Những năm qua, nhất là năm học 2023 - 2024, các học viện, nhà trường Quân đội (sau đây gọi chung là các nhà trường Quân đội) tiếp tục quán triệt, đẩy mạnh thực hiện các nghị quyết, chỉ thị về giáo dục và đào tạo; trọng tâm là Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI); Nghị quyết số 1657-NQ/QUTW, ngày 20/12/2022 của Quân ủy Trung ương và các đề án, kế hoạch, chỉ thị của Bộ Quốc phòng, đạt nhiều kết quả quan trọng. Hệ thống nhà trường Quân đội tiếp tục được kiện toàn, nâng cao năng lực đào tạo, nghiên cứu khoa học - một trong những động lực quan trọng thúc đẩy xây dựng Quân đội “tinh, gọn, mạnh”, tiến lên hiện đại.

Thủ trưởng Bộ Tổng Tham mưu phát biểu khai mạc Hội nghị tập huấn thống nhất chuẩn chương trình đào tạo, chương trình đào tạo đáp ứng với chuẩn đầu ra các trình độ giáo dục đại học cho học viện, trường, viện nghiên cứu trong toàn quân. Ảnh: qdnd.vn

Đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, triển khai các đề án, nhất là thực hiện phương châm “Chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị” tiếp tục được đẩy mạnh. Quy trình, chương trình, nội dung đào tạo được rà soát, điều chỉnh, cập nhật, bổ sung bảo đảm tính khoa học, thực tiễn, kế thừa và liên thông. Các nhà trường đã đẩy mạnh xây dựng chương trình đào tạo theo hướng tiếp cận chuẩn đầu ra cho từng chuyên ngành¹. Cùng với đó, việc đổi mới phương pháp dạy học, thực hiện lấy ngư­ời học làm trung tâm, ứng dụng công nghệ thông tin, mô phỏng, sử dụng trang thiết bị hiện đại trong dạy học, nghiên cứu khoa học tiếp tục có những bước tiến mới. Công tác kiểm tra, thanh tra, khảo thí và bảo đảm chất lượng giáo dục, đào tạo được duy trì nghiêm túc. Các nhà trường tiếp tục coi trọng kết hợp giáo dục và đào tạo với nghiên cứu khoa học; qua đó, phát triển phẩm chất, năng lực toàn diện cho học viên, nhất là năng lực tư duy, vận dụng lý luận vào thực tiễn, góp phần xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội trong tình hình mới.

Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, công tác giáo dục và đào tạo trong Quân đội có mặt còn hạn chế. Quy trình, chương trình, nội dung đào tạo cho một số đối tượng chưa phù hợp; trình độ, năng lực, nhất là kinh nghiệm thực tiễn, ngoại ngữ, công nghệ thông tin của một bộ phận nhà giáo chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới, phát triển giáo dục và đào tạo, v.v.

Năm học 2024 - 2025 có tính quyết định kết quả thực hiện công tác nhà trường Quân đội và nhiệm vụ giáo dục, đào tạo theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI. Trong khi đó, mục tiêu đặt ra đến năm 2025 phải cơ bản xây dựng Quân đội “tinh, gọn, mạnh”, tạo tiền đề vững chắc phấn đấu từ năm 2030 xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Theo đó, đòi hỏi các cơ quan, đơn vị, nhà trường phải đẩy mạnh đổi mới hơn nữa công tác giáo dục và đào tạo trong Quân đội, tạo sự đột phá về chất lượng đào tạo; trong đó, tập trung vào một số nội dung chủ yếu sau.

Một là, tiếp tục tăng cường hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với nhiệm vụ đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Toàn quân, nòng cốt là các nhà trường Quân đội cần quán triệt sâu sắc hơn nữa các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về công tác giáo dục và đào tạo, nhất là Kết luận số 91-KL/TW, ngày 12/8/2024 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) “về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”; Nghị quyết số 1657-NQ/QUTW, ngày 20/12/2022 của Quân ủy Trung ương. Trên cơ sở đó, nhận thức đầy đủ sự cần thiết và yêu cầu bức thiết về đổi mới giáo dục và đào tạo - một trong những điều kiện tiên quyết để xây dựng Quân đội “tinh, gọn, mạnh”, tiến lên hiện đại. Chú trọng nâng cao chất lượng lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng, hệ thống chỉ huy các cấp.

Quán triệt sâu sắc nhiệm vụ, tạo chuyển biến tích cực và toàn diện về nhận thức, trách nhiệm cho các đối tượng, các nhà trường Quân đội tiếp tục cụ thể hóa xây dựng chương trình, kế hoạch đổi mới giáo dục và đào tạo trong từng giai đoạn, năm học sát với chức năng, nhiệm vụ được giao. Thường xuyên rà soát, bổ sung nội dung, biện pháp trong kế hoạch, chương trình và tổ chức thực hiện Nghị quyết số 1657-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương và các đề án, kế hoạch của Bộ Quốc phòng đảm bảo phù hợp với tình hình thực tiễn gắn với thực hiện chỉ tiêu, nhiệm vụ năm học 2024 - 2025. Các nhà trường cần bám sát định hướng của cấp trên, nêu cao quyết tâm chính trị, tinh thần “7 dám” của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng; chủ trương, giải pháp phải toàn diện, đồng bộ có tính đột phá, có bước nhảy vọt về chất trong đổi mới công tác giáo dục và đào tạo.

Hai là, tiếp tục đổi mới, hoàn thiện quy trình, chương trình, nội dung đào tạo gắn với đổi mới phương pháp dạy học. Các nhà trường Quân đội cần quán triệt, triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án “Đổi mới quy trình, chương trình đào tạo cán bộ các cấp trong Quân đội đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới” và phương châm “Chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị”. Trên cơ sở kết quả đạt được, tiếp tục điều chỉnh, cập nhật bổ sung kịp thời các chương trình đào tạo, bảo đảm phù hợp với sự phát triển của vũ khí trang bị, yêu cầu, nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu của các lực lượng, sự phát triển khoa học quân sự và nghệ thuật quân sự Việt Nam. Rà soát, đổi mới quy trình đào tạo theo hướng điều chỉnh thời gian đào tạo phù hợp với từng đối tượng, tăng cường thực hành, thực tập, thực tế, tự học của học viên; bảo đảm tính lôgic trong từng môn học, học kỳ, năm học và khóa học. Chuẩn hóa các chương trình đào tạo, bảo đảm tính cách mạng, khoa học, liên tục, kế thừa, tích hợp, sát với thực tế và phát triển. Tiếp tục nghiên cứu xây dựng chuẩn đầu ra các chương trình đào tạo bảo đảm thiết thực, nhất quán với mục tiêu của chương trình đào tạo và liên thông với chuẩn đầu vào của trình độ đào tạo cao hơn. Thực hiện liên thông giữa chương trình đào tạo cùng trình độ, cùng nhóm ngành, đáp ứng yêu cầu sử dụng linh hoạt khi cán bộ tốt nghiệp ra trường. Đồng thời, chắt lọc, tinh chỉnh nội dung các chương trình đào tạo để giảm tải, bảo đảm tính hệ thống, khả thi, cơ bản, toàn diện, thiết thực, hiệu quả, từng bước hiện đại và được cập nhật thường xuyên; kết hợp chặt chẽ giáo dục quân sự với giáo dục chính trị, chú trọng thực hiện tốt Đề án đổi mới công tác giáo dục khoa học xã hội và nhân văn trong nhà trường Quân đội.

Đi liền với đổi mới, hoàn thiện quy trình, chương trình, nội dung đào tạo, các nhà trường Quân đội tiếp tục đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy học theo hướng vận dụng các phương pháp dạy học hiện đại. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, mô phỏng, số hóa vào giảng dạy, nhằm phát huy tính tự giác, chủ động, sáng tạo, truyền cảm hứng cho người học; gắn kết chặt chẽ lý luận với thực tiễn, giữa đào tạo tại nhà trường với huấn luyện tại đơn vị. Thực hiện kết hợp chặt chẽ giữa đổi mới phương pháp dạy với đổi mới phương pháp học của học viên, thúc đẩy học viên tự học, tự nghiên cứu để lĩnh hội kiến thức, phát triển năng lực tư duy, kỹ năng sống, kỹ năng làm việc nhóm, làm việc trong môi trường quốc tế, biến quá trình đào tạo trở thành quá trình tự đào tạo. Cùng với đó, tiếp tục nghiên cứu đổi mới hình thức, phương pháp thi, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học viên, bảo đảm “3 thực chất”, tạo cú hích nâng cao chất lượng dạy và học.

Ba là, xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Trên cơ sở nhận thức rõ vai trò đặc biệt quan trọng, lực lượng nòng cốt của đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục trong hiện thực hóa mục tiêu đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, các nhà trường Quân đội cần tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Đề án “Xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục trong Quân đội giai đoạn 2023 - 2030 và những năm tiếp theo”. Tập trung xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục đủ số lượng, có cơ cấu hợp lý, đạt chuẩn theo quy định của Bộ Quốc phòng. Quan tâm thực hiện tốt công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng và tăng cường quản lý, rèn luyện đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục. Chú trọng xây dựng đội ngũ nhà giáo có trình độ chuyên môn cao, có học hàm, học vị, chuyên gia đầu ngành, nhà giáo giỏi ở các cấp. Tập trung bồi dưỡng nâng cao kiến thức toàn diện, phương pháp sư phạm, nâng cao trình độ ngoại ngữ, công nghệ thông tin; tăng cường đưa cán bộ, giảng viên đi thực tế, luân chuyển tại các cơ quan, đơn vị để hoàn thiện chức danh, tích lũy kinh nghiệm thực tiễn.

Đẩy mạnh xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục thực sự là tấm gương sáng về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; thực hiện có hiệu quả Quy định số 114-QĐ/TW, ngày 09/5/2024 của Bộ Chính trị về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới; không ngừng tự học, tự rèn, nâng cao năng lực toàn diện, vươn lên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, hoàn thành sứ mệnh vẻ vang “Người thầy giáo - Chiến sĩ” trong tình hình mới.

Bốn là, thực hiện tốt công tác tuyên truyền, hướng nghiệp để thu hút học sinh có chất lượng cao vào học tập trong các nhà trường Quân đội. Trong giáo dục và đào tạo, chất lượng đầu vào có ý nghĩa rất quan trọng nhằm cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho Quân đội. Vì vậy, các nhà trường Quân đội cần tiếp tục triển khai thực hiện đồng bộ, có hiệu quả các nội dung, giải pháp trong Đề án “Tổ chức tuyển sinh đại học, cao đẳng quân sự hệ chính quy giai đoạn 2023 - 2030 và những năm tiếp theo”. Trong đó, chú trọng làm tốt việc tuyên truyền, hướng nghiệp cho học sinh từ cấp trung học cơ sở đến cấp trung học phổ thông một cách căn bản.

Để thực hiện tốt nội dung này, các nhà trường Quân đội cần chủ động phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương, cơ quan thông tấn, báo chí và cơ quan quân sự các cấp để tuyên truyền, tổ chức giao lưu, cho học sinh tham quan đời sống sinh hoạt, học tập, huấn luyện và sẵn sàng chiến đấu của cán bộ, giảng viên, học viên nhà trường hoặc của cán bộ, chiến sĩ đơn vị. Trong quá trình tuyên truyền, hướng nghiệp cần khơi dậy lòng yêu nước, yêu Quân đội của thế hệ trẻ, làm rõ các chính sách ưu đãi của Đảng, Nhà nước đối với công tác giáo dục, đào tạo trong Quân đội. Thông qua các hoạt động đó, động viên học sinh giỏi, xuất sắc đăng ký thi tuyển vào các nhà trường Quân đội, tạo mọi điều kiện cho các tài năng cống hiến trí tuệ, tâm huyết của mình đối với sự nghiệp xây dựng Quân đội tiến lên hiện đại.

Năm là, bảo đảm tốt cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong giáo dục, đào tạo. Đây là nội dung quan trọng, tác động đến kết quả đổi mới, sáng tạo, nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo trong Quân đội, nhất là trong điều kiện cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và khoa học quân sự phát triển mạnh mẽ. Vì vậy, các nhà trường Quân đội cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng tham mưu, đề xuất với Bộ Quốc phòng tập trung đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, hạ tầng, nhất là các trang thiết bị dạy học tiên tiến, chính quy, hiện đại hóa thao trường, bãi tập. Tiếp tục đầu tư xây dựng hệ thống phòng học chuyên dùng, phòng thí nghiệm, trung tâm mô phỏng hiện đại, thông minh; tiến hành số hóa, hiện đại hóa thư viện, giáo trình, tài liệu phục vụ hiệu quả công tác đào tạo và nghiên cứu khoa học. Đồng thời, đột phá mạnh mẽ việc ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ mô phỏng và chuyển đổi số vào các hoạt động dạy và học, nhằm hiện thực hóa mục tiêu xây dựng các nhà trường Quân đội theo Đề án “Nhà trường thông minh, tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”.

Sáu là, nâng cao hiệu quả công tác phối hợp, hợp tác trong các hoạt động giáo dục và đào tạo. Để thực hiện tốt nội dung này, cần tăng cường các hoạt động phối hợp, liên kết giữa các nhà trường Quân đội với các cơ sở giáo dục và đào tạo ngoài Quân đội; giữa nhà trường với đơn vị và các cơ sở nghiên cứu, sản xuất quốc phòng. Triển khai thực hiện Đề án “Tiếp tục đào tạo đối tượng dân sự tại một số cơ sở giáo dục trong Quân đội” khi được cấp có thẩm quyền cho phép để đáp ứng nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh của đất nước. Đồng thời, tạo cơ hội để các nhà trường Quân đội phát triển toàn diện, trở thành trung tâm đào tạo, nghiên cứu khoa học ngang tầm quốc gia và quốc tế; khẳng định trách nhiệm chính trị, vai trò của Quân đội đối với sự nghiệp giáo dục và đào tạo, sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong tình hình mới.

Trong hợp tác quốc tế về giáo dục và đào tạo, cần thực hiện đúng quan điểm của Đảng, Nhà nước. Tập trung nâng cao hiệu quả các hoạt động nghiên cứu, học tập, chia sẻ kinh nghiệm và hợp tác đào tạo với các nước trên thế giới; chú trọng đào tạo cơ bản, dài hạn, đào tạo chuyên sâu, đồng bộ với vũ khí, trang bị kỹ thuật của Quân đội. Coi trọng hợp tác đào tạo với các nước có quan hệ truyền thống và các nước có thế mạnh trên từng lĩnh vực; ưu tiên đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, chuyên sâu, mũi nhọn phục vụ công tác quản lý, chỉ huy, nghiên cứu thiết kế, chế tạo, sản xuất, sửa chữa, cải tiến, hiện đại hóa các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật để phát triển công nghiệp quốc phòng và hiện đại hóa Quân đội.

Công tác giáo dục và đào tạo là công tác xây dựng con người, là “quốc sách hàng đầu”. Tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong Quân đội sẽ góp phần đưa nước ta trở thành một quốc gia mạnh về giáo dục và đào tạo ở khu vực, bắt kịp với trình độ tiên tiến của thế giới, tham gia vào thị trường đào tạo nhân lực quốc tế. Vì vậy, toàn quân, nòng cốt là các nhà trường Quân đội cần tiếp tục nâng cao nhận thức, trách nhiệm, nỗ lực khắc phục khó khăn, đẩy mạnh đổi mới, nâng cao hơn nữa chất lượng công tác giáo dục và đào tạo để cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần xây dựng Quân đội “tinh, gọn, mạnh”, tiến lên hiện đại, bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới.

Trung tướng NGUYỄN DOÃN ANH, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam
______________________         

1 - Năm học 2023 - 2024, các nhà trường Quân đội đã hoàn thành xây dựng 206 chuẩn đầu ra của chương trình đào tạo trình độ đại học và đào tạo theo chức vụ.