Trước yêu cầu mới của nhiệm vụ xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc, ngày 20-7-2005, Bộ Chính trị (khóa IX) đã ra Nghị quyết 51-NQ/TW “Về việc tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính ủy, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam” (Nghị quyết 51). Qua 8 năm thực hiện, Nghị quyết đã đáp ứng được đòi hỏi của thực tiễn, góp phần hoàn thiện cơ chế, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội, xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị.

Hội thảo thực hiện Nghị quyết 51-NQ/TW do Cục Tổ chức TCCT tổ chức, tháng 01-2014. (Nguồn: qdnd.vn)

Sự nghiệp xây dựng Quân đội luôn gắn liền với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của nhân dân ta, dân tộc ta. Thực tiễn đã khẳng định, sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam, quyết định sự chiến thắng và trưởng thành của Quân đội nhân dân Việt Nam. Trước yêu cầu sự nghiệp xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ đẩy mạnh CNH,HĐH đất nước và hội nhập quốc tế, Bộ Chính trị (BCT) (khóa IX) đã ra Nghị quyết số 51-NQ/TW, nhằm tăng cường sự lãnh đạo “tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt” của Đảng đối với Quân đội, xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, bảo đảm cho Quân đội luôn trung thành vô hạn với Đảng, Nhà nước và nhân dân, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Thực chất của thực hiện Nghị quyết 51 là tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội trong tình hình mới; nó có ý nghĩa chiến lược vừa mang tính cấp thiết, vừa lâu dài đối với sự nghiệp xây dựng Quân đội, tăng cường quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc. Thấu suốt tinh thần đó, sau khi BCT ban hành Nghị quyết, Thường vụ Quân ủy Trung ương (QUTƯ), Bộ Quốc phòng và Tổng cục Chính trị đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo  triển khai quyết liệt, nghiêm túc, chặt chẽ, toàn diện cả về tư tưởng, tổ chức, chính sách và đạt được những kết quả quan trọng. Nhìn lại 8 năm thực hiện, với phương châm “tích cực, chủ động, đồng bộ, có quy trình và bước đi phù hợp”, có thể thấy, Nghị quyết 51 đã đi vào cuộc sống và khẳng định vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự nghiệp xây dựng Quân đội “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”; nhất là, trong xây dựng tổ chức, con người vững mạnh. Theo đó, hệ thống các tổ chức trong Quân đội từng bước được hoàn thiện và vận hành đồng bộ theo cơ chế mới. Năng lực lãnh đạo toàn diện, sức chiến đấu của các cấp ủy, tổ chức đảng được nâng lên; hiệu lực của người chỉ huy được tăng cường; vai trò chủ trì về chính trị của đội ngũ chính ủy, chính trị viên (CU,CTV), cán bộ đảm nhiệm công tác đảng, công tác chính trị (CTĐ,CTCT) từng bước được khẳng định rõ; chất lượng, hiệu quả CTĐ,CTCT có chuyển biến tốt, đồng thời khắc phục những hạn chế qua việc thực hiện chế độ phó chỉ huy về chính trị trước đó. Hoạt động CTĐ,CTCT ở các đơn vị ngày càng đi vào chiều sâu, bám sát thực tiễn và mang lại hiệu quả thực chất. Đặc biệt, cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp đã quán triệt và tuân thủ nghiêm nguyên tắc: tập thể cấp ủy lãnh đạo toàn diện, người chỉ huy và CU,CTV phân công tổ chức thực hiện theo chức trách. Trong đó, quyền lãnh đạo cơ quan, đơn vị thuộc về tập thể cấp ủy; quyền chỉ huy, chịu trách nhiệm trước cấp trên và cấp ủy cùng cấp về hoạt động quân sự (chỉ huy tham mưu, hậu cần, kỹ thuật, tài chính) của đơn vị thuộc người chỉ huy; chủ trì về chính trị, chịu trách nhiệm trước cấp trên và cấp ủy cùng cấp về CTĐ,CTCT thuộc CU,CTV; quan hệ giữa CU,CTV với người chỉ huy là quan hệ phối hợp công tác.

Có thể nói, từ khi thực hiện Nghị quyết 51, các mối quan hệ công tác của người chỉ huy với CU,CTV, cán bộ đảm nhiệm CTĐ,CTCT được giải quyết hài hòa; đoàn kết nội bộ được củng cố; dân chủ ngày càng được mở rộng; những bất cập, vướng mắc từng bước được khắc phục; chất lượng xây dựng đơn vị và thực hiện nhiệm vụ có chuyển biến tích cực; năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng tiếp tục được nâng cao. Qua đánh giá chất lượng tổ chức đảng và đảng viên hằng năm cho thấy, tỷ lệ các tổ chức đảng đạt trong sạch, vững mạnh (TS,VM), đảng viên đủ tư cách hoàn thành tốt và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ luôn được giữ vững và phát huy. Trong nhiệm kỳ 2005 - 2010, toàn Đảng bộ Quân đội có 86,8% tổ chức đảng đạt TS,VM; 81,75% đảng viên hoàn thành tốt nhiệm vụ, trong đó có 13,85% đảng viên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ; đảng viên vi phạm kỷ luật phải xử lý giảm 0,38% so với nhiệm kỳ trước. Kết quả đó khẳng định: Nghị quyết 51 đã thực sự phát huy hiệu quả, góp phần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội; xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu của Quân đội.

Tuy nhiên, cũng cần thẳng thắn nhìn nhận rằng: việc triển khai thực hiện Nghị quyết 51 trong Đảng bộ Quân đội còn một số hạn chế. Đó là, nhận thức của một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa sâu sắc và đầy đủ; thậm chí một số ít cán bộ cho rằng việc thực hiện Nghị quyết 51 chỉ là thay đổi về mặt hình thức, tên gọi chức danh, còn bản chất vấn đề về phẩm chất, năng lực, chất lượng hoạt động CTĐ,CTCT không thay đổi. Việc ban hành các văn bản, quy chế, quy định của cấp có thẩm quyền để thực hiện Nghị quyết có những điểm chưa rõ, chưa thống nhất, khó thực hiện. Một số ít chính trị viên còn tự ti, vẫn nghĩ mình là “cấp phó”, nên thiếu tính quyết đoán, tự tin trong chỉ đạo hoạt động công tác theo quyền hạn, chức trách và mối quan hệ với người chỉ huy, chưa khẳng định được vai trò chủ trì về chính trị. Cá biệt, một số đơn vị, người chỉ huy chưa được bình đẳng trong quan hệ với CU,CTV, vẫn xem CU,CTV như cấp phó về chính trị, nên thiếu sự tin cậy, tôn trọng, trao đổi, bàn bạc công việc chung chưa tạo được đồng thuận, nhất trí cao trong đơn vị, làm ảnh hưởng đến đoàn kết nội bộ, uy tín cán bộ và hiệu lực của người chỉ huy. Cấp ủy, người chỉ huy, CU,CTV cần nghiêm túc rút kinh nghiệm, kiên quyết khắc phục, tạo cơ sở cho việc hoàn thành mục tiêu, chỉ tiêu Nghị quyết Đại đội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ IX .

Thời gian tới, tình hình thế giới và khu vực sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp, tiềm ẩn những nhân tố bất trắc, khó lường, tác động nhiều chiều đến sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, xây dựng Quân đội của quân và dân ta. Đáng chú ý là, các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chiến lược “Diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và âm mưu “phi chính trị hóa” quân đội với những thủ đoạn mới tinh vi, thâm độc. Chúng sẽ triệt để lợi dụng chiêu bài “dân chủ”, “nhân quyền”, “dân tộc”, “tôn giáo” để chống phá ta quyết liệt hơn hòng xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng và chế độ XHCN ở nước ta. Nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, xây dựng Quân đội “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại” tiếp tục có sự phát triển mới, yêu cầu cao hơn, nặng nề hơn. Thực tế ấy đòi hỏi phải tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội, không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng bộ Quân đội theo Nghị quyết 51 của BCT, nhằm bảo đảm cho Quân đội hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Để đạt được mục tiêu đó, các cấp cần chú trọng thực hiện tốt những nội dung trọng tâm sau:

Một là, tiếp tục làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao hơn nữa nhận thức về vị trí, vai trò, ý nghĩa của việc thực hiện Nghị quyết 51 ở từng cấp, từng đơn vị. Đây là vấn đề quan trọng trước tiên; bởi tư tưởng chỉ đạo hành động, có nhận thức đúng mới hành động đúng và mới đạt được hiệu quả thiết thực. Trong quá trình chỉ đạo xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, Quân đội nhân dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã dạy: “Người trước, súng sau”; Người còn chỉ rõ: “Quân sự mà không có chính trị như cây không có gốc, vô dụng lại có hại”¹. Nghị quyết 51 của BCT là sự thấm nhuần sâu sắc những quan điểm, tư tưởng của Người nhằm xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, làm cơ sở để nâng cao chất lượng tổng hợp, khả năng hoàn thành nhiệm vụ trong mọi tình huống. Việc tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết 51 là vấn đề cốt yếu để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội; đồng thời, là trách nhiệm chính trị của các tổ chức đảng, mọi cán bộ, đảng viên, quần chúng, mà trước hết là cấp ủy, CU,CTV, người chỉ huy, cơ quan chính trị ở từng cơ quan, đơn vị. Trên cơ sở nhận thức đúng, toàn quân cần chú trọng nâng cao giác ngộ chính trị, tinh thần đoàn kết, gương mẫu, ý thức trách nhiệm của CU,CTV, người chỉ huy, cán bộ đảm nhiệm CTĐ,CTCT trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn và giải quyết các mối quan hệ công tác theo cơ chế mới; kịp thời phát hiện, chấn chỉnh những sai phạm cản trở đến việc thực hiện Nghị quyết 51, làm giảm sút vai trò lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội, hiệu lực của người chỉ huy và hiệu quả CTĐ,CTCT. Thời gian tới, các đơn vị cần tiếp tục thực hiện Đề án “Đổi mới công tác giáo dục chính trị tại đơn vị” và “Hiện đại hóa các cơ quan báo chí Quân đội”; làm tốt công tác bảo vệ chính trị nội bộ, chủ động phòng ngừa, đấu tranh làm thất bại âm mưu “phi chính trị hóa” quân đội của các thế lực thù địch, giữ vững trận địa tư tưởng, định hướng chính trị trong mọi hoạt động của đơn vị.

Hai là, tập trung xây dựng các tổ chức đảng TS,VM theo tinh thần Nghị quyết 51 của BCT. Cần hết sức coi trọng công tác xây dựng Đảng, nhất là tổ chức đảng ở các đơn vị đủ quân làm nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, cơ quan chiến dịch, chiến lược và đơn vị làm kinh tế; kịp thời kiện toàn, bổ sung chức năng, nhiệm vụ phù hợp với yêu cầu điều chỉnh tổ chức, lực lượng; gắn xây dựng tổ chức đảng TS,VM với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, xây dựng đội ngũ cấp ủy với xây dựng cán bộ chủ trì, chuẩn bị tốt nhân sự cho nhiệm kỳ tới. Cùng với đó, tập trung nâng cao chất lượng tự phê bình và phê bình, khắc phục khuyết điểm sau kiểm điểm thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về công tác xây dựng Đảng; thực hiện nghiêm Quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp, với phương châm “tự soi, tự sửa”; tích cực đổi mới phong cách, tác phong công tác. Trên cơ sở sơ kết 8 năm thực hiện Nghị quyết 51 của BCT, thời gian tới, các cấp ủy tiếp tục thực hiện Nghị quyết với tinh thần trách nhiệm cao, bảo đảm đồng bộ, thống nhất và hiệu quả; kết hợp chặt chẽ với việc lãnh đạo, chỉ đạo tốt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, của QUTƯ, trọng tâm là Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI), Nghị quyết 769-NQ/QUTW của QUTƯ về công tác cán bộ giai đoạn 2013 - 2020 và những năm tiếp theo. Đặc biệt, phải xác định đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh theo Chỉ thị 03 của BCT (khóa XI) là một trong những giải pháp căn bản trong thực hiện Nghị quyết 51 ở từng cơ quan, đơn vị; không ngừng củng cố mối đoàn kết, thống nhất, cốt lõi là đoàn kết trong cấp ủy, Thường vụ, mà trước hết là giữa người chỉ huy với CU,CTV; nâng cao tính chiến đấu trong sinh hoạt đảng, tăng cường vai trò lãnh đạo của tổ chức đảng, hiệu lực của tổ chức chỉ huy, hiệu quả CTĐ,CTCT. Để khắc phục những hạn chế trong thực hiện Nghị quyết 51, phải giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách và xác định rõ vai trò lãnh đạo của tập thể cấp ủy, chi bộ, quyền hạn, trách nhiệm của cán bộ chủ trì các cấp, nhất là các đơn vị có tính đặc thù. Nghiên cứu sửa đổi, bổ sung, thực hiện nghiêm quy chế, quy định, điều lệnh, điều lệ và chính sách; gắn đánh giá hiệu quả lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ của tập thể với vai trò cá nhân CU,CTV và người chỉ huy.

Ba là, chủ động tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng đáp ứng đủ số lượng và nâng cao chất lượng đội ngũ CU,CTV, cán bộ đảm nhiệm CTĐ,CTCT và người chỉ huy đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của Quân đội trong giai đoạn mới. Các cấp ủy phải làm tốt công tác lãnh đạo, chỉ đạo việc rà soát, bổ sung đội ngũ cán bộ chủ trì các cấp gắn với chuẩn bị nhân sự đại hội Đảng các cấp nhiệm kỳ tới, nhất là cán bộ lãnh đạo, chỉ huy, quản lý cấp chiến dịch, chiến lược và cán bộ cơ quan quân sự địa phương tham gia các tỉnh ủy, thành ủy. Trước hết, phải làm tốt công tác quy hoạch, tạo nguồn cán bộ chủ trì cơ quan, đơn vị theo đúng tinh thần Nghị quyết, Quy chế của QUTƯ về công tác cán bộ giai đoạn 2013 - 2020 và những năm tiếp theo. Việc đề bạt quân hàm, bổ nhiệm, điều động, luân chuyển cán bộ phải chặt chẽ, bám sát quy hoạch, bảo đảm chất lượng theo yêu cầu của Nghị quyết 51; ưu tiên sắp xếp cán bộ cho các đơn vị đủ quân làm nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, ở các địa bàn trọng yếu, biên giới, biển, đảo. Đồng thời, tích cực đổi mới phương thức, nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CU,CTV và cán bộ chính trị các cấp, nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng Quân đội trong giai đoạn mới. Việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ phải chú trọng cả trong các nhà trường và trong quá trình hoạt động thực tiễn, cả ở trong nước và nước ngoài; đào tạo gắn với sử dụng, phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ và trang bị vũ khí mới. Người chỉ huy, CU,CTV phải tích cực rèn luyện để trở thành người cán bộ chủ trì gương mẫu cả về phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực và tác phong công tác; thực sự là hạt nhân quy tụ sức mạnh đoàn kết trong từng cơ quan, đơn vị. Các cấp cần mở rộng dân chủ bằng nhiều hình thức; thực hiện phân công, phân nhiệm rõ ràng giữa cấp trưởng và cấp phó, tạo môi trường thuận lợi, khuyến khích tính chủ động, sáng tạo của cán bộ chủ trì cơ quan, đơn vị. Mặt khác, phải chủ động nghiên cứu, đề xuất giải pháp thực hiện các chế độ, chính sách cho cán bộ, nhất là chính sách nhà ở, đất ở; chế độ, chính sách đặc thù; cán bộ nghỉ hưu trước tuổi; triển khai Đề án thu hút nhân tài, giữ gìn, sử dụng có hiệu quả nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ Quân đội.

Bốn là, chăm lo xây dựng cơ quan chính trị các cấp vững mạnh toàn diện. Việc thực hiện Nghị quyết 51 trong thời gian tới phải hướng vào mục tiêu nâng cao hơn nữa năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng; phát huy tốt hiệu lực của người chỉ huy, nhất là trong điều kiện cuộc cách mạng khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ, tác động trực tiếp, toàn diện đến việc tổ chức lực lượng, huấn luyện, duy trì khả năng sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu của Quân đội nói chung, từng đơn vị nói riêng. Đồng thời, tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động CTĐ,CTCT; phát huy tốt vai trò, chức năng của Hội đồng quân nhân, các tổ chức quần chúng trong đơn vị, tạo sức mạnh tổng hợp trong thực hiện nhiệm vụ. Để làm được điều đó, vai trò tham mưu của cơ quan chính trị các cấp là rất quan trọng. Bởi vậy, các cơ quan chức năng cần nghiên cứu, tham mưu, đề xuất với QUTƯ, Bộ Quốc phòng xây dựng, hoàn thiện mô hình tổ chức, biên chế cơ quan chính trị, cán bộ chính trị các cấp ở các loại hình cơ quan, đơn vị, bảo đảm thống nhất, hợp lý, đồng bộ, ổn định lâu dài, đủ sức làm tham mưu và tiến hành CTĐ,CTCT. Cơ quan chính trị cần phát huy tốt vai trò là cơ quan thường trực giúp cấp ủy, người chỉ huy, CU,CTV chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra việc tổ chức thực hiện Nghị quyết 51 đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị và xây dựng Quân đội trong tình hình mới; kịp thời phát hiện, kiến nghị điều chỉnh, giải quyết đúng đắn những vướng mắc nảy sinh.

Năm là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát trong công tác xây dựng Đảng. Các cấp ủy cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát theo phương châm: giám sát mở rộng, kiểm tra phải có trọng tâm, trọng điểm. Nội dung kiểm tra tập trung vào thực hiện Nghị quyết 51; mối quan hệ, sự đoàn kết, thống nhất giữa người chỉ huy với CU,CTV, cấp trưởng với cấp phó; những tổ chức đảng, đảng viên yếu kém, có dấu hiệu vi phạm kỷ luật, vi phạm nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng, đạo đức, lối sống,… Những nơi nội bộ mất đoàn kết, năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu yếu cần kiến nghị các biện pháp xử lý phù hợp và đề nghị thay đổi, luân chuyển cán bộ kịp thời. Các đơn, thư khiếu kiện phải được xem xét cụ thể, thận trọng và giải quyết dứt điểm; phát huy vai trò các đoàn thể quần chúng, tích cực đấu tranh chống mọi biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, cá nhân chủ nghĩa, giữ vững sự đoàn kết, thống nhất trong các cơ quan, đơn vị.

Tiếp tục thực hiện Nghị quyết 51 của BCT trong thời gian tới là vấn đề hệ trọng, nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội. Tin tưởng rằng, với bản chất, truyền thống tốt đẹp của Quân đội nhân dân và sự đoàn kết, thống nhất, trách nhiệm cao của cấp ủy, chỉ huy các cấp, của các tổ chức, lực lượng trong toàn quân, chúng ta nhất định thực hiện tốt Nghị quyết, tạo cơ sở quan trọng để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng bộ Quân đội, xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, đảm bảo cho Quân đội có chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu cao, đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN trong mọi tình huống.

Thượng tướng NGÔ XUÂN LỊCH

Bí thư Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ QUTƯ, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam
______________________

1 - Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 7, Nxb CTQG,    H. 2011, tr. 217.