Quân đội nhân dân Việt Nam có nhiệm vụ chính trị là sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu chống xâm lược, bảo vệ vững chắc Tổ quốc; đồng thời, tham gia bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội theo quy định của pháp luật. Trước yêu cầu mới, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân cần nhận thức rõ chức năng, nhiệm vụ của mình để tham gia một cách phù hợp, đúng pháp luật.

Ảnh minh họa

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam đã xây dựng trưởng thành lớn mạnh, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, cùng với toàn dân bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Thực hiện Nghị định 77/2010/NĐ-CP của Chính phủ, QĐND đã chủ động phối hợp với Công an nhân dân (CAND) thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên phạm vi cả nước, nhất là ở địa bàn trọng điểm về quốc phòng – an ninh (QP-AN) trong nội địa và vùng biên giới, biển, đảo; góp phần tạo môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

 Cùng với việc tích cực, chủ động phối hợp với lực lượng Công an tham gia có hiệu quả vào bảo đảm giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn, các đơn vị Quân đội còn phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương và các lực lượng liên quan tổ chức tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành nghiêm các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; đẩy mạnh công tác dân vận, tích cực tham gia xóa đói giảm nghèo, các hoạt động “Đền ơn đáp nghĩa”, “Uống nước nhớ nguồn”, “Mái ấm tình thương”, đảm bảo an sinh xã hội, phòng, chống lụt bão, cháy nổ, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn… Chỉ tính riêng 5 năm gần đây, các đơn vị Quân đội đã tổ chức cứu vớt được hàng chục nghìn người dân, hàng trăm nghìn tấn hàng hóa, cứu hộ hàng nghìn tầu thuyền khỏi bão, lũ, tai nạn. Trên tuyến biên giới, Bộ đội Biên phòng phối hợp với Công an và các lực lượng liên quan làm tốt công tác quản lý biên giới, đấu tranh ngăn chặn các loại tội phạm, nhất là tội phạm ma túy, buôn bán hàng quốc cấm, truyền đạo trái phép, tuyên truyền chống phá Nhà nước, chế độ XHCN; xâm phạm an ninh, chủ quyền biên giới; xây dựng biên giới nước ta với các nước láng giềng hòa bình, ổn định, hợp tác cùng phát triển.

Những kết quả đạt được đã góp phần phát huy sức mạnh tổng hợp của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị cho sự nghiệp xây dựng nền quốc phòng toàn dân (QPTD), thế trận QPTD gắn với thế trận an ninh nhân dân, xây dựng Quân đội “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”; đảm bảo cho Quân đội luôn xứng đáng là lực lượng chính trị trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân, vũ khí sắc bén chống “thù trong, giặc ngoài”, giữ vững an ninh quốc gia, bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong mọi tình huống. Tuy nhiên, trong thời gian qua, việc sử dụng một số đơn vị Quân đội, nhất là đối với cơ quan quân sự (CQQS) địa phương tham gia nhiệm vụ bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội cũng còn một số thiếu sót, bất cập. Đó là, khi giải quyết những vấn đề nhạy cảm trong nhiệm vụ bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, một số địa phương đã chỉ đạo CQQS thuộc quyền điều động sử dụng bộ đội địa phương không đúng chức năng, nhiệm vụ, trái với bản chất, truyền thống của Quân đội, sai với quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước… Những khuyết điểm này thể hiện nhận thức về chức năng, nhiệm vụ của Quân đội chưa đầy đủ. Điều nguy hiểm là ở chỗ, việc làm đó bị các thế lực thù địch lợi dụng, thổi phồng, kích động, làm cho tình hình phức tạp. Ở những mức độ khác nhau, việc làm đó làm ảnh hưởng đến mối quan hệ quân – dân và việc nâng cao trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ) của Quân đội; do vậy, cần sớm khắc phục. 

Hiện nay và trong thời gian tới, tình hình thế giới, khu vực, đặc biệt là trên Biển Đông tiếp tục diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ gây mất an ninh, ổn định đối với khu vực và đất nước. Trong nước, các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh chiến lược “Diễn biến hòa bình” chống phá toàn diện trên các mặt: kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hóa, xã hội, QP-AN, đối ngoại… Các mối đe dọa an ninh phi truyền thống, như: khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia, các thảm họa thiên tai, môi trường… có chiều hướng gia tăng. Theo đó, nhiệm vụ QP-AN, bảo vệ Tổ quốc có những yêu cầu mới cao hơn. Để tiếp tục phát huy tốt vai trò của Quân đội trong điều kiện mới, chúng ta cần tập trung làm tốt một số nội dung chủ yếu sau:

Một là, tiếp tục quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm túc quan điểm, đường lối quốc phòng, quân sự của Đảng, nhất là về vị trí, vai trò của Quân đội đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới. Theo đó, các cấp, các ngành cần quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng về mục tiêu, yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ đẩy mạnh CNH,HĐH, hội nhập quốc tế được thể hiện trong Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng. Đó là “bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ; giữ vững chủ quyền biển đảo, biên giới, vùng trời; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ XHCN; giữ vững ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội; chủ động ngăn chặn, làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch và sẵn sàng ứng phó với các mối đe dọa an ninh phi truyền thống mang tính toàn cầu, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống”¹. Sức mạnh bảo vệ Tổ quốc là sức mạnh tổng hợp toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều hành thống nhất của Nhà nước, lực lượng vũ trang (LLVT) nhân dân làm nòng cốt. Trong đó, QĐND làm nòng cốt thực hiện nhiệm vụ quốc phòng; CAND là lực lượng nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Mỗi lực lượng có chức năng, nhiệm vụ riêng do pháp luật quy định; không lực lượng nào làm thay mà chỉ phối hợp, hỗ trợ, chi viện cho nhau trong thực hiện nhiệm vụ. Như vậy, trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, Quân đội có vai trò phối hợp, hỗ trợ cho lực lượng Công an; còn chức năng chính của Quân đội vẫn là quốc phòng, là sẵn sàng chống ngoại xâm, bảo vệ đất nước. Tuy nhiên cũng cần thấy rằng, nội hàm quốc phòng và an ninh ngày nay đã có sự phát triển mới, rộng hơn, gồm nhiều nội dung đan xen và có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Do vậy, việc phối hợp giữa Quân đội với Công an trong thực hiện nhiệm vụ QP-AN nói chung, bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội nói riêng cần được quản lý chặt chẽ trên cơ sở thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật, nhất là các chỉ thị, nghị quyết, nghị định, hướng dẫn của Chính phủ, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an; hết sức tránh tình trạng tùy tiện, làm thay, dẫn đến thực hiện không đúng chức năng, chồng chéo…

Hai là, nâng cao hiệu lực cơ chế lãnh đạo, quản lý, chỉ huy LLVT trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Đây là nguyên tắc và là nhân tố quan trọng quyết định hiệu quả của công tác này. Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị định 152/2007/NĐ-CP của Chính phủ quy định về quản lý nhà nước trong xây dựng và hoạt động của khu vực phòng thủ (KVPT), nêu rõ: “Trong các tình huống khẩn cấp về quốc phòng và chiến tranh, dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp của cấp ủy Đảng, sự chỉ đạo thống nhất của Ủy ban nhân dân (UBND), Chỉ huy trưởng CQQS địa phương chỉ huy thống nhất LLVT thuộc quyền trong KVPT, phối hợp với các lực lượng trên địa bàn thực hiện nhiệm vụ SSCĐ và chiến đấu”. Chỉ huy trưởng CQQS tỉnh (thành phố) chỉ huy LLVT thuộc quyền tác chiến bảo vệ KVPT phải căn cứ vào kế hoạch, phương án tác chiến, mệnh lệnh chiến đấu của Tư lệnh Quân khu. Trong các tình huống liên quan đến đấu tranh phòng, chống tội phạm, biểu tình, khủng bố, bạo loạn chính trị và gây mất trật tự, an toàn xã hội, dưới sự lãnh đạo của cấp ủy, điều hành của chính quyền địa phương, chỉ huy trưởng cơ quan công an chủ trì tham mưu và chỉ huy lực lượng Công an phối hợp với lực lượng quân sự và các lực lượng khác xử lý theo chức năng, nhiệm vụ do luật pháp quy định. Quan hệ chỉ huy, hiệp đồng giữa các LLVT trong KVPT khi thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội và nhiệm vụ quốc phòng đặt dưới sự lãnh đạo của cấp ủy, điều hành của chính quyền và sự chỉ huy thống nhất của chỉ huy CQQS, Công an theo quy định của pháp luật về mối quan hệ phối hợp giữa QĐND và CAND. Đây là cơ sở pháp lý để cấp ủy, chính quyền, CQQS, Công an các địa phương chấp hành trong quá trình thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn. Để làm rõ thẩm quyền lãnh đạo, quản lý, chỉ huy đối với LLVT nhân dân, Luật Quốc phòng (ban hành năm 2005) quy định: “LLVT nhân dân đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự thống lĩnh của Chủ tịch nước, sự quản lý thống nhất của Chính phủ… Khi chưa có lệnh của cấp có thẩm quyền, người chỉ huy đơn vị LLVT nhân dân không được tự ý điều động, sử dụng người, trang bị, vũ khí của đơn vị mình để tiến hành các hoạt động vũ trang không có trong kế hoạch huấn luyện, diễn tập SSCĐ đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt” (Điều 13). Về thẩm quyền điều động dân quân tự vệ (DQTV) ở các địa phương, Luật DQTV quy định, Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự (CHQS) cấp tỉnh điều động DQTV trong địa bàn cấp tỉnh sau khi được sự nhất trí của Chủ tịch UBND cấp tỉnh và Tư lệnh Quân khu; Chỉ huy trưởng Ban CHQS cấp huyện điều động DQTV trong địa bàn cấp huyện sau khi được sự nhất trí của Chủ tịch UBND cấp huyện và Chỉ huy trưởng Bộ CHQS cấp tỉnh; Chỉ huy trưởng Ban CHQS cấp xã và Chỉ huy trưởng Ban CHQS cơ quan, tổ chức ở cơ sở điều động DQTV thuộc quyền làm nhiệm vụ trong phạm vi cấp xã, cơ quan, tổ chức sau khi được sự nhất trí của Chủ tịch UBND cấp xã, người đứng đầu cơ quan, tổ chức và Chỉ huy trưởng Ban CHQS cấp huyện… (Điều 44). Cấp ủy, chính quyền, CQQS, Công an, Thủ trưởng các bộ, ngành cần quán triệt và tổ chức tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và nhân dân nắm vững những vấn đề có tính nguyên tắc đó, để việc tổ chức triển khai được thống nhất, đúng quy định của pháp luật.

Ba là, nâng cao khả năng phối hợp giữa Quân đội với Công an và các lực lượng khác trong tham gia bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Muốn vậy, lãnh đạo, chỉ huy các đơn vị trong toàn quân cần làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho bộ đội; làm rõ việc tham gia bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội là một nhiệm vụ “chiến đấu trong thời bình” của Quân đội; từ đó giúp bộ đội xác định quyết tâm, rèn luyện ý thức tổ chức, kỷ luật nghiêm, sẵn sàng nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Đồng thời, chú trọng công tác xây dựng kế hoạch, dự kiến các phương án sử dụng lực lượng, phương tiện, đảm bảo hậu cần, kỹ thuật, quân y,… trong các tình huống phòng thủ dân sự; tổ chức tốt công tác huấn luyện, diễn tập nâng cao trình độ phối hợp, hiệp đồng của các lực lượng trong tham gia thực hiện nhiệm vụ. Nội dung huấn luyện cần tập trung quán triệt và triển khai thực hiện tốt các chủ trương, chính sách, văn bản pháp quy của Nhà nước liên quan đến nhiệm vụ, như: Luật Quốc phòng, Luật DQTV, Nghị định của Chính phủ về phòng thủ dân sự, Pháp lệnh Đê điều, Pháp lệnh Phòng cháy, chữa cháy, Pháp lệnh Phòng chống bão lũ, Pháp lệnh tình trạng khẩn cấp, Chiến lược phòng, chống, giảm nhẹ thiên tai đến năm 2020, Quy hoạch tổng thể lĩnh vực tìm kiếm cứu nạn đến năm 2015, tầm nhìn đến 2020...; Nghị định 77/2010/NĐ-CP và các quyết định, chỉ thị của Chính phủ giao nhiệm vụ cho Quân đội cùng các chỉ thị, hướng dẫn của Bộ Quốc phòng và các cơ quan chức năng về nhiệm vụ này. Trong huấn luyện, chú trọng huấn luyện, diễn tập các tình huống trong KVPT để nâng cao trình độ chỉ huy, tham mưu, xử trí các tình huống của đội ngũ sĩ quan; kỹ năng cho cá nhân và hiệp đồng phân đội, nhất là khả năng phối hợp, hiệp đồng giữa các lực lượng Quân đội, Công an và các lực lượng khác xử trí các tình huống trong KVPT.

Một vấn đề khác cũng rất quan trọng là các cấp, các ngành cần thường xuyên tổ chức sơ, tổng kết đúc rút các bài học kinh nghiệm, kịp thời phát huy ưu điểm, khắc phục khuyết điểm, bất cập để công tác phối hợp giữa Quân đội với các lực lượng trong tham gia nhiệm vụ bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ngày càng chất lượng, hiệu quả hơn.

 Trung tướng NGUYỄN TRUNG THU

Phó Tổng Tham mưu trưởng QĐND Việt Nam

1 - ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 233.