Tư tưởng xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị “chính trị trọng hơn quân sự” được Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập trong Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân. Tư tưởng của Người vẫn còn nguyên giá trị đối với việc nâng cao bản lĩnh cho đội ngũ cán bộ chính trị Quân đội trong tình hình mới.

Bản viết tay Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân của Chủ tịch Hồ Chí Minh. (Ảnh tư liệu)

Đứng trước yêu cầu thực tiễn của cách mạng Việt Nam, tháng 12-1944, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân. Đây là một văn kiện mang tính chất “Cương lĩnh quân sự” của Đảng, chứa đựng những vấn đề có tính nguyên tắc về xây dựng quân đội kiểu mới, quân đội cách mạng của nhân dân. Chỉ thị ngắn gọn, nhưng súc tích, thể hiện đầy đủ mục tiêu, bản chất, chức năng, nhiệm vụ, nguyên tắc, phương châm, tiêu chí tuyển chọn xây dựng và tiền đồ vẻ vang của Quân đội ta. Người viết: “Tên: Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân, nghĩa là chính trị trọng hơn quân sự. Nó là một đội tuyên truyền”. Đây là sự khái quát rất sâu sắc quan điểm của Chủ nghĩa Mác – Lê-nin về mục tiêu, bản chất của quân đội cách mạng; đồng thời, thể hiện rõ tính nguyên tắc trong tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội quân chủ lực đầu tiên là “chính trị trọng hơn quân sự”; mọi hoạt động quân sự phải lấy "chính trị làm gốc", làm nền tảng. Chính trị trong tư tưởng của Người là phương hướng, bản chất giai cấp, thể hiện đường lối chính trị của Đảng trong xây dựng Quân đội. Việc xây dựng quân chủ lực tất yếu phải xuất phát từ đường lối chính trị của Đảng và đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, phục vụ cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc. “Chính trị trọng hơn quân sự” không có nghĩa là tuyệt đối hóa nhân tố chính trị, coi nhẹ hoặc hạ thấp các nhân tố khác, mà cốt lõi là làm cho Quân đội thấm nhuần hệ tư tưởng vô sản, mang bản chất giai cấp công nhân, tính dân tộc và tính nhân dân sâu sắc; để Quân đội tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập dân tộc, vì CNXH.

Thực tiễn 70 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Quân đội cho thấy, công tác giáo dục chính trị, định hướng tư tưởng cho mọi cán bộ, chiến sĩ đóng vai trò rất quan trọng. Nhiệm vụ này được coi là cốt lõi, đi trước, mà trách nhiệm hơn ai hết thuộc về cấp ủy, lãnh đạo, chỉ huy các cấp; trong đó, cán bộ chính trị là người trực tiếp, thường xuyên tiến hành. Quán triệt tinh thần Chỉ thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh, phải xây dựng người cán bộ chính trị thực sự có bản lĩnh vững vàng, kiên định với mục tiêu, lý tưởng của Đảng; có tính Đảng, tính nguyên tắc cao; năng động, nhạy bén, sáng tạo trong thực tiễn. Bởi theo Bác, “chính trị là linh hồn” của quân đội cách mạng và “Tư cách của chính trị viên có ảnh hưởng rất quan trọng đến bộ đội. Người chính trị viên tốt, thì bộ đội ấy tốt. Người chính trị viên không làm tròn nhiệm vụ, thì bộ đội ấy không tốt”[1]. Bởi thế, Bác đã đề ra yêu cầu lựa chọn lực lượng phải là “những người kiên quyết nhất, hăng hái nhất” trong các đội du kích; đồng thời, thường xuyên coi trọng việc củng cố, nâng cao bản chất giai cấp, lập trường chính trị cho mọi tổ chức, cá nhân đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp cách mạng. Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhất quán với tư tưởng của Đảng ta về xây dựng quân đội, trong đó lấy “chính trị làm gốc”, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu, hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao. Đồng thời, chú trọng bồi dưỡng bản lĩnh, năng lực, phương pháp, tác phong công tác cho đội ngũ cán bộ chính trị; nâng cao hiệu quả công tác đảng, công tác chính trị, để công tác này thực sự là “linh hồn, mạch sống” trong Quân đội.

Hiện nay, tình hình thế giới, khu vực đang có những diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường; sự nghiệp xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại đang đứng trước những thời cơ và thách thức lớn. Đặc biệt, các thế lực thù địch lợi dụng những khó khăn, sơ hở của ta trong công tác quản lý trên các lĩnh vực và hội nhập quốc tế để đẩy mạnh chiến lược “Diễn biến hòa bình”,  “phi chính trị hóa” quân đội. Điều đó càng cho thấy giá trị tư tưởng “chính trị trọng hơn quân sự” của Lãnh tụ Hồ Chí Minh và việc chăm lo xây dựng bản lĩnh cho đội ngũ cán bộ chính trị là vấn đề có ý nghĩa quan trọng hơn bao giờ hết. Đội ngũ cán bộ chính trị là lực lượng tiên phong, người tổ chức thực hiện sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội và là trung tâm đoàn kết các tổ chức, lực lượng, bảo đảm cho mọi hoạt động của cơ quan, đơn vị luôn theo đúng quan điểm, đường lối của Đảng. Vì vậy, nâng cao bản lĩnh cho đội ngũ cán bộ chính trị là yếu tố trực tiếp bảo đảm cho Quân đội luôn trung thành vô hạn với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân.

Bản lĩnh của cán bộ nói chung, cán bộ chính trị trong Quân đội nói riêng là sự tổng hợp các phẩm chất nhân cách của người quân nhân cách mạng; được thể hiện ở sự kiên định về mục tiêu, lý tưởng chiến đấu vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì CNXH. Tính độc lập, sáng tạo của cán bộ chính trị được thể hiện trong việc hóa giải thành công các vấn đề phức tạp nảy sinh từ thực tiễn. Việc thực hiện đúng hay không đúng chức trách, nhiệm vụ  trước hết và trên hết phụ thuộc vào bản lĩnh chính trị của cán bộ. Nếu thiếu bản lĩnh, cán bộ chính trị sẽ không thể hoàn thành được chức trách, nhiệm vụ và ngược lại, nếu có bản lĩnh vững vàng thì cán bộ chính trị sẽ phát huy tốt khả năng độc lập, sáng tạo trong quán triệt và tổ chức thực hiện sự lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội; nâng cao hiệu quả tuyên truyền về đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng. Đồng thời, kiên quyết đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ và phát triển lý luận chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong Quân đội. Quan tâm bồi dưỡng, nâng cao bản lĩnh sẽ giúp đội ngũ cán bộ chính trị nhận thức đúng tình hình, nhiệm vụ; vững vàng, linh hoạt trong tiếp nhận, xử lý thông tin, các tình huống phức tạp, nhạy cảm. Đó còn là điều kiện quan trọng giúp đội ngũ cán bộ chính trị tự vươn lên hoàn thiện lập trường, tư tưởng, đạo đức của bản thân; không hoang mang, dao động trước khó khăn; không che giấu khuyết điểm, nhận rõ sai lầm, kịp thời khắc phục, sửa chữa, góp phần ngăn chặn sự tha hóa về chính trị, đạo đức, lối sống, tệ quan liêu, tham nhũng và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ở một bộ phận cán bộ, đảng viên, góp phần xây dựng các tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh và xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện.

Với ý nghĩa đó, việc nâng cao bản lĩnh cho đội ngũ cán bộ chính trị là việc làm thiết thực trong sự nghiệp xây dựng Quân đội hiện nay. Để làm được điều đó, vấn đề đầu tiên là phải tăng cường bồi dưỡng thế giới quan, phương pháp luận khoa học của Chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, làm cơ sở nâng cao bản lĩnh cho đội ngũ cán bộ chính trị. Bản lĩnh của cán bộ chính trị không tự nhiên mà có, nó được hình thành và thử thách qua thực tiễn học tập, rèn luyện, thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao với sự nỗ lực vươn lên của mỗi người. Trong đó, sự gắn kết chặt chẽ giữa quá trình giáo dục - đào tạo trong các học viện, nhà trường với các đơn vị cơ sở là vấn đề có ý nghĩa quan trọng. Thực tiễn 70 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Quân đội cho thấy, cán bộ chính trị có thế giới quan, phương pháp luận khoa học sẽ giúp họ nhận thức đúng quy luật khách quan của lịch sử, kiên định với mục tiêu, lý tưởng chiến đấu của Quân đội, vững vàng trước những khó khăn, thử thách, nhất là trước những thời điểm có tính chất bước ngoặt của thời đại vẫn vững tin vào thắng lợi tất yếu của cách mạng Việt Nam.

Hiện nay, tình hình thế giới và khu vực đang có những biến đổi mau lẹ, tác động đa chiều đến nhận thức, tư tưởng, nếu cán bộ chính trị mơ hồ về chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh thì dễ mất phương hướng, thiếu niềm tin, dẫn đến hành động sai lầm và sẽ là cơ hội để các thế lực thù địch lợi dụng. Vì thế, tiếp tục tăng cường bồi dưỡng thế giới quan, phương pháp luận khoa học là một bảo đảm quan trọng để đội ngũ cán bộ chính trị trong Quân đội không ngừng được bồi đắp thêm niềm tin, tình cảm cách mạng, giữ vững bản lĩnh trong mọi tình huống. Việc giáo dục Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ đơn thuần ở những vấn đề lý luận cơ bản, mà còn thông qua học tập, rèn luyện từ thực tiễn, được thực tiễn kiểm nghiệm, nhất là những vấn đề liên quan trực tiếp đến chức trách, nhiệm vụ; trong quan hệ ứng xử giữa con người với con người, giữa việc riêng với việc công, giữa việc tốt và việc xấu, v.v.

Cùng với đó, phải phát huy vai trò tự tu dưỡng, rèn luyện của đội ngũ cán bộ chính trị. Cán bộ chính trị phải thường xuyên chủ động, tự giác học tập, tự tu dưỡng, rèn luyện về phẩm chất, năng lực, không ngừng nâng cao tình cảm cách mạng, ý thức cảnh giác đối với các âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch; tích cực đổi mới tư duy, nắm vững đường lối đổi mới của Đảng; dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao. Cùng với đó, phải tích cực khắc phục sự trì trệ, lạc hậu, bảo thủ trong tư tưởng. Khi phải đối mặt với các tình huống phức tạp, người cán bộ chính trị phải hết sức bình tĩnh đánh giá chính xác, toàn diện tình hình, nhanh chóng làm chủ tình huống, sáng suốt, quyết đoán trong xử lý; nêu cao tinh thần đoàn kết, thống nhất, vượt qua mọi khó khăn, xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh về mọi mặt, xứng đáng là lực lượng nòng cốt trong xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị.

Một vấn đề rất quan trọng để nâng cao bản lĩnh cho đội ngũ cán bộ chính trị là xây dựng môi trường, điều kiện hoạt động ở mỗi cơ quan, đơn vị theo hướng trong sạch, lành mạnh, có tính nhân văn cao. Sự hình thành và phát triển của nhân cách nói chung, cán bộ chính trị nói riêng phụ thuộc trực tiếp vào môi trường, điều kiện hoạt động cụ thể. Lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị cần căn cứ vào đặc điểm, điều kiện thực tế của mình để có giải pháp hữu hiệu nâng cao bản lĩnh cho đội ngũ cán bộ chính trị. Trong đó, chú trọng phát huy tối đa những điều kiện thuận lợi từ sự quan tâm của tổ chức, như: giáo dục, rèn luyện, tạo môi trường làm việc phù hợp với năng lực, sở trường cá nhân; bảo đảm chế độ, chính sách, động viên, khích lệ, xây dựng niềm tin, bồi dưỡng kinh nghiệm, phương pháp, tác phong công tác… cho đội ngũ cán bộ chính trị. Đồng thời, phát huy tính tích cực chủ động của mỗi cán bộ chính trị trong cải tạo môi trường; tự mình tìm ra những cách làm hay, những kinh nghiệm tốt để vượt qua những khó khăn, thử thách, nâng cao lập trường, bản lĩnh kiên định, vững vàng, độc lập, sáng tạo đủ sức hóa giải có hiệu quả các tình huống phức tạp nảy sinh phù hợp với chức trách, nhiệm vụ được giao trong mọi hoàn cảnh.

Thực hiện tốt những nội dung cơ bản trên đây, sẽ góp phần nâng cao bản lĩnh cho cán bộ chính trị trong Quân đội và cũng là sự tiếp nối quá trình xây dựng Quân đội về chính trị theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn mới.

Đại tá, PGS, TS. CAO XUÂN TRUNG, Trường Sĩ quan Chính trị
___________________

1 - Hồ Chí Minh -  Toàn tập, Tập 5, Nxb CTQG, H. 2002, tr. 392.