Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu bế mạc Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Ðảng khóa XI.

Các đồng chí Ủy viên Trung ương và các đồng chí tham dự Hội nghị đã thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, phát huy dân chủ, trí tuệ, thẳng thắn thảo luận, đóng góp nhiều ý kiến quan trọng vào các đề án, báo cáo. Ðã có gần 400 lượt ý kiến phát biểu ở tổ và Hội trường; nhiều đồng chí gửi ý kiến bằng văn bản hoặc sửa trực tiếp vào các dự thảo nghị quyết. Bộ Chính trị đã tiếp thu tối đa và giải trình những vấn đề còn có ý kiến khác nhau; Ban Chấp hành Trung ương đã thống nhất cao thông qua nội dung các nghị quyết của Hội nghị và đã bầu bổ sung Ủy viên Ủy ban Kiểm tra Trung ương với kết quả rất tập trung. Trước khi kết thúc Hội nghị, thay mặt Bộ Chính trị, tôi xin phát biểu mấy ý kiến, làm rõ thêm một số vấn đề và khái quát lại những kết quả quan trọng của Hội nghị.

1- Về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa giai đoạn 2011 - 2020

Ðây là nhiệm vụ có ý nghĩa rất quan trọng, góp phần quyết định thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển nhanh và bền vững, nâng cao hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế. Tại Hội nghị này, Ban Chấp hành Trung ương đã thảo luận và quyết định ban hành Nghị quyết để lãnh đạo, chỉ đạo phát triển kết cấu hạ tầng từ nay đến năm 2020.

Hội nghị nhất trí đánh giá: Trong những năm qua, Ðảng, Nhà nước và nhân dân ta đã dành sự quan tâm lớn đến đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội. Nhờ đó, hệ thống kết cấu hạ tầng có bước phát triển, từng bước đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ đất nước, góp phần bảo đảm tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh, phát triển các lĩnh vực văn hóa, xã hội, giảm nhẹ thiên tai và bảo đảm an ninh - quốc phòng, nâng cao đời sống nhân dân, rút ngắn khoảng cách giữa các vùng, miền. Một số công trình hiện đại đã được đầu tư xây dựng đạt tiêu chuẩn khu vực và quốc tế, góp phần tạo diện mạo mới cho đất nước. Năng lực công nghệ và chất lượng nguồn nhân lực trên các lĩnh vực xây dựng, quản lý và vận hành kết cấu hạ tầng được nâng lên. Nguồn lực đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng ngày càng lớn và đa dạng. Các hình thức đầu tư xây dựng, vận hành, kinh doanh được đa dạng hóa, mở rộng; đầu tư của các doanh nghiệp vào các dự án giao thông ngày càng nhiều; sự đóng góp tự nguyện của nhân dân vào các công trình xây dựng hạ tầng ở nông thôn ngày càng lớn.

Tuy nhiên, hệ thống kết cấu hạ tầng ở nước ta vẫn còn nhiều hạn chế, yếu kém, lạc hậu, thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng kịp yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Hạ tầng đô thị kém chất lượng và quá tải. Hạ tầng xã hội chất lượng thấp, thiếu về số lượng, kém về chất lượng, hiệu quả sử dụng chưa cao, chưa đáp ứng yêu cầu dịch vụ xã hội cơ bản, đặc biệt là về y tế, giáo dục. Hạ tầng thông tin phát triển chưa đi đôi với quản lý, sử dụng một cách hiệu quả. Cơ sở hạ tầng nông thôn phát triển chậm, chưa đồng đều, nhất là ở các tỉnh miền núi và đồng bằng  sông Cửu Long. Nhiều công trình chậm tiến độ, kém chất lượng, chi phí cao; công nghệ vận hành dịch vụ hạ tầng còn thấp, hạn chế tính cạnh tranh của nền kinh tế.

Nguyên nhân của các hạn chế, yếu kém nêu trên, về chủ quan, là do tư duy về phát triển kết cấu hạ tầng chậm đổi mới, chưa phù hợp với cơ chế thị trường; đầu tư vẫn dựa vào ngân sách nhà nước là chủ yếu. Chưa tạo được sự ủng hộ mạnh mẽ và chia sẻ trách nhiệm của cộng đồng xã hội. Công tác quản lý nhà nước còn nhiều bất cập, phân cấp đầu tư chưa phù hợp; có nơi, có lúc còn bị chi phối bởi tư tưởng cục bộ, lợi ích nhóm. Công tác quy hoạch yếu cả về lập, quản lý và thực hiện quy hoạch; chất lượng thấp, chưa đồng bộ, ít khả thi. Bố trí dàn trải, thiếu tập trung vào các công trình trọng điểm, thiết yếu; chưa có kế hoạch phân bổ vốn trung và dài hạn, nhiều khi vẫn nặng về cơ chế xin - cho; chưa phát huy được nhiều tiềm năng và nguồn lực cho phát triển kết cấu hạ tầng; thiếu chế tài kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm...

Ðể phát huy những kết quả đã đạt được, khắc phục những hạn chế, yếu kém, tập trung phát triển mạnh mẽ hơn nữa hệ thống kết cấu hạ tầng trong 10 năm tới, Hội nghị nhấn mạnh phải quán triệt các quan điểm và tư tưởng chỉ đạo sau đây :

- Phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội phải đồng bộ giữa các ngành, từng bước hiện đại hóa trên phạm vi cả nước, từng ngành, từng vùng và từng địa phương; có phân kỳ đầu tư và thứ tự ưu tiên. Lựa chọn những dự án quan trọng, tạo sự đột phá và có tác động lan tỏa lớn để tập trung đầu tư.

- Có cơ chế, chính sách huy động mọi nguồn lực của xã hội, bảo đảm lợi ích hợp lý để thu hút các nhà đầu tư, kể cả các nhà đầu tư nước ngoài vào phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội; đồng thời tiếp tục dành nguồn vốn của Nhà nước đầu tư vào các công trình thiết yếu, quan trọng, khó huy động các nguồn lực xã hội.

- Phát triển kết cấu hạ tầng vừa là lợi ích vừa là nhiệm vụ của toàn xã hội, mọi người dân đều có trách nhiệm tham gia đóng góp, trước hết là trong thực hiện chính sách đền bù, giải phóng mặt bằng; Nhà nước bảo đảm lợi ích hài hòa giữa Nhà nước, người dân và nhà đầu tư.

- Phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng phải kết hợp với bảo đảm quốc phòng, an ninh; thu hẹp khoảng cách vùng, miền, gắn với tiết kiệm đất canh tác, bảo vệ môi trường, tăng trưởng xanh và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Với các quan điểm và tư tưởng chỉ đạo như vậy, Trung ương xác định mục tiêu phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng từ nay đến năm 2020 là: Tập trung huy động mọi nguồn lực để đầu tư, giải quyết cơ bản những tắc nghẽn, quá tải, bức xúc và từng bước hình thành hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội tương đối đồng bộ, bảo đảm cho tăng trưởng nhanh, bền vững, tăng cường hội nhập quốc tế; bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc phòng, an ninh và giữ vững chủ quyền quốc gia, xây dựng nông thôn mới, thu hẹp khoảng cách vùng, miền và nâng cao đời sống của nhân dân. Cơ bản xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng tương đối đồng bộ, với một số công trình hiện đại, đáp ứng yêu cầu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Trên cơ sở đó, chỉ rõ những định hướng phát triển 10 lĩnh vực hạ tầng chủ yếu, bao gồm: giao thông, năng lượng, thủy lợi, đô thị, khu công nghiệp, thương mại, thông tin, giáo dục - đào tạo và khoa học - công nghệ, y tế, văn hóa - thể thao và du lịch. Trong đó, tập trung cho 4 lĩnh vực trọng tâm là: hạ tầng giao thông, hạ tầng cung cấp điện, hạ tầng thủy lợi và ứng phó với biến đổi khí hậu, hạ tầng đô thị.

Về định hướng các giải pháp, Trung ương yêu cầu phải đổi mới mạnh mẽ tư duy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, hoàn thiện luật pháp, cơ chế, chính sách về đầu tư; bảo đảm thực hiện thắng lợi mục tiêu đã đề ra.

Về tư duy, cần nhận thức và phát huy đầy đủ, đúng đắn vai trò của Nhà nước, thị trường và các thành phần kinh tế - xã hội trong đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng. Nhà nước phải thực hiện tốt cả hai chức năng: chức năng quản lý nhà nước và chức năng chủ đầu tư, chủ sở hữu nhà nước.

Thực hiện chức năng quản lý nhà nước về đầu tư, Chính phủ và chính quyền các cấp cần chú trọng nâng cao chất lượng công tác xây dựng, tổ chức thực hiện quy hoạch, kế hoạch đầu tư. Khẩn trương rà soát, hoàn chỉnh các quy hoạch, kế hoạch phát triển kết cấu hạ tầng đến năm 2020, bảo đảm đồng bộ, liên thông giữa kinh tế với xã hội; giữa cả nước với từng vùng và địa phương, giữa các ngành, lĩnh vực. Có phân kỳ đầu tư, lựa chọn những dự án quan trọng tạo sự đột phá và có sức lan tỏa lớn để tập trung ưu tiên đầu tư. Dự báo sát nhu cầu sử dụng và nguồn lực thực hiện; kiên quyết loại bỏ những dự án kém hiệu quả và giãn, hoãn các công trình chưa thực sự cấp bách. Tập trung ưu tiên hoàn thiện thể chế, nhất là luật pháp, chính sách, bộ máy tổ chức, cán bộ và cơ chế phân công, phân cấp để nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý nhà nước nói chung và thực thi quy hoạch, kế hoạch đầu tư nói riêng. Giữ nghiêm kỷ luật, kỷ cương, tăng cường đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí trên lĩnh vực này.

Thực hiện chức năng chủ đầu tư, chủ sở hữu nhà nước, các cơ quan, đơn vị, đặc biệt là các tập đoàn kinh tế và doanh nghiệp nhà nước, cần tăng cường, nâng cao năng lực, bảo đảm đủ sức khai thác, sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất, kỹ thuật và nguồn nhân lực hiện có. Phát huy vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước, vị trí then chốt của doanh nghiệp nhà nước trong đầu tư xây dựng, quản lý, vận hành, kinh doanh các công trình huyết mạch, có tầm chiến lược, nhất là các công trình liên quan đến quốc phòng, an ninh, không thể xã hội hóa.

Ðể phát huy vai trò của thị trường, Nhà nước cần vận dụng sáng tạo cơ chế thị trường, tạo được môi trường đầu tư thật sự hấp dẫn, thuận lợi đối với các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài. Ða dạng hóa các hình thức đầu tư; đẩy mạnh việc áp dụng hình thức đầu tư kết hợp công - tư (PPP), hình thức đầu tư xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT) và các dạng tương tự (BT, BTO, BLO...). Sớm triển khai việc bán hoặc nhượng quyền kinh doanh, khai thác các công trình kết cấu hạ tầng đã hoàn thành, thu hồi vốn để tiếp tục đầu tư vào các dự án kết cấu hạ tầng mới. Sửa đổi, bổ sung chính sách về tài chính, thuế, phí, lệ phí... để tăng tính thương mại của dự án. Ðổi mới, hoàn thiện, nâng cao chất lượng và tăng cường kỷ cương, kỷ luật thi hành luật pháp, chính sách về đầu tư, xây dựng, đấu thầu. Chú trọng cơ chế, chính sách khuyến khích đầu tư đối với các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế, trong nước và nước ngoài.

Muốn phát huy vai trò của xã hội, phải thống nhất nhận thức, coi phát triển kết cấu hạ tầng là sự nghiệp chung, động viên cộng đồng xã hội và toàn dân tham gia đóng góp xây dựng, quản lý, sử dụng bằng nhiều hình thức, cấp độ đa dạng, phong phú và phù hợp. Mở rộng hình thức Nhà nước và nhân dân cùng làm; khuyến khích, vinh danh các tổ chức, cá nhân có nhiều đóng góp trong xây dựng hệ thống hạ tầng, nhất là ở các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc.

2- Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Ðảng hiện nay

Tại Hội nghị này, Ban Chấp hành Trung ương đã thẳng thắn thảo luận với tinh thần trách nhiệm rất cao và thống nhất về sự cần thiết phải ban hành Nghị quyết của Trung ương "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Ðảng hiện nay" với ba nội dung trọng yếu: (1) Ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp. (2) Xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, nhất là ở cấp trung ương, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. (3) Xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm cá nhân người đứng đầu cấp ủy, chính quyền trong mối quan hệ với tập thể cấp ủy, chính quyền, cơ quan, đơn vị. Ba nội dung này có quan hệ mật thiết với nhau, trong đó nội dung thứ nhất là trọng tâm, xuyên suốt và cũng là vấn đề cấp bách nhất.

Hơn 80 năm qua, Ðảng ta đã xác lập, củng cố và ngày càng nâng cao vai trò lãnh đạo, sức mạnh và uy tín của mình chính là bằng bản lĩnh, nghị lực, trí tuệ, lý luận tiên phong; bằng đường lối đúng đắn mang lại lợi ích thiết thân cho nhân dân, cho dân tộc; bằng sự hy sinh quên mình, phấn đấu không mệt mỏi của đội ngũ cán bộ, đảng viên; bằng một tổ chức đoàn kết chặt chẽ, vững chắc, "trăm người tiến đánh chỉ như một người"; bằng mối liên hệ máu thịt với nhân dân, được nhân dân hết lòng tin yêu, ủng hộ và bảo vệ. Thực tế, từ ngày có Ðảng - do Bác Hồ sáng lập, giáo dục và rèn luyện - nhân dân ta đã có người lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt và nhờ thế đã giành hết thắng lợi này đến thắng lợi khác, lập nên những kỳ tích trong thế kỷ XX. Ðó là thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945, lật đổ ách thống trị gần 100 năm của thực dân, phong kiến, lập nên nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, Nhà nước công nông đầu tiên ở Ðông - Nam Á. Ðó là thắng lợi của các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm giành độc lập, tự do, thống nhất Tổ quốc, bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước. Ðó là thắng lợi của sự nghiệp đổi mới trong hơn 25 năm qua, vượt mọi khó khăn do bị bao vây cấm vận, đưa nước ta ra khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội, đứng vững và tiếp tục đi lên trong cơn chấn động chính trị dữ dội trên thế giới (những năm 1989 - 1991), cơn khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế ở khu vực (những năm 1997 - 1998) và trên phạm vi toàn cầu trong những năm gần đây; vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế ngày càng được nâng cao. Tổ quốc ta, dân tộc ta chưa bao giờ có được cơ đồ như ngày nay.

Hiện nay, toàn Ðảng, toàn dân ta đang đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, mở cửa hội nhập quốc tế, thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược, vừa xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa bảo vệ Tổ quốc, nhằm mục tiêu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Bối cảnh quốc tế và tình hình trong nước vừa có thuận lợi, thời cơ, vừa có khó khăn, thách thức. Ðảng ta đang đứng trước nhiều vấn đề mới phải xử lý, nhiều việc hết sức phức tạp. Không ít vấn đề lý luận và thực tiễn chưa đủ sáng tỏ, cho nên ý kiến thường rất khác nhau. Trong khi đó, trình độ nhận thức, trí tuệ của chúng ta có mặt còn hạn chế. Bên cạnh mặt tích cực, thành tựu, công tác xây dựng Ðảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên cũng còn những tiêu cực, yếu kém đáng lo ngại, nhất là tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận đội ngũ cán bộ, đảng viên; tình trạng quan liêu, xa dân, tổ chức không chặt chẽ, nhiều nguyên tắc của Ðảng bị vi phạm. Ðó là chưa kể các thế lực thù địch đang tìm mọi cách tiến công phá hoại sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta. Chúng ra sức xuyên tạc, vu cáo Ðảng ta, Nhà nước ta, đánh thẳng vào hệ tư tưởng, Cương lĩnh, đường lối chính trị của Ðảng, kích động chia rẽ nội bộ Ðảng, chia rẽ Ðảng, Nhà nước với nhân dân, hòng làm tan rã Ðảng ta, chế độ ta từ gốc, từ bên trong, hết sức thâm độc và nguy hiểm.

Trong tình hình ấy, nếu Ðảng ta không thật vững vàng về chính trị, tư tưởng; không thống nhất cao về ý chí, hành động; không trong sạch về đạo đức, lối sống; không chặt chẽ về tổ chức; không được nhân dân ủng hộ, thì không thể đứng vững và đủ sức lãnh đạo đưa đất nước đi lên. Vì vậy, lần này Trung ương quyết định phải tiếp tục tiến hành củng cố xây dựng, chỉnh đốn Ðảng với tinh thần tích cực và kiên quyết hơn, mạnh mẽ hơn, nhằm tạo ra một bước chuyển biến mới trên các mặt, ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng suy thoái củng cố sự kiên định về mục tiêu, lý tưởng cách mạng; tăng cường sự thống nhất ý chí và hành động; củng cố tổ chức chặt chẽ, tăng cường mối liên hệ mật thiết với nhân dân; nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Ðảng, coi đây là vấn đề sống còn của Ðảng ta, chế độ ta.

Tuy nhiên, chúng ta cũng nhận thấy, đây là công việc không đơn giản, dễ dàng; trái lại, vô cùng khó khăn, phức tạp, thậm chí có thể nói là một cuộc đấu tranh gay go, gian khổ diễn ra ngay trong mỗi con người, mỗi tổ chức. Nó đòi hỏi toàn Ðảng phải có nỗ lực rất cao, mỗi cá nhân và tập thể phải quyết tâm rất lớn, phấn đấu bền bỉ, kiên trì với những biện pháp thật kiên quyết, tích cực.

Về các biện pháp, Trung ương thống nhất phải tiến hành đồng bộ nhiều công việc cụ thể, thiết thực, tập trung vào những việc cần thiết cấp bách và có thể làm ngay trên cơ sở thực hiện nghiêm các nguyên tắc tổ chức của Ðảng, các quy định của pháp luật; dựa vào sự giám sát, giúp đỡ của nhân dân và phát huy trách nhiệm của bản thân mỗi cán bộ, đảng viên, tổ chức đảng. Trung ương đặc biệt nhấn mạnh, muốn có được sức mạnh và uy tín thì Ðảng phải tự rèn luyện, tự củng cố, đổi mới, chỉnh đốn; không ai có thể làm thay được. Từng tổ chức đảng, mỗi cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ cấp cao, cán bộ chủ chốt các cấp, các ngành phải nhận thức sâu sắc, đầy đủ yêu cầu cấp bách của nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Ðảng trong tình hình hiện nay, thấy đầy đủ trách nhiệm của mình trước nhân dân, trước Ðảng để tự giác làm. Từng cán bộ, đảng viên từ cấp cao đến cơ sở cùng làm. Nếu mỗi người tự chỉnh đốn bản thân mình trước thì cả tổ chức sẽ chuyển động. Ở đây, sự gương mẫu của Trung ương là cực kỳ quan trọng, có ý nghĩa quyết định. Từng đồng chí Ủy viên Trung ương Ðảng, Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư tự giác, gương mẫu làm trước; tự phê bình, kiểm điểm, nhìn lại mình; cái gì tốt thì phát huy, cái gì xấu thì tự gột rửa; tránh xa mọi cám dỗ về danh lợi, vật chất, tiền tài; tránh rơi vào vũng bùn của chủ nghĩa cá nhân ích kỷ tệ hại.

Nêu gương những người tốt, việc tốt; ngăn ngừa, cảnh báo, phê phán những việc làm sai trái. Ðấu tranh mạnh mẽ chống chủ nghĩa cá nhân, thói ích kỷ, vụ lợi; đẩy lùi một bước quan trọng tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, tệ tham nhũng, lãng phí. Xử lý nghiêm những hành vi vi phạm kỷ luật đảng, pháp luật của Nhà nước. Ðồng thời, khẩn trương nghiên cứu, tổng kết, đề xuất các cơ chế, chính sách, các quy chế, quy định phù hợp với yêu cầu, điều kiện mới, nhất là về chế độ sinh hoạt đảng, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong Ðảng; công tác cán bộ, công tác kiểm tra; công tác giáo dục, rèn luyện, quản lý đảng viên. Phát huy vai trò giám sát của nhân dân, của báo chí, công luận. Có chế độ, chính sách hợp lý bảo đảm cho cán bộ, công chức có mức sống ổn định và có điều kiện giữ liêm, đồng thời chống đặc quyền, đặc lợi.

Nhân đây, tôi muốn nói sâu thêm một chút về tự phê bình và phê bình. Ðây là khâu mấu chốt nhất nhưng thực hiện cũng có nhiều khó khăn nhất. Bởi vì, nó đòi hỏi mỗi người phải tự phân tích, mổ xẻ những ưu, khuyết điểm của chính bản thân mình; phải nhận xét, đánh giá về người khác. Nếu không thật tự giác, chân thành, công tâm thì rất dễ chủ quan, thường chỉ thấy ưu điểm, mặt mạnh của mình nhiều hơn người khác; trong khi chỉ thấy khuyết điểm, mặt yếu của người khác nhiều hơn mình. Nếu không hết lòng vì sự nghiệp chung, không có dũng khí, không thật sự cầu thị thì không dám nói hết khuyết điểm của mình và không dám phê bình người khác, nhất là phê bình cấp trên. Thái độ nể nang, hữu khuynh, "im lặng là vàng", hoặc thái độ cực đoan, muốn lợi dụng phê bình để đả kích người khác, gây rối nội bộ, đều là không đúng. Tự phê bình và phê bình đòi hỏi mỗi người phải có tinh thần tự giác rất cao, có tình thương yêu đồng chí thật sự và phải có dũng khí đấu tranh thẳng thắn, chân tình.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: "Ðảng cách mạng cần tự phê bình và phê bình như ta cần không khí", "cũng như người có bệnh nếu giấu giếm bệnh tật trong mình, không dám uống thuốc, để bệnh lâu ngày nặng thêm, nguy hiểm đến tính mạng". Cho nên, "một Ðảng mà giấu giếm khuyết điểm của mình là một Ðảng hỏng. Một Ðảng có gan thừa nhận khuyết điểm của mình, vạch rõ những cái đó, vì đâu mà có khuyết điểm đó, xét  rõ hoàn cảnh sinh ra khuyết điểm đó, rồi tìm kiếm mọi cách để sửa chữa khuyết điểm đó. Như thế là một Ðảng tiến bộ, mạnh mẽ, chắc chắn, chân chính"(1). Bác không chỉ kêu gọi, nhắc nhở, mà bản thân Bác luôn luôn gương mẫu tự phê bình và yêu cầu mọi người phải thẳng thắn góp ý phê bình Bác. Có lần Bác nói: "Tôi làm điều xấu, các đồng chí trông thấy, phải phê bình cho tôi sửa chữa ngay. Nếu tôi có vết nhọ trên trán, các đồng chí trông thấy, lại lấy cớ "nể Cụ" không nói là tôi mang nhọ mãi. Nhọ ở trên trán thì không quan trọng, nhưng nếu có vết nhọ ở trong óc, ở tinh thần, mà không nói cho người ta sửa tức là hại người"(2). Những lời dạy ấy thật là chí tình, chí lý. Chúng ta đang tiếp tục đẩy mạnh việc học tập, làm theo tấm gương đạo đức của Bác Hồ thì tự mỗi người hãy học và làm theo ngay việc này đi, không tốn tiền tốn của gì cả, càng không phải chờ cơ chế, chính sách nào hết; chỉ miễn sao trong lòng chúng ta trong sáng; thật lòng vì nước, vì dân, vì Ðảng; thật sự là người cộng sản.

Mỗi tổ chức, mỗi cán bộ, đảng viên cần tự giác, trung thực, đánh giá mình cho thật khách quan. Tập trung kiểm điểm trên các vấn đề trách nhiệm đối với công việc, đối với đơn vị; phẩm chất cá nhân của mình về các mặt: nhận thức, tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, ý thức tổ chức kỷ luật, quan hệ với quần chúng... Thấy rõ ưu điểm để phát huy, nhận ra khuyết điểm để sửa chữa, coi trọng sự giáo dục, sự giúp đỡ chân thành của đồng chí, đồng nghiệp, học tập lẫn nhau, "trị bệnh cứu người". Những trường hợp sai phạm nghiêm trọng mà không thành khẩn, không tự giác, tập thể giúp đỡ mà không tiếp thu thì phải xử lý thích đáng.

Lâu nay chúng ta vẫn nói, tự phê bình và phê bình là quy luật tồn tại và phát triển của Ðảng, là vũ khí sắc bén để xây dựng Ðảng, để giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên. Thực tế cũng có không ít tập thể và cá nhân làm tốt việc này. Nhưng nhìn chung, do chỉ đạo không tốt, do ý thức tự giác của một số cán bộ, đảng viên không cao, cho nên kết quả còn hạn chế. Lần này, theo tinh thần của Trung ương, chúng ta cần rút kinh nghiệm, chuẩn bị thật chu đáo; chỉ đạo tỉ mỉ, chặt chẽ; tiến hành nghiêm túc, thận trọng; làm đến đâu, chắc đến đó, đạt kết quả cụ thể, thực chất. Hết sức tránh làm lướt, làm qua loa, hình thức, chiếu lệ. Khắc phục tình trạng xuê xoa, nể nang, thậm chí biến cuộc họp tự phê bình và phê bình thành nơi vuốt ve, ca tụng lẫn nhau; cũng như tình trạng lợi dụng dịp này để "đấu đá", "hạ bệ" nhau với những động cơ không trong sáng. Nghiêm khắc xử lý những trường hợp trù dập phê bình và vu cáo người khác. Kinh nghiệm cho thấy, muốn tự phê bình và phê bình có kết quả tốt, điều quan trọng là phải thật sự phát huy dân chủ trong Ðảng, người đứng đầu phải gương mẫu và phải có các hình thức dân chủ để quần chúng đóng góp phê bình cán bộ, đảng viên, và phải nghiêm túc tiếp thu những ý kiến phê bình đúng đắn. Xây dựng, chỉnh đốn Ðảng là để làm cho Ðảng mạnh hơn; cán bộ, đảng viên gương mẫu hơn; tổ chức đảng có sức chiến đấu cao hơn; đoàn kết nội bộ tốt hơn; gắn bó với nhân dân mật thiết hơn; thúc đẩy thực hiện nhiệm vụ chính trị đạt kết quả cao hơn; chứ không phải ngược lại.

Tập trung chỉ đạo cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu gắn với trách nhiệm quản lý về mặt nhà nước của mỗi bộ, ngành, địa phương, mỗi cơ quan, đơn vị. Lãnh đạo các cấp ủy và người đứng đầu các bộ, ban, ngành, các cơ quan, đơn vị phải trực tiếp chịu trách nhiệm về các hiện tượng tham nhũng, tham ô, lãng phí xảy ra tại đơn vị mình. Các cơ quan kiểm tra của Ðảng, các cơ quan thanh tra, kiểm toán của Nhà nước cần làm tốt việc điều tra, kịp thời có kết luận về các đơn, thư tố cáo và các khiếu nại về những việc làm trái quy định, pháp luật, nhất là các vụ việc tiêu cực lớn, dư luận xã hội bức xúc. Cuộc đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, chống quan liêu chỉ thu được kết quả tốt nếu được các cấp ủy đảng chỉ đạo chặt chẽ, kết hợp với việc tăng cường quản lý và xử lý nghiêm minh của cơ quan nhà nước; thực hiện tốt các quy chế dân chủ ở cơ sở; nêu cao vai trò kiểm tra của các cơ quan chức năng; sự giám sát của nhân dân, của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân, của các phương tiện thông tin đại chúng; tăng cường trách nhiệm và sức chiến đấu của các tổ chức cơ sở đảng. Toàn bộ các chế độ sinh hoạt đảng, như sinh hoạt lãnh đạo, sinh hoạt học tập, sinh hoạt tự phê bình và phê bình,... cần đưa thành nền nếp, làm tốt việc phân công và kiểm tra công tác của cán bộ, đảng viên để nâng cao sức chiến đấu của các tổ chức cơ sở đảng.

Nếu làm tốt những việc nêu trên, chắc chắn chúng ta sẽ thực hiện có kết quả Nghị quyết Trung ương lần này về xây dựng Ðảng, đóng góp vào thắng lợi chung của toàn Ðảng. Tuy nhiên, cũng cần nói thêm rằng, công tác xây dựng, đổi mới, chỉnh đốn Ðảng nói chung, tự phê bình và phê bình nói riêng, là công tác xây dựng tổ chức, xây dựng con người, là công tác con người, rất hệ trọng, phức tạp, tinh tế, không thể làm nóng vội, làm một lần là xong. Ngược lại, phải làm rất kiên trì, bền bỉ; làm thường xuyên, liên tục; làm đi làm lại nhiều lần như đánh răng, rửa mặt, quét nhà, rửa bát hằng ngày. Có khi giải quyết xong vấn đề này lại nảy sinh vấn đề khác, làm được việc này lại xuất hiện việc khác. Nếu không xác định như vậy thì mỗi khi thấy có sự việc tiêu cực trong Ðảng dễ mất bình tĩnh, nảy sinh tư tưởng bi quan, hoài nghi, hoặc mất niềm tin, phủ nhận mọi sự cố gắng và kết quả chung.

Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Ðảng đã thành công tốt đẹp. Chúng ta đã bàn bạc và thống nhất cao trên tất cả các vấn đề đặt ra. Ðất nước ta cũng vừa đi qua năm 2011 - năm đầu tiên thực hiện Nghị quyết Ðại hội XI - đầy ắp các sự kiện, với biết bao khó khăn, cam go, thử thách và đã giành được những kết quả ban đầu hết sức có ý nghĩa. Ðã giải quyết thành công không ít vấn đề về đối nội và đối ngoại; kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội, đồng thời vẫn đạt mức tăng trưởng kinh tế gần 6%; chủ quyền quốc gia, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được bảo đảm; quốc phòng, an ninh được tăng cường; vị thế nước ta trên trường quốc tế tiếp tục được nâng cao. Ðó là công lao của toàn dân, toàn Ðảng, của cả hệ thống chính trị, trong đó có sự đóng góp to lớn, quan trọng của đội ngũ cán bộ, đảng viên, dưới sự lãnh đạo đúng đắn, nhạy bén của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư.

Bước sang năm 2012, đất nước vẫn đứng trước nhiều khó khăn, thách thức, nhưng bước đầu đã có những thành quả của năm 2011 tạo đà để đẩy mạnh việc triển khai thực hiện Nghị quyết Ðại hội XI. Chúng ta có thêm niềm tin mới, khí thế mới, quyết tâm mới. Vấn đề mấu chốt bây giờ là phải chỉ đạo tổ chức thực hiện một cách quyết liệt những nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra, nhất là những quyết sách mà Trung ương vừa thông qua tại Hội nghị này.

Toàn Ðảng, toàn dân đang cổ vũ, đòi hỏi, tin tưởng và kỳ vọng chúng ta có những việc làm cụ thể, thiết thực để biến quyết tâm thành hiện thực, đưa nghị quyết đi vào thực tiễn cuộc sống. Tôi đề nghị mỗi đồng chí Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương, Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các đồng chí lãnh đạo chủ chốt các ngành, các cấp, trước hết là người đứng đầu ở mỗi ngành, mỗi cấp, nêu cao tinh thần trách nhiệm trước Ðảng, trước nhân dân, gương mẫu đi đầu trong việc thực hiện và lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện thật tốt các Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần này, cũng như toàn bộ Nghị quyết Ðại hội XI của Ðảng.

Chỉ còn khoảng 14 giờ đồng hồ nữa sẽ bước vào năm 2012 và chuẩn bị đón Xuân Nhâm Thìn. Xin chúc các đồng chí và gia đình sang năm mới dồi dào sức khỏe, tràn đầy khí thế và niềm tin, hoàn thành tốt nhiệm vụ trên mỗi cương vị công tác của mình.

Tôi xin tuyên bố bế mạc Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Ðảng khóa XI.

_________ 

(1) Xem: Hồ Chí Minh, toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, tập 5, tr.261.

(2) Sách đã dẫn, tr.224.