Đại hội XI của Đảng đã xác định một trong ba đột phá chiến lược trong giai đoạn 2011 – 2020 là "Phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, tập trung vào việc đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục quốc dân"¹. Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ 9 cũng nhấn mạnh nhiệm vụ "Tập trung chấn chỉnh các nhà trường quân đội (NTQĐ). Đổi mới toàn diện về nội dung, chương trình đào tạo, phương pháp dạy - học và công tác quản lý".  Để đưa các quan điểm đó của Đảng vào cuộc sống, việc xây dựng hệ thống NTQĐ vững mạnh sẽ được thực hiện với nhiều giải pháp đồng bộ. 

Các học viên chụp ảnh lưu niệm sau Lễ tuyên dương 232 học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trình độ đại học tốt nghiệp thủ khoa, xuất sắc và giỏi toàn quân năm 2011. (Ảnh: vov.vn)

Quán triệt và thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, nhất là Nghị quyết số 93-NQ/ĐUQSTW và Nghị quyết số 86/NQ-ĐUQSTW của Đảng uỷ Quân sự Trung ương (nay là Quân uỷ Trung ương), những năm qua, công tác giáo dục - đào tạo (GD-ĐT) trong quân đội đã phát triển đúng đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước; cơ bản đạt được mục tiêu, yêu cầu đề ra, đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội trong tình hình mới. Nổi bật là, hệ thống NTQĐ từng bước được kiện toàn, nâng cấp đào tạo và thể chế hoá, thống nhất với hệ thống giáo dục quốc dân. Hiện nay, quân đội đã có 15 học viện, trường đại học; 4 viện nghiên cứu tham gia đào tạo sau đại học; 7 trường sĩ quan đào tạo trình độ đại học; 1 trường cao đẳng, 15 trường trung cấp chuyên nghiệp; 21 trường cao đẳng và trung cấp nghề. Ngoài ra, quân đội còn có 12 trường quân sự cấp quân khu, quân đoàn và Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội; 62 trường quân sự tỉnh, thành phố và 2 trường thiếu sinh quân. Các NTQĐ hiện đang đào tạo 81 chuyên ngành nghiên cứu sinh, 45 chuyên ngành cao học, 91 ngành đại học và cao đẳng, 58 ngành nghề trung cấp chuyên nghiệp. Các NTQĐ duy trì đa dạng các phương thức đào tạo: theo trình độ học vấn, theo chức vụ và kết hợp đào tạo theo chức vụ có học vấn tương ứng.

Tuy nhiên, công tác xây dựng hệ thống NTQĐ vẫn còn không ít hạn chế, như Nghị quyết số 86/NQ-ĐUQSTW của Quân uỷ Trung ương Về công tác GD-ĐT trong tình hình mới đã chỉ ra: “quy hoạch hệ thống nhà trường chưa ổn định; tổ chức, biên chế của một số trường chậm được kiện toàn và chưa bảo đảm tính thống nhất”². Trong khi đó, việc phân cấp quản lý chưa chặt chẽ, có chỗ còn chồng chéo, phân tán; tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn chưa cao, nhiều giáo viên chưa qua thực tế theo chức vụ đào tạo. Công tác đổi mới GD-ĐT chưa đáp ứng yêu cầu và chưa huy động được các nguồn kinh phí khác phục vụ yêu cầu phát triển của các học viện, nhà trường; cơ sở vật chất, vũ khí, trang bị, thiết bị đào tạo nhìn chung cũ, lạc hậu…

Quán triệt Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ 9 và Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, nhằm đẩy mạnh xây dựng hệ thống NTQĐ vững mạnh, Bộ Quốc phòng (BQP) chỉ đạo trong thời gian tới sẽ tập trung xây dựng hệ thống NTQĐ theo hướng: gọn, mạnh, hợp lý; trong đó, xây dựng một số học viện, trường trọng điểm của quân đội và quốc gia, từng bước đạt chuẩn quốc tế. Trên cơ sở yêu cầu, nhiệm vụ tổ chức quân đội, phát triển GD-ĐT, BQP sẽ tổ chức chấn chỉnh, hoàn thiện quy hoạch hệ thống NTQĐ; ổn định về tổ chức, biên chế, chức năng, nhiệm vụ, ngành nghề, bậc học và trình độ đào tạo; bảo đảm vững chắc về khả năng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, hạ sĩ quan, nhân viên chuyên môn kỹ thuật các cấp. Từ nay đến năm 2015, về cơ bản, hệ thống NTQĐ được giữ nguyên, có điều chỉnh về quy mô, tổ chức, biên chế cho phù hợp với nhiệm vụ, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng đào tạo.

Công tác quy hoạch hệ thống NTQĐ sẽ chú trọng cân đối về địa lý quân sự, phù hợp với đặc điểm, điều kiện thời bình và sẵn sàng mở rộng khi có chiến tranh, đáp ứng nhu cầu nhân lực phục vụ nhiệm vụ quân sự, quốc phòng kết hợp với đào tạo nguồn nhân lực cho sự nghiệp CNH,HĐH đất nước. BQP tiếp tục đề nghị Chính phủ thành lập Trường Đại học Ngô Quyền và Trường Đại học Thông tin liên lạc, trên cơ sở Trường Sĩ quan Công binh và Trường Sĩ quan Chỉ huy - Kỹ thuật Thông tin; tổ chức điều chỉnh về nhiệm vụ đối với các trường quân sự quân khu, quân đoàn trên cơ sở hợp nhất các cơ sở đào tạo do quân khu, quân đoàn đang quản lý; đồng thời, củng cố công tác tổ chức và quản lý các trường quân sự tỉnh, thành phố. Đối với các trường trung cấp chuyên nghiệp, trên cơ sở điều chuyển nhiệm vụ đào tạo, sẽ tổ chức lại một số trường trung cấp, nâng cấp một số trường lên cao đẳng và phân bố đều ở hai miền (Bắc và Nam). Để đẩy mạnh công tác đào tạo ngoại ngữ cho cán bộ quân đội, BQP sẽ đầu tư xây dựng một số trung tâm đào tạo ngoại ngữ ở 3 khu vực (Bắc, Trung và Nam). Mặt khác, xây dựng các học viện, trường đại học và sĩ quan, cao đẳng, trung cấp, trường quân sự quân khu, quân đoàn theo hướng chuẩn hoá; trong đó, ưu tiên xây dựng Học viện Kỹ thuật quân sự, Học viện Quân y trở thành trường trọng điểm của quốc gia và khu vực, từng bước đạt chuẩn quốc tế. Ngoài ra, tập trung xây dựng một số học viện, trường thành trường trọng điểm của quân đội, từng bước thành trường trọng điểm của quốc gia.

Sự phát triển của hệ thống NTQĐ luôn gắn liền và phụ thuộc rất lớn vào hệ thống các định chế của Nhà nước, BQP, sự quản lý điều hành của các cơ quan chức năng. Vì vậy, thời gian tới, các cấp cần tiến hành rà soát lại các quy định hiện hành về phân cấp quản lý giáo dục, xây dựng mô hình phân cấp quản lý phù hợp, tránh chồng chéo. Các cơ quan chức năng tiếp tục nghiên cứu, giúp BQP hoàn chỉnh và ban hành hệ thống định chế quản lý GD-ĐT trong quân đội; đồng thời, tiếp tục đổi mới chính sách, chế độ đối với các lực lượng tham gia vào quá trình quản lý GD-ĐT theo hướng đãi ngộ gắn liền với trách nhiệm.  

Cùng với đó, các NTQĐ phải tập trung xây dựng vững mạnh toàn diện theo Quyết định số 814/QĐ-TM, ngày 24-5-2010 của Tổng Tham mưu trưởng ban hành Hướng dẫn tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 917/1999/CT-QP của Bộ trưởng BQP về xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện trong toàn quân. Trên cơ sở các nghị quyết, chỉ thị của cấp trên, tập trung đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, xây dựng cho cán bộ, giáo viên, công nhân viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, tiêu biểu về phẩm chất, đạo đức, lối sống và có năng lực hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Cơ quan chức năng các cấp phải tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện các chế độ, chính sách, điều kiện làm việc và sinh hoạt đối với đội ngũ nhà giáo quân đội, nhất là trong các trường đóng quân ở vùng sâu, vùng xa. Công tác xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục trong quân đội được tiến hành theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, với mục tiêu: đảm bảo cả về số lượng và cơ cấu; trong đó, chú trọng nâng cao trình độ học vấn, năng lực và kinh nghiệm thực tiễn. Trên cơ sở quy định về tổ chức, biên chế, các nhà trường cần rà soát, có kế hoạch bổ sung số lượng còn thiếu, gắn với nâng cao chất lượng đội ngũ. Đối với công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ chuyên môn của đội ngũ nhà giáo, cần chú trọng các lớp đào tạo sau đại học, nhằm  xây dựng đội ngũ giáo viên có chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu chuẩn hóa, nâng cao chất lượng GD-ĐT trong tình hình mới. Đi đôi với đào tạo, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn, cần tăng cường đưa giáo viên đi thực tế tại các đơn vị để tích luỹ kinh nghiệm thực tiễn… Việc đổi mới phương pháp dạy - học cần tiếp tục đẩy mạnh theo hướng dạy - học tích cực, nhất là phương pháp tự học của học viên, nhằm biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo. Bên cạnh đó, các nhà trường cần tiếp tục đẩy mạnh phong trào Thi đua Quyết thắng, động viên giáo viên, học viên hăng hái thi đua “dạy thực chất, học thực chất”; đẩy mạnh thực hiện phong trào “Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục”, bảo đảm sự công bằng, dân chủ, công khai, góp phần xây dựng môi trường GD-ĐT trong sạch, lành mạnh. Đi đôi với công tác GD-ĐT, các NTQĐ cần tập trung nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác nghiên cứu khoa học; gắn kết chặt chẽ công tác GD-ĐT với nghiên cứu khoa học, hướng vào giải quyết các vấn đề do nhiệm vụ BVTQ đặt ra và các vấn đề thuộc lý luận cơ bản của môn học, ngành học. Việc biên soạn giáo trình, tài liệu phải quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối của Đảng, tập trung phát triển lý luận về nghệ thuật quân sự. Cùng với đó, cần tích cực, chủ động ứng dụng các thành tựu khoa học - công nghệ vào GD-ĐT, đẩy mạnh phong trào nghiên cứu khoa học trong giáo viên, học viên; nâng cao chất lượng các đề tài, sáng kiến, cải tiến kỹ thuật để phục vụ tốt hơn công tác dạy -  học.

Xây dựng chính quy là yêu cầu khách quan, là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên trong mọi hoạt động của Nhà trường. Đó vừa là giải pháp vừa là mục tiêu của quá trình đào tạo. Vì vậy, các nhà trường cần thực hiện đồng bộ các biện pháp, tạo chuyển biến mạnh mẽ cả về nhận thức và hành động của mỗi quân nhân; tập trung thực hiện nghiêm túc các chỉ thị của BQP, Bộ Tổng Tham mưu về xây dựng chính quy; trong đó, xác định rõ yêu cầu: nhà trường phải đi đầu và thực sự mẫu mực trong xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật, làm cơ sở để học viên ra trường vận dụng vào xây dựng đơn vị. Trong tổ chức chỉ huy, quản lý đơn vị, phải xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm của từng bộ phận và cá nhân. Chỉ huy đơn vị phải trực tiếp chủ trì việc chỉ đạo xây dựng chính quy trong đơn vị mình; đội ngũ cán bộ, giảng viên phải là những tấm gương mẫu mực về thực hiện nền nếp, tác phong công tác chính quy, khoa học.

Cùng với các nhiệm vụ trên, cần tăng cường đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, chuẩn hoá, hiện đại hoá trang bị, thiết bị dạy - học. Trên cơ sở đầu tư của Nhà nước và BQP, các trường cần từng bước hoàn thành việc chuẩn hoá, hiện đại hoá trang bị, thiết bị dạy - học của các cấp học, bậc học theo chuẩn chung của Nhà nước và đặc thù đào tạo quân sự theo kế hoạch dài hạn và hằng năm. Đồng thời, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đầu tư đã được phê duyệt, mở mới các dự án đầu tư cho các trường mới được thành lập, nâng cấp đào tạo; ưu tiên đầu tư các trang bị, thiết bị dạy - học, vũ khí, khí tài mới, hiện đại cho các nhà trường. Mặt khác, quan tâm xây dựng các trung tâm chỉ huy điều hành diễn tập hiện đại, đưa công nghệ mô phỏng vào phục vụ giảng dạy; xây dựng hệ thống thao trường, giảng đường, phòng học chuyên dùng, phòng thí nghiệm hiện đại; xây dựng doanh trại chính quy, xanh, sạch, đẹp...

Xây dựng hệ thống NTQĐ vững mạnh có ý nghĩa quan trọng, là nền tảng để nâng cao chất lượng GD-ĐT, nghiên cứu khoa học. Do đó, các cơ quan, đơn vị, nhà trường cần quán triệt sâu sắc nội dung, tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứ XI của Đảng, các nghị quyết của Quân uỷ Trung ương, chỉ thị của BQP về GD-ĐT, tăng cường đầu tư, đa dạng hoá các nguồn lực, xây dựng hệ thống NTQĐ vững mạnh, góp phần xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN trong tình hình mới.

 Thiếu tướng, PGS, TS. NGUYỄN ĐỨC TỈNH

Cục trưởng Cục Nhà trường, Bộ Tổng tham mưu

 ______________

1 - ĐCSVN -  Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 106.

2 - ĐUQSTƯ - Nghị quyết số 86/NQ-ĐUQSTW về công tác GD-ĐT trong tình hình mới, Nxb QĐND, H. 2007, tr. 8.