Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã và đang tác động nhiều chiều đến nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, trong đó có công tác giáo dục, đào tạo. Chủ động tiếp cận thành tựu khoa học, công nghệ, xây dựng các học viện, nhà trường trong Quân đội ngang tầm yêu cầu, nhiệm vụ, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại trong tình hình mới là vấn đề cần được chú trọng đẩy mạnh.

Thời gian qua, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước về công tác giáo dục, đào tạo, trọng tâm là: Nghị quyết 29-NQ/TW, ngày 04-11-2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về đổi mới căn bản, toàn diện công tác giáo dục, đào tạo; Nghị quyết Đại hội XII của Đảng; Chỉ thị 16/CT-TTg, ngày 04-5-2017 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường năng lực tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư,... kịp thời lãnh đạo, chỉ đạo toàn quân, trước hết là các nhà trường Quân đội đẩy mạnh xây dựng theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Để đáp ứng yêu cầu đó, Bộ Quốc phòng đã ban hành Quyết định 889/QĐ-BQP, ngày 22-3-2018 phê duyệt “Kế hoạch hành động của hệ thống nhà trường Quân đội trước tác động của cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4 giai đoạn 2018 - 2020 và những năm tiếp theo”; đồng thời, chỉ đạo, giao nhiệm vụ cho các học viện, nhà trường Quân đội (sau đây gọi chung là các nhà trường Quân đội) xây dựng kế hoạch, chương trình hành động, triển khai thực hiện. Với ý thức chính trị, tinh thần trách nhiệm, quyết tâm cao, công tác giáo dục, đào tạo trong Quân đội tiếp tục đạt được những kết quả tích cực; hệ thống nhà trường Quân đội tiếp tục được kiện toàn; chương trình, nội dung đào tạo được đổi mới; đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục được quan tâm, tạo điều kiện phát triển toàn diện. Các nhà trường có nhiều cố gắng trong đổi mới phương pháp dạy học; đầu tư hiện đại hóa cơ sở vật chất, trang thiết bị, ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng nhà trường theo mô hình “Nhà trường thông minh, tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0”, bước đầu đạt kết quả thiết thực, v.v.

Trung tướng Ngô Minh Tiến kiểm tra Trung tâm huấn luyện Trường Sĩ quan Không quân (Ảnh: qdnd.vn)

Tuy nhiên, công tác giáo dục, đào tạo, xây dựng nhà trường Quân đội tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư vẫn còn những hạn chế. Chương trình, nội dung giáo dục, đào tạo tuy đã được đổi mới nhưng còn một số mặt chưa đáp ứng yêu cầu phát triển; tỷ lệ nhà giáo đạt chuẩn về trình độ ngoại ngữ, công nghệ thông tin còn thấp¹; đội ngũ nhà giáo giỏi, chuyên gia đầu ngành còn ít; công tác bảo đảm phục vụ giáo dục, đào tạo, nhất là đầu tư nâng cấp, hiện đại hóa trang thiết bị dạy học còn chậm, chưa có sự đột phá, v.v.

Hiện nay, nhiệm vụ xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư diễn ra mạnh mẽ, đặt ra cho công tác giáo dục, đào tạo trong Quân đội những nhiệm vụ mới. Để đáp ứng yêu cầu đòi hỏi, cần tiếp tục đẩy mạnh xây dựng các nhà trường Quân đội theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư với quyết tâm chính trị cao, giải pháp quyết liệt, đồng bộ; trong đó, tập trung triển khai thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản sau:

Một là, tiếp tục rà soát, kiện toàn hệ thống nhà trường phù hợp với tổ chức Quân đội và yêu cầu phát triển giáo dục, đào tạo trong tình hình mới. Cấp ủy, chỉ huy các cơ quan chức năng, nhà trường, đơn vị quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về giáo dục, đào tạo; nắm vững phương hướng, mục tiêu chiến lược phát triển giáo dục, đào tạo trong Quân đội. Trên cơ sở đó, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo chấn chỉnh, kiện toàn hệ thống nhà trường đảm bảo tinh, gọn, mạnh. Các cơ quan chức năng của Bộ Tổng Tham mưu, Bộ Quốc phòng tiếp tục phối hợp, nghiên cứu điều chỉnh tổ chức, bổ sung nhiệm vụ đối với các nhà trường Quân đội theo kế hoạch của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng. Các nhà trường tập trung rà soát, điều chỉnh tổ chức lực lượng, nhiệm vụ theo quy hoạch đã được phê duyệt; tiếp tục có các biện pháp đột phá nhằm xây dựng nhà trường chính quy, mẫu mực theo mô hình “Nhà trường thông minh, tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0”. Từ kết quả đạt được, các cơ quan chức năng và các nhà trường Quân đội tiếp tục tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với công tác giáo dục, đào tạo; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quán triệt tạo sự thống nhất về nhận thức, hành động cho các đối tượng về nhiệm vụ giáo dục, đào tạo, xây dựng nhà trường Quân đội trong tình hình mới. Tiếp tục cụ thể hóa mục tiêu đổi mới, phát triển giáo dục, đào tạo phù hợp với chức năng, nhiệm vụ được giao. Trước mắt, ngay trong năm học 2019 - 2020, các nhà trường cần rà soát, bổ sung chỉ tiêu, biện pháp thực hiện các chương trình, kế hoạch thực hiện các nghị quyết, chiến lược, đề án về công tác nhà trường, nhiệm vụ giáo dục, đào tạo đã được Bộ Quốc phòng phê duyệt, đảm bảo tính khả thi cao; trong đó, coi trọng xây dựng nhà trường chính quy, chuẩn hóa, hiện đại hóa, với bước đi phù hợp. Chú trọng tập trung lãnh đạo đột phá vào các nội dung trọng tâm, trọng điểm, vấn đề mới, khâu yếu, mặt yếu; kiên quyết khắc phục tư tưởng bảo thủ, trì trệ, ngại đổi mới. Các cơ quan chức năng, trước hết là Cục Nhà trường cần tăng cường phối hợp, tham mưu với cấp trên và chỉ đạo đẩy mạnh xây dựng một số học viện, nhà trường thành trường trọng điểm; triển khai có hiệu quả nhiệm vụ “Xây dựng nhà trường thông minh, tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0”. Trước mắt là xây dựng 04 học viện, nhà trường² bảo đảm thiết thực, hiệu quả, làm cơ sở rút kinh nghiệm chỉ đạo toàn quân trong những năm tiếp theo.

Hai là, đổi mới quy trình, chương trình, nội dung đào tạo, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội trong tình hình mới. Căn cứ vào Nghị quyết 109-NQ/QUTW, ngày 11-02-2019 của Quân ủy Trung ương về xây dựng đội ngũ cán bộ Quân đội, nhất là cán bộ cấp chiến dịch, chiến lược đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới, các nhà trường Quân đội tiếp tục rà soát, điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện quy trình, chương trình, nội dung đào tạo theo hướng “chuẩn hóa, hiện đại hóa”, đảm bảo tính kế thừa, liên thông giữa các bậc học, cấp học, ngành học, gắn tất cả các học viện, nhà trường Quân đội. Trong đó, chú trọng nghiên cứu, xây dựng mới một số chương trình đào tạo đối với các chuyên ngành đặc thù, lĩnh vực mũi nhọn mà Quân đội có thế mạnh để đào tạo nguồn nhân lực khoa học kỹ thuật và công nghệ quân sự chất lượng cao. Trước mắt, các nhà trường tập trung triển khai thực hiện tốt Đề án “Điều chỉnh quy trình, chương trình đào tạo cán bộ trong các nhà trường Quân đội, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới” của Bộ Quốc phòng. Tiếp tục cập nhật, đưa vào nội dung đào tạo những vấn đề mới có tính dự báo cao về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện mới. Cục Nhà trường chỉ đạo Học viện Kỹ thuật Quân sự xây dựng một số chương trình thí điểm đào tạo tài năng quân sự, chuyên gia giỏi những ngành mũi nhọn, đào tạo khoa học cơ bản thuộc một số chuyên ngành đặc thù, v.v. Cùng với đó, các nhà trường đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị 89/CT-BQP, ngày 09-11-2016 của Bộ Quốc phòng, tạo đột phá về dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống các nhà trường Quân đội; triển khai chương trình bồi dưỡng ngoại ngữ đạt chuẩn quốc tế cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội sau khi tốt nghiệp để tạo nguồn cho Quân đội và cử đi học nước ngoài. Mặt khác, tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học; tăng cường vận dụng phương pháp dạy học tích cực; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, kỹ thuật mô phỏng trong dạy học; gắn đào tạo tại nhà trường với huấn luyện tại đơn vị; triển khai hình thức học tập trên mạng truyền số liệu quân sự (từ xa - distant learning) thúc đẩy quá trình tự học, tự đào tạo. Đồng thời, tăng cường tổng kết thực tiễn, kinh nghiệm chiến đấu và sẵn sàng chiến đấu phục vụ giáo dục, đào tạo trong các nhà trường theo Chỉ thị 89/CT-BQP, ngày 04-4-2018 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Ba là, tiếp tục xây dựng, chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục. Đây là nhân tố then chốt, có ý nghĩa quyết định việc đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, nhất là trước yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho Quân đội, trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư tác động mạnh mẽ. Cục Nhà trường chủ trì phối hợp với các cơ quan, đơn vị, học viện, trường, xây dựng Đề án: “Kiện toàn, phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục giai đoạn 2020 - 2025 và định hướng đến 2030”; chủ động làm tốt công tác tạo nguồn, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí sử dụng và tăng cường quản lý, rèn luyện đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục. Việc đào tạo, bồi dưỡng phải được tiến hành toàn diện cả về bậc học, kiến thức thực tiễn, phương pháp sư phạm, nghiên cứu khoa học; trong đó, chú trọng năng lực thực hành, trình độ ngoại ngữ, công nghệ thông tin cho cán bộ, giảng viên, giáo viên, tạo nền tảng để tiếp cận thành tựu khoa học, công nghệ của cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư. Đồng thời, quan tâm đúng mức đến xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, nhân viên trực tiếp làm công tác kỹ thuật, công nghệ thông tin, công nghệ mô phỏng, phục vụ công tác quản lý và giáo dục, đào tạo. Thực hiện Chiến lược phát triển giáo dục, đào tạo giai đoạn 2011 - 2020, phấn đấu đến năm 2020, toàn quân có 100% giảng viên các học viện, trường sĩ quan, trường đại học có trình độ đại học, trong đó trên 60% có trình độ sau đại học (có 25% trở lên là phó giáo sư, tiến sĩ); 90% giáo viên các trường cao đẳng, trung cấp, trường quân sự quân khu, quân đoàn có trình độ đại học (có 25% sau đại học). Tăng cường cán bộ là lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị tham gia giảng dạy, báo cáo kinh nghiệm thực tiễn tại các học viện, trường. Đây là nguồn nhân lực quan trọng quyết định nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, lực lượng nòng cốt hiện thực hóa mục tiêu xây dựng các nhà trường Quân đội chuẩn hóa, hiện đại hóa, tiếp cận nền công nghệ số.

Bốn là, kết hợp chặt chẽ giữa đào tạo với nghiên cứu khoa học và tăng cường liên kết, mở rộng hợp tác quốc tế. Đây là điều kiện quan trọng để các nhà trường Quân đội tiếp cận cơ hội hội nhập, phát triển; tránh hiện tượng độc lập, khép kín. Theo đó, cùng với đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học, kết hợp chặt chẽ giáo dục, đào tạo với nghiên cứu khoa học, hướng hoạt động nghiên cứu khoa học vào phục vụ trực tiếp cho nhiệm vụ đào tạo, các nhà trường Quân đội cần phối hợp, kết hợp với các viện, trung tâm nghiên cứu để hình thành các nhóm nghiên cứu tác động cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đến công tác giáo dục, đào tạo và triển khai các nhiệm vụ, đề tài nghiên cứu về vấn đề này, góp phần xây dựng chuẩn hóa, hiện đại hóa nhà trường Quân đội. Cùng với đó, các cơ quan, đơn vị, nhà trường cần tiếp tục triển khai thực hiện tốt các đề án, kế hoạch hợp tác quốc tế về giáo dục và đào tạo trong Quân đội. Có các biện pháp nâng cao hiệu quả hợp tác, mở rộng liên kết đào tạo với các nước, nhất là các nước có quan hệ truyền thống, các nước trong khối ASEAN, các nước có trình độ phát triển khoa học công nghệ và giáo dục chất lượng cao; tập trung vào những lĩnh vực mũi nhọn, trọng điểm, đáp ứng yêu cầu quân sự, quốc phòng, nhằm chủ động tiếp cận, khai thác tốt nền tảng công nghệ 4.0, phục vụ công tác giáo dục, đào tạo trong Quân đội.

Năm là, huy động các nguồn lực đầu tư tạo sự đột phá về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học. Đây là yếu tố vật chất đặc biệt cần thiết trên con đường tiến tới chuẩn hóa, hiện đại hóa để nhà trường Quân đội vững bước vào cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Theo đó, tiếp tục xây dựng, triển khai các dự án thành phần, từng bước đầu tư hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, thao trường, bãi tập; bổ sung vũ khí, trang bị mới cho các nhà trường, nhất là đầu tư chiều sâu, ứng dụng công nghệ mô phỏng vũ khí, trang bị kỹ thuật thế hệ mới, đáp ứng yêu cầu giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học theo mô hình “Nhà trường thông minh, tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0”. Trong đó, đặc biệt chú trọng đầu tư nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin, từng bước tin học hóa, tích hợp hóa, hiện đại hóa công tác quản lý, giáo dục, điều hành huấn luyện; xây dựng hệ thống phòng học tiên tiến, đầu tư thiết bị giảng dạy hiện đại, như: bảng tương tác công nghệ cao, hệ thống máy tính kết nối, hệ thống âm thanh, phần mềm mô phỏng chuyên dụng; xây dựng thư viện số tích hợp, kho học liệu số, v.v. Các nhà trường cần tăng cường công tác quản lý, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án, kế hoạch đầu tư đã được phê duyệt, nhất là triển khai thực hiện hiệu quả Đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và hỗ trợ các hoạt động dạy - học, nghiên cứu khoa học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo giai đoạn 2016 - 2020 định hướng đến năm 2025” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Cục Nhà trường tiếp tục phối hợp với các cơ quan chức năng, các nhà trường, đề xuất với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng xây dựng dự án, kế hoạch trang bị cơ sở vật chất phục vụ công tác giáo dục, đào tạo, phù hợp với sự phát triển trang bị, vũ khí của Quân đội, điều kiện kinh tế đất nước, ưu tiên xây dựng, triển khai mô hình “Nhà trường thông minh, tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0”.

Xây dựng nhà trường Quân đội theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, chủ động tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư là nội dung cụ thể hóa quan điểm đổi mới căn bản, toàn diện công tác giáo dục, đào tạo của Đảng; là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn quân; đòi hỏi cấp ủy, chỉ huy các cấp phải tiến hành nghiêm túc, đồng bộ, bằng quyết tâm chính trị cao, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Trung tướng NGÔ MINH TIẾN, Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam
___________________

1 - Hiện 37,44% có chứng chỉ ngoại ngữ bậc 1, 2; trình độ tin học nâng cao là 8,22%.

2 - Học viện Quốc phòng, Học viện Kỹ thuật Quân sự, Trường Sĩ quan Lục quân 1, Trường Sĩ quan Không quân.