Xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố vững chắc là chủ trương chiến lược của Đảng, Nhà nước; sự kế thừa, phát triển tư tưởng “lo giữ nước từ sớm, từ xa, từ lúc nước chưa nguy” của dân tộc trong tình hình mới, nhằm phòng ngừa, xử lý có hiệu quả các tình huống về quốc phòng, an ninh. Qua 10 năm thực hiện Nghị quyết 28-NQ/TW, ngày 22-9-2008 của Bộ Chính trị (khóa X) về tiếp tục xây dựng tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thành khu vực phòng thủ vững chắc trong tình hình mới, đã tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức, hành động của cả hệ thống chính trị, mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở từng địa phương, cơ sở, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong mọi tình huống.

Nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò chiến lược của khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, những năm qua, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đã triển khai thực hiện toàn diện các nội dung xây dựng khu vực phòng thủ, cả về tiềm lực, thế trận theo đúng tinh thần Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa X) và đạt nhiều kết quả quan trọng. Nổi bật là, công tác lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng, hoạt động khu vực phòng thủ được coi trọng và có nhiều đổi mới. Nhận thức, ý thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và toàn dân đối với nhiệm vụ quan trọng này có sự chuyển biến rõ nét. Cơ chế lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành xây dựng, hoạt động khu vực phòng thủ từng bước được hoàn thiện, vận hành đồng bộ, hiệu quả. Toàn quân, trước hết là các quân khu, cơ quan quân sự địa phương đã phát huy vai trò nòng cốt, chủ trì phối hợp, tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền địa phương lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức xây dựng khu vực phòng thủ ngày càng đi vào chiều sâu. Tiềm lực, thế trận, sức mạnh của khu vực phòng thủ, đặc biệt là tiềm lực kinh tế, chính trị - tinh thần, “thế trận lòng dân”, thế trận quân sự được củng cố, tăng cường một bước. Chất lượng tổng hợp, trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu của lực lượng vũ trang địa phương được nâng cao. Hoạt động của khu vực phòng thủ các địa phương cơ bản đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, v.v.

Thượng tướng Phan Văn Giang cùng lãnh đạo địa phương và Quân khu 7 thăm, tặng quà các đơn vị tham gia diễn tập khu vực phòng thủ  tỉnh Bình Dương năm 2018. (Ảnh: qdnd.vn)

Kết quả đạt được trong xây dựng, hoạt động của khu vực phòng thủ đã khẳng định chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước, nỗ lực và quyết tâm chính trị rất cao của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta; tạo nên thế và lực mới trong thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân ở từng địa phương, khu vực và trên cả nước, góp phần làm thất bại âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, nhất là trên các địa bàn trọng điểm, biên giới, biển, đảo, bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ, tạo môi trường, điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao tiềm lực, sức mạnh của đất nước.

Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình xây dựng và tổ chức hoạt động khu vực phòng thủ còn bộc lộ một số hạn chế trong lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát, tổ chức thực hiện. Nội dung, biện pháp xây dựng khu vực phòng thủ của một số địa phương chưa sát với yêu cầu, đặc điểm địa bàn; tổ chức triển khai có mặt còn thiếu linh hoạt. Sự phối hợp giữa các bộ, ban, ngành,… trong tham mưu, chỉ đạo, tổ chức thực hiện chưa thống nhất, đồng bộ. Việc kết hợp phát triển kinh tế với củng cố, tăng cường quốc phòng, an ninh có thời điểm còn chưa được chú trọng. Nguồn lực đầu tư cho xây dựng khu vực phòng thủ của một số địa phương còn thấp. Cơ chế, chính sách động viên quốc phòng còn bất cập, chưa theo kịp sự phát triển của thực tiễn. Xây dựng lực lượng vũ trang ba thứ quân, nhất là lực lượng dự bị động viên, dân quân tự vệ có mặt chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra; năng lực tham mưu, phối hợp xử lý tình huống về quốc phòng, an ninh của các lực lượng ở một số địa phương còn hạn chế, v.v.

Những khuyết điểm, hạn chế nêu trên đã được Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, các quân khu, các tỉnh, thành phố chỉ ra qua tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa X), giai đoạn 2008 - 2018. Các cấp, ngành, địa phương, đơn vị cần rút kinh nghiệm, kịp thời có biện pháp chấn chỉnh, khắc phục.

Hiện nay, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta đứng trước những cơ hội, thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen. Tình hình thế giới, khu vực tiềm ẩn nhiều nhân tố gây mất ổn định, khó lường; chiến tranh cục bộ, tranh chấp chủ quyền lãnh thổ; xung đột sắc tộc, tôn giáo; hoạt động can thiệp, lật đổ, ly khai, khủng bố, chạy đua vũ trang,... diễn biến phức tạp. Đối với nước ta, các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh chống phá bằng âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ ta, kích động tư tưởng ly khai, bạo loạn, nhằm gây mất ổn định trên từng địa bàn, tạo cớ can thiệp từ bên ngoài. Cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư đã và đang làm nảy sinh những thách thức mới đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, v.v. Đó vừa là khó khăn, thách thức, vừa đặt ra yêu cầu cao đối toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Để tạo nền tảng bảo vệ vững chắc Tổ quốc “từ sớm, từ xa, từ lúc nước chưa nguy”, đòi hỏi phải tiếp tục xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố vững chắc, đi vào chiều sâu, có tiềm lực và sức mạnh tổng hợp ngày càng cao, bằng các giải pháp quyết liệt, đồng bộ. Theo đó, các cấp cần chú trọng thực hiện tốt một số vấn đề chủ yếu sau:

Một là, đẩy mạnh quán triệt, thông tin, tuyên truyền, nâng cao hơn nữa nhận thức, trách nhiệm của các cấp, ngành, đoàn thể chính trị - xã hội và toàn dân về nhiệm vụ xây dựng khu vực phòng thủ. Đây là nội dung quan trọng, nhằm tạo sự thống nhất về nhận thức, hành động, phát huy sức mạnh tổng hợp trong thực hiện nhiệm vụ quan trọng này; đồng thời, là biện pháp trực tiếp xây dựng tiềm lực chính trị - tinh thần của khu vực phòng thủ. Theo đó, các cấp, ngành, địa phương cần đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, giáo dục quốc phòng và an ninh, làm cho toàn dân, trước hết là cấp ủy, chính quyền, cán bộ, đảng viên nhận thức sâu sắc, đầy đủ quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước đối với nhiệm vụ xây dựng khu vực phòng thủ, cùng những khó khăn, thách thức và yêu cầu mới đặt ra. Nội dung giáo dục, tuyên truyền phải toàn diện, tập trung quán triệt sâu các văn bản pháp quy liên quan đến nhiệm vụ phòng thủ quân khu và xây dựng khu vực phòng thủ, trọng tâm là Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa X), Chỉ thị 07-CT/TW của Ban Bí thư (khóa XI), Nghị định 152/2007/NĐ-CP, Nghị định 02/2016/NĐ-CP của Chính phủ, v.v. Để đạt hiệu quả, cần vận dụng đa dạng hình thức, phương pháp tuyên truyền; trong đó, chú trọng làm tốt công tác vận động quần chúng, giáo dục, phổ biến kiến thức quốc phòng và an ninh; đẩy mạnh tuyên truyền kết quả, kinh nghiệm, mô hình hiệu quả của các địa phương trong xây dựng khu vực phòng thủ. Về nhận thức, cần thống nhất quan điểm: xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố vững chắc là vấn đề có ý nghĩa chiến lược, yêu cầu khách quan, vừa mang tính cấp thiết, vừa cơ bản lâu dài trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; là nền tảng, cơ sở để xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân, gắn với nền an ninh nhân dân và thế trận an ninh nhân dân vững mạnh. Đây cũng là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta. Quá trình triển khai thực hiện phải chủ động phát hiện, chấn chỉnh và kiên quyết đấu tranh với tư tưởng, nhận thức lệch lạc, chủ quan, mất cảnh giác, tuyệt đối hóa kinh tế, xem nhẹ quốc phòng, an ninh và biểu hiện hình thức, thiếu quyết liệt. Đồng thời, vạch trần, đấu tranh có hiệu quả với luận điệu xuyên tạc, chống phá của các thế lực thù địch về vấn đề này, v.v.

Hai là, tăng cường hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo của Đảng, quản lý, điều hành của Nhà nước đối với nhiệm vụ xây dựng, hoạt động khu vực phòng thủ. Đây là nguyên tắc, vấn đề quan trọng hàng đầu, nhân tố quyết định đảm bảo cho việc xây dựng khu vực phòng thủ tiến hành đúng hướng, đạt mục tiêu, yêu cầu đề ra. Từ kinh nghiệm thực tiễn và bối cảnh hiện nay, hơn bao giờ hết, các cấp, ngành, cơ quan, đơn vị, địa phương, trực tiếp là các tỉnh, thành phố phải tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy, sự chỉ đạo, điều hành của chính quyền các cấp, đảm bảo giữ vững nguyên tắc: Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp mọi mặt nhiệm vụ quốc phòng, an ninh nói chung, xây dựng khu vực phòng thủ nói riêng. Trên cơ sở nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Chính phủ, tiếp tục rà soát, bổ sung, đẩy mạnh thực hiện kế hoạch, chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 28-NQ/TW gắn với thực hiện Chiến lược Bảo vệ Tổ quốc, Chiến lược Quốc phòng Việt Nam, Luật Quốc phòng, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và các chiến lược chuyên ngành vừa được ban hành, với lộ trình, biện pháp đồng bộ, khả thi cao, phù hợp đặc điểm, điều kiện của địa phương, cơ sở. Tổ chức vận hành có hiệu quả cơ chế lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành thực hiện nhiệm vụ phòng thủ quân khu và xây dựng, hoạt động của khu vực phòng thủ; trong đó, vận hành linh hoạt cơ chế phối hợp lãnh đạo, chỉ đạo giữa đảng ủy, bộ tư lệnh các quân khu với các tỉnh (thành) ủy, ủy ban nhân dân tỉnh (thành phố). Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, tạo bước đột phá trong xây dựng tiềm lực mọi mặt của khu vực phòng thủ, nhất là xây dựng cơ sở chính trị, củng cố “thế trận lòng dân”, tăng cường xây dựng tiềm lực kinh tế, tiềm lực, thế trận quân sự trên các địa bàn chiến lược, xung yếu; chú trọng kiện toàn, nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức trong khu vực phòng thủ, đặc biệt là Ban chỉ đạo phòng thủ quân khu và khu vực phòng thủ ở các cấp, v.v. Các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng cần tăng cường phối hợp, đôn đốc, kiểm tra việc triển khai xây dựng, hoạt động khu vực phòng thủ của các địa phương; kịp thời nắm bắt những khó khăn, vướng mắc nảy sinh, nghiên cứu, đề xuất hoàn thiện, đồng bộ hệ thống văn bản pháp luật, phù hợp với sự phát triển của thực tiễn, tạo hành lang pháp lý thuận lợi để thực hiện tốt nhiệm vụ phòng thủ quân khu và khu vực phòng thủ.

Ba là, đẩy mạnh kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng, an ninh, tạo nguồn lực vật chất, kỹ thuật xây dựng khu vực phòng thủ ngày càng vững chắc. Trong điều kiện khả năng kinh tế đất nước có hạn, song nhu cầu đầu tư cho xây dựng khu vực phòng thủ đòi hỏi rất lớn, các cấp, ngành, địa phương cần quán triệt, đẩy mạnh thực hiện chủ trương tiếp tục đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân gắn với tăng cường tiềm lực quốc phòng, an ninh ngay từ trong quy hoạch, kế hoạch phát triển ở các cấp, ngành, lĩnh vực, đảm bảo “mỗi bước tăng trưởng về kinh tế - xã hội là một bước củng cố tiềm lực quốc phòng, an ninh”. Trong đó, ưu tiên phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn, lĩnh vực có tiềm năng, thế mạnh; đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng theo hướng hiện đại, lưỡng dụng; thực hiện phân vùng, quy hoạch khu kinh tế, khu công nghiệp, khu chế xuất gắn với quy hoạch tổng thể bố trí quốc phòng, quy hoạch thế trận quân sự khu vực phòng thủ gắn với xây dựng thế trận phòng thủ quân khu, kiên quyết không phát triển kinh tế bằng mọi giá. Đặc biệt, tiếp tục đẩy mạnh kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng, an ninh trên các địa bàn trọng điểm, chiến lược, biên giới, biển, đảo, nhằm xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân vững mạnh nơi “phên giậu” Tổ quốc. Các địa phương cần chủ động cân đối, phân bổ hợp lý các nguồn lực, có kế hoạch bảo đảm ngân sách cho xây dựng khu vực phòng thủ, nhất là xây dựng thế trận quân sự, tương xứng với tốc độ phát triển và tiềm lực kinh tế của địa phương. Quá trình thực hiện, cần đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên xây dựng các công trình thiết yếu trong căn cứ chiến đấu, căn cứ hậu phương, căn cứ hậu cần, kỹ thuật, khu vực phòng thủ then chốt, sở chỉ huy các cấp, chốt chiến dịch; gắn với phòng thủ dân sự, tạo lập thế trận rộng khắp, liên hoàn, vững chắc giữa các khu vực phòng thủ với phòng thủ quân khu và trên từng hướng chiến lược, sẵn sàng cho các tình huống quốc phòng, an ninh.

Bốn là, tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt của lực lượng vũ trang trong xây dựng, hoạt động của khu vực phòng thủ. Lực lượng vũ trang địa phương vừa là chủ thể tiến hành, vừa là một thành tố quan trọng trong xây dựng khu vực phòng thủ. Bởi vậy, cần chăm lo xây dựng lực lượng vũ trang địa phương “tinh, gọn, mạnh”, có chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu cao, đủ khả năng làm nòng cốt trong xây dựng, hoạt động của khu vực phòng thủ và phòng thủ quân khu, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Toàn quân, trước hết là bộ tư lệnh các quân khu, Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội phải lãnh đạo, chỉ đạo cơ quan quân sự địa phương thực hiện tốt vai trò chủ trì, phối hợp với các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể tham mưu cho cấp ủy, chính quyền lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng khu vực phòng thủ. Trong đó, chú trọng tham mưu cho địa phương tăng cường quản lý nhà nước về quốc phòng; đẩy mạnh kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại; xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân; xây dựng tiềm lực, thế trận khu vực phòng thủ, cốt lõi là xây dựng “thế trận lòng dân”, quy hoạch, đầu tư xây dựng thế trận quân sự khu vực phòng thủ ngày càng vững chắc. Cùng với đó, cần chủ động khảo sát, xây dựng kế hoạch động viên cho quốc phòng; làm tốt việc chỉ đạo, hướng dẫn các ngành, địa phương xây dựng kế hoạch bảo đảm nhu cầu quốc phòng năm đầu chiến tranh, đảm bảo khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế, v.v. Các đơn vị Quân đội tiếp tục phát huy chức năng “đội quân công tác”, tích cực thực hiện công tác dân vận, tham gia xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở; giúp dân xóa đói giảm nghèo, phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai; đẩy mạnh xây dựng, phát triển các khu kinh tế - quốc phòng,… nhằm xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, “thế trận lòng dân” vững chắc, nhất là trên các địa bàn trọng điểm, hướng chiến lược của đất nước. Đặc biệt, thường xuyên nêu cao cảnh giác cách mạng, mài sắc ý chí chiến đấu, phối hợp chặt chẽ với các lực lượng theo Nghị định 77/2010/NĐ-CP của Chính phủ, chủ động nắm, dự báo chính xác tình hình, tham mưu cho cấp ủy, chính quyền các cấp có đối sách xử lý phù hợp, không để bị động, bất ngờ, trong mọi tình huống.

Quán triệt sâu sắc chủ trương chiến lược của Đảng, Nhà nước về xây dựng khu vực phòng thủ, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta tiếp tục đề cao trách nhiệm, phát huy những kết quả, kinh nghiệm đã đạt được, quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quan trọng này, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Thượng tướng PHAN VĂN GIANG, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng