Hội thảo khoa học kỷ niệm 90 năm Cách mạng Tháng Mười Nga (Hà nội, năm 2007). (nguồn: vov.vn)

Ngay từ khi cuộc CMTM Nga thành công, đã có không ít kẻ bôi nhọ, xuyên tạc, phủ nhận giá trị và ý nghĩa thế giới của Cuộc cách mạng vĩ đại này. Ngày nay, sau sự sụp đổ của CNXH hiện thực ở Liên Xô và các nước XHCN ở Đông Âu, những kẻ cơ hội và những lý luận gia tư sản lại lớn tiếng thoá mạ, bôi nhọ, phủ nhận giá trị và ý nghĩa quốc tế của CMTM. Chúng mô tả những gì diễn ra trong tháng Mười năm 1917 ở nước Nga như là “một sự kiện ngẫu nhiên”, “là sự chệch hướng lịch sử”, như là “một đứa trẻ bất hợp pháp”; và rằng, CMTM chỉ là một thứ “đẻ non” và nó “đã chết”!… Dù bọn bồi bút cho giai cấp tư sản cùng với những phương tiện thông tin khổng lồ có cố tình phủ nhận, xuyên tạc lịch sử, song chúng cũng không thể làm lu mờ được giá trị và ý nghĩa quốc tế của CMTM Nga vĩ đại.

 Đánh giá về giá trị và ý nghĩa của CMTM Nga, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Giống như mặt trời chói lọi, CMTM chiếu sáng khắp năm châu, thức tỉnh hàng triệu hàng triệu người bị áp bức, bóc lột trên trái đất. Trong lịch sử loài người chưa từng có cuộc cách mạng nào có ý nghĩa to lớn và sâu xa như thế”¹. Giá trị và ý nghĩa quốc tế lớn nhất của CMTM Nga là ở chỗ, Cuộc cách mạng đó là kết quả hợp quy luật của sự phát triển tư tưởng và thực tiễn đấu tranh trong suốt quá trình lịch sử của nhân dân lao động.  CMTM là bước ngoặt lịch sử của loài người, từ đó mở ra một thời đại mới - thời đại quá độ từ CNTB lên CNXH trên phạm vi toàn thế giới. Thắng lợi của CMTM chứng tỏ CNTB đã suy yếu, giai cấp tư sản và các thế lực phản động đã đến lúc không thể ngăn cản nổi phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và các dân tộc bị áp bức. Nó chứng tỏ CNTB đã bị loài người lên án và sớm muộn sẽ phải nhường chỗ cho một chế độ xã hội mới tốt đẹp hơn - chế độ XHCN. CMTM Nga nổ ra và giành thắng lợi đã chứng minh luận điểm của V.I. Lê-nin về khả năng thắng lợi của cách mạng vô sản ở một nước, ở khâu yếu nhất trong sợi dây chuyền của CNĐQ. Đó là cuộc cách mạng thể hiện rất rõ tính năng động của những người Cộng sản Nga, khi thì dùng phương pháp hoà bình, khi thì dùng bạo lực cách mạng giành thắng lợi. Với thắng lợi của CMTM, CNXH khoa học từ lý luận đã trở thành hiện thực. Chế độ Xô-viết và CNXH hiện thực - thành quả của CMTM Nga - đã có những cống hiến to lớn đối với sự phát triển của xã hội loài người; những tư tưởng của CMTM - tư tưởng chống áp bức dân tộc, chống áp bức giai cấp, bảo vệ hoà bình thế giới và chống chiến tranh đế quốc chủ nghĩa, giải phóng người lao động - vẫn sống mãi. Đến hôm nay, không nơi nào trên hành tinh của chúng ta, những người lao động lại không phấn đấu thực hiện những tư tưởng nhân văn ấy.

Một thực tế không thể phủ nhận là, sau thắng lợi của CMTM và tiếp sau đó là thắng lợi của nhân dân Liên Xô trong Chiến tranh thế giới thứ Hai, CNXH từ phạm vi một quốc gia, một liên bang đã phát triển thành một hệ thống XHCN thế giới đầy sức sống và hùng mạnh; đã một thời đóng vai trò to lớn có tính chất quyết định đến vận mệnh và sự phát triển của thế giới. Sự lớn mạnh của CNXH hiện thực đã trở thành một đối trọng, thách thức và buộc CNTB phải tìm cách điều chỉnh bản thân nó để thích nghi và tồn tại. CMTM đã tạo ra những điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các phong trào đấu tranh vì dân sinh, dân chủ của đông đảo nhân dân ở các nước TBCN. Những thành quả mà giai cấp công nhân và nhân dân lao động ở các nước TBCN giành được trong cuộc đấu tranh cho dân sinh, dân chủ... không tách rời sự tồn tại và lớn mạnh của CNXH hiện thực - con đẻ của CMTM. CNXH hiện thực ở Liên Xô đã từng giải quyết thành công những vấn đề hết sức gay cấn của xã hội loài người, như vấn đề dân tộc, tôn giáo; đã đoàn kết được mọi dân tộc, mọi tầng lớp, mọi tôn giáo thực hiện lý tưởng chung là xây dựng một xã hội tốt đẹp, bình đẳng, công bằng mang lại hạnh phúc cho tất cả quần chúng lao động. Những biến đổi sâu sắc chưa từng có trong đời sống kinh tế, chính trị, xã hội của nước Nga Xô-viết sau CMTM đã đặt nền móng hiện thực cho sự nghiệp xây dựng CNXH. CNXH đã góp phần quan trọng vào sự phát triển của nền văn minh nhân loại, làm thay đổi cách thức phát triển của xã hội loài người; làm bớt tính hung hăng và làm nhụt chí của những kẻ cuồng chiến; đồng thời, làm tăng lòng tự tin vào sức mạnh của các dân tộc nhỏ yếu, lạc hậu, thúc đẩy quần chúng lao động bị áp bức đứng lên tự giải phóng mình. Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh giá: “CNXH, chủ nghĩa cộng sản từ chỗ chỉ là một ước mơ cao đẹp của loài người, sau CMTM vĩ đại đã trở thành một hiện thực trong xã hội, có sức mạnh vô cùng to lớn lôi cuốn hàng nghìn triệu người vào hành động cách mạng, vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội”².

CMTM Nga và toàn bộ sự nghiệp của nhân dân Xô-viết đã chỉ ra cho các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới thấy rằng: chỉ có đi theo con đường cách mạng vô sản mới có khả năng giải quyết triệt để vấn đề dân tộc. Thắng lợi của CMTM là nguồn cổ vũ và thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển cả về số lượng và chất lượng của phong trào cộng sản quốc tế, tác động mạnh mẽ đến phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao động các nước TBCN; đến phong trào đấu tranh chống CNĐQ, chủ nghĩa thực dân, giành lại độc lập dân tộc và tiến bộ xã hội của nhân dân các nước ở châu Á, Phi và Mỹ La-tinh. Nhờ ảnh hưởng của CMTM và sự giúp đỡ, tác động của hệ thống XHCN thế giới, từ sau Chiến tranh thế giới thứ Hai đến những năm 70 của thế kỷ XX, hàng loạt các dân tộc thuộc địa và lệ thuộc đã đứng lên tự giải phóng khỏi sự áp bức, bóc lột của CNĐQ và chủ nghĩa thực dân, tạo ra bước phát triển nhảy vọt của phong trào giải phóng dân tộc, phong trào cộng sản và công nhân quốc tế trong giai đoạn lịch sử này.

Ngày nay, mặc dù CNXH hiện thực ở quê hương của CMTM và ở Đông Âu đã đổ vỡ, nhưng điều đó hoàn toàn không có nghĩa là những thành quả, ảnh hưởng, giá trị và ý nghĩa của CMTM không còn nữa. Những gì đã và đang diễn ra ở Nga, các nước Cộng hoà trong Liên bang Xô-viết trước đây và ở các nước Đông Âu đã chứng minh rằng, trên thực tế sự nghiệp của CMTM vẫn đang sống trong lòng nhân dân các nước mà chế độ XHCN ở đó đã tan vỡ. Chỉ đến bây giờ, sau sự đổ vỡ của CNXH, những người lao động ở Nga và các nước XHCN Đông Âu trước đây đang ngày càng ý thức ra việc họ đã có được những gì và đã bị mất đi những gì; rằng, khi không còn chế độ XHCN thì ai là người cầm quyền và ai bị dồn vào tình cảnh nông nô, nửa bần cùng và nghèo đói. Nước Nga đang phân chia thành đẳng cấp: “những người Nga mới” và “những nông nô mới”. Chính họ, những người nông dân lao động, ngày hôm nay đang phải thốt lên thật chua chát rằng: “hoá ra, chúng ta đã được sống trong chế độ cộng sản chủ nghĩa, ấy vậy mà chúng ta lại chẳng nhận ra”. Sự phục hồi của các Đảng Cộng sản và phong trào cánh tả ở những nước này ngày càng lấy lại được niềm tin trong quần chúng, là bằng chứng hùng hồn về sự bất diệt của CMTM. Ở các nước XHCN còn lại (Việt Nam, Trung Quốc, Cu-ba,...), những tư tưởng và sự nghiệp của CMTM vẫn sống và đang phát triển tốt đẹp trong sự nghiệp cải cách, đổi mới nhằm khẳng định những giá trị đích thực của CMTM.

Nắm vững nguyên tắc, không ngừng sáng tạo, bổ sung và phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin là bài học lớn nhất, mang tính thời đại, có ý nghĩa quốc tế được rút ra từ CMTM và từ sự sụp đổ của CNXH hiện thực ở Liên Xô và các nước Đông Âu (trước đây). Sáng tạo, đó là một đặc trưng nổi bật, là yêu cầu bức thiết, là vấn đề có ý nghĩa sống còn đối với mọi cuộc cách mạng trong thời đại ngày nay. CMTM Nga là một điển hình mẫu mực trong lĩnh vực này. Thắng lợi của CMTM Nga và Nhà nước Xô-viết trong quá trình xây dựng và bảo vệ CNXH trước hết là thắng lợi của đường lối cách mạng sáng tạo. Giáo điều, máy móc, dập khuôn, thiếu sáng tạo và không nghiên cứu bổ sung, phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin khi điều kiện lịch sử đã thay đổi sẽ làm cho cách mạng dừng lại, khủng hoảng và đổ vỡ. Bài học về sự sáng tạo có ý nghĩa soi sáng cho việc phân tích làm rõ nguyên nhân của những vấn đề nảy sinh hôm qua; đồng thời, cung cấp phương pháp luận cho việc xem xét và tiến hành sự nghiệp xây dựng và bảo vệ chế độ mới trong quá trình tiến hành cách mạng XHCN. Thực tế diễn ra ở Liên Xô và các nước Đông Âu (trước đây) đã chứng minh rằng, nếu không sáng tạo hoặc “sáng tạo” một cách vô nguyên tắc, từ bỏ những nguyên tắc cơ bản, đều là nguyên nhân của những nguyên nhân dẫn đến sự đổ vỡ của CNXH hiện thực.

CMTM đã nêu lên những kinh nghiệm phổ biến, những mẫu mực về chỉ đạo chiến lược và sách lược cách mạng mà các cuộc cách mạng vô sản ở các nước đều có thể vận dụng trong quá trình tiến hành cách mạng. Đó là: giữ vai trò độc tôn lãnh đạo cách mạng của Đảng Cộng sản; không ngừng củng cố và tăng cường khối liên minh công - nông - trí thức; xây dựng phải đi đôi với bảo vệ thành quả cách mạng; không ngừng củng cố và xây dựng chính quyền cách mạng thực sự là một chính quyền của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, trong sạch và vững mạnh; lợi dụng mâu thuẫn trong hàng ngũ kẻ thù; kết hợp chặt chẽ các phong trào cách mạng; nghệ thuật chớp thời cơ giành chính quyền; phương pháp cách mạng; phát huy sức mạnh tổng hợp; phát huy quyền làm chủ và sức sáng tạo vô cùng to lớn của quần chúng nhân dân;v.v.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngay từ đầu cách mạng Việt Nam đã đi theo con đường của CMTM. Có thể khẳng định rằng: không có CMTM thì chưa thể có Cách mạng Tháng Tám ở Việt Nam; con đường cứu nước và phát triển của dân tộc ta gắn liền với sự nghiệp cách mạng XHCN Tháng Mười. Những bài học của CMTM đã được Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh vận dụng một cách sáng tạo vào điều kiện cụ thể của nước ta, đưa cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Những bài học thành công trong quá trình xây dựng CNXH hiện thực ở Liên Xô (trước đây) cũng như bài học được rút ra từ những sai lầm, thất bại trong quá trình cải tổ ở đó, đã được Đảng ta kịp thời nghiên cứu học tập và rút kinh nghiệm trong quá trình đổi mới ở nước ta. Đó là một trong những nguyên nhân đưa đến thắng lợi của cách mạng nước ta trong sự nghiệp đổi mới, trong xây dựng xã hội mới - XHCN.

Thế giới đã thay đổi, nhưng ánh sáng của CMTM vẫn luôn toả sáng soi đường cho con đường đi lên hợp quy luật của các dân tộc. Những bài học rút ra từ CMTM vẫn là những chỉ dẫn đúng đắn cho mỗi bước phát triển đi lên của cách mạng Việt Nam hôm nay và ngày mai. Kiên định, giương cao ngọn cờ của CMTM vẫn là một nhân tố có ý nghĩa quyết định đưa sự nghiệp đổi mới đi đến thắng lợi cuối cùng.

PGS, TS. BÙI ĐÌNH BÔN

Hội đồng Lý luận Trung ương

__________

1 - Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 12, Nxb CTQG, H. 2002, tr. 300.

2 - Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 12, Nxb CTQG, H. 2002, tr. 303.