Theo TTXVN và các nguồn tin nước ngoài, ngày 12-5, tại Oa-sinh-tơn, phát biểu ý kiến tại cuộc họp báo chung với người đồng cấp Xin-ga-po K.San-mu-gam đang ở thăm Mỹ, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ G.Ke-ri nhấn mạnh, những hành động của Trung Quốc liên quan việc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam là hiếu chiến và đặc biệt gây quan ngại.

Ông Ke-ri nêu rõ: "Chúng tôi đặc biệt quan ngại, tất cả các quốc gia có hoạt động giao thông hàng hải ở Biển Đông và vùng biển Hoa Đông đều rất lo ngại về hành động hiếu chiến này. Chúng tôi muốn được chứng kiến việc tạo lập một bộ quy tắc ứng xử. Chúng tôi muốn chứng kiến vấn đề này được giải quyết một cách hòa bình thông qua Công ước Liên hợp quốc (LHQ) về Luật Biển, thông qua trọng tài, thông qua mọi phương tiện khác chứ không phải đối đầu trực tiếp và những hành động hiếu chiến".

* Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 12-5 ra tuyên bố chỉ trích việc Trung Quốc mới đây hạ đặt giàn khoan Hải Dương-981 và triển khai nhiều tàu tại vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam là hành động khiêu khích. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ G.Pxa-ki cho biết, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ G.Ke-ri trong cuộc điện đàm với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị đã đưa ra chỉ trích nêu trên và nhấn mạnh, Mỹ "vô cùng quan ngại" về những diễn biến gần đây trên Biển Đông.

Ông G.Ke-ri cũng hối thúc hai bên giảm căng thẳng, bảo đảm an toàn cho các tàu hoạt động trên biển và giải quyết tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình, phù hợp luật pháp quốc tế.

* Trước đó, một nhóm các Thượng nghị sĩ của đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ thuộc Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ gồm Chủ tịch Ủy ban R.Me-nen-đét, các Thượng nghị sĩ M.Ru-bi-ô, B.Ca-đin, G.Ri-sơ, G.Mác-kên cùng Thượng nghị sĩ P.Le-hi, Chủ tịch thường trực Thượng viện, đã ra tuyên bố chung lên án việc Trung Quốc liên tục có những hành động gây căng thẳng ở Biển Đông. Nhóm các nghị sĩ này cũng hối thúc các nghị sĩ khác thông qua nghị quyết của Thượng viện Mỹ tái khẳng định sự ủng hộ của Chính phủ Mỹ đối với tự do giao thông hàng hải trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương, giải quyết các tranh chấp lãnh thổ và lãnh hải bằng con đường ngoại giao hòa bình, đồng thời nhằm gửi đi một thông điệp rõ ràng cho những hành động mang tính khiêu khích kể trên của Trung Quốc.

* Bình luận về việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 trong Vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, Giáo sư C.Thay-ơ từ Học viện Quốc phòng Ô-xtrây-li-a nhận định, hành động này của Trung Quốc là bất ngờ, khiêu khích và bất hợp pháp. Tờ "The Diplomat" số ra ngày 12-5 đăng bài phân tích của Giáo sư C.Thay-ơ nêu rõ, sự việc này đánh dấu lần đầu Trung Quốc đặt một giàn khoan dầu trong Vùng đặc quyền kinh tế của nước khác mà không được sự cho phép.

Giáo sư C.Thay-ơ nhấn mạnh, việc Trung Quốc triển khai giàn khoan Hải Dương-981 là hành động khiêu khích, vì kèm theo giàn khoan là hàng chục tàu, trong đó có bảy tàu chiến của Hải quân Trung Quốc. Khi Việt Nam cử tàu Cảnh sát biển để bảo vệ chủ quyền tài phán của mình, Trung Quốc đã ra lệnh cho đội tàu sử dụng vòi rồng và cố ý đâm tàu Việt Nam. Những hành động này không chỉ rất nguy hiểm, mà còn gây thương tích cho thủy thủ đoàn Việt Nam. Giáo sư Thay-ơ khẳng định, hành động của Trung Quốc là vi phạm luật pháp quốc tế.

* Giáo sư G.Nai-đu thuộc Trung tâm nghiên cứu Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, Đại học tổng hợp Gia-oa-hác-lan Nê-ru ở Niu Đê-li (Ấn Độ) nhận định rằng, Trung Quốc đang theo đuổi chiến lược "cắt lát xa-la-mi" chiếm dần Biển Đông. Theo Giáo sư Nai-đu, Trung Quốc bắt đầu chiến lược "cắt lát xa-la-mi" từ năm 1974 với việc chiếm đoạt quần đảo Hoàng Sa và từ đó đến nay Trung Quốc đã tiến hành chiếm dần Biển Đông - vùng biển không những quan trọng về địa lý tại Đông - Nam Á, mà còn chứa các nguồn tài nguyên dồi dào, đặc biệt là năng lượng. Theo Giáo sư Nai-đu, trong bối cảnh hiện nay, điều cần thiết là ASEAN cần giữ lập trường kiên định, buộc Trung Quốc chấm dứt tất cả hành vi chiếm dần các đảo và đơn phương áp đặt các chính sách tại các vùng tranh chấp, cố ý trì hoãn Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), từ chối đưa vấn đề lên một Ủy ban trọng tài quốc tế.

* Giáo sư Ph.Gô-đê-măng, Giám đốc phụ trách về châu Á - Trung Quốc của Hội đồng quan hệ đối ngoại châu Âu (ECFR) cho rằng, Trung Quốc đang có những bước đi nguy hiểm trên Biển Đông, một mặt nhằm thực hiện chiến lược tranh giành lãnh thổ trên biển, mặt khác hù dọa Việt Nam và Phi-li-pin. Giáo sư Gô-đê-măng cho rằng, bước đi trên thể hiện sự liên tục mang tính chiến lược trong các hành động của Trung Quốc, mặc dù thời gian và địa điểm của các hành động do Trung Quốc tiến hành khác nhau, đó chính là khẳng định ý đồ tranh giành lãnh thổ trên các vùng biển.

Trước việc các tàu quân sự, tàu hải cảnh, tàu hải giám của Trung Quốc liên tục có hành động hung hăng tiến công tàu của Cảnh sát biển Việt Nam, Giáo sư Gô-đê-măng cho rằng, nguy cơ từ các hành động như vậy dẫn đến leo thang thành xung đột trong khu vực rất lớn. Trung Quốc rõ ràng đã thể hiện thái độ không tôn trọng các thỏa thuận quốc tế, sẵn sàng sử dụng vũ lực và đe dọa sử dụng vũ lực để giải quyết tranh chấp lãnh thổ. Họ đang cố gắng thực hiện một khái niệm mà hiện nay đã rất rất lỗi thời, đó là cố gắng thiết lập một "phạm vi ảnh hưởng khu vực".

* Tờ Financial Times (Anh) số ra ngày 12-5, nhận định, việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan nước sâu Hải Dương-981 tại Vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam đã châm ngòi cho những phản ứng rất mạnh mẽ từ phía Việt Nam. Với những hành động mà giới chức Mỹ gọi là "khiêu khích" như vậy, Trung Quốc đang đi ngược dòng chủ lưu trong quan hệ với Việt Nam.

* Việc ASEAN ra Tuyên bố về vấn đề Biển Đông tại Hội nghị cấp cao lần thứ 24 vừa diễn ra ở thủ đô Nây Pi Đô của Mi-an-ma đã được nhiều nhà lãnh đạo, các chuyên gia, học giả và báo chí quốc tế đánh giá cao. Thủ tướng Xin-ga-po Lý Hiển Long khẳng định, ASEAN cần phải có quan điểm về tình hình hiện nay ở Biển Đông vì an ninh, ổn định của khu vực phụ thuộc vào những gì xảy ra tại vùng biển này. Theo ông, ASEAN cần thể hiện quan điểm chung về tình hình Biển Đông vì các cuộc xung đột "xảy ra ngay tại cửa ngõ của chúng ta". Tại Ma-ni-la, Tổng thống Phi-li-pin B.A-ki-nô cho biết, ông hài lòng vì sự "đồng thuận" của các nhà lãnh đạo ASEAN và bản tuyên bố chung. Tổng thống In-đô-nê-xi-a B.Giu-đô-giô-nô cho biết, In-đô-nê-xi-a có thể giúp điều phối liên lạc giữa Hà Nội và Bắc Kinh để giải quyết vấn đề, không để căng thẳng leo thang.

Trong khi đó, các chuyên gia nhấn mạnh đây là lần đầu một lập trường chung cứng rắn về tình hình căng thẳng ở Biển Đông được ASEAN đưa ra. Một tuyên bố riêng về Biển Đông có ý nghĩa quan trọng vì nó thể hiện sự ủng hộ đối với Việt Nam. Giáo sư C.Thay-ơ của Học viện Quốc phòng Ô-xtrây-li-a nêu rõ: "Tuyên bố mà các bộ trưởng ngoại giao ASEAN đưa ra là văn bản độc lập và không bị khuất lấp trong tuyên bố chung dài hơn của Hội nghị. Điều này rất có ý nghĩa. Nó nêu bật sự đoàn kết của ASEAN trước thực tế rằng, những diễn biến hiện nay ở Biển Đông là nguồn gốc gây quan ngại nghiêm trọng bởi nó làm gia tăng căng thẳng". Phân tích của hãng tin AFP chia sẻ quan điểm nêu trên khi cho rằng, ASEAN đã lập nên "mặt trận thống nhất" nhằm phản đối hành động đơn phương của Trung Quốc ở Biển Đông.

* Ngày 13-5, Đại sứ quán Việt Nam tại Ma-lai-xi-a đã tổ chức gặp gỡ, chia sẻ thông tin với cộng đồng người Việt Nam tại đây về những diễn biến mới nhất liên quan vụ việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 và đưa số lượng lớn tàu hộ tống, gồm cả tàu chiến vào vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam.

Đại sứ Việt Nam tại Ma-lai-xi-a Nguyễn Hồng Thao nêu rõ quan điểm và hướng giải quyết của Chính phủ Việt Nam; khẳng định Việt Nam sẽ áp dụng mọi biện pháp cần thiết để ngăn chặn hành động sai trái của Trung Quốc, đồng thời đánh giá cao tinh thần đoàn kết, sự ủng hộ của cộng đồng người Việt Nam tại Ma-lai-xi-a đối với nỗ lực đấu tranh của Chính phủ và nhân dân trong nước trước sự vi phạm nghiêm trọng của Trung Quốc.

* Cùng ngày, Hội người Việt Nam tại Pháp (UGVF) đã phản đối hành vi của Trung Quốc xâm phạm chủ quyền lãnh hải của Việt Nam, khẳng định tình đoàn kết với đồng bào trong nước và bày tỏ lòng biết ơn tới lực lượng cảnh sát biển hoạt động chấp pháp trên Biển Đông. Hội cũng kêu gọi bạn bè Pháp và thế giới hỗ trợ nhân dân Việt Nam trong cuộc đấu tranh vì hòa bình, ổn định; giải quyết hòa bình các vấn đề theo luật pháp và công ước quốc tế.

* Hội Doanh nhân Việt Nam tại Ô-xtrây-li-a đã ra thông cáo phản đối việc Trung Quốc ngang nhiên đưa giàn khoan nước sâu Hải Dương-981 cùng các tàu vũ trang và máy bay hộ tống vào vùng biển Việt Nam; kêu gọi các tổ chức, đoàn thể, doanh nghiệp, Việt kiều cùng bạn bè quốc tế yêu chuộng công lý, hòa bình ủng hộ nhân dân Việt Nam, lên tiếng phản đối hành động hiếu chiến của Trung Quốc tại Biển Đông. Thông cáo yêu cầu Trung Quốc rút ngay giàn khoan, các tàu vũ trang và các phương tiện khác khỏi vùng biển của Việt Nam.

* Hội Thanh niên - sinh viên Việt Nam tại Mỹ đã ra thông cáo báo chí cực lực phản đối Trung Quốc xâm phạm chủ quyền lãnh hải của Việt Nam. Thông cáo báo chí khẳng định, các quốc gia ở Đông Á và Đông - Nam Á luôn mong muốn hòa bình và ổn định để phát triển thịnh vượng và hy vọng Trung Quốc, sẽ gánh vác trách nhiệm lớn trong quan hệ với các nước láng giềng. Thông cáo yêu cầu Bắc Kinh giảm leo thang căng thẳng, chấm dứt các yêu sách lãnh hải sai trái để ổn định tình hình khu vực.

Nguồn: nhandan.com.vn