Tối 13-11, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cùng Ðoàn đại biểu Việt Nam rời thủ đô Nây Pi Ðô của Mi-an-ma, kết thúc tốt đẹp chuyến tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 25 và các Hội nghị cấp cao giữa ASEAN với Ðối tác. Nhân dịp này, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh trả lời báo chí về những kết quả chính của Hội nghị cấp cao ASEAN 25 và các Hội nghị cấp cao liên quan cũng như những đóng góp của Việt Nam vào thành công của hội nghị.

Tạp chí điện tử Quốc phòng toàn dân xin trân trọng giới thiệu nội dung Cuộc phỏng vấn này.

Phóng viên (PV): Ðề nghị đồng chí cho biết trọng tâm và kết quả chính của HNCC ASEAN 25 và các Hội nghị cấp cao (HNCC) liên quan?

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh: Trong hai ngày 12 và 13-11, tại thủ đô Nây Pi Ðô của Mi-an-ma đã diễn ra HNCC ASEAN 25 và các HNCC ASEAN với các đối tác, gồm HNCC ASEAN+1 với Trung Quốc, Ấn Ðộ, Nhật Bản, Mỹ, Liên hợp quốc (LHQ), HNCC Kỷ niệm 40 năm quan hệ ASEAN - Ô-xtrây-li-a, HNCC ASEAN+3 và HNCC Ðông Á. Nhân dịp này, diễn ra HNCC Mê Công - Nhật Bản và hội nghị giữa các nhà lãnh đạo ASEAN với Hội đồng Tư vấn kinh doanh ASEAN (ABAC). Các hội nghị này thảo luận về ba trọng tâm chủ yếu là tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN và định hướng phát triển sau năm 2015, vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực và quan hệ giữa ASEAN với các đối tác. Các hội nghị cũng trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm, trong đó có vấn đề Biển Ðông. Qua trao đổi, nổi lên một số kết quả chính sau:

Thứ nhất, kết quả nổi bật qua Hội nghị này thể hiện ở những tiến bộ đáng kể của ASEAN trong quá trình triển khai Lộ trình xây dựng Cộng đồng. Với tỷ lệ đạt hơn 85%, các nhà lãnh đạo ASEAN cũng chia sẻ sự lạc quan và quyết tâm bảo đảm tiến độ và nâng cao chất lượng xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015. Bên cạnh đó, kết quả quan trọng khác là việc các nhà lãnh đạo thông qua Tuyên bố thúc đẩy các biện pháp nhằm củng cố, nâng cao hiệu quả hoạt động và phối hợp trong bộ máy tổ chức của ASEAN cũng như nâng cao năng lực Ban Thư ký ASEAN ở Gia-các-ta (In-đô-nê-xi-a), nhằm đáp ứng tốt hơn các nhiệm vụ đặt ra cho Hiệp hội trong giai đoạn mới.

Về giai đoạn phát triển sau năm 2015, HNCC ASEAN 25 đã thông qua các thành tố chính của Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2015 để tiếp tục tiến trình hoạch định chiến lược phát triển của ASEAN trong giai đoạn ngay sau khi Cộng đồng hình thành, nhằm phát huy các thành tựu đạt được và thúc đẩy hợp tác và liên kết lên tầm cao mới.

Thứ hai, về quan hệ với các đối tác, lãnh đạo các nước ASEAN và đối tác đã có các cuộc trao đổi sâu sắc và đề ra các phương hướng tăng cường quan hệ giữa các bên. ASEAN khuyến khích các đối tác tham gia và đóng góp xây dựng vào hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực, thúc đẩy đối thoại và xây dựng lòng tin, thiết thực hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng. Các đối tác đều khẳng định ủng hộ ASEAN hiện thực hóa Cộng đồng ASEAN vào cuối năm 2015 và bước vào giai đoạn phát triển tiếp theo, phát huy vai trò trung tâm trong các cơ chế hiện có, như: ASEAN+1, ASEAN+3, EAS, ARF, ADMM+; đồng thời cam kết hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng, mở rộng liên kết và kết nối, thúc đẩy hợp tác thương mại, tài chính, đầu tư, thu hẹp khoảng cách phát triển, hợp tác Tiểu vùng, ứng phó các thách thức đang nổi lên.

Thứ ba, ASEAN và các đối tác dành nhiều thời gian trao đổi tình hình và các biện pháp ứng phó các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm, trong đó có vấn đề Biển Ðông, dịch bệnh E-bô-la, chủ nghĩa khủng bố, chủ nghĩa cực đoan của nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng... Về vấn đề Biển Ðông, các nước đều nhấn mạnh tầm quan trọng của duy trì hòa bình, an ninh, ổn định ở khu vực; bảo đảm an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không ở Biển Ðông; giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, tuân thủ luật pháp quốc tế, Công ước LHQ về Luật Biển năm 1982, và đều mong muốn Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Ðông (DOC) được thực hiện đầy đủ, và Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Ðông (COC) sẽ sớm đạt được.

Các HNCC ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác đã thông qua nhiều văn kiện quan trọng, như: Tuyên bố Nây Pi Ðô về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2015, Tuyên bố ASEAN về tăng cường năng lực Ban Thư ký ASEAN và nâng cao hiệu quả phối hợp các cơ quan ASEAN, Tuyên bố ASEAN và Tuyên bố ASEAN - Mỹ về biến đổi khí hậu, Tuyên bố ASEAN - Nhật Bản về chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, Kế hoạch Công tác ASEAN-LHQ 2015... Cũng nhân dịp kỷ niệm 40 năm quan hệ đối thoại ASEAN-Ô-xtrây-li-a, hai bên nhất trí nâng cấp quan hệ đối thoại lên tầm đối tác chiến lược.

PV: Ðề nghị đồng chí cho biết sự tham gia và đóng góp của Việt Nam vào thành công của các hội nghị lần này?

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh: Với phương châm "tích cực, chủ động và có trách nhiệm", đoàn Việt Nam do Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng dẫn đầu đã tham dự và có nhiều đóng góp quan trọng vào kết quả chung của các HNCC lần này, cụ thể:

Thứ nhất, chúng ta tiếp tục đề cao đoàn kết và thống nhất ASEAN là điều kiện tiên quyết bảo đảm mục tiêu Cộng đồng ASEAN hình thành vào cuối năm 2015 và tiếp tục phát triển vững mạnh trong giai đoạn mới. Theo đó, chúng ta nhấn mạnh, ASEAN phải tích cực phối hợp và thống nhất lập trường, chủ động có tiếng nói chung đối với các vấn đề ở khu vực, phát huy vai trò trung tâm trong việc xây dựng cấu trúc khu vực với các chuẩn mực chung trên cơ sở luật pháp quốc tế và các nguyên tắc, giá trị, chuẩn mực ứng xử của ASEAN.

Thứ hai, về triển khai Lộ trình xây dựng Cộng đồng, chúng ta nhấn mạnh trách nhiệm, nỗ lực của từng quốc gia và cả khối trong việc thực hiện các cam kết. Việt Nam luôn phát huy tinh thần chủ động và trách nhiệm trong việc thực hiện các cam kết chung, cụ thể, Việt Nam là một trong những nước đạt tỷ lệ triển khai các cam kết kinh tế cao nhất (89%) cùng nhiều đóng góp tích cực trên trụ cột chính trị - an ninh và văn hóa - xã hội; khẳng định sẽ nỗ lực hơn nữa trong năm 2015 để cùng các nước ASEAN bảo đảm hoàn thành Lộ trình như mục tiêu đã đề ra.

Việt Nam có nhiều đề xuất quan trọng trong việc xác định các thành tố chính của Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2015, làm cơ sở tiếp tục xây dựng, cụ thể hóa thành các định hướng phát triển của ASEAN giai đoạn tiếp theo 2016-2025. Chúng ta cũng đề nghị đẩy mạnh hợp tác giữa ASEAN với các đối tác trong việc ngăn ngừa và xử lý hiệu quả thách thức đang đặt ra, như: an ninh, an toàn hàng hải, biến đổi khí hậu, an ninh nguồn nước, thiên tai, dịch bệnh... Các Tuyên bố ASEAN và Tuyên bố ASEAN - Mỹ về biến đổi khí hậu, Tuyên bố HNCC Ðông Á về ứng phó dịch bệnh E-bô-la và chống buôn bán động vật hoang dã đều ghi nhận những dấu ấn đóng góp tích cực của Việt Nam.

Thứ ba, về tình hình khu vực, chúng ta đã cùng các nước khẳng định mẫu số chung lợi ích của tất cả các nước trong và ngoài khu vực là việc bảo đảm môi trường hòa bình, ổn định và hợp tác ở khu vực, trong đó có vấn đề hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Ðông; các bên liên quan cần nghiêm túc tuân thủ luật pháp quốc tế, Công ước LHQ về Luật Biển năm 1982; giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình; không mở rộng hoặc gia tăng căng thẳng, không làm phức tạp thêm tình hình; thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC, trước hết là Ðiều 5 về thực hiện kiềm chế, và sớm đạt được COC. Cách tiếp cận của chúng ta trong vấn đề này tại các hội nghị liên quan thể hiện tính tích cực, xây dựng và trách nhiệm, được các nước đồng tình và hưởng ứng.

Bên lề các hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng có nhiều cuộc tiếp xúc với lãnh đạo các nước và đối tác để trao đổi về tăng cường hợp tác song phương cũng như các vấn đề cùng quan tâm.

PV: Trân trọng cảm ơn đồng chí!