Là một bộ phận của thanh niên Việt Nam, thanh niên Quân đội có vị trí, vai trò hết sức quan trọng; là lực lượng chủ yếu, trực tiếp thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, xây dựng đơn vị và các nhiệm vụ đột xuất khác. Bởi vậy, việc đẩy mạnh công tác thanh niên trong Quân đội, phát huy vai trò xung kích của thanh niên trên các lĩnh vực công tác là vấn đề đặc biệt quan trọng trong giai đoạn mới của cách mạng.

Thượng tướng Phương Minh Hòa phát biểu khai mạc chương trình Dạ hội thanh niên Quân đội “Tự hào tiến bước dưới cờ Đảng”. (Ảnh: qdnd.vn)

Trước yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc, thanh niên được tuyển chọn vào phục vụ Quân đội theo các tiêu chuẩn về sức khỏe, độ tuổi, trình độ học vấn,... rất chặt chẽ. Vì thế, chất lượng đầu vào, khả năng nhận thức, tiếp thu các kiến thức, kỹ năng hoạt động quân sự, nhất là khoa học công nghệ quân sự hiện đại cao hơn. Trong quá trình công tác tại các đơn vị, thanh niên Quân đội được giáo dục, rèn luyện về quân sự, chính trị, đạo đức, tính tổ chức, tính kỷ luật, nếp sống chính quy,... nên có điều kiện trưởng thành một cách toàn diện để cống hiến cho Quân đội, đất nước. Nếu được thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức cho thanh niên hoạt động theo đúng chức năng, nhiệm vụ, phù hợp với đặc điểm tuổi trẻ, môi trường Quân đội thì họ sẽ phát huy tốt vai trò nòng cốt, xung kích trong thực hiện nhiệm vụ.

Nhận thức rõ điều đó, những năm qua, công tác thanh niên trong Quân đội luôn được cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ và đạt nhiều kết quả tích cực. Công tác giáo dục mục tiêu, lý tưởng, truyền thống, xây dựng bản lĩnh chính trị, củng cố niềm tin, bồi dưỡng lòng yêu nước và thái độ trách nhiệm trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ cho đoàn viên, thanh niên luôn được coi trọng. Các phong trào: “Thanh niên Quân đội thi đua rèn đức, luyện tài, xung kích, sáng tạo, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”; “Thanh niên Quân đội vươn tới những đỉnh cao”; “Thanh niên Quân đội tiến quân vào khoa học và công nghệ”; “Thanh niên Quân đội với văn hóa giao thông”,... được duy trì, phát triển sâu rộng, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của đơn vị. Chất lượng tổ chức Đoàn, cán bộ đoàn và đoàn viên, thanh niên tiếp tục được củng cố và nâng cao, hoạt động đúng chức năng, nhiệm vụ; gắn công tác xây dựng Đoàn với xây dựng tổ chức Đảng trong sạch, vững mạnh, đơn vị vững mạnh toàn diện. Hoạt động giao lưu, kết nghĩa với tổ chức đoàn trên địa bàn đóng quân luôn được giữ vững và phát huy. Công tác đối ngoại được triển khai chặt chẽ, nghiêm túc, đúng quy định, v.v. Tất cả những hoạt động đó đã bảo đảm cho công tác thanh niên trong Quân đội thực sự là trường học lớn để thanh niên phấn đấu, rèn luyện và trưởng thành. Tuyệt đại đa số thanh niên Quân đội hiện nay có tinh thần yêu nước, lòng tự hào về truyền thống dân tộc, Quân đội, giác ngộ sâu sắc mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có bản lĩnh chính trị vững vàng, trung thành với Đảng, chế độ xã hội chủ nghĩa, gắn bó máu thịt với nhân dân; có đạo đức cách mạng trong sáng, ý thức chấp hành pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội nghiêm, tinh thần cảnh giác cách mạng cao, tự giác học tập, rèn luyện, phấn đấu, khắc phục khó khăn, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ. Đa số thanh niên Quân đội có nguyện vọng phấn đấu trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam; có hoài bão, nguyện vọng được học tập, rèn luyện trở thành sĩ quan, nhân viên chuyên môn kỹ thuật phục vụ lâu dài trong Quân đội. Họ đã và đang chứng tỏ là lực lượng xung kích, đi đầu, sáng tạo, có những đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng Quân đội, tăng cường quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.

Tuy nhiên, so với yêu cầu nhiệm vụ, công tác thanh niên trong Quân đội hiện nay còn bộc lộ một số hạn chế, cần tiếp tục khắc phục, hoàn thiện. Công tác giáo dục đoàn viên, thanh niên ở một số đơn vị chưa sâu, thiếu cách làm mới, chưa thật sự hấp dẫn, cuốn hút thanh niên. Sinh hoạt đoàn còn đơn điệu; tính chiến đấu chưa cao. Kiến thức, năng lực của một bộ phận cán bộ đoàn chưa ngang tầm nhiệm vụ. Hoạt động phối hợp với địa phương ở một số đơn vị còn có tính thời vụ, chưa đồng bộ; chế độ nắm tình hình, sơ kết, rút kinh nghiệm, trao đổi thông tin giữa đơn vị và địa phương chưa thường xuyên, kịp thời. Một bộ phận thanh niên Quân đội nhận thức về nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện mới chưa sâu sắc; nhận diện về đối tượng, đối tác còn giản đơn; phẩm chất đạo đức, nếp sống văn hoá còn hạn chế; cá biệt, còn có biểu hiện chạy theo lối sống thực dụng. Tình hình chấp hành kỷ luật chuyển biến chưa vững chắc; còn có vụ việc vi phạm nghiêm trọng, làm ảnh hưởng đến bản chất, truyền thống tốt đẹp của Quân đội, v.v.

Hiện nay, nhiệm vụ xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc đang diễn ra trong bối cảnh đất nước đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế theo tinh thần Đại hội XII của Đảng. Thanh niên Quân đội đang đứng trước những cơ hội, thuận lợi lớn để phát triển và cống hiến, nhưng cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức, khó khăn. Thách thức lớn nhất là tác động từ mặt trái của cơ chế thị trường và sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch thông qua chiến lược “Diễn biến hòa bình” và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, v.v. Do đó, nâng cao bản lĩnh chính trị, năng lực, trí tuệ, hành động, phát huy vai trò xung kích của thanh niên là một yêu cầu vừa cơ bản, lâu dài, vừa là đòi hỏi cấp bách, trước mắt của công tác thanh niên Quân đội. Quán triệt tinh thần Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ X về công tác thanh niên trong thời kỳ mới, toàn quân cần chú trọng thực hiện tốt một số giải pháp sau:

Trước hết, cần tiếp tục nâng cao nhận thức, đề cao trách nhiệm của cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy cơ quan, đơn vị và đội ngũ cán bộ, đảng viên đối với công tác thanh niên trong Quân đội. Lâu nay, trong các văn kiện, nghị quyết lãnh đạo của cấp ủy và báo cáo của người chỉ huy các cấp, vẫn thường khẳng định sự coi trọng vấn đề này. Tuy nhiên, trên thực tế, một số cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy cơ quan, đơn vị chưa thực sự quan tâm đầy đủ tới công tác thanh niên và phong trào thanh niên; chậm đổi mới nội dung và phương thức lãnh đạo, chỉ đạo nên hiệu quả hoạt động của công tác thanh niên có mặt chưa tốt. Bởi vậy, cần phải đổi mới, nâng cao hơn nữa nhận thức về vị trí, vai trò của thanh niên và công tác thanh niên trong Quân đội. Cần khẳng định rõ, thanh niên hiện nay là “rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định đến sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội”. Đối với Quân đội ta, thanh niên là lực lượng chủ yếu, tạo nên sức mạnh tổng hợp, nâng cao khả năng sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu; xung kích, sáng tạo trong tiếp thu, làm chủ khoa học kỹ thuật quân sự tiên tiến và trong xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện. Do đó, cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, cơ quan chính trị các cấp cần tiếp tục quán triệt sâu sắc và thực hiện nghiêm quan điểm của Đảng, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, kế hoạch, hướng dẫn của Tổng cục Chính trị về công tác thanh niên; xây dựng nghị quyết chuyên đề, quy chế, quy định lãnh đạo, chỉ đạo và vận hành đồng bộ cơ chế tiến hành công tác này. Chỉ huy các cấp cần phát huy tốt trách nhiệm quản lý, điều hành nội dung công tác thanh niên theo kế hoạch đã xác định, tạo điều kiện về thời gian, kinh phí cho hoạt động; duy trì thành nền nếp chế độ nghe cán bộ đoàn báo cáo và gặp gỡ đối thoại với thanh niên; tuyệt đối tránh khoán trắng công việc cho tổ chức đoàn. Đồng thời, phát huy vai trò của cơ quan chính trị, cán bộ đoàn làm tham mưu, hướng dẫn công tác thanh niên và phong trào thanh niên, đảm bảo cho các tổ chức đoàn trong Quân đội thực sự là trường học lớn giáo dục, rèn luyện thanh niên, làm tốt chức năng đội hậu bị tin cậy, góp phần bồi dưỡng thanh niên ưu tú làm nguồn kế cận cho Đảng.

Hai là, tích cực đổi mới nội dung, phương thức giáo dục của hệ thống các tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Các cấp bộ Đoàn cần chú trọng giáo dục truyền thống, mục tiêu, lý tưởng, ý thức chấp hành pháp luật, kỷ luật, rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống; xây dựng bản lĩnh chính trị, củng cố niềm tin, bồi dưỡng lòng yêu nước và thái độ trách nhiệm trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ cho đoàn viên, thanh niên. Nội dung giáo dục tập trung nâng cao nhận thức cho thanh niên Quân đội về chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước; truyền thống cách mạng, dân tộc, Quân đội và của Đoàn; tình hình, nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ Quân đội. Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh theo Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về xây dựng Đảng và Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” trong thanh niên Quân đội. Cùng với đó, phải tăng cường công tác giáo dục lịch sử, truyền thống dân tộc, ý thức tự cường, tự tôn, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc; bồi dưỡng, xây dựng nhân cách, lối sống lành mạnh, có kỷ cương, kỷ luật, gương mẫu, tự giác chấp hành pháp luật Nhà nước, điều lệnh Quân đội, cảnh giác với âm mưu thủ đoạn của kẻ thù, nhận rõ đối tượng và đối tác của cách mạng Việt Nam. Để thực hiện điều đó, cần đổi mới toàn diện công tác giáo dục chính trị - tư tưởng trong thanh niên Quân đội; đấu tranh, phê phán có sức thuyết phục các luận điệu sai trái, thù địch hòng xuyên tạc, lôi kéo thế hệ trẻ xa rời mục tiêu, lý tưởng cách mạng. Thường xuyên cung cấp cho thanh niên những thông tin mới, có tính định hướng; kịp thời phát hiện, sàng lọc những nguồn thông tin không chính thống, thiếu căn cứ, bảo vệ vững chắc trận địa tư tưởng của Đảng trong Quân đội. Việc bồi dưỡng, rèn luyện thanh niên Quân đội cần coi trọng động viên tinh thần học tập, rèn luyện của mỗi người; hình thành phong trào “Tự giác, tự quản, tự rèn”; khai thác và phát huy có hiệu quả các thiết chế văn hoá, phương tiện thông tin đại chúng, nhằm tuyên truyền, cổ vũ các điển hình tiên tiến, gương “người tốt, việc tốt” trong phong trào thanh niên. Cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy các cấp cần quan tâm giải quyết những nguyện vọng chính đáng của thanh niên; kịp thời phát hiện và có chính sách hỗ trợ, phát triển tài năng trẻ, tạo điều kiện để những thanh niên giàu ý chí, nghị lực được học tập, rèn luyện, trưởng thành trong môi trường Quân đội.

Ba là, triển khai thực hiện có hiệu quả các phong trào: “Thanh niên Quân đội thi đua rèn đức, luyện tài, xung kích, sáng tạo, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”; “Thanh niên Quân đội vươn tới những đỉnh cao”; “Thanh niên Quân đội tiến quân vào khoa học và công nghệ”, v.v. Có thể nói, thanh niên vốn sôi nổi, ham hiểu biết, sáng tạo, khám phá cái mới. Do đó, công tác thanh niên trong Quân đội phải mang tính phong trào. Thông qua tổ chức các phong trào hành động cách mạng của tuổi trẻ làm “bà đỡ” cho trí tuệ, tiềm năng, sáng tạo của thanh niên Quân đội được phát huy. Vấn đề quan trọng hiện nay là phải đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của phong trào thanh niên theo hướng có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào nhiệm vụ chủ yếu; xung kích vào những nhiệm vụ khó khăn, phức tạp, khâu yếu, mặt yếu, những việc mà lãnh đạo, chỉ huy đang quan tâm, trăn trở, tìm cách tháo gỡ. Phong trào trong thanh niên Quân đội cần xung kích, sáng tạo trong học tập, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, lao động sản xuất, kinh doanh,… tạo bước chuyển biến mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả công tác. Trọng tâm đi sâu vào xây dựng nền nếp chính quy, ý thức chấp hành nghiêm pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội, tinh thần trách nhiệm cao trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, tự giác học tập, cầu tiến bộ, phấn đấu vươn lên làm chủ vũ khí, trang bị hiện đại, khoa học kỹ thuật quân sự tiên tiến. Đồng thời, bồi dưỡng đạo đức cách mạng, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới; nếp sống có văn hoá, lối sống lành mạnh; nêu cao ý thức cảnh giác, tự phòng, chống tác động xấu từ mặt trái của kinh tế thị trường và âm mưu, thủ đoạn trong chiến lược “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Phát huy vai trò xung kích, sáng tạo của tuổi trẻ thi đua rèn đức, rèn sức, luyện tài, xác lập những đỉnh cao mới trên từng lĩnh vực hoạt động; tiếp tục đẩy mạnh phong trào sáng tạo trẻ và “Giải thưởng Tuổi trẻ sáng tạo”; nhiều mô hình, cách làm hay, hiệu quả cần tiếp tục được nhân rộng và phát huy.

Bốn là, phát huy vai trò của thanh niên Quân đội trong thực hiện chức năng “đội quân công tác”, góp phần xây dựng cơ sở chính trị, tăng cường quốc phòng - an ninh, phát triển kinh tế - xã hội trên các địa bàn. Tiếp tục thực hiện Nghị quyết liên tịch giữa Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam với Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh về “Phát huy vai trò xung kích tình nguyện của tuổi trẻ tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới”, tổ chức đoàn các cơ quan, đơn vị cần chủ động phối hợp với Đoàn Thanh niên, Mặt trận Tổ quốc, Hội Phụ nữ,... các địa phương, đẩy mạnh công tác tuyên truyền trong nhân dân và trong thanh, thiếu niên về nhiệm vụ quốc phòng - an ninh, phòng, chống “Diễn biến hòa bình”; xây dựng, củng cố niềm tin của thế hệ trẻ vào sự lãnh đạo của Đảng, phát huy truyền thống dân tộc, truyền thống quê hương, làm tốt nghĩa vụ công dân, sẵn sàng lên đường bảo vệ Tổ quốc. Các đơn vị cần chú ý nâng cao hiệu quả hoạt động kết nghĩa; mở rộng quy mô phối hợp hoạt động theo cụm, địa bàn đóng quân, huy động đông đảo thanh niên trong và ngoài Quân đội tham gia, hướng vào các hoạt động mang ý nghĩa chính trị - xã hội sâu sắc, như: chương trình “xoá đói, giảm nghèo”, “xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư”, tham gia quỹ “Đền ơn đáp nghĩa”, giúp đỡ nhân dân các địa phương phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, v.v.

Năm là, chăm lo xây dựng các tổ chức Đoàn vững mạnh, thực sự là trường học xã hội chủ nghĩa trong Quân đội, đội dự bị tin cậy của Đảng. Phong trào thanh niên Quân đội phụ thuộc rất lớn vào vai trò nòng cốt, hạt nhân chính trị của tổ chức Đoàn Thanh niên. Do đó, thời gian tới, cần tập trung thực hiện tốt Cuộc vận động “Xây dựng tổ chức cơ sở Đoàn vững mạnh”; đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, phát huy tính chủ động, sáng tạo, độc lập tự quản của tổ chức đoàn, khắc phục tình trạng hành chính hóa, bảo đảm để tổ chức Đoàn trong các đơn vị Quân đội thực sự là nơi tập hợp, giáo dục, rèn luyện thanh niên; là tổ chức vì thanh niên và là người bạn, người đồng chí, đồng hành với thanh niên. Tổ chức Đoàn phải luôn tuân thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính ủy, chính trị viên và người chỉ huy cùng cấp; chủ động tham gia giải quyết các vấn đề mới, bức xúc trong đơn vị; quan tâm, chăm lo đến nhu cầu, nguyện vọng và lợi ích chính đáng của thanh niên. Đồng thời, đề cao trách nhiệm tham gia xây dựng Đảng, tạo điều kiện để thanh niên Quân đội được đóng góp ý kiến phê bình, góp ý với cán bộ, đảng viên và các chủ trương, giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng đơn vị. Tổ chức Đoàn phải tích cực, chủ động trong việc phát hiện, bồi dưỡng đoàn viên ưu tú, tạo nguồn phát triển đảng viên trẻ, cán bộ trẻ. Để thực hiện tốt các yêu cầu đó, thời gian tới, cần coi trọng kiện toàn hệ thống cơ quan chuyên trách, cán bộ chuyên trách công tác thanh niên ở các cơ quan, đơn vị; chăm lo bồi dưỡng kiến thức, tập huấn nghiệp vụ công tác thanh niên cho đội ngũ trợ lý thanh niên các cấp. Hằng năm, phấn đấu có 80% trở lên tổ chức Đoàn vững mạnh, đoàn viên, thanh niên đạt khá và xuất sắc; 11% trở lên đoàn viên ưu tú được kết nạp Đảng; 80% trở lên cán bộ đoàn giỏi và khá, không có cán bộ đoàn yếu.

Phát huy truyền thống 85 năm xây dựng, phát triển và trưởng thành của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, công tác thanh niên Quân đội tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh hơn nữa, tạo môi trường thuận lợi để thanh niên rèn luyện, phấn đấu, thực sự là lực lượng xung kích, nòng cốt trong sự nghiệp xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Thượng tướng PHƯƠNG MINH HÒA, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, Quân đội nhân dân Việt Nam