Nghị quyết Đại hội XI của Đảng xác định: “Tăng cường sức mạnh quốc phòng, an ninh cả về tiềm lực và thế trận; xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố vững mạnh; xây dựng thế trận lòng dân vững chắc trong thực hiện chiến lược bảo vệ Tổ quốc”¹. Quán triệt tinh thần đó, Quân đội nhân dân tiếp tục phát huy vai trò, trách nhiệm, chủ động tham gia xây dựng khu vực phòng thủ vững mạnh.

Khu vực phòng thủ (KVPT) tỉnh, thành phố nằm trong hệ thống phòng thủ chung của các quân khu và cả nước; là bộ phận hợp thành của nền quốc phòng toàn dân, giữ vị trí chiến lược trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc (BVTQ). Xây dựng KVPT tỉnh, thành phố ngày càng vững mạnh là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân; của cả hệ thống chính trị, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều hành của Nhà nước, trực tiếp là cấp ủy đảng và chính quyền địa phương.

Hội nghị tập huấn cán bộ lãnh đạo, chỉ đạo về xây dựng khu vực phòng thủ. Nguồn: cpv.org.vn

Nhận thức rõ điều đó, những năm qua, quán triệt sâu sắc Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa X), Nghị định 152/2007/NĐ-CP của Chính phủ, Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam đã ban hành nhiều chỉ thị, hướng dẫn chỉ đạo các đơn vị trong toàn quân phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương triển khai xây dựng KVPT tỉnh, thành phố trên cả nước, nhất là ở các địa bàn trọng điểm. Kết quả là: tiềm lực mọi mặt của KVPT được tăng cường, khả năng bảo vệ địa bàn, ứng phó với các tình huống quốc phòng - an ninh (QP-AN) được nâng cao; việc vận hành cơ chế lãnh đạo, điều hành hoạt động KVPT từng bước được hoàn thiện. Cơ quan quân sự (CQQS) địa phương đã phát huy tốt vai trò tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền địa phương lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức xây dựng KVPT đi vào chiều sâu, vững chắc. Kết quả đó thiết thực góp phần tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, thế trận quốc phòng toàn dân, gắn với thế trận an ninh nhân dân, nhất là “thế trận lòng dân” trên địa bàn quân khu, các tỉnh, thành phố; đảm bảo giữ vững ổn định an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho kinh tế - xã hội (KT-XH) phát triển, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. 

Bên cạnh kết quả đạt được, việc xây dựng KVPT còn có mặt hạn chế: nhận thức của một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân về nhiệm vụ xây dựng KVPT chưa đầy đủ; sự phối hợp giữa các bộ, ban, ngành, cơ quan chức năng từ Trung ương đến địa phương trong tổ chức thực hiện chưa chặt chẽ, đồng bộ; việc kết hợp KT-XH với QP-AN trong KVPT ở một số địa phương chưa đáp ứng yêu cầu; quy hoạch xây dựng thế trận quân sự KVPT triển khai chậm; chất lượng lực lượng KVPT, nòng cốt là lực lượng vũ trang (LLVT) địa phương ở một số tỉnh, thành phố có mặt còn hạn chế. 

Hiện nay, sự nghiệp xây dựng và BVTQ của nhân dân ta đang đứng trước thời cơ, thách thức đan xen. Các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề “dân tộc”, “tôn giáo”, “dân chủ”, “nhân quyền” cùng những khó khăn trong đời sống xã hội để đẩy mạnh chiến lược “Diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ ta; kích động tư tưởng ly khai, bạo loạn, gây mất ổn định trên từng địa bàn, tạo cớ can thiệp từ bên ngoài. Vì vậy, để KVPT ngày càng vững chắc, bảo đảm “xã giữ xã, huyện giữ huyện, tỉnh giữ tỉnh” trong mọi tình huống (cả thời bình và thời chiến) là vấn đề cấp thiết.

Trên cơ sở những kinh nghiệm và kết quả đạt được qua hơn 20 năm thực hiện nhiệm vụ quan trọng này, trong thời gian tới, cần phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, LLVT và nhân dân đẩy mạnh xây dựng KVPT về chiều sâu, thực chất là xây dựng các tiềm lực; trong đó, tập trung vào những nội dung chủ yếu sau:

1. Tăng cường xây dựng tiềm lực chính trị - tinh thần của KVPT. Đây là nội dung quan trọng hàng đầu và là cơ sở để xây dựng các tiềm lực khác của KVPT. Đặc biệt trong tình hình hiện nay, các thế lực thù địch đang tập trung chống phá cách mạng nước ta trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng; gieo rắc nghi ngờ làm xói mòn lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước thì công tác này càng có ý nghĩa quan trọng hơn bao giờ hết. Để xây dựng tiềm lực chính trị - tinh thần của KVPT, CQQS các cấp cần tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền địa phương đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị, tư tưởng và giáo dục QP-AN làm cho toàn dân, trước hết là cán bộ, đảng viên trong hệ thống chính trị các cấp ở địa phương nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của nhiệm vụ xây dựng KVPT trong tình hình mới. Nội dung giáo dục phải toàn diện, cần tập trung quán triệt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước về xây dựng KVPT, trọng tâm là Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa X), Chỉ thị 07-CT/TW của Ban Bí thư (khóa XI), Nghị định 152/2007/NĐ-CP của Chính phủ, Quyết định 13/2012/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ… về KVPT. Trên cơ sở đó, nâng cao nhận thức, quyết tâm, trách nhiệm của từng tổ chức, từng người theo chức năng và cương vị, chức trách trong thực hiện nhiệm vụ quan trọng này. Trong đó, việc giáo dục, bồi dưỡng kiến thức QP-AN cần chú trọng mở rộng đối tượng; nâng cao chất lượng; tích cực đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp phù hợp với từng đối tượng, nhất là đối với thế hệ trẻ, nhằm bồi đắp lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc, ý chí quyết tâm bảo vệ quê hương, đất nước.

Các địa phương cần quan tâm củng cố, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị các cấp, nhất là ở cấp cơ sở, trên các địa bàn trọng điểm về QP-AN, vùng biên giới, biển, đảo. Trong quá trình thực hiện, chú trọng nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo của các tổ chức đảng, chính quyền, trọng tâm là xây dựng chi bộ, đảng bộ trong sạch, vững mạnh theo Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”, nhằm đảm bảo đủ sức lãnh đạo các mặt công tác ở địa phương, trong đó có nhiệm vụ xây dựng KVPT. Đồng thời, tiếp tục kiện toàn tổ chức, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội ở địa phương; qua đó, nhằm tập hợp rộng rãi các tầng lớp nhân dân thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng về xây dựng KVPT trong điều kiện mới. Các đơn vị Quân đội đứng chân trên các địa bàn tỉnh, thành phố, đặc biệt là các địa bàn chiến lược, các khu vực còn nhiều khó khăn cần phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương thực hiện tốt công tác vận động quần chúng, tham gia phát triển KT-XH, xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân, góp phần xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc, nâng cao tiềm lực chính trị - tinh thần của KVPT.

2. Tập trung xây dựng tiềm lực quân sự - an ninh của KVPT, trọng tâm là xây dựng lực lượng và thế trận. Mục tiêu xây dựng KVPT, xét đến cùng là nhằm nâng cao khả năng hoạt động tự bảo vệ của địa phương, giữ vững ổn định an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn, đối phó hiệu quả với mọi tình huống cả trong thời bình và thời chiến. Muốn thế, phải không ngừng tăng cường tiềm lực mọi mặt của KVPT; trong đó, tiềm lực quân sự - an ninh giữ vị trí cốt lõi. Để tăng cường tiềm lực quân sự - an ninh của KVPT, cần tập trung giải quyết tốt hai vấn đề cơ bản: xây dựng lực lượng và thế trận.

Lực lượng của KVPT là toàn dân, trong đó LLVT địa phương, bao gồm: quân sự và công an là nòng cốt. Do đó, trong quá trình thực hiện, các địa phương cần xuất phát từ đặc điểm địa bàn, yêu cầu, nhiệm vụ QP-AN, coi trọng xây dựng lực lượng quân đội và công an theo phương hướng đã xác định đối với từng lực lượng. Trước hết, phải chú trọng xây dựng hai lực lượng này vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; có chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu ngày càng cao, đủ sức làm nòng cốt cho toàn dân trong thực hiện nhiệm vụ QP-AN và xây dựng, hoạt động của KVPT. Phải quan tâm công tác bồi dưỡng, huấn luyện, nâng cao trình độ tác chiến và năng lực tham mưu của CQQS và công an giúp cấp ủy, chính quyền trong lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức triển khai xây dựng KVPT. Tập trung tổ chức, xây dựng lực lượng dân quân tự vệ và dự bị động viên theo quy định của Luật Dân quân tự vệ và Pháp lệnh về lực lượng dự bị động viên. Trong đó, coi trọng công tác huấn luyện, diễn tập, rèn luyện nâng cao trình độ sử dụng các loại vũ khí, trang bị có trong biên chế và khả năng tác chiến phòng thủ, trình độ hiệp đồng, phối hợp tác chiến với đơn vị bộ đội chủ lực và các lực lượng trên địa bàn theo phương án, kế hoạch tác chiến KVPT. Cùng với đó, cần quan tâm đảm bảo tốt chế độ, chính sách đối với cán bộ, chiến sĩ dân quân tự vệ và dự bị động viên; động viên, khuyến khích họ hăng hái trong hoạt động thực hiện nhiệm vụ quân sự, xây dựng KVPT ở địa phương.

Cùng với xây dựng lực lượng, các địa phương cần chú trọng xây dựng thế trận KVPT vững chắc, đáp ứng tốt yêu cầu hoạt động thực hiện nhiệm vụ của LLVT địa phương, nhất là hoạt động đấu tranh quốc phòng cả thời bình và thời chiến. Trong quá trình xây dựng thế trận KVPT, phải hết sức coi trọng gắn kết thế trận quân sự với thế trận an ninh ở từng khu vực và trên từng địa bàn của KVPT. Đối với các tỉnh, thành phố có biển, cần chú trọng xây dựng thế trận quân sự - an ninh trên biển gắn với thế trận trên bờ trong KVPT. Trên cơ sở quán triệt, chấp hành nghiêm Chỉ thị 56/CT-TM năm 2011 của Bộ Tổng Tham mưu về việc quy hoạch xây dựng thế trận quân sự KVPT, CQQS tỉnh, thành phố cần tham mưu giúp ủy ban nhân dân các cấp khẩn trương xây dựng và triển khai Đề án quy hoạch xây dựng thế trận quân sự KVPT cho từng giai đoạn và năm phù hợp với điều kiện và khả năng thực tế của mỗi địa phương, tránh thất thoát, lãng phí. Trước hết, cần đầu tư xây dựng KVPT then chốt, căn cứ chiến đấu, căn cứ hậu phương, căn cứ hậu cần - kỹ thuật và sở chỉ huy các cấp… Trong quá trình xây dựng thế trận KVPT, các địa phương cần phát huy mọi tiềm năng, thế mạnh, tận dụng hệ thống cơ sở hạ tầng có sẵn trên địa bàn và hang động, địa hình tự nhiên… để giảm bớt chi phí; tích cực cải tạo địa hình, kết hợp với làm mới hệ thống công sự, trận địa theo các phương án, kế hoạch đã có, nhằm đáp ứng tốt yêu cầu hoạt động của KVPT trong thời bình và thời chiến.

3. Không ngừng tăng cường tiềm lực kinh tế, tạo nền tảng vật chất - kỹ thuật của KVPT. Qua hơn 20 năm thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, sự phát triển KT-XH của các địa phương trên cả nước có nhiều khởi sắc, đời sống của nhân dân được cải thiện. Đó là thuận lợi rất cơ bản tạo nguồn lực vật chất - kỹ thuật để tiếp tục xây dựng KVPT tỉnh, thành phố vững mạnh về chiều sâu. Tuy nhiên, đây mới là điều kiện “cần” đối với xây dựng tiềm lực kinh tế của KVPT; bởi không phải cứ có KT-XH phát triển là có tiềm lực kinh tế KVPT mạnh. Để có tiềm lực kinh tế mạnh, cần phải có điều kiện “đủ” là có kế hoạch huy động nguồn lực đó cho xây dựng và hoạt động của KVPT. Nói cách khác, tiềm lực kinh tế KVPT là nguồn lực (kinh phí, vật chất, kỹ thuật…) sẵn sàng được huy động theo kế hoạch của địa phương để phục vụ nhiệm vụ xây dựng và hoạt động của KVPT.

Như vậy, để không ngừng tăng cường tiềm lực kinh tế KVPT, CQQS tỉnh, thành phố cần phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành, đoàn thể để tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền địa phương lãnh đạo, chỉ đạo phát triển kinh tế và kết hợp chặt chẽ phát triển KT-XH với tăng cường QP-AN. Sự kết hợp đó phải được thể hiện bằng chủ trương, giải pháp và ngay từ trong quy hoạch, kế hoạch phát triển tổng thể của tỉnh, thành phố, ở từng cấp, từng ngành, vùng. Việc kết hợp đó phải được thực hiện trên các lĩnh vực (công nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp…), theo quan điểm của Đảng: mỗi bước phát triển KT-XH là một bước tăng cường tiềm lực QP-AN. Trong đó, cần tập trung ưu tiên đầu tư phát triển những ngành, nghề bảo đảm công nghệ lưỡng dụng, vừa sản xuất hàng hóa phục vụ nhu cầu dân sinh, vừa có kế hoạch sẵn sàng huy động chuyển sang sản xuất các mặt hàng phục vụ nhiệm vụ quân sự, quốc phòng khi cần thiết. Các địa bàn trọng điểm, chiến lược, biên giới, biển, đảo, cần phát triển các khu kinh tế - quốc phòng gắn với quy hoạch khu dân cư, góp phần phát triển KT-XH, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, từng bước hoàn thiện thế trận phòng thủ trên tuyến biên giới, biển, đảo. Hằng năm, căn cứ vào tình hình phát triển KT-XH của địa phương, CQQS các cấp cần chủ động phối hợp với ban, ngành, đoàn thể tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền xây dựng, điều chỉnh kế hoạch bảo đảm ngân sách cho xây dựng KVPT (nhất là xây dựng thế trận quân sự), đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và BVTQ trong tình hình mới.

4. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo xây dựng, hoạt động KVPT. Đây là vấn đề nguyên tắc, có tính quyết định chất lượng, hiệu quả xây dựng và hoạt động của KVPT tỉnh, thành phố. Trải qua hơn 20 năm xây dựng KVPT, cơ chế “Đảng lãnh đạo tập trung, thống nhất, chính quyền quản lý, điều hành, CQQS phối hợp với cơ quan công an và các ban, ngành, đoàn thể ở địa phương làm tham mưu và tổ chức thực hiện”, chỉ huy trưởng quân sự chỉ huy thống nhất LLVT thuộc quyền từng bước được hoàn thiện, vận hành hiệu quả. 

Để tiếp tục hoàn thiện, vận hành hiệu quả cơ chế lãnh đạo; chỉ đạo xây dựng, hoạt động của KVPT trong điều kiện mới, CQQS các cấp cần chủ động tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền tổ chức tốt diễn tập KVPT (tỉnh, huyện), diễn tập chiến đấu - trị an (xã, phường, thị trấn). Thông qua các cuộc diễn tập, cần rút kinh nghiệm để bổ sung, hoàn thiện cơ chế, nhất là về công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, tham mưu, phối hợp giữa các ban, ngành, đoàn thể địa phương; đồng thời, rà soát, điều chỉnh, bổ sung các kế hoạch, phương án tác chiến phù hợp với sự phát triển của thực tiễn. Trong mỗi nhiệm kỳ, các địa phương tổ chức diễn tập KVPT tỉnh, huyện, diễn tập chiến đấu - trị an xã (phường, thị trấn) theo đúng quy định, chú trọng bổ sung nội dung mới, thiết thực: chống “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ; phòng chống thiên tai, sự cố thảm họa môi trường, tìm kiếm cứu nạn… Để phát huy sức mạnh tổng hợp, nâng cao hiệu quả xây dựng KVPT tỉnh, thành phố, đề nghị Chính phủ cần sớm chỉ đạo thành lập Ban Chỉ đạo KVPT của các bộ, ngành Trung ương theo Nghị định 152/2007/NĐ-CP của Chính phủ. Cùng với đó, tiếp tục kiện toàn tổ chức biên chế, quy chế, nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban Chỉ đạo xây dựng KVPT quân khu và các tỉnh, thành phố.

Quán triệt sâu sắc tinh thần lớp bồi dưỡng của Chính phủ về KVPT, Quân đội nhân dân tiếp tục chủ động phối hợp với các bộ, ban, ngành chỉ đạo LLVT địa phương phát huy tốt chức năng, nhiệm vụ tổ chức thực hiện đồng bộ các giải pháp, nhằm xây dựng KVPT tỉnh, thành phố vững mạnh về chiều sâu, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ BVTQ trong tình hình mới.

Trung tướng NGUYỄN TRUNG THU

Phó Tổng tham mưu trưởng QĐND Việt Nam

____________________

1 - ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 234.