Ngày 09/11/2023, Thường vụ Quân ủy Trung ương ban hành Chỉ thị số 2423-CT/QUTW (thay thế Chỉ thị số 124-CT/QUTW) “Về đổi mới, nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị trong giai đoạn mới”, với mục tiêu, yêu cầu và các nhiệm vụ, giải pháp, đồng bộ, thiết thực. Để Chỉ thị thấm sâu vào đời sống bộ đội, cấp ủy, tổ chức đảng, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy các cấp cần quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả Chỉ thị số 2423-CT/QUTW, góp phần đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị ở đơn vị, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội trong tình hình mới.

Những năm qua, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị; cấp ủy, tổ chức đảng, chính ủy, chính trị viên và người chỉ huy các cấp trong toàn quân đã quán triệt, nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác giáo dục chính trị trong giai đoạn mới; tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện đồng bộ, kịp thời, hiệu quả Chỉ thị số 124-CT/QUTW tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, hiệu quả trong công tác giáo dục chính trị. Trong đó, đã xác định chủ trương, giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo đạt hiệu quả thiết thực, tạo bước đột phá về đổi mới chương trình, nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục chính trị, đầu tư ngân sách, cơ sở vật chất và nâng cao năng lực, kỹ năng sư phạm cho đội ngũ cán bộ giảng dạy chính trị. Công tác giáo dục chính trị tư tưởng luôn xuyên suốt, chủ đạo trong mọi hoạt động của toàn quân, trên từng lĩnh vực nhiệm vụ công tác, bám sát nhiệm vụ chính trị và hoạt động của bộ đội, tập trung nâng cao bản lĩnh chính trị, ý chí quyết tâm cho bộ đội; ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; giữ vững và phát huy truyền thống vẻ vang của Quân đội, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”; chủ động phòng, chống làm thất bại âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, “phi chính trị hóa” Quân đội của các thế lực thù địch, v.v. Qua đó, góp phần xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội, không ngừng tăng cường bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc của Quân đội; luôn xứng đáng là lực lượng chính trị tin cậy, lực lượng chiến đấu tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân; xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh, cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu” hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao.

Thượng tướng Trịnh Văn Quyết và đoàn công tác kiểm tra tại Bộ Chỉ huy Quân sự Thành phố Hải Phòng. Ảnh: qdnd.vn

Tuy nhiên, trước đòi hỏi của thực tiễn xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, công tác giáo dục chính trị còn một số hạn chế, như: việc đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục có mặt chưa theo kịp sự phát triển của thực tiễn; công tác bảo đảm cơ sở vật chất, trang bị chưa đồng bộ, còn dàn trải, thiếu trọng tâm, trọng điểm. Công tác quản lý, kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục có nội dung còn chưa phản ánh đúng thực chất; tình hình chấp hành pháp luật của Nhà nước, kỷ luật của Quân đội ở một số đơn vị có thời điểm chuyển biến chưa vững chắc, v.v.

Thời gian tới, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta đứng trước cả thời cơ, thuận lợi cùng khó khăn, thách thức đan xen và tiếp tục chịu sự tác động nhiều chiều từ tình hình phức tạp, khó lường của khu vực và thế giới. Ở trong nước, các thế lực thù địch, phản động đẩy mạnh chống phá trên tất cả các lĩnh vực; trong đó, Quân đội là một trong những trọng điểm. Nhiệm vụ xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc đặt ra những yêu cầu mới, cao hơn, nặng nề hơn, nhất là trong bối cảnh toàn quân đẩy mạnh điều chỉnh tổ chức lực lượng, xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, tiến lên hiện đại; mặt trái kinh tế thị trường, mạng xã hội tác động, ảnh hưởng tiêu cực đến tư tưởng, lối sống của bộ đội, v.v. Trước tình hình đó, quán triệt, thực hiện Chỉ thị số 2423-CT/QUTW của Thường vụ Quân ủy Trung ương, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân phải tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện đồng bộ các chủ trương, giải pháp tăng cường công tác giáo dục chính trị; trong đó, tập trung thực hiện tốt một số nội dung chủ yếu sau.

Một là, tiếp tục tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, đổi mới tư duy, cách nghĩ, cách làm của cấp ủy, tổ chức đảng, chính ủy, chính trị viên và người chỉ huy các cấp đối với công tác giáo dục chính trị. Một trong những kinh nghiệm thiết thực mà toàn quân đã rút ra từ tổng kết Chỉ thị số 124-CT/QUTW là phải xác định đúng vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác giáo dục chính trị, từ đó tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện hiệu quả nhiệm vụ quan trọng này. Vì vậy, yêu cầu đặt ra là, các cơ quan, đơn vị cần chủ động tổ chức quán triệt sâu rộng, làm cho cán bộ, chiến sĩ nắm vững yêu cầu, nội dung Chỉ thị số 2423-CT/QUTW của Thường vụ Quân ủy Trung ương. Cấp ủy, chỉ huy các cấp cần nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trò quan trọng của công tác giáo dục chính trị đối với việc xây dựng nhân tố chính trị tinh thần trong Quân đội, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”. Đồng thời, xác định rõ thái độ, trách nhiệm trong công tác giáo dục chính trị là của cấp ủy, tổ chức đảng, tổ chức chỉ huy, các tổ chức quần chúng và mọi cán bộ, đảng viên, trước hết là bí thư cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị, cán bộ chính trị các cấp. Học tập chính trị là quyền và nghĩa vụ của mọi quân nhân, công nhân viên chức quốc phòng; mọi người phải có trách nhiệm thực hiện đầy đủ nội dung, chương trình học tập chính trị theo quy định. Trên cơ sở đó, các chủ thể, lực lượng nêu cao tinh thần “dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm; dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách; dám hành động vì lợi ích chung” trong tổ chức thực hiện, vừa bảo đảm yêu cầu, quy định, vừa nâng cao chất lượng, hiệu quả Chỉ thị số 2423-CT/QUTW.

Hai là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng, chính ủy, chính trị viên và người chỉ huy các cấp. Cấp ủy, chỉ huy các cấp phải thấm nhuần lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Quân đội mạnh là nhờ giáo dục khéo, nhờ chính sách đúng và nhờ kỷ luật nghiêm”¹ để xác định rõ: công tác giáo dục chính trị phải đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của cấp ủy, tổ chức đảng; sự quản lý điều hành của chính ủy, chính trị viên, cán bộ đảm nhiệm công tác đảng, công tác chính trị và người chỉ huy; vai trò tham mưu, tổ chức thực hiện của cơ quan chính trị, cơ quan tham mưu và tham gia của cơ quan chuyên môn các cấp. Trên cơ sở quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, của Quân ủy Trung ương, Quy chế Giáo dục chính trị trong Quân đội nhân dân và Dân quân tự vệ Việt Nam; nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của cấp trên; nắm vững mục tiêu, yêu cầu, kế hoạch công tác giáo dục chính trị, cấp ủy, tổ chức đảng kịp thời có nghị quyết với chủ trương, biện pháp lãnh đạo phù hợp. Trong nghị quyết lãnh đạo, phải đánh giá rõ tình hình thuận lợi, khó khăn, thực trạng, nguyên nhân, rút ra những bài học kinh nghiệm, đề ra được chủ trương, biện pháp cụ thể, phân công và giao nhiệm vụ cho từng cấp ủy viên phụ trách. Quá trình lãnh đạo, chỉ đạo phải toàn diện; trong đó, tập trung vào các khâu quan trọng của công tác giáo dục chính trị; phát huy vai trò, trách nhiệm của mọi tổ chức, lực lượng; khai thác có hiệu quả các phương tiện, thiết chế văn hóa; đồng thời, phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, đoàn thể địa phương và gia đình quân nhân tham gia vào các hoạt động giáo dục chính trị. Lấy kết quả công tác giáo dục chính trị là một trong những tiêu chí quan trọng để đánh giá kết quả hoàn thành nhiệm vụ của cấp ủy, tổ chức đảng, chỉ huy, của cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên, nhất là cán bộ chủ trì, chủ chốt các cấp. Trong từng giai đoạn, từng thời điểm, từng nhiệm vụ, cấp ủy, chỉ huy các cấp phải tổ chức rút kinh nghiệm, xác định rõ hạn chế, nguyên nhân và đề ra biện pháp kiên quyết khắc phục những hạn chế, khuyết điểm, tạo chuyển biến thực chất, vững chắc về chất lượng giáo dục chính trị.

Ba là, nâng cao chất lượng, trách nhiệm và vai trò nêu gương của đội ngũ cán bộ trực tiếp tiến hành công tác giáo dục chính trị, nhất là ở đơn vị cơ sở. Đặc điểm của công tác giáo dục chính trị mang tính trừu tượng cao, “khô cứng”, khó tiếp thu,... và phải tiến hành thường xuyên, đòi hỏi đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác này không chỉ có kiến thức, trình độ, phương pháp, tác phong,... mà còn phải gương mẫu, đầy tâm huyết và trách nhiệm. Vì vậy, cấp ủy, tổ chức đảng, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy các cấp cần tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo việc kiện toàn, quản lý; phân công, phân cấp công tác tập huấn, bồi dưỡng, rèn luyện, nâng cao chất lượng, trách nhiệm đội ngũ cán bộ trực tiếp thực hiện công tác quan trọng này. Trong đó, tập trung bồi dưỡng lý tưởng cách mạng; đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Cuộc vận động Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới, gắn với Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XIII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, Nghị quyết số 847-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương về Phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới,... để giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ không ngừng hoàn thiện về nhân cách, phẩm chất đạo đức, tâm huyết, trách nhiệm với nhiệm vụ. Thường xuyên quan tâm kiện toàn bảo đảm đủ số lượng cán bộ ở mỗi cấp, nhất là cán bộ chính trị; chú trọng bồi dưỡng về năng lực, trình độ, kỹ năng, phương pháp tiến hành công tác giáo dục chính trị. Đồng thời, đề cao việc tự học tập, rèn luyện, phấn đấu của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đối với các học viện, nhà trường cần bám sát đơn vị và tình hình thực tiễn để không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Cùng với đó, cần quán triệt, thực hiện tốt các quy định về việc nêu gương, trực tiếp là Quy định số 646-QĐ/QUTW, ngày 06/11/2012 của Quân ủy Trung ương “Về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, chỉ huy, quản lý các cấp trong Quân đội”, nêu cao tinh thần tự giác nêu gương ở mọi lúc, mọi nơi, trên tất cả các lĩnh vực; thực sự là tấm gương mẫu mực trong giáo dục, học tập chính trị để cán bộ, chiến sĩ noi theo.

Bốn là, đổi mới căn bản, toàn diện, đồng bộ chương trình, nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục chính trị. Đây là đòi hỏi cấp thiết từ thực tiễn, nhằm làm cho công tác giáo dục chính trị đạt chất lượng, hiệu quả ngày càng cao. Song, việc đổi mới nội dung, chương trình giáo dục phải bảo đảm cơ bản, khoa học, có tính định hướng, tính thực tiễn cao, dễ tiếp thu, vận dụng thực hiện và phù hợp với đặc điểm đối tượng giáo dục. Về nội dung, cần hướng vào các vấn đề mới, làm sáng rõ hơn nữa lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối chính trị, quân sự của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam cùng những vấn đề mới về giáo dục pháp luật, kỷ luật, đạo đức, lối sống cho quân nhân. Đồng thời, chủ động nghiên cứu, giải đáp thấu đáo, kịp thời các vấn đề thực tiễn đặt ra, nhất là về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, nhân tố chính trị tinh thần, hội nhập quốc tế, chiến tranh hiện đại, an ninh phi truyền thống, v.v. Tăng cường giáo dục, định hướng nhận thức, tư tưởng trong các thời điểm nhạy cảm, các nhiệm vụ mới, quan trọng, nhiệm vụ khó khăn, gian khổ, nguy hiểm, vụ việc phức tạp, những vấn đề “nóng” được dư luận xã hội quan tâm.

Về đổi mới hình thức, phương pháp giáo dục chính trị cần theo hướng cơ bản, hiện đại, phong phú, sinh động, hấp dẫn và đạt hiệu quả thiết thực; sát với đặc điểm đối tượng, tình hình, nhiệm vụ của đơn vị; phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất, trang bị, phương tiện giáo dục chính trị; lấy phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của cán bộ, chiến sĩ là chính. Chú trọng đổi mới các hình thức giáo dục chính trị chủ yếu; nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giáo dục thường xuyên; xây dựng và nhân rộng mô hình mới, cách làm hay, sáng tạo, hiệu quả; kết hợp chặt chẽ giáo dục chính trị với lãnh đạo tư tưởng, quản lý kỷ luật, huấn luyện quân sự và đẩy mạnh các phong trào thi đua, các cuộc vận động của các cấp, các ngành trong cơ quan, đơn vị và địa phương.

Năm là, tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng cơ chế hoạt động; bảo đảm ngân sách, cơ sở vật chất, trang bị cho giáo dục chính trị. Hiện nay, cơ chế hoạt động giáo dục chính trị đã quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ của từng thành phần, lực lượng, vì vậy, các cơ quan, đơn vị tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm túc, hiệu quả trong thực tiễn. Quá trình tổ chức thực hiện phải phân cấp quản lý theo đúng quy định; coi trọng khâu quản lý về đối tượng, nội dung, chương trình, thời gian, các hình thức và kết quả giáo dục chính trị. Việc kiểm tra, đánh giá kết quả công tác giáo dục chính trị phải chặt chẽ, thực chất, thường xuyên đổi mới ở tất cả các cấp; kết hợp chặt chẽ các hình thức, biện pháp quản lý, kiểm tra, gắn với phúc tra, thanh tra, đánh giá kết quả giáo dục chính trị, kịp thời phát hiện, khắc phục khâu yếu, mặt yếu. Đồng thời, biểu dương, khen thưởng những tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác này.  Các cơ quan, đơn vị cần ưu tiên, bảo đảm ngân sách cho công tác giáo dục chính trị theo quy định; tập trung đầu tư đầy đủ, nâng cấp, đồng bộ, hiện đại cơ sở vật chất, trang bị, phương tiện, phòng học chính trị chuyên dùng cho cấp đại đội, tiểu đoàn và tương đương; cơ sở vật chất, trang bị, phương tiện phục vụ ngoại khóa, thực hành các hoạt động giáo dục chính trị tại các nhà trường; đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số đáp ứng yêu cầu công tác giáo dục chính trị trong giai đoạn mới.

Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng có vị trí, vai trò hết sức quan trọng trong xây dựng con người, xây dựng tổ chức, bồi dưỡng mục tiêu, lý tưởng cách mạng cho cán bộ, chiến sĩ. Trước yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện đồng bộ, quyết liệt các giải pháp tăng cường công tác giáo dục chính trị theo Chỉ thị số 2423-CT/QUTW của  Thường vụ Quân ủy Trung ương. Qua đó, góp phần xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, có chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

Thượng tướng TRỊNH VĂN QUYẾT, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam
__________________________

1 - Hồ Chí Minh – Toàn tập, Tập 7, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 483.