Công tác dân vận là một mặt công tác cơ bản của Đảng, góp phần quan trọng vào việc củng cố mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với nhân dân, xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc. Trước yêu cầu nhiệm vụ mới, công tác dân vận cần được tiếp tục đẩy mạnh, thực sự là cầu nối giữa “ý Đảng” với “lòng dân”, phát huy sức dân, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Lực lượng của dân rất to. Việc dân vận rất quan trọng. Dân vận kém thì việc gì cũng kém. Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công”¹. Thấm nhuần tư tưởng của Người, qua các thời kỳ cách mạng, Đảng ta đều có các nghị quyết chuyên đề về dân vận để định hướng lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác này. Đặc biệt, Hội nghị Trung ương 7 (khóa XI) đã ban hành Nghị quyết 25-NQ/TW, ngày 03-6-2013 về “Tăng cường và đổi mới sự lãnh của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới” (sau đây gọi tắt là Nghị quyết 25). Qua 5 năm thực hiện, Nghị quyết đã được các cấp, các ngành, các tổ chức, lực lượng quán triệt, tổ chức thực hiện, với nhiều cách làm hay, sáng tạo và mang lại hiệu quả thiết thực.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nội dung và phương thức công tác dân vận ngày càng được đổi mới, bám sát tình hình thực tiễn, phản ánh được tâm tư, nguyện vọng, quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân. Nội dung công tác dân vận gắn với nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị và đặc điểm địa bàn; được tiến hành có trọng tâm, trọng điểm, hình thức đa dạng, phong phú, phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Các cấp đã tích cực đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, kế hoạch, chương trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Ở biên giới, vùng sâu, vùng xa, công tác dân vận đã góp phần giúp đồng bào các dân tộc thay đổi nếp sống, cách nghĩ; sống định canh, định cư, xây dựng thôn, bản văn hóa, tích cực tham gia phòng, chống tội phạm; không sinh hoạt đạo trái pháp luật, tàng trữ vũ khí, buôn bán ma túy, tái trồng cây thuốc phiện, v.v. Thông qua công tác dân vận, đồng bào các dân tộc đã nhận rõ âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề “dân tộc”, “tôn giáo”, “dân chủ”, “nhân quyền” để chống phá cách mạng nước ta. Phong trào Thi đua “Dân vận khéo” được đẩy mạnh, gắn với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh bằng những việc làm thiết thực, ngày càng đi vào chiều sâu; nhiều mô hình hiệu quả, có sức lan tỏa, tạo động lực, cổ vũ, động viên đông đảo nhân dân hưởng ứng, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh trên từng địa bàn.

Đồng chí Trương Thị Mai phát biểu tại buổi làm việc với Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam. Ảnh: qdnd.vn

Công tác dân vận đã tích cực tham gia xây dựng cơ sở chính trị ở các địa phương, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức đảng, hiệu lực quản lý, điều hành của chính quyền, hoạt động của các ban, ngành, đoàn thể các địa phương, đơn vị. Đội ngũ cán bộ dân vận đã tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương phối hợp thực hiện tốt công tác quốc phòng - an ninh, xây dựng “thế trận lòng dân”, khu vực phòng thủ vững chắc, v.v. Trên cơ sở đó, niềm tin của nhân dân với Đảng, chế độ được củng cố, tăng cường; kinh tế - xã hội từng bước phát triển vững chắc; đời sống của nhân dân không ngừng được cải thiện, nâng cao; chính trị, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội được củng cố và giữ vững; công tác đối ngoại của Đảng, ngoại giao của Nhà nước, hoạt động đối ngoại nhân dân và hội nhập quốc tế được đẩy mạnh, vị thế nước ta ngày càng được nâng cao trên trường quốc tế.

Tuy nhiên, việc lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác dân vận của một số cấp ủy, chính quyền các cấp vẫn còn những hạn chế, cần khắc phục. Việc quán triệt, nâng cao nhận thức, tổ chức thực hiện nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác dân vận chưa sâu sắc; chưa dự báo, nắm bắt đầy đủ những diễn biến, tâm tư, nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân để có biện pháp xử lý phù hợp. Công tác kiểm tra, sơ kết, tổng kết chưa được quan tâm đúng mức. Một số chính sách chưa đáp ứng nguyện vọng, lợi ích chính đáng của nhân dân, một số bức xúc kéo dài chưa được giải quyết; quyền làm chủ của nhân dân ở nhiều nơi còn hình thức hoặc bị vi phạm,... gây tâm lý dồn nén, tích tụ bức xúc trong nhân dân; một bộ phận nhân dân bị các thế lực thù địch, đối tượng cực đoan lợi dụng kích động, gây ra nhiều vụ việc phức tạp, tạo “điểm nóng” về an ninh trật tự. Điển hình là một số vụ việc liên quan đến sự cố môi trường biển tại các tỉnh miền Trung, phản đối dự thảo Luật An ninh mạng, Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt thời gian qua. Trong khi đó, một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có cán bộ lãnh đạo, quản lý còn thiếu gương mẫu, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, xa dân, vô cảm trước khó khăn, bức xúc của nhân dân. Phương pháp vận động, tập hợp quần chúng chưa phù hợp với từng đối tượng, nhất là đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ, thanh niên, đồng bào có tôn giáo, v.v. Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Sự phân hóa giàu - nghèo, phân tầng xã hội cùng với tệ quan liêu, tham nhũng, xâm phạm quyền làm chủ của nhân dân là thách thức không nhỏ đối với công tác dân vận và mối quan hệ máu thịt giữa nhân dân với Đảng.

Hiện nay, đất nước ta đang đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực có những diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo; thời cơ, thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen. Những hạn chế trong phát triển kinh tế, xã hội, hội nhập quốc tế, mặt trái của kinh tế thị trường đã và đang tác động, làm nảy sinh những mâu thuẫn, bức xúc trong xã hội. Các thế lực thù địch triệt để lợi dụng vấn đề “dân tộc”, “tôn giáo”, “dân chủ”, “nhân quyền”, những sơ hở, yếu kém trong quản lý, phát triển kinh tế - xã hội của ta để xuyên tạc, vu khống, chống phá Đảng, Nhà nước, lực lượng vũ trang, đẩy mạnh chiến lược “Diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; kích động, lôi kéo, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, chia rẽ mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nước, lực lượng vũ trang với nhân dân, v.v.

Thực tiễn chỉ ra rằng, sự nghiệp cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng chỉ thành công khi tạo được sự đồng tình, ủng hộ của nhân dân, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Do vậy, thời gian tới, chúng ta phải coi trọng và tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dân vận của Đảng. Để làm được điều đó, cần thực hiện tốt một số nội dung, nhiệm vụ chủ yếu sau:

Một là, tiếp tục quán triệt sâu sắc Nghị quyết 25 và Nghị quyết Đại hội XII của Đảng về công tác dân vận, nhằm tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về công tác quan trọng này trong giai đoạn mới của cách mạng. Theo đó, cần tăng cường và đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận, hướng mạnh về cơ sở, quan tâm đến những vấn đề thiết thực trong đời sống nhân dân, nhằm củng cố vững chắc lòng tin của nhân dân đối với Đảng, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc và mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với nhân dân; tập hợp, vận động nhân dân thực hiện tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tạo phong trào cách mạng rộng lớn để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Các cơ quan chức năng của Đảng và Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội cần tiếp tục đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho các tầng lớp nhân dân về mọi mặt của đời sống xã hội trong công cuộc đổi mới dưới sự lãnh đạo của Đảng; về vị trí, vai trò, mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác dân vận, nhất là đồng bào ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, vùng dân tộc thiểu số, vùng đồng bào có tôn giáo. Khi tiến hành công tác dân vận, phải thường xuyên đổi mới nội dung và hình thức tuyên truyền, vận động nhân dân sao cho dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện; giúp nhân dân thấy rõ quyền lợi, nghĩa vụ công dân và quyền làm chủ trực tiếp theo đúng quy định của pháp luật. Đồng thời, cấp ủy, tổ chức đảng các cấp phải thực hiện có hiệu quả công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trọng tâm là Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) và Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị (khóa XII) về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên, xây dựng Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh. Thường xuyên sâu sát cơ sở, nắm tâm tư, nguyện vọng, ý kiến đóng góp, phản ảnh của nhân dân; kịp thời giải quyết có hiệu quả yêu cầu chính đáng, hợp pháp của nhân dân. Tăng cường đối thoại, nâng cao chất lượng tiếp xúc cử tri, thực hiện tiếp dân đúng quy định, giải quyết kịp thời, đúng pháp luật đơn, thư khiếu nại, tố cáo của công dân; quan tâm chăm lo đến đời sống, lợi ích chính đáng và tôn trọng, phát huy quyền làm chủ của nhân dân.

Hai là, phát huy hiệu quả công tác dân vận của các cơ quan nhà nước. Tiếp tục thực hiện tốt Kết luận 114-KL/TW, ngày 14-7-2014 của Ban Bí thư về nâng cao hiệu quả công tác dân vận của cơ quan nhà nước các cấp; đẩy mạnh thể chế hóa cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” thành cơ chế, chính sách, pháp luật phù hợp với thực tiễn, đáp ứng lợi ích, nguyện vọng chính đáng, hợp pháp của nhân dân. Tiếp tục nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân phù hợp với Hiến pháp năm 2013 và tổ chức thực hiện có hiệu quả các chính sách đối với từng đối tượng cụ thể. Theo đó, trong xây dựng chương trình, kế hoạch và tổ chức thực hiện công tác dân vận, các cơ quan nhà nước phải gắn với thực hiện tốt Quy chế Dân chủ ở cơ sở; nâng cao năng lực tham mưu lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các chủ trương của Đảng về công tác dân vận ở từng cấp. Đồng thời, kiến nghị, đề xuất chủ trương, giải pháp, chính sách mới đối với công tác dân vận phù hợp yêu cầu của thực tiễn. Các cơ quan thường xuyên phối hợp chặt chẽ trong xây dựng cơ chế nắm tình hình, giải quyết kịp thời những bức xúc, kiến nghị, đề xuất chính đáng của nhân dân; phát huy quyền làm chủ của nhân dân, thực hiện tốt phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”. Tăng cường kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện Chỉ thị 16/CT-TTg, ngày 16-5-2016 của Thủ tướng Chính phủ về “Tăng cường và đổi mới công tác dân vận trong cơ quan hành chính nhà nước, chính quyền các cấp trong tình hình mới”, coi đó là một tiêu chí đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ hằng năm của từng cơ quan, đơn vị.

Ba là, thường xuyên kiện toàn tổ chức, bộ máy; chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ dân vận, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội các cấp. Quán triệt, thực hiện nghiêm Nghị quyết 18-NQ/TW, ngày 25-10-2017 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XII) về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”. Trọng tâm là thực hiện thống nhất văn phòng cấp ủy phục vụ chung các cơ quan tham mưu, giúp việc cấp ủy cấp tỉnh; thí điểm việc kiêm nhiệm chức danh người đứng đầu hoặc hợp nhất một số cơ quan của Đảng, Nhà nước và Mặt trận Tổ quốc có chức năng, nhiệm vụ tương đồng ở cấp tỉnh, cấp huyện với những nơi có đủ điều kiện; phối hợp rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy, mối quan hệ công tác của các cơ quan chuyên trách tham mưu, giúp việc cấp ủy từ Trung ương đến địa phương. Thực hiện tốt công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, bố trí, sử dụng cán bộ dân vận; chú trọng đào tạo nguồn cán bộ lãnh đạo, quản lý, nhất là cán bộ cấp chiến lược, cán bộ chủ chốt của ban dân vận, Mặt trận, đoàn thể các cấp. Không phân công, bố trí cán bộ vi phạm kỷ luật hoặc phẩm chất, năng lực yếu kém, uy tín thấp làm công tác dân vận, Mặt trận, đoàn thể. Xây dựng đội ngũ cán bộ đủ tiêu chuẩn, năng lực, phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị, kinh nghiệm công tác; bồi dưỡng, tạo nguồn cán bộ trẻ, cán bộ trưởng thành từ cơ sở, nhất là năng lực và kỹ năng tuyên truyền, vận động quần chúng theo phong cách Hồ Chí Minh. Thực hiện tốt lời dạy của Người: cán bộ dân vận phải “óc nghĩ, mắt trông, tai nghe, chân đi, miệng nói, tay làm”², luôn “gần dân, học dân, nghe theo dân”³ và phương châm “chân thành, tích cực, thận trọng, kiên trì, tế nhị, hiệu quả” trong tiến hành công tác dân vận. Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng, quản lý, sử dụng đội ngũ cán bộ dân vận là con em đồng bào các dân tộc thiểu số, đồng bào tôn giáo và đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, địa bàn trọng điểm về quốc phòng - an ninh, v.v.

Bốn là, tăng cường công tác dân vận của cả hệ thống chính trị. Nêu cao tinh thần trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức đối với công tác dân vận ở từng cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị. Tiếp tục triển khai thực hiện tốt Quy chế phối hợp giữa cơ quan nhà nước, chính quyền các cấp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội về công tác dân vận; đổi mới hình thức tổ chức, phối hợp, liên kết, bảo đảm sát với yêu cầu thực tế, tránh chồng chéo, hình thức, kém hiệu quả. Nội dung tập trung vào việc tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tham gia thực hiện và giám sát việc triển khai các chương trình phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội và đảm bảo an ninh, quốc phòng tại địa bàn; giải quyết những vấn đề còn tồn tại, vướng mắc ở cơ sở, liên quan trực tiếp đến quyền lợi của nhân dân, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, tôn giáo, vùng khó khăn; vận động và giúp nhân dân xóa đói giảm nghèo, vươn lên làm giàu chính đáng, hợp pháp, xây dựng đời sống ấm no, hạnh phúc ở từng cộng đồng dân cư. Triển khai thực hiện có hiệu quả Chương trình phối hợp về công tác dân vận giữa Ban Dân vận Trung ương với: Ban Cán sự Đảng Chính phủ, Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, Bộ Công an,... nhằm nâng cao hiệu quả công tác dân vận trong cơ quan hành chính nhà nước và trong lực lượng vũ trang; chủ động đấu tranh với các luận điệu xuyên tạc, kích động của các thế lực thù địch chống phá khối đại đoàn kết toàn dân tộc, chia rẽ Đảng, Nhà nước với nhân dân. Cấp ủy, chính quyền các cấp, nhất là ở vùng biên giới cùng với lực lượng Công an, Quân đội cần chú trọng công tác vận động, phát động quần chúng nhân dân, nêu cao ý thức cảnh giác, tích cực xây dựng “thế trận quốc phòng toàn dân”, “thế trận an ninh nhân dân”, đẩy mạnh thực hiện cuộc vận động “Toàn dân tham gia phòng, chống tội phạm”, “Thanh niên vì cuộc sống bình yên, vì chủ quyền Tổ quốc”, v.v. Đồng thời, đẩy mạnh phong trào Thi đua “Dân vận khéo”, nhằm phát huy tính sáng tạo, huy động sức mạnh của nhân dân trong xây dựng đời sống văn hóa mới, con người mới xã hội chủ nghĩa; đấu tranh phòng, chống “diễn biến hòa bình”, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, ngăn chặn các loại tội phạm, bài trừ tệ nạn xã hội, tạo môi trường thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường quốc phòng - an ninh trên địa bàn.

Năm là, chú trọng công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện công tác dân vận. Công tác kiểm tra, giám sát cần tập trung vào nắm kết quả triển khai thực hiện công tác dân vận, trong đó có việc thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Ðảng về công tác này; thực hiện quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị theo Nghị quyết 25 và Quyết định 290 của Bộ Chính trị (khóa X) về “Quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị”. Thực hiện tốt việc tiếp công dân, tăng cường đối thoại, quan tâm giải quyết những kiến nghị, nguyện vọng hợp pháp, chính đáng của nhân dân, giải quyết đơn, thư khiếu nại, tố cáo, không để phát sinh các “điểm nóng”, vụ việc phức tạp, kéo dài. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc rèn luyện đạo đức công vụ, chất lượng phục vụ nhân dân; tinh thần trách nhiệm trong thực hiện công tác dân vận, sự thân thiện, gần dân, trọng dân và vì dân, v.v. Đồng thời, kiên quyết đấu tranh, xử lý nghiêm khắc những biểu hiện xa dân, vô cảm, cửa quyền, hách dịch và vi phạm kỷ luật trong quan hệ với nhân dân, nhằm củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, chế độ và cấp ủy đảng, chính quyền các cấp.

Kế thừa và phát huy những thành quả tốt đẹp, kinh nghiệm công tác “Dân vận khéo” của Đảng trong thời gian qua, cần tiếp tục đổi mới toàn diện, đồng bộ và nâng cao tính hiệu quả công tác dân vận, góp phần xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, thực hiện thắng lợi mục tiêu: “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội.

TRƯƠNG THỊ MAI, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Dân vận Trung ương
_____________

1 - Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 6, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 234.

2, 3 - Sđd, tr. 233-234, 370.