Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời (ngày 03/02/1930) là sản phẩm của sự kết hợp chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam. Sự ra đời của Đảng ghi dấu công lao to lớn của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc với sự sáng tạo trong chuẩn bị và hợp nhất các tổ chức cộng sản. Đây là những bài học quý để tổ chức đảng các cấp nói chung, trong Quân đội nói riêng kế thừa, vận dụng vào chuẩn bị và tiến hành đại hội đảng các cấp thành công tốt đẹp.

Vào cuối năm 1929, với việc chuẩn bị tích cực về tư tưởng, chính trị và tổ chức của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và các đồng sự, cách mạng Việt Nam có sự phát triển vượt bậc. Chỉ trong một thời gian ngắn, ba tổ chức cộng sản được thành lập: Đông Dương Cộng sản Đảng (6/1929), An Nam Cộng sản Đảng (8/1929) và Đông Dương Cộng sản Liên đoàn (01/1930). Sự ra đời của các tổ chức cộng sản đã thổi một luồng gió mới vào phong trào cách mạng Việt Nam. Tuy nhiên, với tính chất tổ chức tương đối độc lập, hoạt động của các tổ chức cộng sản còn mang tính riêng rẽ cao, nên không tránh khỏi sự phân tán về lực lượng và tổ chức; cá biệt, có thời điểm còn xảy ra hiện tượng tranh giành đảng viên, quần chúng, thậm chí công kích, chỉ trích lẫn nhau, v.v. Điều này hoàn toàn trái ngược với nguyên tắc xây dựng chính đảng của chủ nghĩa Mác – Lênin, nếu để kéo dài sẽ làm suy yếu phong trào cách mạng không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn cõi Đông Dương. Nhận rõ việc hợp nhất các tổ chức cộng sản thành một đảng cộng sản duy nhất là yêu cầu cấp thiết và căn cứ vào tình hình thực tiễn, ngày 27/10/1929, Quốc tế Cộng sản gửi thư cho những người cộng sản ở Đông Dương, yêu cầu phải nhanh chóng hợp nhất các tổ chức cộng sản thành lập một đảng cộng sản duy nhất.

Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam ngày 3/2/1930. Ảnh chụp lại tranh của họa sĩ Phi Hoanh tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia. Nguồn: qdnd.vn

Trong bối cảnh đó, ngày 23/12/1929, Nguyễn Ái Quốc với tư cách là phái viên của Quốc tế Cộng sản đã từ Xiêm (Thái Lan) đến Trung Quốc trực tiếp lên kế hoạch triệu tập Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản ở Đông Dương. Trong điều kiện thời gian rất gấp, bọn mật thám ráo riết lùng sục, kẻ thù có thể tiến hành khủng bố bất cứ lúc nào nên việc chuẩn bị nội dung và tổ chức hội nghị hợp nhất các tổ chức đảng đặt ra nhiều vấn đề phải nghiên cứu, giải quyết. Trong đó, vấn đề quan trọng nhất là làm thế nào xóa bỏ những bất đồng, chia rẽ để đi tới thống nhất các tổ chức cộng sản; đặt tên đảng như thế nào cho đúng tính chất, tạo sự nhất trí cao trong các tổ chức, cũng như làm sao để hoàn thành các bản cương lĩnh, sách lược, điều lệ của Đảng, v.v. Song, với nhãn quan chính trị sắc sảo, tinh thần chủ động, sáng tạo trong chuẩn bị văn kiện của Hội nghị; lựa chọn thời gian, địa điểm tổ chức, nhất là việc chấp hành nghiêm nguyên tắc xây dựng đảng trong giải quyết, xử lý linh hoạt những mẫu thuẫn, bất đồng, tạo sự đồng thuận cao giữa các tổ chức,... Nguyễn Ái Quốc đã trực tiếp chủ trì, tổ chức thành công Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản thành Đảng Cộng sản Việt Nam - tổ chức đảng cộng sản duy nhất ở Việt Nam, đưa Đảng bước lên vũ đài chính trị lãnh đạo dân tộc Việt Nam.

Có thể khẳng định, sự kiện hợp nhất các tổ chức cộng sản không chỉ dừng lại là một Hội nghị, mà mang tầm vóc của một Đại hội thành lập Đảng, gắn liền với công lao to lớn của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc. Những sáng tạo trong công tác chuẩn bị và tiến hành Hội nghị của Người được Đảng ta vận dụng nhuần nhuyễn trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức đại hội đảng các cấp qua các kỳ đại hội.

Hiện nay, đại hội đảng các cấp trong Đảng bộ Quân đội đang đến gần. Đây là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, khẳng định bản lĩnh chính trị, sự trưởng thành của Quân đội qua hơn 80 năm xây dựng, chiến đấu, chiến thắng và trưởng thành; thể hiện quyết tâm chính trị cao trong thực hiện mục tiêu đến năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Kết quả đại hội đảng các cấp trong Quân đội là tiền đề quan trọng bảo đảm cho thành công của Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XII, tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

Để đại hội đảng các cấp trong Đảng bộ Quân đội đạt mục đích, yêu cầu và thành công tốt đẹp, cần phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp; trong đó, nghiên cứu, vận dụng sáng tạo những bài học quý trong chuẩn bị và chủ trì Hội nghị hợp nhất các tổ chức đảng (năm 1930) có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc.

Thứ nhất, tập trung quán triệt, giáo dục nâng cao nhận thức, đề cao trách nhiệm của các cấp ủy, chỉ huy, cán bộ, đảng viên và quần chúng đối với đại hội đảng các cấp

Trong Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, cùng với sự tin tưởng tuyệt đối vào lòng yêu nước của những người cách mạng và để giải quyết những bất đồng giữa các tổ chức đảng, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã tập trung phân tích thấu đáo, làm rõ vai trò lãnh đạo của Đảng lúc bấy giờ nhằm thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ cốt lõi là “tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản” và “đánh đổ đế quốc, phong kiến giành độc lập dân tộc và ruộng đất cho dân cày”. Người đã lấy lợi ích của giai cấp, của dân tộc làm điểm tương đồng để hóa giải những xung đột, chuyển hóa nhận thức tích cực của các chiến sĩ cách mạng tiên phong dự Hội nghị, tạo sự thống nhất cao về việc hợp nhất để thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.

Từ bài học kinh nghiệm quý trên, vận dụng vào thực tiễn công tác chuẩn bị, tổ chức đại hội đảng các cấp trong Quân đội, cần tập trung trí tuệ, đề cao trách nhiệm của các cấp ủy, cán bộ, đảng viên trong chuẩn bị và tiến hành đại hội đảng ở cơ quan, đơn vị mình. Trọng tâm là quán triệt, thực hiện nghiêm túc các chỉ thị, hướng dẫn của Trung ương, kế hoạch của cấp ủy cấp trên về đại hội đảng, nhất là Chỉ thị số 35-CT/TW ngày 14/6/2024 của Bộ Chính trị về đại hội đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025 - 2030, tiến tới Đại hội lần thứ XIV của Đảng; Chỉ thị số 2960-CT/QUTW ngày 18/7/2024 của Ban Thường vụ Quân ủy Trung ương về đại hội đảng các cấp trong Đảng bộ Quân đội, tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, v.v. Làm cho mọi cán bộ, chiến sĩ nhận thức sâu sắc về ý nghĩa, tầm quan trọng và những nội dung cốt yếu cần đạt được khi tổ chức đại hội đảng các cấp trong Quân đội. Đồng thời, kết hợp chặt chẽ đại hội đảng các cấp với hoạt động kỷ niệm các ngày lễ lớn của đất nước, Quân đội, đơn vị, phong trào thi đua quyết thắng và các hoạt động hướng tới đại hội đảng các cấp, nhằm cổ vũ, động viên toàn quân nêu cao tinh thần trách nhiệm, đoàn kết, thi đua lập công dâng Đảng, góp phần vào thành công của đại hội.

Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng chủ trì Hội nghị quán triệt, triển khai Chỉ thị của Bộ Chính trị, Ban Thường vụ Quân ủy Trung ương về đại hội đảng các cấp trong Đảng bộ Quân đội tiến tới Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Ảnh: qdnd.vn

Thứ hai, làm tốt công tác chuẩn bị văn kiện đại hội

Một trong những vấn đề quan trọng, bảo đảm cho thành công của Hội nghị hợp nhất thành lập Đảng đó là việc chuẩn bị các văn kiện. Nguyễn Ái Quốc chỉ ra: “Muốn thu hút hết thảy những người, những nhóm người tình nguyện chiến đấu cho chủ nghĩa cộng sản vào một tổ chức cộng sản thống nhất thì bây giờ phải thành lập một Đảng Cộng sản mới, theo đúng đường lối, chủ trương của Quốc tế Cộng sản, có chính cương mới, điều lệ mới, sách lược mới”¹. Do thời gian gấp, để bảo đảm kịp thời cho Hội nghị hợp nhất, Nguyễn Ái Quốc đã rất sáng tạo trong soạn thảo các văn kiện của Đảng. Người viết các văn kiện dưới dạng vắn tắt, nội dung được trình bày hết sức ngắn gọn, súc tích. Tại Hội nghị hợp nhất, Đảng đã thông qua các văn kiện do Người công phu chuẩn bị, gồm: Chánh cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt, Chương trình tóm tắt, Điều lệ vắn tắt của Đảng Cộng sản Việt Nam; trong đó, Chánh cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt hợp thành Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng. Mặc dù là vắn tắt nhưng các văn kiện đã phản ánh được những nội dung cơ bản của cách mạng Việt Nam; xác định rõ mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ, lực lượng của cách mạng, vai trò của Đảng; là cơ sở xây dựng đường lối cách mạng Việt Nam trong giai đoạn mới.

Kế thừa, vận dụng bài học vô giá đó, đòi hỏi công tác chuẩn bị văn kiện đại hội hiện nay phải hết sức chu đáo, cụ thể. Các văn kiện trình đại hội đảng các cấp phải đánh giá trung thực, khách quan, toàn diện tình hình và kết quả thực hiện nghị quyết đại hội nhiệm kỳ qua, nhất là nhiệm vụ trọng tâm, đột phá và công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí; chỉ rõ ưu điểm, khuyết điểm, nguyên nhân và rút ra những bài học kinh nghiệm sâu sắc trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện. Đồng thời, nghiên cứu, đánh giá, dự báo tình hình, xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp nhiệm kỳ tới có tính khả thi, khoa học, thực tiễn, bảo đảm bám sát các nghị quyết, chiến lược về quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc. Quá trình dự thảo các văn kiện, cần nắm vững sự chỉ đạo của cấp trên, bám sát nghị quyết đại hội nhiệm kỳ cấp mình, tình hình thực tế của đơn vị; đồng thời, lấy ý kiến tham gia của cấp ủy cấp dưới và các tổ chức quần chúng một cách thiết thực.

Thứ ba, làm tốt công tác chuẩn bị nhân sự  

Một trong những sáng tạo nổi bật của Nguyễn Ái Quốc đối với sự kiện hợp nhất các tổ chức cộng sản (năm 1930) là việc quy tụ, tập hợp những người giác ngộ lý tưởng cộng sản vào hàng ngũ Đảng Cộng sản Việt Nam. Theo Chỉ thị của Quốc tế Cộng sản, phải trải qua quá trình “thanh lọc” để lựa chọn những phần tử thực sự ưu tú trong các nhóm cộng sản vào Đảng: “Đảng Cộng sản Đông Dương phải được thành lập bằng cách tập hợp tất cả những phần tử thật sự là cộng sản của tất cả các nhóm cộng sản”². Với sự nhạy bén chính trị, hiểu và nắm chắc tình hình đất nước, cũng như để giải quyết vấn đề nhân sự, Nguyễn Ái Quốc đã đề xuất với Hội nghị chuyển toàn bộ lực lượng của các tổ chức cộng sản vào Đảng Cộng sản Việt Nam; trong đó, Người chủ trương lựa chọn ra những cán bộ ưu tú, kiên trung nhất đứng vào hàng ngũ Ban Chấp hành Trung ương - cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng để lãnh đạo phong trào cách mạng nước nhà. Cách làm của Người thể hiện tinh thần sáng tạo, dám nghĩ, dám làm; bảo đảm nhanh gọn nhưng vẫn giữ được khối đoàn kết, sức mạnh trong Đảng, phù hợp thực tiễn đòi hỏi cách mạng Việt Nam.

Để thực hiện tốt công tác nhân sự cho đại hội đảng các cấp trong Quân đội, đòi hỏi các tổ chức đảng phải thực hiện đúng điều lệ, nguyên tắc, quy chế, quy định của Đảng và cấp ủy cấp trên về công tác cán bộ. Trong đó, cần tập trung quán triệt sâu sắc Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 19/5/2018 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XII; tiêu chuẩn cán bộ nêu tại Quy định số 89-QĐ/TW ngày 04/8/2017, Quy định số 214-QĐ/TW ngày 02/01/2020 của Bộ Chính trị khóa XII, v.v. Phát huy dân chủ, trí tuệ của tập thể cấp ủy và cán bộ, đảng viên; thực hiện công tâm, khách quan trong lựa chọn, giới thiệu nhân sự; chống tư tưởng cá nhân, cục bộ, thiếu tính xây dựng hoặc nể nang, né tránh, ngại va chạm. Việc chuẩn bị nhân sự cấp ủy, phải trên cơ sở quy hoạch cán bộ lãnh đạo, chỉ huy quản lý của đơn vị đã được cấp trên xác nhận; đồng thời, phát hiện những nhân tố mới, có đức, có tài, có triển vọng phát triển, hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Cùng với đó, cấp ủy, chỉ huy các cấp cần quán triệt, thực hiện nghiêm túc các chỉ thị, hướng dẫn của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị về tăng cường công tác bảo vệ chính trị nội bộ và bảo vệ an toàn đại hội đảng các cấp trong Quân đội. Chủ động xây dựng và tổ chức thực hiện tốt kế hoạch công tác bảo vệ chính trị nội bộ và bảo vệ an toàn đại hội đảng các cấp theo chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị. Có kế hoạch phối hợp với địa phương và các lực lượng, bảo vệ an toàn tuyệt đối nơi diễn ra đại hội đảng các cấp. Nắm chắc âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, tham mưu cho cấp ủy, chỉ huy các cấp biện pháp phòng ngừa, đấu tranh ngăn chặn, bảo vệ đại hội đảng. Đó cũng là sự kế thừa sáng tạo trong lựa chọn địa điểm, thời gian tổ chức Hội nghị hợp nhất các tổ chức Đảng Cộng sản của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc³, nhằm bảo đảm an toàn tuyệt đối cho các đại biểu dự Hội nghị.

Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử cách mạng Việt Nam. Trải qua 95 năm chèo lái con thuyền cách mạng Việt Nam, Đảng luôn trung thành với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, không ngừng xây dựng, chỉnh đốn, tự đổi mới, khẳng định được trí tuệ, năng lực, bản lĩnh, phương thức lãnh đạo, đưa cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, làm nên những kỳ tích vĩ đại trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; một hành trang to lớn, vững chắc về cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế trong sự nghiệp đổi mới, vững vàng đưa đất nước bước sang một kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên phát triển mạnh mẽ, vươn mình, vươn tầm của dân tộc Việt Nam.

Những sáng tạo trong chuẩn bị và chủ trì Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản của Chủ tịch Hồ Chí Minh sẽ mãi là bài học quý để Đảng ta, trực tiếp là cấp ủy các cấp nghiên cứu, vận dụng, tổ chức thành công đại hội đảng các cấp, hướng tới Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XII và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng./.

Đại tá, PGS. TS NGUYỄN HỮU HOẠT - Trung tá, TS. NGUYỄN HẢI SINH, Học viện Hậu cần
_______________________

1 - Bác Hồ với Đại hội Đảng, Nxb CTQG, H. 2020, tr. 134-136.

2 - ĐCSVN - Văn kiện Đảng toàn tập, Tập 1, Nxb CTQG, H. 2002, tr. 614.

3 - Về thời gian, Nguyễn Ái Quốc quyết định tổ chức Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản vào đúng dịp tết Canh Ngọ (từ ngày 06/01 đến ngày 07/02/1930). Việc này không những giúp các đại biểu đi lại được thuận lợi mà còn đánh lạc hướng sự theo dõi của mật thám Pháp. Về địa điểm, Người chọn tổ chức tại Cửu Long, Hương Cảng, Trung Quốc, trong một xóm lao động nghèo, ở một gia đình công nhân. Hương Cảng là thuộc địa của Anh nên chính quyền ít chú ý đến hoạt động của những người yêu nước Việt Nam. Đặc biệt, để che mắt kẻ thù, địa điểm họp cũng thường xuyên được thay đổi: hôm thì giả đánh mạt chượt ở trong phòng, hôm thì đến sân vận động xem bóng đá...