Trải qua 85 năm hoạt động, khi bí mật, lúc công khai, dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào, Công đoàn Việt Nam cũng luôn trung thành với mục tiêu, lý tưởng của Đảng, đặt lợi ích của dân tộc, của giai cấp công nhân và người lao động lên trên hết, hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao. Trước yêu cầu mới của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN, Công đoàn Việt Nam đã và đang được xây dựng vững mạnh, xứng đáng là tổ chức chính trị tin cậy của Đảng, đại diện quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên và công nhân lao động.

Ban Chấp hành Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (khóa XI). (Nguồn: TTXVN)

Công đoàn Việt Nam - tiền thân là tổ chức Công hội đỏ Bắc Kỳ, thành lập ngày 28-7-1929 tại số nhà 15, phố Hàng Nón, Hà Nội. Ngay từ khi ra đời, bất chấp sự kiểm soát gắt gao của thực dân Pháp, cán bộ Công hội vẫn bám sát nhà máy, đồn điền, hầm mỏ đẩy mạnh tuyên truyền, vận động, tổ chức công nhân lao động đấu tranh chống áp bức, bóc lột, đòi độc lập dân tộc. Tháng 8-1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, giai cấp công nhân (GCCN) đã cùng với giai cấp nông dân và nhân dân cả nước tiến hành Tổng khởi nghĩa giành chính quyền, lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa - Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á. Sau khi giành được độc lập dân tộc, GCCN và tổ chức công đoàn (TCCĐ) Việt Nam đã tiên phong trong việc thực hiện nhiệm vụ xây dựng, củng cố và bảo vệ chính quyền non trẻ, tham gia sản xuất, thực hành tiết kiệm, diệt “giặc dốt”, “giặc đói”. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Công đoàn Việt Nam đã động viên công nhân, viên chức, lao động (CN,VC,LĐ) cả nước sản xuất ra nhiều vũ khí, khí tài phục vụ chiến đấu lâu dài; tích cực tham gia trên mặt trận giao thông vận tải, sản xuất lương thực, thực phẩm, thực hành tiết kiệm,… góp phần làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Sau thắng lợi này, GCCN và nhân dân ta bước vào thời kỳ xây dựng CNXH ở miền Bắc, tiến hành đấu tranh để hoàn thành cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân ở miền Nam với khẩu hiệu “Tất cả cho giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước”, “Mỗi người làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt”. Công đoàn Việt Nam đã tổ chức, vận động CN,VC,LĐ ra sức thi đua, xây dựng CNXH ở miền Bắc, sẵn sàng chiến đấu đánh bại chiến tranh phá hoại của địch, huy động sức người, chi viện hàng hóa cho chiến trường miền Nam. Hàng vạn CN,VC,LĐ, đoàn viên công đoàn (ĐVCĐ) đã tham gia Quân đội, Thanh niên xung phong và phục vụ chiến đấu. Ở miền Nam, ngày 27-4-1961, Hội Lao động Giải phóng ra đời, đến ngày 01-5-1965 đổi tên thành Liên hiệp Công đoàn giải phóng miền Nam Việt Nam, vận động, tập hợp người lao động đấu tranh chống Mỹ - ngụy trên các mặt trận: chính trị, kinh tế, quân sự, ngoại giao, bằng nhiều hình thức linh hoạt. GCCN, TCCĐ Việt Nam đã đóng góp đáng kể công sức cho thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Để thống nhất phong trào công nhân và công đoàn cả nước, ngày 06-6-1976, Hội nghị Công đoàn toàn quốc đã quyết định hợp nhất Công đoàn hai miền Nam, Bắc thành Tổng Công đoàn Việt Nam. Từ đây, Công đoàn đã vận động CN,VC,LĐ cùng nhân dân cả nước bước vào thời kỳ mới của cách mạng Việt Nam - cả nước độc lập, thống nhất, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Thực hiện quan điểm, mục tiêu của Đảng về xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ quá độ lên CNXH, trong những năm qua, Công đoàn Việt Nam đã chú trọng đổi mới tổ chức, nội dung, phương thức hoạt động phù hợp với điều kiện, đặc điểm của thời kỳ đẩy mạnh CNH,HĐH đất nước, hội nhập quốc tế và đạt được những thành tích quan trọng. Đội ngũ cán bộ, CN,VC,LĐ đã và đang tiếp tục phát triển về số lượng, nâng cao chất lượng; luôn giữ vững bản chất cách mạng, là cơ sở chính trị - xã hội quan trọng của Đảng, chỗ dựa vững chắc của Nhà nước; giữ vai trò nòng cốt trong khối liên minh công nhân - nông dân - trí thức và khối đại đoàn kết toàn dân tộc; là lực lượng đi đầu trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. Tổ chức và hoạt động công đoàn đã bám sát mục tiêu, chức năng, nhiệm vụ với nội dung, phương pháp phong phú, đa dạng, tập trung hướng về cơ sở, từng bước đáp ứng yêu cầu của ĐVCĐ và người lao động. Đồng thời, tích cực, chủ động và thực hiện có hiệu quả chức năng chăm lo đời sống, đại diện, bảo vệ có hiệu quả quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của ĐVCĐ, người lao động. Công đoàn luôn đi đầu trong việc tổ chức các phong trào hành động cách mạng, thi đua yêu nước, tiêu biểu là các phong trào: “Lao động giỏi”, “Lao động sáng tạo”, “Thi đua phục vụ CNH,HĐH nông nghiệp và phát triển nông thôn”, “Bảo đảm an toàn vệ sinh lao động”…, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế, giữ vững và tăng cường quốc phòng - an ninh.

Với chức năng, nhiệm vụ của mình, các cấp công đoàn rất chú trọng xây dựng và phát triển TCCĐ vững mạnh, tăng nhanh về số lượng, nâng cao về chất lượng và hợp lý về cơ cấu, luôn khẳng định vai trò trên các lĩnh vực kinh tế - xã  hội. Đến nay, cả nước có khoảng 15 triệu công nhân, lao động, chiếm khoảng 33% tổng số lao động và 17% dân số cả nước, đóng góp hơn 60% tổng sản phẩm xã hội và hơn 70% ngân sách nhà nước¹. Vị thế của TCCĐ trong xã hội được nâng lên, ĐVCĐ và người lao động tin tưởng hơn vào TCCĐ. Quan hệ quốc tế của Công đoàn Việt Nam ngày càng được mở rộng. Trước tình hình căng thẳng ở Biển Đông do Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, các cấp công đoàn đã tập trung tuyên truyền cho ĐVCĐ và người lao động về chủ trương của Đảng, Nhà nước, Tổng Liên đoàn trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ; vận động ĐVCĐ và người lao động không manh động, không có những hành động vi phạm pháp luật, không nghe theo kẻ xấu xúi giục, cùng nhau giữ gìn an ninh trật tự, đoàn kết để phát triển sản xuất, kinh doanh, nâng cao đời sống và góp phần cùng nhân dân cả nước bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc theo đúng luật pháp Việt Nam và quốc tế.

Trước sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin, công nghệ sinh học,… chúng ta có điều kiện tiếp thu nhanh những thành tựu khoa học, kỹ thuật mới nhất, thúc đẩy kinh tế tri thức phát triển, làm chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế và biến đổi các lĩnh vực đời sống xã hội nước ta. Đường lối đổi mới của Đảng tiếp tục được khẳng định tại Đại hội XI và các nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương; những thành tựu, kinh nghiệm thu được trong phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường quốc phòng - an ninh sau gần 30 năm đổi mới tạo cơ sở cho chúng ta tiếp tục phát triển. Quá trình tái cơ cấu nền kinh tế, trọng tâm là tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước và sự phát triển của doanh nghiệp trong các thành phần kinh tế sẽ tác động, làm biến đổi về số lượng, cơ cấu, chất lượng đội ngũ ĐVCĐ và người lao động. Hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách ngày càng được hoàn chỉnh, đặc biệt là Hiến pháp năm 2013, Bộ luật Lao động và Luật Công đoàn năm 2012, tạo môi trường pháp lý quan trọng, thuận lợi cho TCCĐ thực hiện vai trò, chức năng theo quy định. Những kết quả hoạt động công đoàn và tổ chức các phong trào hành động cách mạng, thi đua yêu nước của ĐVCĐ và người lao động trong những năm qua là những kinh nghiệm quý để TCCĐ tiếp tục làm tốt nhiệm vụ của mình.

Trong những năm tới, xu thế toàn cầu hoá, hội nhập quốc tế và khu vực diễn ra nhanh chóng, vừa thúc đẩy hợp tác, vừa tăng sức ép cạnh tranh. Để góp phần thực hiện tốt hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng, các cấp công đoàn phải nắm vững tình hình thực tế, vị trí, vai trò, chức năng của mình để tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ cơ bản sau đây:

1. Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ, ĐVCĐ, CN,VC,LĐ về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XI của Đảng và Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”. Bảo vệ Tổ quốc hiện nay là bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ vùng đất, vùng trời, vùng biển của Tổ quốc; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ XHCN; bảo vệ sự nghiệp đổi mới, CNH,HĐH; bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc; bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội và nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; giữ vững ổn định chính trị, môi trường hòa bình để xây dựng, phát triển đất nước. Trên cơ sở đó, đề cao trách nhiệm của ĐVCĐ, CN,VC,LĐ trên các lĩnh vực công tác, sản xuất, nâng cao năng xuất, chất lượng, hiệu quả lao động, gắn bó với doanh nghiệp; sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc khi Đảng yêu cầu.

2. Các cấp công đoàn cần phải xây dựng TCCĐ thực sự vững mạnh. Trước hết, cần đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức hoạt động; kiên quyết khắc phục hiện tượng “hành chính hóa, nhà nước hóa” trong tổ chức hoạt động; phải hướng về cơ sở, lấy cơ sở làm địa bàn hoạt động chủ yếu. Đồng thời, phải lấy CN,VC,LĐ làm đối tượng vận động, tập hợp; lấy chăm lo, đại diện bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của CN,VC,LĐ để xây dựng quan hệ lao động hài hòa, bền vững và tiến bộ, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội làm mục tiêu hoạt động. Cùng với đó, đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, vận động phát triển ĐVCĐ, thành lập công đoàn cơ sở trong các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế, gắn phát triển ĐVCĐ với nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động công đoàn.

3. Tích cực tuyên truyền, vận động, giáo dục ĐVCĐ, CN,VC,LĐ gương mẫu thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tham gia xây dựng Đảng, chính quyền vững mạnh. Đặc biệt, tiếp tục tham gia góp phần đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về xây dựng Đảng; Nghị quyết Trung ương 7 (khóa XI) về công tác dân vận trong tình hình mới; Quyết định 218-QĐ/TW, ngày 12-12-2013 của Bộ Chính trị về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền; Kết luận 96-KL/TW, ngày 07-4-2014 về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị 22-CT/TW của Ban Bí thư (khóa X) về tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo việc xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp; thực hiện có hiệu quả Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) về “Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”; đẩy mạnh triển khai tuyên truyền và thực hiện Hiến pháp năm 2013, Luật Công đoàn năm 2012, Bộ luật Lao động năm 2012,… Các cấp công đoàn phải tiếp tục làm tốt công tác phát triển đảng trong ĐVCĐ; tích cực giáo dục, bồi dưỡng, giới thiệu ĐVCĐ, công nhân, lao động ưu tú để Đảng xem xét kết nạp. Đồng thời, triển khai thực hiện có hiệu quả các chương trình và Nghị quyết Đại hội đại biểu Công đoàn Việt Nam lần thứ XI, Nghị quyết Đại hội Đảng cùng cấp và Nghị quyết Đại hội công đoàn cấp mình; thường xuyên chăm lo xây dựng công đoàn vững mạnh, làm tròn chức năng, nhiệm vụ được giao. Trước diễn biến phức tạp trên Biển Đông, các cấp công đoàn cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền giúp CN,VC,LĐ hiểu rõ tình hình thực địa và nắm chắc quy định của pháp luật quốc tế cũng như của pháp luật Việt Nam về biển, đảo; thành lập và phát triển nghiệp đoàn nghề cá, thực hiện tốt Cuộc vận động “Tấm lưới nghĩa tình vì ngư dân Hoàng Sa, Trường Sa”, Chương trình “Nghĩa tình Hoàng Sa, Trường Sa”, tạo điều kiện thuận lợi cho ngư dân vươn khơi bám biển, góp phần bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc; tập trung thực hiện tốt chỉ đạo của Đoàn Chủ tịch Tổng Liên đoàn về “Một số nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới trước tình hình Trung Quốc vi phạm chủ quyền biển, đảo của Việt Nam”.

4. Đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước trong CN,VC,LĐ, với mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh”.  Các cấp công đoàn cần đổi mới cách thức tổ chức và nội dung thi đua để thu hút đông đảo CN,VC,LĐ tham gia, tạo động lực góp phần hoàn thành các mục tiêu kinh tế - xã hội. Tổ chức các phong trào thi đua phải thiết thực, hiệu quả, gắn với thực tiễn sản xuất, phù hợp với điều kiện làm việc của ĐVCĐ, CN,VC,LĐ trong các cơ quan, đơn vị, loại hình doanh nghiệp. Đồng thời, lấy hiệu quả và chất lượng phong trào thi đua làm tiêu chuẩn đánh giá, phân loại TCCĐ và ĐVCĐ. Kịp thời tổng kết, khen thưởng, nhân rộng điển hình tiến tiến, động viên, tôn vinh những tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong lao động, học tập, công tác.

5. Chủ động tham gia với Nhà nước, chính quyền địa phương và chủ doanh nghiệp phát triển sản xuất, kinh doanh, giải quyết việc làm, bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động, bảo vệ môi trường sinh thái, nâng cao đời sống và quyền tự do, dân chủ của công nhân, người lao động. Cán bộ, ĐVCĐ, người lao động phải kết hợp chặt chẽ giữa quyền lợi và nghĩa vụ, dân chủ và kỷ cương, kỷ luật. Công đoàn bảo vệ quyền, lợi ích của người lao động phải trên cơ sở pháp luật; đồng thời, vận động, tổ chức để công nhân, người lao động phát huy trách nhiệm, tinh thần làm chủ, thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Công đoàn các cấp phải tổ chức cho người lao động tham gia xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, văn hóa doanh nghiệp, xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa, làm cho từng khu dân cư, gia đình, mỗi người công nhân, người lao động kế thừa, phát triển các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc và tiếp thu những tinh hoa văn hóa của nhân loại; góp phần xây dựng cho mỗi công nhân, lao động tinh thần yêu nước, tính cần cù, năng động, sáng tạo trong lao động, sản xuất, kinh doanh, học tập và công tác, có tinh thần tập thể và lối sống lành mạnh, có ý thức công dân tốt, quyết tâm phấn đấu cho hạnh phúc, tương lai của mình và toàn xã hội.

6. Tập trung đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng hoạt động cho cán bộ công đoàn, nhất là ở cơ sở; trang bị cho họ kỹ năng cần thiết để thương lượng với người sử dụng lao động, thay mặt công đoàn cơ sở ký kết thỏa ước lao động tập thể với những điều khoản có lợi hơn cho người lao động so với quy định của pháp luật. Xây dựng đội ngũ cán bộ công đoàn có năng lực, trình độ, phẩm chất đạo đức, bản lĩnh, nhiệt tình và tâm huyết với hoạt động công đoàn, vì quyền lợi của CN,VC,LĐ, qua đó nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động công đoàn.

Bên cạnh sự nỗ lực của TCCĐ, rất cần có sự quan tâm lãnh đạo thường xuyên của Đảng, sự phối hợp, tạo điều kiện của Nhà nước. Cán bộ chủ chốt cấp ủy, chính quyền các cấp, các chủ doanh nghiệp phải thường xuyên tiếp xúc, lắng nghe ý kiến của công đoàn và công nhân, người lao động, tôn trọng và phát huy vai trò chủ động, sáng tạo của CN,VC,LĐ; chú trọng đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng và tạo cơ hội phát triển cho những cán bộ công đoàn trẻ, có năng lực, trình độ và phẩm chất đạo đức tốt xuất thân từ công nhân. Từ đó, xây dựng TCCĐ vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

TS. ĐẶNG NGỌC TÙNG, Ủy viên BCHTƯ Đảng, Chủ tịch Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam
_____________________

1 - Theo Báo cáo sơ kết 5 năm Chương trình hành động của Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam thực hiện Nghị quyết 20-NQ/TW của BCHTƯ Đảng (khóa X) về “Tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh CNH,HĐH đất nước”.