết Đại hội XI của Đảng và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ IX, yêu cầu xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại có bước phát triển mới, nhiều lĩnh vực đã được Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng quan tâm đầu tư tiến thẳng lên hiện đại. Tình hình thế giới và khu vực, hòa bình, hợp tác, phát triển là xu hướng chủ đạo, nhưng diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nhiều yếu tố gây mất ổn định, bất trắc, khó lường. Cục diện thế giới đa cực ngày càng rõ hơn, khả năng hình thành các trung tâm quyền lực, các cấu trúc an ninh đa phương… ngày càng hiện thực. Các nước lớn vừa hợp tác, vừa đấu tranh, cạnh tranh, kiềm chế lẫn nhau, chi phối các quan hệ quốc tế. Trên Biển Đông, tình hình diễn biến phức tạp, thách thức nghiêm trọng đến mục tiêu bảo vệ độc lập, chủ quyền và thống nhất toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc. Trong nước, bên cạnh những nhân tố tác động theo chiều hướng thuận lợi vẫn còn nhiều nhân tố ảnh hưởng đến nhiệm vụ quốc phòng, quân sự và tác động trực tiếp đến bản lĩnh chính trị - tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ toàn quân nói chung và của cán bộ quân sự cấp chiến lược nói riêng, đó là: Tình trạng suy thoái tư tưởng, chính trị, đạo đức lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa được đẩy lùi, làm suy giảm niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước. Trong nội bộ, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" có xu hướng công khai và ngày càng nghiêm trọng hơn. Những mâu thuẫn, bức xúc xã hội chưa được giải quyết kịp thời, có chiều hướng gia tăng, tác động tiêu cực đến hiệu quả giáo dục chính trị, tư tưởng. Cuộc đấu tranh chống tham nhũng mặc dù có những chuyển biến và theo hướng tích cực, nhưng chưa tạo được lòng tin vững chắc trong nhân dân. Trên một số vùng chiến lược, trọng điểm vẫn tiềm ẩn các yếu tố có thể gây mất ổn định; tình trạng tụ tập, tuần hành, gây rối, khiếu kiện đông người gia tăng…

Tình hình trên, đặt ra không ít khó khăn, thách thức đối với nhiệm vụ quốc phòng - quân sự và với cơ quan tham mưu chiến lược. Đòi hỏi đội ngũ cán bộ quân sự cấp chiến lược phải nhận thức sâu sắc tình hình, không ngừng nâng cao chất lượng toàn diện, nhất là chất lượng chính trị, năng lực và trình độ, bảo đảm cho đội ngũ cán bộ tham mưu chiến lược có đủ khả năng, kinh nghiệm và sự nhạy cảm để chủ động tham mưu đề xuất với Đảng và Nhà nước, với Quân ủy Trung ương về nhiệm vụ quốc phòng - quân sự, về chiến lược xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng quân đội đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, cần triển khai quyết liệt, toàn diện, đồng bộ các giải pháp; tập trung vào ba yếu tố: Con người - tổ chức biên chế - vũ khí, trang bị. Trong đó, xác định lấy xây dựng con người là trung tâm, có ý nghĩa quyết định việc hoàn thành nhiệm vụ chính trị của quân đội. Trong xây dựng con người, chú trọng tất cả các thành phần, lực lượng; trước hết, tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ quân sự cấp chiến lược có bản lĩnh chính trị - tư tưởng vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt; không ngừng tư duy đổi mới, nhạy bén, sáng tạo; năng lực tham mưu chỉ huy tốt, không quản ngại khó khăn, gian khổ, hy sinh, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Để tiếp tục xây dựng, nâng cao bản lĩnh chính trị - tư tưởng của cán bộ quân sự cấp chiến lược trong tình hình hiện nay, cần phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó tập trung chủ yếu vào một số vấn đề cơ bản sau đây:

Một là, phải tiếp tục bồi dưỡng thế giới quan, phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, làm cơ sở củng cố và nâng cao giác ngộ chính trị - giai cấp, niềm tin cộng sản, ý chí chiến đấu vì mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; tuyệt đối trung thành với đường lối chính trị, quân sự của Đảng

Bài học kinh nghiệm xây dựng bản lĩnh chính trị - tư tưởng của quân đội trong 70 năm qua cho thấy, để có thể kiên định mục tiêu, lý tưởng chiến đấu của quân đội cách mạng, không dao động về chính trị trước những tác động của tình hình, đặc biệt trong những thời điểm bước ngoặt của cách mạng, của lịch sử, đội ngũ cán bộ quân sự cấp chiến lược hơn ai hết phải có thế giới quan, phương pháp luận khoa học để nhận thức đúng đắn quy luật vận động khách quan của lịch sử, của thời đại, của cách mạng nước ta.

Trước bối cảnh quốc tế và khu vực phức tạp như hiện nay, các thế lực thù địch đang ráo riết đẩy mạnh thực hiện âm mưu "diễn biến hòa bình" trên mọi lĩnh vực. Nếu không có thế giới quan, phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh dẫn đường thì rất dễ bị hoang mang, dao động, mất phương hướng, mất niềm tin, từ đó có những suy nghĩ và hành động sai lầm, thậm chí có thể trượt dài về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống. Thông qua bồi dưỡng thế giới quan, phương pháp luận khoa học làm cho cán bộ nhận thức sâu sắc rằng, cho dù lịch sử có vận động dích dắc đến đâu, con đường đi tới chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản có quanh co, phức tạp đến đâu, nhưng theo quy luật khách quan, loài người nhất định đi tới chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản. Đó là một tất yếu lịch sử. Chỉ có nhận thức được điều đó, niềm tin cách mạng của người cán bộ mới được giữ vững, tình cảm cách mạng mới bền chặt, ý chí chiến đấu mới vững vàng không thể lay chuyển. Tham mưu chiến lược về quốc phòng, quân sự mới đúng, trúng và hòa nhịp cùng với sự phát triển bền vững của đất nước.

Hai là, tiếp tục bồi dưỡng nâng cao trình độ, kiến thức về mọi mặt đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ quân đội trong điều kiện mới, làm cơ sở củng cố vững chắc bản lĩnh chính trị của cán bộ

Trong điều kiện cách mạng khoa học và công nghệ có sự phát triển như vũ bão, nhiều tri thức khoa học xã hội và nhân văn, khoa học nghệ thuật quân sự, khoa học kỹ thuật quân sự mới ra đời, tác động mạnh mẽ đến mọi mặt của đời sống xã hội, trong đó có cả đời sống chính trị - tinh thần của người cán bộ quân sự cấp chiến lược. Vì vậy, việc trang bị vốn kiến thức sâu rộng về nhiều lĩnh vực là yếu tố không thể thiếu trong việc xây dựng và nâng cao bản lĩnh chính trị - tư tưởng cho đội ngũ cán bộ quân sự cấp chiến lược. Để tham mưu chính xác cho Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, đòi hỏi người cán bộ quân sự cấp chiến lược phải được trang bị những tri thức mới, bao gồm các tri thức về chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội… bởi lẽ tất cả các lĩnh vực này có liên quan chặt chẽ với nhau trong bối cảnh hiện nay.

Ba là, bồi dưỡng và nâng cao năng lực chính trị - thực tiễn của cán bộ quân sự cấp chiến lược đáp ứng yêu cầu của tình hình và nhiệm vụ mới

Bản lĩnh của người cán bộ quân sự cấp chiến lược được thể hiện trong đời sống, thông qua năng lực chính trị - thực tiễn. Đó là năng lực nhận định, dự báo tình hình và xử lý các tình huống chính trị, quốc phòng, quân sự phức tạp; năng lực lãnh đạo, quản lý chỉ huy, đề ra các giải pháp chiến lược; năng lực tuyên truyền vận động; năng lực hội nhập quốc tế; năng lực đấu tranh tư tưởng lý luận chống các quan điểm, tư tưởng sai trái, thù địch, bảo vệ chủ trương, đường lối, quan điểm của Đảng, Nhà nước, quân đội... Những năng lực đó không tự nhiên mà có, do đó phải thông qua giáo dục, rèn luyện và tự rèn luyện trong thực tiễn, kết hợp hài hòa giữa tư duy lý luận với kinh nghiệm thực tiễn để không ngừng bồi dưỡng năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ thời kỳ mới.

Bốn là, tổ chức đảng các cấp tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả, khắc phục những hạn chế, khuyết điểm sau kiểm điểm, tự phê bình và phê bình theo Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay", nhất là nội dung khắc phục sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống

Trên cơ sở những vấn đề rút ra sau kiểm điểm, tự phê bình và phê bình phải xác định rõ những việc cần làm ngay, khâu yếu, mặt yếu để giải quyết dứt điểm; chú trọng đấu tranh chống "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", tạo sự chuyển biến tích cực trong công tác xây dựng Đảng. Trong đó, tập trung vào việc nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng và phẩm chất đạo đức, bản lĩnh chính trị của người cán bộ, đảng viên. Thực hiện Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) về "Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" phải gắn kết chặt chẽ với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về xây dựng Đảng và gắn với triển khai có hiệu quả Cuộc vận động "Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ" do Quân ủy Trung ương phát động.

Năm là, tự thân đội ngũ cán bộ quân sự cấp chiến lược phải tự giác rèn luyện về mọi mặt, trau dồi kiến thức, nâng cao trình độ lý luận, năng lực tổ chức hoạt động thực tiễn

Bản lĩnh chính trị - tư tưởng là phần cốt lõi, cơ bản nhất của mỗi người. Xây dựng bản lĩnh chính trị - tư tưởng là xây dựng cái gốc để cán bộ phát huy mọi khả năng, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Vì thế, cùng với sự giáo dục của các tổ chức, đội ngũ cán bộ quân sự cấp chiến lược phải tự giác rèn luyện về mọi mặt nhất là về chính trị - tư tưởng. Trên cơ sở đó, khi phải đối mặt với các tình huống phức tạp, có đủ khả năng bình tĩnh đánh giá chính xác, toàn diện tình hình, nhanh chóng làm chủ tình huống, sáng suốt, quyết đoán trong xử lý.

Trước yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, đội ngũ cán bộ quân sự cấp chiến lược không ngừng phát huy tinh thần đoàn kết, thống nhất, vượt qua mọi khó khăn, xây dựng cơ quan tham mưu chiến lược, xây dựng quân đội thực sự vững mạnh về mọi mặt, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ nghiên cứu, tham mưu đề xuất với Đảng, Nhà nước mà trực tiếp là Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng những chủ trương, giải pháp cơ bản, lâu dài và những giải pháp cấp thiết, trước mắt trên các lĩnh vực quốc phòng, quân sự, thực hiện thắng lợi mục tiêu bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo vệ môi trường hòa bình ổn định để phát triển đất nước, xứng đáng với niềm tin yêu của Đảng, Nhà nước, quân đội và của nhân dân.

Thượng tướng ĐỖ BÁ TỴ