Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN lần thứ 9 (ADMM-9) với chủ đề “ASEAN: Duy trì an ninh và ổn định khu vực vì nhân dân, do nhân dân”, đã diễn ra tốt đẹp trong ngày 16-3 tại đảo Langkawi, Malaysia. Kết quả của ADMM-9 góp phần không nhỏ vào việc hoàn thành mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN vào cuối năm 2015.

Tiền đề cho sự phát triển và thịnh vượng

Tại Hội nghị, Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN đã nghe Tổng thư ký ASEAN Lê Lương Minh thông báo về những phát triển gần đây của ASEAN. Các đại biểu cũng đã nghe báo cáo kết quả của Hội nghị Quan chức quốc phòng cao cấp các nước ASEAN (ADSOM) và Hội nghị Quan chức quốc phòng cao cấp các nước ASEAN mở rộng (ADSOM+) và kết quả của Hội nghị không chính thức Tư lệnh Lực lượng quốc phòng các nước ASEAN lần thứ 12 (ACDFIM-12) diễn ra hồi tháng 2 năm nay tại Kuala Lumpur.

Đại tướng Phùng Quang Thanh phát biểu tại ADMM-9.

Tại Hội nghị, Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN cũng trao đổi quan điểm về tình hình quốc phòng-an ninh khu vực và thế giới. Phát biểu tại phiên thảo luận, Đại tướng Phùng Quang Thanh, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam cho rằng, chủ đề Hội nghị, đồng thời là mục tiêu cao cả, “ASEAN: Duy trì an ninh và ổn định khu vực vì nhân dân, do nhân dân” do nước Chủ tịch ASEAN năm 2015 -  Ma-lai-xi-a đề xuất thực sự phù hợp với nguyện vọng chung của khu vực và thế giới. Thực tiễn cũng đã khẳng định, hòa bình, ổn định và an ninh là tiền đề cho sự phát triển và thịnh vượng của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc nhằm đem lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho người dân.

Đại tướng Phùng Quang Thanh nêu rõ, không gian 10 nước Đông Nam Á với 625 triệu dân tiếp tục phát triển năng động và đang dần trở thành một trong những trung tâm kinh tế-chính trị của khu vực và thế giới. ASEAN đang đứng trước thời điểm quan trọng trong tiến trình hình thành Cộng đồng vào cuối năm 2015. Một cộng đồng liên kết chặt chẽ về kinh tế, gắn kết về chính trị và thống nhất trong đa dạng về văn hóa, hướng tới người dân là mục tiêu tối thượng của Hiệp hội.

Với ASEAN, bài học lớn nhất cho thành công là giữ vững đoàn kết

Tuy nhiên, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam cho rằng, bên cạnh những tín hiệu tích cực, khu vực đang đối mặt với nhiều nguy cơ, thách thức có quy mô mức độ ngày một gia tăng, vượt ra khỏi phạm vi xử lý của một quốc gia đơn lẻ. Đại tướng Phùng Quang Thanh nhấn mạnh: “Thứ nhất, cấu trúc khu vực đang tiếp tục vận động và chịu ảnh hưởng lớn từ cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc, bao gồm cả địa chính trị và địa kinh tế; tranh chấp chủ quyền lãnh thổ, an ninh, an toàn và tự do hàng hải và hàng không, trong đó có Biển Đông bị thách thức nghiêm trọng do một số hoạt động không tuân thủ chuẩn mực quốc tế và các cam kết khu vực, trực tiếp tác động tiêu cực đến môi trường an ninh khu vực và hoạt động kinh tế của người dân. Thứ hai, những thách thức an ninh phi truyền thống ngày càng gay gắt phức tạp hơn, như Ngài Tổng Thư ký ASEAN đã đề cập, trong đó có những vấn đề như khủng bố quốc tế, cướp biển, an ninh năng lượng, an ninh công nghệ thông tin, bệnh dịch, thiên tai, thảm họa, biến đổi khí hậu, bảo đảm nguồn nước sông Mê Công… đang ảnh hưởng tới môi trường phát triển và xã hội của toàn cộng đồng chúng ta”.

Bộ trưởng Quốc phòng các nước thành viên ASEAN và Tổng thư ký ASEAN chụp ảnh chung

Trong bối cảnh đó, theo Đại tướng Phùng Quang Thanh, hợp tác quốc phòng phải xác định rõ hơn vai trò đặc biệt quan trọng nhằm duy trì môi trường hòa bình, ổn định, an ninh cho sự phát triển của mỗi quốc gia và của cả khu vực. Trong trụ cột chính trị-an ninh ASEAN, các cơ chế hợp tác trong khuôn khổ ADMM và ADMM+ cần tiếp tục được củng cố, nâng cao hiệu quả và đẩy mạnh hợp tác thực tiễn giữa các nước trong và ngoài khu vực. “Với ASEAN, bài học lớn nhất cho thành công là giữ vững đoàn kết thống nhất, đề cao đồng thuận vì mục tiêu chung, hài hòa lợi ích quốc gia và khu vực, tránh sự chia rẽ, áp đặt trong quan hệ quốc tế. Đây cũng chính là những nguyên tắc nền tảng để chúng ta nỗ lực phát huy vai trò trung tâm của ASEAN cũng như vai trò chủ đạo dẫn dắt tiến trình hợp tác khu vực nói chung và hợp tác quốc phòng nói riêng trong giai đoạn tới đây”, Đại tướng Phùng Quang Thanh phát biểu.

Coi an ninh của Cộng đồng ASEAN cũng như an ninh quốc gia mình

ADMM-9 lần này diễn ra vào thời điểm hết sức quan trọng, có ý nghĩa định hướng cho xây dựng tầm nhìn sau năm 2015 về lĩnh vực quốc phòng-an ninh. Tại hội nghị, với tinh thần chủ động, tích cực và trách nhiệm, Đại tướng Phùng Quang Thanh  đã đề xuất một số nội dung hợp tác cho ADMM trong thời gian tới.

Thứ nhất là đề cao sự chân thành và trách nhiệm của mỗi quốc gia thành viên trong việc bảo đảm và duy trì hòa bình, ổn định và an ninh trong khu vực; coi an ninh của Cộng đồng ASEAN cũng như an ninh của quốc gia mình; tiếp tục củng cố lập trường chung của ASEAN về kiềm chế, không sử dụng vũ lực trước, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, bảo đảm tôn trọng luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS 1982), thực hiện nghiêm túc và đầy đủ DOC, ủng hộ các nhà ngoại giao đàm phán thực chất để sớm đạt được COC. 

Thứ hai là tăng cường vai trò của ADMM thông qua cách tiếp cận về an ninh toàn diện ASEAN đang hình thành và nâng cao hiệu quả thực chất của các hoạt động trong khuôn khổ ADMM. Theo đó, các thành viên ASEAN cần tiếp tục ưu tiên củng cố quan hệ quốc phòng song phương để nhân rộng hợp tác trong ASEAN và ra ngoài khu vực; các nước ASEAN tiếp tục nỗ lực bảo đảm an ninh quốc gia mình và đóng góp cho an ninh chung khu vực; phát huy ADMM làm nòng cốt thúc đẩy các hoạt động hợp tác tiếp theo trong ADMM+.

Thứ ba là tăng cường quan hệ song phương về quốc phòng giữa các quốc gia ASEAN, trong đó chú trọng tiếp tục triển khai hiệu quả các biện pháp xây dựng lòng tin, ngăn ngừa và quản lý các nguy cơ dẫn đến va chạm và xung đột thông qua các biện pháp tham vấn, trao đổi thông tin, tiếp xúc cấp cao và thúc đẩy hoạt động chung giữa các lực lượng quân đội cũng như tăng cường phối hợp quân-dân sự, trước mắt có thể ưu tiên các hoạt động góp phần tăng cường an ninh biển và hợp tác tìm kiếm cứu nạn ở khu vực. Trong quan hệ song phương giữa các quốc gia ASEAN, tránh không làm phương hại đến an ninh của các quốc gia khác và không để xảy ra hiểu lầm trong quan hệ với các cường quốc.

Xác lập cơ chế ứng phó kịp thời với những vấn đề an ninh phi truyền thống

Bên cạnh những định hướng lớn, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam cũng nêu một số hoạt động hợp tác cụ thể. Đại tướng Phùng Quang Thanh đề nghị, nhân dịp kỷ niệm 10 năm hoạt động hợp tác ADMM vào năm 2016, cần có đánh giá tổng kết và kiến nghị định hướng cho ADMM trong giai đoạn phát triển 5-10 năm tiếp theo. Ngoài ra, bên lề Hội nghị ADMM-10, nước Chủ tịch cũng có thể xem xét tổ chức một hình thức kỷ niệm phù hợp.  

Nhằm chủ động đối phó với những thách thức mới nổi lên, Đại tướng Phùng Quang Thanh đề nghị xác lập một cơ chế ứng phó kịp thời với những vấn đề an ninh phi truyền thống nảy sinh, ảnh hưởng trực tiếp tới môi trường an ninh và phát triển của cộng đồng ASEAN. Ví dụ như khi có lũ lụt, động đất, thiên tai, khi nước chủ nhà có yêu cầu, Tổng thư ký ASEAN và Chủ tịch ASEAN có thể kêu gọi và các thành viên ASEAN sẵn sàng cử lực lượng quân sự tham gia hỗ trợ, ứng phó.

Để đóng góp vào nỗ lực bảo đảm an ninh biển nói chung, Đại tướng Phùng Quang Thanh thông báo việc Việt Nam sẽ đăng cai tổ chức một hội thảo về chống cướp biển vào cuối năm 2015 trong khuôn khổ các nước ASEAN.

Không sử dụng vũ lực trước trong giải quyết tranh chấp

Kết thúc hội nghị, các Bộ trưởng  đã ký Tuyên bố chung “Duy trì an ninh và ổn định ở khu vực vì nhân dân, do nhân dân”, đề cập tới các vấn đề an ninh khu vực và hợp tác quốc phòng ASEAN. Sáng kiến của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam Phùng Quang Thanh về  "Không sử dụng vũ lực trước" đã được  đưa vào Tuyên bố chung. Trong Tuyên bố chung này, Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN tuyên bố tuân thủ các nguyên tắc của Hiến chương Liên hợp quốc và kêu gọi các bên không sử dụng vũ lực trước trong giải quyết tranh chấp như một biện pháp ngăn ngừa xung đột trong khu vực và thúc đẩy an ninh, ổn định.

Tuyên bố chung cũng tái khẳng định cam kết của mỗi nước thành viên ASEAN thi hành đầy đủ và hiệu quả DOC, các nguyên tắc 6 điểm của ASEAN về Biển Đông và Tuyên bố chung của Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN - Trung Quốc lần thứ 15 kỷ niệm 10 năm DOC, sẵn sàng làm việc khẩn trương nhằm sớm ký kết COC. Tuyên bố chung nhấn mạnh tầm quan trọng của tự do hàng hải trên biển và trên không tại khu vực Biển Đông theo các nguyên tắc luật quốc tế đã được thế giới công nhận, trong đó có UNCLOS 1982.

Nguồn: qdnd.vn