Cán bộ, chiến sĩ Quân khu 3 giúp dân khắc phục hậu quả lũ quét tại Quảng Ninh (tháng 8-2015). Ảnh: vannghequandoi.com.vn

Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn khẳng định: Cách mạng là sự nghiệp của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân; trong đó, công tác dân vận là nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược, cơ bản, lâu dài trong mọi giai đoạn cách mạng. Ngày 15 tháng 10 năm 1949, trong Bài báo “Dân vận”, đăng trên Báo “Sự thật”, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: “Lực lượng của dân rất to. Việc dân vận rất quan trọng. Dân vận kém thì việc gì cũng kém. Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công”[1]. Đây là tư tưởng, là phương châm chỉ đạo xuyên suốt đối với công tác dân vận trong sự nghiệp cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Quán triệt và thực hiện đường lối, quan điểm của Đảng, công tác dân vận luôn được xác định là một trong các chức năng công tác cơ bản của Quân đội; một nội dung chủ yếu của hoạt động công tác đảng, công tác chính trị; là trách nhiệm chính trị, đồng thời thể hiện bản chất, truyền thống tốt đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ” - Bộ đội của dân, từ Nhân dân mà ra, vì Nhân dân mà chiến đấu, gắn bó máu thịt với Nhân dân.

Thấm nhuần lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Điểm trọng yếu là bất kỳ bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, dân quân du kích đều phải bám sát lấy dân, rời dân ra nhất định thất bại. Bám lấy dân là làm sao cho được lòng dân, dân tin, dân mến, dân yêu”[2]; trải qua hơn 70 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, Quân đội ta luôn quán triệt và nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò của công tác dân vận đối với sự nghiệp cách mạng, sự nghiệp xây dựng Quân đội. Trải qua các giai đoạn cách mạng, lúc thuận lợi cũng như lúc khó khăn, trong chiến tranh hay trong thời bình,... Quân đội ta luôn tổ chức và tiến hành tốt công tác dân vận; dựa chắc vào Nhân dân, giúp đỡ, bảo vệ Nhân dân, chia ngọt, sẻ bùi với Nhân dân và được Nhân dân tin cậy, chở che, đùm bọc; xứng đáng là Quân đội của dân, do dân và vì dân; một trong những nguồn sức mạnh nội lực, nhân tố quyết định, bảo đảm cho Quân đội lập nên những chiến công, thành tích xuất sắc, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ; góp phần xứng đáng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước; xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Phát huy kết quả, thành tích của công tác dân vận trong các cuộc kháng chiến và 25 năm đổi mới đất nước; 5 năm qua (2011-2015), quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm, chủ trương của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước; được sự phối hợp, giúp đỡ của các Ban, Bộ, ngành, đoàn thể Trung ương; của cấp uỷ, chính quyền, đoàn thể và Nhân dân các địa phương, công tác dân vận của Quân đội đã có sự chuyển biến toàn diện, ngày càng đi vào nền nếp, phát triển cả về diện rộng và chiều sâu, đạt hiệu quả thiết thực.

Điểm nổi bật của công tác dân vận trong Quân đội thời gian qua là đã tổ chức tốt các hoạt động tuyên truyền, vận động Nhân dân tham gia xây dựng cơ sở chính trị địa phương vững mạnh; bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh, nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc; đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, trọng tâm là tuyên truyền về nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia; tuyên truyền, giáo dục, đấu tranh ngăn chặn và làm thất bại âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, nhất là trên các địa bàn chiến lược, trọng điểm, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc, tôn giáo… (Toàn quân đã cử hàng trăm tổ, đội công tác tăng cường cơ sở ngày đêm bám địa bàn, tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền địa phương củng cố nâng cao chất lượng hoạt động cho gần 320 xã, phường, chủ yếu là các xã đặc biệt khó khăn và phức tạp, địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới, trong đó 295 xã yếu kém có nhiều chuyển biến tốt. Bộ đội Biên phòng đã cử hơn 300 cán bộ tăng cường cho các xã biên giới; nhiều đồng chí được đảm nhiệm các chức danh chủ chốt trong cấp uỷ, ủy ban nhân dân…).

Trước những diễn biến phức tạp của tình hình, nhất là ở một số địa phương xảy ra các vụ việc phức tạp về an ninh chính trị; cơ quan quân sự địa phương và các tổ, đội công tác, các đơn vị chủ lực đóng quân trên địa bàn đã chủ động phối hợp với lực lượng công an và các lực lượng chức năng nắm chắc tình hình, bám địa bàn, kiên trì tuyên truyền vận động nhân dân nhận rõ đúng, sai, đấu tranh đẩy lùi âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch, giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội …

Với phương châm hướng mạnh về cơ sở, công tác dân vận trong toàn quân đã tăng cường giúp đỡ Nhân dân phát triển kinh tế, văn hoá - xã hội, nhất là trên các địa bàn trọng điểm Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ. Các cơ quan, đơn vị trong toàn quân đã tham gia hàng trăm chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện các cuộc vận động, các phong trào, các chính sách xã hội, chính sách hậu phương quân đội, giúp Nhân dân định canh, định cư, hỗ trợ giống vốn sản xuất, kết hợp quân dân y, xoá mù chữ và phổ cập giáo dục tiểu học, xây dựng các điểm sáng văn hoá vùng cao biên giới, hải đảo, góp phần thực hiện có hiệu quả các chính sách về kinh tế của Chính phủ, xây dựng “thế trận lòng dân”, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân vững chắc; đồng thời, tổ chức thực hiện tốt các phong trào, các cuộc vận động do Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và địa phương phát động. Nhiều mô hình dân vận được tổ chức thực hiện thành công, mang lại hiệu quả to lớn, tạo hiệu ứng xã hội, có sức lan tỏa rộng rãi, như: “Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới”, “Hành trình quân đội chung tay vì sức khỏe cộng đồng”, “Gắn kết hộ người Kinh với hộ đồng bào dân tộc thiểu số”, “Mái ấm cho đồng bào nghèo nơi biên giới, hải đảo”, “Bò giống giúp người nghèo biên giới”, “1000 nhà tình nghĩa cho gia đình chính sách vùng căn cứ kháng chiến”, “Ngôi nhà 100 đồng”, “Xóa một hộ đói, giảm một hộ nghèo”, “Hũ gạo tình thương”, “Hũ gạo vì người nghèo”, “Hũ gạo gắn kết”, “4 cùng” (cùng ăn, cùng ở, cùng làm, cùng nói tiếng dân tộc)…. Thông qua các hoạt động, các mô hình, phong trào, toàn quân đã tham gia giúp dân với hàng triệu ngày công lao động, làm gần 15.000 km đường giao thông, giúp đỡ trên 72.000 hộ dân xóa đói, giảm nghèo; xây dựng 6.345 nhà đại đoàn kết, nhà tình nghĩa; xây, sửa chữa trên 5000 phòng học, trường học; phụng dưỡng 1.776 mẹ Việt Nam Anh hùng; khám, chữa bệnh miễn phí cho gần 3 triệu lượt người; thăm, tặng quà cho các đối tượng chính sách, người nghèo với hàng nghìn tỷ đồng…

Trong phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, Quân đội luôn ở tuyến đầu, thực sự là lực lượng nòng cốt, xung kích, luôn có mặt kịp thời ở những nơi xảy ra thiên tai, bão lũ và dịch bệnh, bất chấp hiểm nguy, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn, giúp nhân dân sơ tán, phòng tránh, hỗ trợ kịp thời tiền, lương thực, thực phẩm, thuốc men, nhanh chóng khắc phục hậu quả, ổn định sản xuất và cuộc sống, tiêu biểu như: tham gia cứu nạn 12 công nhân trong vụ sập hầm Thủy điện Đạ Dâng/Lâm Đồng (tháng 12/2014); tham gia giúp nhân dân tỉnh Quảng Ninh trong đợt mưa lũ lịch sử năm 2015; khắc phục hạn hán tại tỉnh Ninh Thuận,… (Trong 5 năm, đã huy động 30.900 phương tiện, 1.235.680 lượt cán bộ chiến sĩ, giúp sơ tán 4.762.692 lượt người dân đến nơi an toàn; ủng hộ nhân dân vùng bị thiên tai, tai nạn, thảm họa gần 125.000 triệu đồng).

Phong trào thi đua “Dân vận khéo”, xây dựng “Đơn vị dân vận tốt” là một điểm sáng trong tiến hành công tác dân vận; thông qua phong trào đã có hàng ngàn tập thể, cá nhân tiêu biểu, thể hiện tình đoàn kết quân - dân cá nước, là những tấm gương sáng trong học tập và làm theo tư tưởng, phong cách dân vận của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Với phương châm “Toàn quân làm công tác dân vận” và phong cách trọng dân, gần dân, học dân, hiểu dân, tin dân, dựa vào dân, sống có trách nhiệm với nhân dân; công tác dân vận của Quân đội, phong trào thi đua “Dân vận khéo” thực sự là thực tiễn sinh động, là trường học lớn góp phần rèn luyện tư tưởng, bản lĩnh chính trị, đạo đức lối sống, tính kỷ luật để phát triển toàn diện nhân cách người quân nhân cách mạng - Bộ đội Cụ Hồ trong thời kỳ mới.

Bên cạnh những kết quả và thành tích tiêu biểu, công tác dân vận của Quân đội thời gian qua cũng còn những hạn chế nhất định. Nhận thức của một số cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cán bộ, chiến sĩ các đơn vị về mục đích, ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác dân vận chưa đầy đủ, công tác theo dõi, chỉ đạo, tổ chức thực hiện có nơi chưa được quan tâm đúng mức. Việc chăm lo, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận có nơi chưa đáp ứng yêu cầu.  Cơ chế lãnh đạo, chỉ đạo, phối hợp giữa các tổ chức, lực lượng trong thực hiện một số nhiệm vụ cụ thể của công tác dân vận chưa thống nhất, đồng bộ; nội dung, hình thức hoạt động có nơi, có lúc còn xơ cứng, thiếu chiều sâu, tính thuyết phục chưa cao. Việc xây dựng, nhân điển hình tiên tiến “Dân vận khéo” có nơi chưa được quan tâm đúng mức,… Đây là những hạn chế cần phải nghiêm túc khắc phục để triển khai công tác dân vận trong thời gian tới đạt hiệu quả cao hơn.

Trong những năm tới, đất nước ta đang đứng trước nhiều thời cơ, thuận lợi song cũng phải đối mặt với không ít những khó khăn, thách thức. Các thế lực thù địch tiếp tục lợi dụng vấn đề “dân tộc”, “dân chủ”, “nhân quyền”, “tôn giáo” để xuyên tạc, kích động, lôi kéo, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, chia rẽ mối quan hệ giữa Đảng với Nhân dân và Quân đội; hạ thấp, phủ nhận vai trò, uy tín lãnh đạo của Đảng; kích động, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, thực hiện “phi chính trị hóa” quân đội,... nhằm xóa bỏ mục tiêu, lý tưởng, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.

 Để tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dân vận, góp phần củng cố vững chắc lòng tin của Nhân dân đối với sự nghiệp cách mạng, với Đảng và Quân đội, tập hợp và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, công tác dân vận của Quân đội cần tập trung vào một số nội dung, giải pháp cơ bản sau:

Một là, tăng cường giáo dục, quán triệt, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, chiến sĩ trong toàn quân, trước hết là cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp về công tác dân vận; trọng tâm là nâng cao nhận thức, quán triệt sâu sắc và triển khai thực hiện nghiêm túc đường lối, quan điểm, chủ trương của Đảng, của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về công tác dân vận, nhất là Nghị quyết số 25-NQ/TW, ngày 03/6/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, khóa XI về “Tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới”; Chương trình hành động số 620-Ctr/QU, ngày 11/10/2013 của Quân ủy Trung ương về thực hiện Nghị quyết số 25, khóa XI; Nghị quyết số 49-NQ/QUTW, ngày 26/01/2015 của Quân ủy Trung ương về “Tăng cường và đổi mới công tác dân vận của Quân đội trong tình hình mới”; cụ thể hóa mục tiêu, quan điểm, các nhiệm vụ, giải pháp vào từng nội dung, chương trình hoạt động công tác dân vận của Quân đội, phù hợp với từng đơn vị, địa phương, địa bàn. Phát huy hiệu quả vai trò của các phương tiện thông tin đại chúng trong tuyên truyền, giáo dục; nâng cao nhận thức và trách nhiệm cho cán bộ, chiến sĩ; tính tiền phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, chỉ huy các cấp trong tổ chức và tiến hành công tác dân vận.

Hai là, nâng cao vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng; năng lực và trách nhiệm của chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị, cán bộ chính trị các cấp đối với công tác dân vận.

Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, thường xuyên công tác dân vận của cấp ủy các cấp, kết hợp với phân công cấp ủy viên phụ trách; gắn công tác dân vận với thực hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị, địa phương; gắn hiệu quả công tác dân vận với kết quả lãnh đạo của cấp ủy đảng, trách nhiệm quản lý, điều hành của người chỉ huy. Khắc phục các biểu hiện xem nhẹ công tác dân vận, coi công tác dân vận là việc của cơ quan chính trị và cán bộ dân vận chuyên trách. Các cơ quan, trước hết là cơ quan chính trị làm tốt vai trò tham mưu giúp cấp ủy và chỉ huy chủ động tổ chức, phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương, các tổ chức chính trị - xã hội và các lực lượng trên địa bàn thực hiện tốt công tác dân vận. Bồi dưỡng nâng cao nhận thức, trách nhiệm, phát huy vai trò của các tổ chức quần chúng trong tiến hành công tác dân vận. Cấp ủy định kỳ nghe báo cáo tình hình và kết quả công tác dân vận, kịp thời có biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dân vận của đơn vị; đồng thời, chủ động làm tốt công tác kiểm tra, giám sát, phát hiện và xử lý những biểu hiện nhận thức lệch lạc và hành động không đúng về công tác dân vận, vi phạm kỷ luật quan hệ quân - dân.

Ba là, tích cực đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp công tác dân vận, phong trào “dân vận khéo” theo hướng bám sát cơ sở, sát thực tiễn, sát địa bàn; chú trọng địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, đồng bào dân tộc thiểu số, đồng bào tôn giáo; những nơi xảy ra thiên tai, bão lũ, điểm nóng, địa bàn nảy sinh những vấn đề mới …

Nghiên cứu đề xuất những nội dung mới, hình thức mới phù hợp với đặc điểm, tình hình đơn vị và địa bàn. Nâng cao chất lượng hoạt động kết nghĩa, huấn luyện dã ngoại kết hợp làm công tác dân vận, hoạt động của cán bộ tăng cường cơ sở, tổ công tác dân vận theo Thông tư số 157/2011/TT-BQP của Bộ Quốc phòng “Quy định về tổ chức và hoạt động của tổ công tác dân vận ở đơn vị cơ sở trong Quân đội nhân dân Việt Nam” và lực lượng dân quân tự vệ làm công tác dân vận theo Chỉ thị số 76/CT-BQP của Bộ Quốc phòng về “Tiếp tục đẩy mạnh công tác dân vận của Dân quân tự vệ trong tình hình mới”. Đổi mới cơ chế, nâng cao chất lượng hoạt động phối hợp giữa các đơn vị quân đội với cấp ủy, chính quyền, tổ chức chính trị - xã hội các cấp; tiếp tục đẩy mạnh “xã hội hóa”, huy động các lực lượng tham gia, tăng nguồn lực cho công tác dân vận.

Chủ động tham mưu, phối hợp giúp cấp ủy, chính quyền địa phương nắm chắc tình hình, hạn chế, không để xảy ra các điểm nóng, giải quyết hiệu quả các vụ việc phức tạp, xây dựng cơ sở vững mạnh toàn diện, góp phần xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc; nâng cao hiệu quả hoạt động tham gia giúp dân xóa đói, giảm nghèo; xây dựng nông thôn mới; phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hộ, cứu nạn; phòng, chống tội phạm, xây dựng địa bàn an ninh, an toàn.v.v. Tập trung nghiên cứu xây dựng và ứng dụng các đề tài về tiến hành công tác dân vận vùng đô thị, khu công nghiệp, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng tôn giáo … trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

Nghiên cứu hình thức công tác dân vận của các đơn vị làm nhiệm vụ ở nước ngoài; phát huy truyền thống yêu nước, lòng tự tôn dân tộc của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, tuyên truyền, vận động nhân dân nước sở tại tin tưởng, giữ gìn quan hệ truyền thống hữu nghị, bình đẳng, hợp tác cùng phát triển.

Bốn là, chú trọng xây dựng, củng cố tổ chức, nâng cao chất lượng, hoạt động của đội ngũ cán bộ, cơ quan dân vận; thực hiện tốt vai trò tham mưu cho cấp ủy lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động công tác dân vận của Quân đội.

Tiếp tục củng cố, kiện toàn tổ chức, biên chế hệ thống cơ quan dân vận theo Quy chế Công tác dân vận trong Quân đội nhân dân Việt Nam; lựa chọn, bố trí những cán bộ tâm huyết, có năng lực và kinh nghiệm làm công tác dân vận, nhất là các vùng chiến lược, trọng điểm về quốc phòng - an ninh. Đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ về công tác dân vận, trước hết là cán bộ chính trị. Tăng cường công tác tập huấn, bồi dưỡng cơ bản về kiến thức kinh tế - xã hội, dân chủ, pháp luật, dân tộc, tôn giáo; năng lực, trình độ và kỹ năng nghiệp vụ công tác dân vận cho đội ngũ cán bộ chuyên trách, cán bộ tăng cường cơ sở, các tổ công tác dân vận để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, quản lý sử dụng đội ngũ cán bộ dân vận chuyên trách là con em đồng bào dân tộc thiểu số, đồng bào các tôn giáo. Đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận phải có trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức tốt, có kỹ năng công tác vận động quần chúng theo phong cách của Bác Hồ: cán bộ dân vận phải “óc nghĩ, mắt trông, tai nghe, chân đi, miệng nói, tay làm”, biết “nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin”, luôn "gần dân, học dân và có trách nhiệm với dân”.

Tăng cường đầu tư kinh phí hoạt động, cơ sở vật chất cho công tác dân vận; chú trọng sơ kết, tổng kết thực tiễn, nghiên cứu phát triển lý luận công tác dân vận; nghiên cứu, tổ chức các chương trình hợp tác, trao đổi, học tập kinh nghiệm công tác dân vận với quân đội các nước.

Năm là, tiếp tục đẩy mạnh phong trào thi đua “Dân vận khéo” và phong trào thi đua “Xây dựng đơn vị dân vận tốt”; gắn với việc đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, thực hiện Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”, phong trào Thi đua Quyết thắng và các phong trào do Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và địa phương phát động; làm cho phong trào phát triển toàn diện, rộng khắp, đạt hiệu quả thiết thực. Coi trọng làm tốt công tác phát hiện, xây dựng, nhân rộng điển hình tiên tiến; tạo sức lan tỏa rộng khắp, nhân lên ngày càng nhiều các điển hình, mô hình tiêu biểu trong toàn quân. Mỗi quân nhân, dân quân tự vệ cần phấn đấu là một chiến sĩ dân vận tốt, mỗi cơ quan, đơn vị phải là một điển hình “Dân vận khéo”.

Quân đội ta là Quân đội của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, được Đảng và Bác Hồ tổ chức, giáo dục và rèn luyện, luôn phát huy truyền thống vẻ vang tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc, tận hiếu với Nhân dân. Kế thừa, phát huy những kết quả và kinh nghiệm thời gian qua, công tác dân vận của Quân đội trong thời gian tới cần tiếp tục được đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả, xứng đáng với sự tin yêu, mong đợi của Nhân dân; đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới./.        

Đại tướng NGÔ XUÂN LỊCH,

Bí thư Trung ương Đảng,

Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương,

Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam