Phát biểu tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI (nhiệm kỳ 2020 - 2025), Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng yêu cầu: “tuyệt đối không để những quan điểm sai trái xuất hiện, tồn tại trong Quân đội”¹. Để yêu cầu đó trở thành hiện thực, phải kiên quyết xóa bỏ mọi nguyên nhân dẫn đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

“Tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” là quá trình thay đổi tư duy, nhận thức về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của người cán bộ, đảng viên. Họ hoài nghi, phủ định chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và dần đánh mất các chuẩn mực đạo đức của người cộng sản mà bản thân đã nỗ lực phấn đấu tu dưỡng, rèn luyện nhiều năm mới có được; dễ dàng chấp nhận tư tưởng tư bản chủ nghĩa, tin vào các luận điểm sai trái, phản động. Tiếp đến, họ không những không chấp hành mà còn thực hiện sai chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thậm chí trở thành phần tử chống đối, sẵn sàng ngả theo các thế lực thù địch khi được chúng ve vãn, tung hô. Như vậy, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” có cả nguyên nhân bên trong và nguyên nhân bên ngoài, trong đó bên trong mang tính quyết định. Những biểu hiện này có thể xảy ra trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, với mọi cá nhân, tổ chức và trong Quân đội cũng không phải là ngoại lệ. Chính sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên đã ươm mầm cho “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, chỉ chờ có sự tác động đúng lúc từ bên ngoài sẽ nảy chồi, phát triển. Vì vậy, muốn phòng, chống triệt để biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” cần phải loại bỏ nguyên nhân bên trong và giảm thiểu sự tác động của nguyên nhân bên ngoài.1

Thực tiễn thời gian qua cho thấy, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” đã xảy ra một vài hiện tượng đơn lẻ, như: có quân nhân sử dụng mạng xã hội bôi nhọ, làm giảm uy tín của các lãnh đạo, các cơ quan, đơn vị trong lực lượng vũ trang; một vài cán bộ Quân đội đã nghỉ hưu có bài viết, phát ngôn xuyên tạc lịch sử, bịa đặt, nói xấu cán bộ lãnh đạo Bộ Quốc phòng. Đó còn là một số sĩ quan cao cấp bị xử lý kỷ luật cả về Đảng và chính quyền, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự do “lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, “vi phạm chính sách, pháp luật của Nhà nước, kỷ luật Quân đội”, “vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc”, hoặc “buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, thiếu kiểm tra, giám sát, để xảy ra một số vi phạm, khuyết điểm trong thực hiện nhiệm vụ chính trị”, v.v. Thực tế đó, một lần nữa khẳng định tính cấp thiết của việc ngăn chặn sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, nếu muốn phòng, chống một cách triệt để biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong Quân đội ta.

Sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên có nguyên nhân sâu xa là chủ nghĩa cá nhân. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Chủ nghĩa cá nhân là như một thứ vi trùng rất độc, do nó mà sinh ra các thứ bệnh rất nguy hiểm”²; “Chỉ vì cá nhân chủ nghĩa mà sinh ra vô kỷ luật, thiếu kiên quyết chấp hành mệnh lệnh”³ và “Do chủ nghĩa cá nhân mà đẻ ra các tư tưởng sai lệch khác. Trước hết là tư tưởng công thần. Do công thần sinh ra kiêu ngạo, kèn cựa, địa vị.”, “Do chủ nghĩa cá nhân mà sinh ra đòi hỏi hưởng thụ, đãi ngộ”⁴, v.v. Người coi chủ nghĩa cá nhân là kẻ địch thứ ba (sau chủ nghĩa đế quốc và truyền thống lạc hậu) và nhận định: “vẫn có một số ít đảng viên bị chủ nghĩa cá nhân trói buộc mà trở nên kiêu ngạo, công thần, tự cao tự đại. Họ phê bình người khác mà không muốn người khác phê bình họ; không tự phê bình hoặc tự phê bình một cách không thật thà, nghiêm chỉnh”, “Họ đòi ưu đãi, họ đòi danh dự và địa vị. Họ đòi hưởng thụ. Nếu không thỏa mãn yêu cầu của họ thì họ oán trách Đảng” và “Rồi dần dần họ xa rời Đảng, thậm chí phá hoại chính sách và kỷ luật của Đảng”⁵. Đối chứng với những vụ việc xảy ra trong Quân đội đã nêu ở trên rất rõ ràng, nếu loại bỏ được căn bệnh chủ nghĩa cá nhân thì “cơ thể” Quân đội ta hoàn toàn khỏe mạnh, miễn dịch trước sự tiến công của virus “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Để đạt hiệu quả, cần phải tiến hành đồng bộ một số giải pháp cơ bản sau:

Tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, lý luận cho cán bộ, chiến sĩ. Đây là giải pháp quan trọng hàng đầu chống chủ nghĩa cá nhân, bởi “Muốn tẩy sạch bệnh ấy, thì cần phải nâng cao trình độ giác ngộ”⁶, khi lập trường vững vàng, tư tưởng thông suốt thì chủ nghĩa cá nhân sẽ không thể ngóc đầu lên được. Đối với bộ đội, Bác dạy: “Đã là quân đội nhân dân thì phải học chính sách của Đảng”, Người yêu cầu: “Học tập chính cương, chính sách của Đảng cho hiểu mà làm cho đúng tức là thực hành chủ nghĩa Mác – Lênin”⁷.

Để thực hiện tốt giải pháp này, cấp ủy, chính ủy, chính trị viên và người chỉ huy các cấp tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 23-CT/TW, ngày 09/02/2018 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa XII) “Về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả học tập, nghiên cứu, vận dụng và phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong tình hình mới”; Chỉ thị số 124-CT/QUTW của Thường vụ Quân ủy Trung ương về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới và Đề án “Đổi mới công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới”. Chú trọng đổi mới chương trình, nội dung gắn với đổi mới toàn diện hình thức, phương pháp giáo dục chính trị, tư tưởng, lý luận để cán bộ, chiến sĩ dễ hiểu, dễ tiếp thu, không những không ngại học mà còn mong muốn được cập nhật kiến thức. Qua đó, nâng cao bản lĩnh chính trị, lập trường luôn vững vàng, tư tưởng hoàn toàn thông suốt, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Tiếp tục đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng theo Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII) gắn với thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XII) và Cuộc vận động phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới. Đây là giải pháp toàn diện, góp phần xây dựng các tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh, từ đó ngăn chặn tận gốc biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong Quân đội. Bởi, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, muốn tẩy sạch chủ nghĩa cá nhân phải “Thực hành tự phê bình và phê bình đồng sự mình. Phê bình một cách thiết thực mà thân ái. Phê bình từ cấp trên xuống và từ cấp dưới lên. Phê bình nhau và giúp nhau sửa chữa”⁸ và Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII) hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu này. Hơn nữa, nếu coi Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII) như là bài thuốc đặc trị căn bệnh suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” thì thực hiện tốt Chỉ thị số 05 và Cuộc vận động phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới sẽ như một liều thuốc bổ, làm cho “cơ thể” Quân đội ta thêm cường tráng, ngời sáng phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, từ đó vô hiệu hóa mọi loại “virus” độc hại.

Trong thực hiện, các cấp ủy, tổ chức đảng trong toàn quân cần tiếp tục triển khai đồng bộ, hiệu quả kế hoạch, chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII), Chỉ thị số 05 và Cuộc vận động phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới một cách thường xuyên, thực chất bằng nhiều hình thức phong phú, đa dạng, phù hợp với thực tiễn cơ quan, đơn vị mình; kịp thời khắc phục hạn chế, khuyết điểm với phương châm “tự soi, tự sửa”, “mỗi ngày phải tự kiểm điểm, tự phê bình, tự sửa chữa như mỗi ngày phải rửa mặt”⁹. Đồng thời, tăng cường kiểm tra, giám sát đảng viên, tổ chức đảng trong chấp hành Cương lĩnh, Điều lệ Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nghị quyết, chỉ thị, quy chế, quy định của Đảng; kịp thời chấn chỉnh, xử lý không để sai phạm dẫn đến suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

Phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ quan báo chí, lực lượng chuyên trách trong phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Hiện nay, trong điều kiện internet, mạng xã hội ngày càng phát triển và trở nên phổ cập, việc cán bộ, chiến sĩ trong Quân đội tiếp nhận những thông tin đa chiều, phải, trái, trắng, đen, đúng, sai lẫn lộn là điều không thể tránh khỏi. Vì vậy, hơn lúc nào hết, các cơ quan báo chí và lực lượng nòng cốt trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch, cơ hội chính trị trong toàn quân cần nêu cao tinh thần trách nhiệm, kịp thời có những bài viết có cơ sở khoa học phản bác; phê phán những quan niệm lệch lạc, thói hư, tật xấu, tệ nạn xã hội; chủ động nắm bắt thông tin, định hướng dư luận trước những vấn đề nóng bỏng mà xã hội cũng như cán bộ, chiến sĩ đang quan tâm, chú ý. Trong một số trường hợp, cần phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành chức năng để xác định, ngăn chặn, xử lý đối tượng vi phạm ẩn danh trên mạng xã hội; thậm chí, yêu cầu các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ (Google, YouTube, Facebook,...) ngăn chặn không cho xuất hiện hoặc gỡ bỏ những thông tin vi phạm pháp luật, trái với thuần phong mỹ tục Việt Nam. Đồng thời, tích cực tuyên truyền những điển hình tiên tiến trong đấu tranh tự phê bình và phê bình, gương “người tốt, việc tốt” trong thực hiện Chỉ thị số 05 và Cuộc vận động phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới. Cùng với đó, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị chú trọng thực hiện tốt công tác bảo vệ chính trị nội bộ, nhằm ngăn chặn không cho các hiện tượng tiêu cực từ bên ngoài có điều kiện tiếp xúc và xâm nhập vào nội bộ đơn vị.

Các giải pháp trên vừa có tác dụng tăng cường “sức đề kháng”, vừa ngăn chặn tiếp xúc với “dịch bệnh”, nếu tổ chức thực hiện tốt sẽ không còn chỗ cho virus “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” tồn tại và các quan điểm sai trái cũng không có môi trường để xuất hiện; bảo đảm trong mọi điều kiện, hoàn cảnh nào, Quân đội ta luôn là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu tuyệt đối trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và Nhân dân; có ý chí quyết tâm cao, vượt qua gian khổ, hy sinh, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó.

Trung tá, TS. HÀ SƠN THÁI, Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
____________________

1 - Tạp chí Quốc phòng toàn dân, số 10/2020, tr. 05.

2 - Hồ Chí Minh – Toàn tập, Tập 5, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 295.

3 - Sđd, Tập 7, tr. 217.

4 - Sđd, Tập 10, tr. 588.

5 - Sđd, Tập 9, tr. 90.

6 - Sđd, Tập 5, tr. 624.

7 - Sđd, Tập 7, tr. 218.

8 - Sđd, Tập 5, tr. 624.

9 - Sđd, Tập 5, tr. 279.