Kế thừa và vận dụng sáng tạo kế sách “giữ nước từ khi nước chưa nguy”, trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn quan tâm xây dựng, mở rộng quan hệ đoàn kết, hợp tác quốc tế, nhằm huy động sức mạnh tổng hợp để giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Quán triệt sâu sắc đường lối đối ngoại của Đảng, Quân đội tích cực, chủ động đẩy mạnh hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, tạo thế đan xen lợi ích, tăng cường lòng tin chiến lược, góp phần nâng cao tiềm lực, vị thế, uy tín của đất nước, của Quân đội, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.

Lễ Xuất quân Bệnh viện Dã chiến cấp 2 số 6 và Đội Công binh số 3 đi làm nhiệm vụ gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc tại Nam Sudan và khu vực Abyei.

Trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc, với phương châm “nội yên, ngoại tĩnh”, cha ông ta luôn coi trọng nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, “lo giữ nước từ khi nước chưa nguy”. Đây là kinh nghiệm quý được đúc kết từ lịch sử và được kế thừa, vận dụng sáng tạo trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, cũng như trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, quán triệt chủ trương, chính sách đối ngoại của Đảng “cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng thế giới”, “Đông Dương là một chiến trường”, “giúp bạn là tự giúp mình”, đối ngoại quốc phòng đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong liên minh chiến đấu với hai nước bạn Lào và Campuchia cùng chống kẻ thù chung. Để tranh thủ tối đa mọi nguồn lực từ bên ngoài, kết hợp với nội lực bên trong, tạo thành sức mạnh tổng hợp đánh thắng kẻ thù, đối ngoại quốc phòng thời kỳ này là kênh quan trọng để tiếp nhận sự ủng hộ, giúp đỡ của Liên Xô, Trung Quốc và một số nước bạn bè, anh em trên thế giới, từ trang bị vũ khí, khí tài, hậu cần, quân y,… đến cử cán bộ sang các nước học tập kinh nghiệm chiến đấu, nâng cao trình độ lý luận chính trị, quân sự và phương pháp tác chiến, đáp ứng kịp thời những đòi hỏi cấp bách của cách mạng. Cùng với đó, Quân đội ta cũng trao đổi kinh nghiệm xây dựng lực lượng, đấu tranh chính trị, đấu tranh vũ trang và nghệ thuật tiến hành chiến tranh nhân dân với quân đội một số nước trên thế giới, qua đó mở rộng quan hệ về quân sự, quốc phòng, nâng cao uy tín của Việt Nam với bạn bè quốc tế. Thông qua quan hệ hợp tác với các nước, đối ngoại quốc phòng đã góp phần quan trọng khẳng định tính chính nghĩa cuộc đấu tranh của Việt Nam, qua đó tranh thủ và phát huy hiệu quả sức mạnh đoàn kết quốc tế, thực hiện thắng lợi chủ trương kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, tạo sức mạnh tổng hợp đánh thắng quân xâm lược, hoàn thành sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

Sau năm 1975, trước những diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, khu vực, đối ngoại quốc phòng tiếp tục là kênh quan trọng để tranh thủ tối đa sự đồng tình, ủng hộ, giúp đỡ về tinh thần, vật chất của các nước xã hội chủ nghĩa và phong trào cách mạng thế giới; làm tròn nghĩa vụ quốc tế, tích cực góp phần vào các hoạt động đối ngoại, ngoại giao chung của Đảng và Nhà nước, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng đất nước, tăng cường tiềm lực quốc phòng.

Trong thời kỳ đổi mới, Đảng ta phát triển, hoàn thiện đường lối bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa thành tư tưởng chỉ đạo, phương châm hành động trong toàn Đảng, toàn dân, toàn quân; tiếp tục thực hiện “dĩ bất biến, ứng vạn biến”; trong đó, lợi ích quốc gia - dân tộc là bất biến, kiên định mục tiêu, nguyên tắc chiến lược, vận dụng sách lược mềm dẻo, linh hoạt, giữ “trong ấm ngoài êm” để đất nước phát triển bền vững. Lần đầu tiên trong các kỳ Đại hội của Đảng, Đại hội XI đã đề cập trực tiếp đến công tác đối ngoại quốc phòng: “Tiếp tục mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh”. Đối ngoại quốc phòng được Đảng, Nhà nước xác định là một biện pháp quan trọng để đấu tranh, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, ngăn ngừa xung đột bằng biện pháp hòa bình; đồng thời, góp phần nâng cao hình ảnh, vị thế của đất nước, Quân đội trong khu vực và trên trường quốc tế.

Diễn tập chuẩn bị cho Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam năm 2024. Nguồn: vov.vn

Quán triệt sâu sắc tinh thần đó, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng triển khai đồng bộ, toàn diện, hiệu quả công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, đạt được nhiều thành tựu rất quan trọng. Quân đội đã tích cực, chủ động tham mưu với Đảng, Nhà nước giải quyết tốt các vấn đề chiến lược liên quan đến nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, an ninh, biên giới lãnh thổ; xử lý tốt quan hệ quốc phòng với các nước, nhất là với các nước láng giềng, nước lớn, các đối tác chiến lược, tạo thế đan xen chiến lược, bảo đảm tối đa lợi ích quốc gia - dân tộc; không để Tổ quốc bị động, bất ngờ trong mọi tình huống. Đến nay, Việt Nam đã mở rộng và thiết lập quan hệ hợp tác quốc phòng với trên 100 quốc gia, trong đó có đầy đủ 05 nước Ủy viên Thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và tất cả các nước lớn. Việt Nam đã cử 35 Cơ quan Tùy viên quốc phòng thường trú và kiêm nhiệm tại 45 nước và Tùy viên quân sự thuộc Phái đoàn đại diện thường trực nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam bên cạnh Liên hợp quốc; có 53 quốc gia có Cơ quan Tùy viên quốc phòng, Tùy viên quân sự thường trú và kiêm nhiệm tại Việt Nam.

Hợp tác quốc phòng song phương với các nước được thúc đẩy, ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất, tăng cường tin cậy chính trị, bảo đảm cân bằng quan hệ với tất cả các nước trên nguyên tắc bình đẳng, tôn trọng, cùng có lợi và tuân thủ luật pháp quốc tế, tập trung vào một số lĩnh vực phù hợp với nhu cầu và khả năng của ta, như: Trao đổi đoàn, duy trì hiệu quả các cơ chế tham vấn, đối thoại; hợp tác đào tạo; hợp tác quân, binh chủng; đối ngoại biên giới, khắc phục hậu quả chiến tranh, cứu hộ - cứu nạn, ký ức lịch sử, nghiên cứu chiến lược, công nghiệp quốc phòng, quân y, gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc,... góp phần tích cực nâng cao tiềm lực quốc phòng.

Đến nay, Bộ Quốc phòng đã và đang tham gia tích cực vào hầu hết các cơ chế, diễn đàn đa phương khu vực và quốc tế, nhất là trong khuôn khổ Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN (ADMM), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+); Đối thoại Shangri-La, Diễn đàn Hương Sơn Bắc Kinh, Hội nghị An ninh quốc tế Moscow,… qua đó, củng cố và tăng cường lòng tin chiến lược, khẳng định quan điểm nhất quán chính sách quốc phòng “bốn không” của Việt Nam. Việc Quân đội nhân dân Việt Nam chủ động tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc đã góp phần nâng cao vị thế, uy tín, hình ảnh một quốc gia thân thiện, yêu chuộng hòa bình, có tinh thần trách nhiệm cao đối với cộng đồng quốc tế, được các phái bộ, cơ quan Liên hợp quốc và nhân dân nước sở tại ghi nhận, đánh giá cao; hình ảnh, phẩm chất cao quý “Bộ đội Cụ Hồ”, đất nước, con người Việt Nam được lan tỏa trong cộng đồng quốc tế. Từ năm 2014 đến nay, Việt Nam đã triển khai hơn 1.100 lượt cán bộ, chiến sĩ tham gia lực lượng Gìn giữ hòa bình tại các phái bộ của Liên hợp quốc, cả hình thức cá nhân và đơn vị.

Hiện nay, xu thế hòa bình, hợp tác vẫn là chủ đạo, nhưng tình hình thế giới, khu vực có nhiều chuyển biến nhanh chóng, khó đoán định. Quan hệ quốc tế, nhất là giữa các nước lớn vừa có sự hợp tác, thỏa hiệp, vừa cạnh tranh gay gắt, thậm chí đối đầu; xu hướng phân tuyến, tập hợp lực lượng, nhất là ở các khu vực trọng điểm ngày càng rõ nét. Nhiều điểm nóng về an ninh tiếp tục tồn tại và có nguy cơ lan rộng; nhiều thách thức an ninh phi truyền thống nổi lên với khả năng đan xen, chuyển hóa thành những nguy cơ truyền thống, như: biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh, an ninh năng lượng, an ninh lương thực, an ninh nguồn nước, an ninh thông tin, an ninh con người,… ảnh hưởng sâu sắc đến mọi mặt của đời sống quốc tế, khu vực, cũng như lợi ích của Việt Nam, tác động rất lớn đến việc triển khai nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, an ninh, trong đó có hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng. Vì vậy, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân, nhất là các cơ quan chức năng, các đơn vị đầu mối thực hiện hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung giải pháp sau:

Trước hết, tiếp tục quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng. Đây là nhiệm vụ rất quan trọng, là nền tảng để hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng được triển khai đúng định hướng, tạo môi trường thuận lợi để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Theo đó, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị cần tập trung quán triệt, giáo dục cho cán bộ, chiến sĩ, nhất là lực lượng làm công tác đối ngoại nắm chắc chủ trương, đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước được xác định trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI; Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XIII) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; nhất là Kết luận số 53-KL/TW, ngày 28/4/2023 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 2662-NQ/QUTW, ngày 26/02/2024 của Quân ủy Trung ương về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo và các kết luận, chỉ thị của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, cũng như các quan điểm, nguyên tắc, mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng. Đồng thời, xây dựng chương trình, kế hoạch chặt chẽ, bám sát định hướng, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về công tác đối ngoại, triển khai linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với từng đối tác, địa bàn và đặc điểm nhiệm vụ. Sau mỗi giai đoạn, thời điểm, nhiệm vụ, tổ chức đánh giá, rút kinh nghiệm kịp thời, nghiêm túc, làm cơ sở tiếp tục tham mưu, đề xuất và nâng cao chất lượng thực hiện trong thời gian tiếp theo.

Hai là, tích cực nghiên cứu, nắm, dự báo chính xác tình hình, chủ động tham mưu với Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng trong hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng. Các cơ quan, đơn vị trong toàn quân tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng, nhất là Cục Đối ngoại/Bộ Quốc phòng chủ động, nhạy bén, nghiên cứu, nắm chắc, dự báo chính xác tình hình thế giới, khu vực, sự điều chỉnh chính sách quân sự, quốc phòng, an ninh, đối ngoại của các nước; tập trung phân tích, đánh giá, làm rõ ý định, mục đích, bản chất việc điều chỉnh chiến lược cũng như hoạt động đối ngoại của các nước lớn, các nước trong khu vực, cũng như tác động đến hợp tác quốc tế, đối ngoại quốc phòng và nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, biên giới, biển, đảo của Tổ quốc. Trên cơ sở đó, đề xuất với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng tham mưu với Đảng, Nhà nước các chủ trương, giải pháp phù hợp, có đối sách xử lý kịp thời, hiệu quả các vấn đề về quốc phòng, an ninh, đối ngoại; không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống. Thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại “độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển”; kiên trì chính sách đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại theo phương châm “thêm bạn, bớt thù”, kiên trì thực hiện chính sách quốc phòng “bốn không”; kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, tạo sức mạnh tổng hợp để xây dựng, phát triển đất nước, bảo vệ vững chắc Tổ quốc “từ sớm, từ xa” bằng biện pháp hòa bình trong tình hình mới.

Ba là, tích cực, chủ động triển khai hoạt động hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng theo phương châm “tích cực, chủ động, chắc chắn, linh hoạt, hiệu quả”.  Trong bối cảnh thế giới, khu vực có sự biến động nhanh chóng, phức tạp, khó lường, tác động sâu sắc đến nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng cần được triển khai đồng bộ, toàn diện trên các lĩnh vực, các cấp độ, phù hợp với mức độ quan hệ. Theo đó, toàn quân tiếp tục triển khai công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng một cách linh hoạt, sáng tạo, chặt chẽ, hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm. Chú trọng đẩy mạnh hợp tác quốc phòng song phương với các đối tác chiến lược quan trọng, đưa khuôn khổ quan hệ đã xác lập vào thực chất, hiệu quả, thiết thực, phù hợp với lợi ích của Việt Nam và đối tác. Tiếp tục ưu tiên quan hệ hợp tác quốc phòng với các nước láng giềng, các nước lớn, các nước ASEAN và các nước bạn bè truyền thống; kiên định về nguyên tắc, nhất là những vấn đề có liên quan đến lợi ích, chủ quyền của Việt Nam, nhưng linh hoạt, sáng tạo về cách làm, phương pháp tiếp cận, triển khai, bám sát phương châm “tích cực, chủ động, chắc chắn, linh hoạt, hiệu quả”, thể hiện tinh thần sẵn sàng đối thoại, cởi mở, trách nhiệm cao, trao đổi thẳng thắn và sẵn sàng phối hợp, hợp tác với các nước để ứng phó và xử lý các vấn đề có liên quan; đồng thời, mở rộng quan hệ hợp tác với các nước có tiềm năng trên cơ sở kiên định mục tiêu chiến lược và đảm bảo lợi ích quốc gia - dân tộc. Các hoạt động đối ngoại biên giới, hợp tác quân, binh chủng, hợp tác trao đổi chuyên môn, nghiên cứu khoa học, đào tạo, giao lưu sĩ quan trẻ, đầu tư, thương mại, hậu cần, kỹ thuật quân sự,… với các đối tác cần được tổ chức chặt chẽ, đồng bộ, đúng chủ trương, đường lối. Tích cực, chủ động đề xuất các sáng kiến có giá trị, đóng góp quan trọng vào các cấu trúc, diễn đàn hợp tác quốc phòng, quân sự, an ninh trong khu vực và quốc tế, nhất là trong khuôn khổ ADMM và ADMM+. Làm tốt công tác chuẩn bị và tổ chức thành công Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam lần thứ hai năm 2024. Phối hợp chặt chẽ với các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương, cơ quan đại diện ngoại giao của Việt Nam ở nước ngoài làm tốt công tác chuẩn bị phục vụ hoạt động đối ngoại cấp cao của lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Bộ Quốc phòng.

Bốn là, quan tâm đào tạo, chăm lo bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ, nhân viên làm công tác đối ngoại của toàn quân theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp, có bản lĩnh chính trị kiên định vững vàng, giỏi chuyên môn nghiệp vụ, có kinh nghiệm, kiến thức ngang tầm nhiệm vụ, nắm chắc luật pháp quốc tế, thông thạo ngoại ngữ và địa bàn. Đây là lực lượng nòng cốt, trực tiếp cụ thể hóa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng vào thực tiễn. Vì vậy, các cơ quan, đơn vị phải tập trung xây dựng lực lượng chuyên trách làm công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng có năng lực tham mưu và xử lý công việc linh hoạt, bảo đảm đủ khả năng hoàn thành tốt nhiệm vụ đối ngoại quốc phòng trong tình hình mới. Cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong toàn quân phải thường xuyên được củng cố, kiện toàn theo đúng biểu tổ chức, biên chế mới, có phẩm chất, năng lực, trình độ chuyên môn cao, vững mạnh toàn diện. Chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ, nhân viên làm công tác đối ngoại, nhất là đội ngũ cán bộ trẻ có phẩm chất đạo đức tốt, có năng lực, trình độ chuyên môn giỏi, phương pháp, tác phong làm việc khoa học, chuyên nghiệp. Trong điều kiện Quân đội tích cực, chủ động tham gia hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng ngày càng sâu rộng, cần tăng cường công tác tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ hội nhập quốc tế, giao lưu sĩ quan trẻ, chia sẻ kinh nghiệm, nâng cao năng lực ngoại ngữ, công nghệ thông tin cho cán bộ làm công tác đối ngoại, trang bị đầy đủ kiến thức, kĩ năng, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Năm là, đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền đối ngoại quốc phòng, làm nổi bật kết quả khắc phục hậu quả chiến tranh, hỗ trợ nhân đạo, cứu trợ thảm họa, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia, biển, đảo; đối ngoại biên giới; kết quả Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, công tác thông tin đối ngoại nói chung, thông tin đối ngoại về quốc phòng nói riêng có vị trí, vai trò hết sức quan trọng, nhưng cũng rất nhạy cảm, phức tạp; vì nếu để xảy ra sai sót, sơ hở,… trong hoạt động thông tin, tuyên truyền sẽ ảnh hưởng xấu đến hình ảnh đất nước, Quân đội, thậm chí làm tổn hại đến lợi ích quốc gia - dân tộc. Vì vậy, cần phải tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với mọi hoạt động thông tin đối ngoại về quốc phòng, bảo đảm cho hoạt động này đi đúng định hướng, đạt chất lượng, hiệu quả thiết thực. Theo đó, cần tổ chức lực lượng nòng cốt và chuyên trách trong hoạt động thông tin đối ngoại về quốc phòng. Thường xuyên trau dồi cho đội ngũ cán bộ làm công tác thông tin đối ngoại kiến thức, nâng cao trình độ lý luận, chuyên môn, bồi dưỡng nghiệp vụ, trước hết là trang bị đầy đủ, vững chắc lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nắm vững đường lối, quan điểm của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước. Thường xuyên đổi mới, đa dạng hóa hình thức, phương thức thông tin, tuyên truyền, tranh thủ tối đa thành tựu khoa học, công nghệ trong hoạt động thông tin đối ngoại, giảm thiểu những tác động tiêu cực của mạng xã hội và giành thắng lợi trong đấu tranh, tuyên truyền trên không gian mạng; kiên quyết ngăn chặn các trang điện tử phản động, xấu độc. Để tăng cường hiệu quả, công tác báo chí, truyền thông đối ngoại phải luôn đồng hành và là “cầu nối” quan trọng, phản ánh toàn diện kết quả hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng tới cán bộ, chiến sĩ, nhân dân trong nước, người Việt Nam ở nước ngoài và cộng đồng quốc tế. Qua đó, góp phần cổ vũ, động viên cán bộ, chiến sĩ toàn quân phấn đấu hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, xứng đáng là một trong những trụ cột quan trọng của đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước, đối ngoại nhân dân và sự quan tâm, tin tưởng, yêu mến của Đảng, Nhà nước và Nhân dân.

Thượng tướng, PGS, TS. HOÀNG XUÂN CHIẾN, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng