Công tác giáo dục chính trị là một hình thức cơ bản của công tác tư tưởng, văn hóa; là khâu cơ bản, có ý nghĩa quyết định đến việc củng cố trận địa tư tưởng của Đảng trong Quân đội. Đồng thời, là nhân tố bảo đảm cho Quân đội luôn là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu tuyệt đối trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Trên cơ sở quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng về xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại, ngày 31/3/2011, Thường vụ Quân ủy Trung ương ban hành Chỉ thị số 124-CT/QUTW về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới; ngày 23/7/2013, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ra Quyết định số 2677/QĐ-BQP phê duyệt Đề án “Đổi mới công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới” (sau đây lần lượt gọi tắt là Chỉ thị 124 và Đề án). Đây là những định hướng cơ bản, mang tính đột phá, tạo bước chuyển biến mới trong thực hiện công tác giáo dục chính trị của toàn quân.

Trung tướng Trịnh Văn Quyết  và các đại biểu tham quan gian trưng bày, giới thiệu tài liệu tham khảo, giảng dạy chính trị của các đơn vị Hội nghị Tổng kết 12 năm thực hiện Chỉ thị số 124-CT/QUTW và 10 năm thực hiện Đề án “Đổi mới công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới”. Ảnh: TTXVN

Sau 12 năm thực hiện Chỉ thị 124 và 10 năm thực hiện Đề án, chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị trong Quân đội đã có bước chuyển biến mạnh mẽ và đạt nhiều kết quả quan trọng. Rõ nét nhất là chương trình, nội dung giáo dục được đổi mới toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm theo hướng cơ bản, hệ thống, thống nhất và thiết thực với từng đối tượng¹. Các hình thức giáo dục chính trị được vận dụng linh hoạt, với nhiều mô hình hay, cách làm hiệu quả; trong đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy và tổ chức học tập chính trị có nhiều đổi mới, sáng tạo². Các cơ quan, đơn vị đã phát huy tốt vai trò của các tổ chức, lực lượng, các thiết chế văn hóa và phương tiện, tạo môi trường giáo dục rộng mở, phong phú, hấp dẫn nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục chính trị. Các chế độ, nền nếp sinh hoạt Ngày Chính trị và văn hóa tinh thần ở cơ sở, tuyên truyền miệng, thông báo thời sự chính trị, đối thoại dân chủ,... được duy trì thường xuyên, đạt hiệu quả thiết thực. Cùng với việc quan tâm, chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ trực tiếp tham gia giáo dục và bảo đảm cơ sở vật chất, công tác kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục có sự đổi mới cả về hình thức, phương pháp và được tổ chức chặt chẽ ở tất cả các cấp. Các cơ quan, đơn vị đã gắn kết chặt chẽ giữa “xây” và “chống” trong từng hoạt động giáo dục; phát huy vai trò của Ban Chỉ đạo 35, Lực lượng 47, cũng như tổ chức các cuộc thi,... nhằm bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, kiên quyết đấu tranh phản bác những thông tin xấu độc, nhận thức sai trái; kịp thời định hướng nhận thức, dư luận, giải quyết thấu đáo những vướng mắc nảy sinh về tư tưởng cho cán bộ, chiến sĩ, giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong Quân đội.

Với sự nỗ lực và quyết tâm cao trong tổ chức thực hiện, công tác giáo dục chính trị đã góp phần xây dựng Quân đội nhân dân vững mạnh về chính trị, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu. Cán bộ, chiến sĩ toàn quân luôn kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng; gắn bó máu thịt với nhân dân; ra sức huấn luyện giỏi, kỷ luật nghiêm; vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, tiếp tục lan toả hình ảnh và phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới.

Tuy vậy, công tác giáo dục chính trị còn bộc lộ một số hạn chế, bất cập, nhất là việc đổi mới hình thức, phương pháp giáo dục ở một số cơ quan, đơn vị chưa thật sự sáng tạo, phong phú, hiệu quả chưa cao, còn lúng túng trước những tình huống phức tạp, nhạy cảm; tình hình vi phạm pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội vẫn còn xảy ra, v.v.

Hiện nay, sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực tiếp tục có biến chuyển phức tạp, khó dự báo; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, xung đột cục bộ, tình hình Biển Đông, sự phát triển của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, kinh tế tri thức, kinh tế số cùng với sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch,... đã, đang tác động nhiều chiều đến tiến trình xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng. Đặc biệt, quá trình xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, tiến lên hiện đại,... sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến tư tưởng, tình cảm của cán bộ, chiến sĩ, v.v. Tình hình đó, đòi hỏi các cơ quan, đơn vị trong toàn quân cần tiếp tục phát huy kết quả và kinh nghiệm trong thực hiện Chỉ thị 124 và Đề án thời gian qua, tập trung đổi mới, nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị tại đơn vị, với nhiều chủ trương, giải pháp đồng bộ; trong đó, chú trọng thực hiện tốt những nội dung chủ yếu sau:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp đối với việc nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị. Giáo dục chính trị là một nội dung, biện pháp quan trọng trong xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị; do đó, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, trực tiếp là của cấp ủy, tổ chức đảng và cán bộ chủ trì các cấp đối với công tác này giữ vai trò quyết định. Cấp ủy, tổ chức đảng, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp phải thấu triệt sâu sắc mục đích, ý nghĩa, vị trí, vai trò của công tác giáo dục chính trị. Bởi đây là hình thức giữ vai trò chủ đạo, đi trước mở đường, tạo sự đồng thuận về nhận thức, nâng cao giác ngộ chính trị, xây dựng bản chất giai cấp công nhân, tính nhân văn và tính dân tộc cho Quân đội cách mạng, nâng cao phẩm chất, năng lực cho cán bộ, chiến sĩ. Do vậy, các cơ quan, đơn vị phải tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm các nghị quyết, chỉ thị, kết luận, hướng dẫn, quy chế, quy định của Đảng, Quân ủy Trung ương, Tổng cục Chính trị về công tác giáo dục chính trị, tư tưởng; từ đó có chủ trương, phương hướng, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời, hiệu quả. Chính ủy, chính trị viên các cấp chủ động trao đổi với người chỉ huy và chỉ đạo cơ quan chính trị làm tốt công tác tham mưu xây dựng và tổ chức thực hiện nghiêm túc, hiệu quả kế hoạch giáo dục chính trị hằng năm. Trong tình hình hiện nay, để giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo đối với công tác giáo dục chính trị, cấp ủy, tổ chức đảng các cấp cần phát huy tốt vai trò của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ trì phải nêu cao trách nhiệm, thực hiện tốt “7 dám” mà đồng chí Bí thư Quân ủy Trung ương đã huấn thị, nắm chắc chương trình, nội dung, kế hoạch điều hành và tổ chức thực hiện bảo đảm đúng đối tượng, nội dung, thời gian, quân số tham gia; tích cực, tự giác học tập, làm gương cho bộ đội noi theo. Đối với cơ quan chính trị các cấp, cần nâng cao năng lực tham mưu, hướng dẫn, chỉ đạo các đơn vị; tăng cường kiểm tra, phát hiện những khó khăn, vướng mắc, bất cập để kịp thời giải quyết. Kiên quyết khắc phục triệt để biểu hiện “giao khoán” công tác giáo dục chính trị cho cơ quan chính trị và cán bộ chính trị.

Hai là, đẩy mạnh đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục chính trị, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác chính trị, tư tưởng trong tình hình mới. Chăm lo giáo dục chính trị cho cán bộ, chiến sĩ trước sự biến chuyển, tác động nhanh của tình hình thế giới, khu vực cùng những phát triển mới của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay có ý nghĩa rất quan trọng. Nó luôn đòi hỏi phải đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp trong thực hiện nhiệm vụ quan trọng này. Thực tiễn tổ chức thực hiện Chỉ thị 124 và Đề án trong toàn quân những năm qua cho thấy, chỉ có tích cực đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp một cách phù hợp, công tác giáo dục chính trị mới đạt hiệu quả tốt và ngược lại. Vì vậy, việc đổi mới nội dung giáo dục cần được đẩy mạnh hơn nữa, nhưng phải chặt chẽ, có trọng tâm, trọng điểm. Trước mắt, cần hướng vào các vấn đề mới, làm sáng rõ hơn nữa bản chất khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Đồng thời, coi trọng công tác nghiên cứu, biên soạn các nội dung về giáo dục truyền thống yêu nước, tinh thần đoàn kết, tình đồng chí, đồng đội; giáo dục pháp luật, kỷ luật, đạo đức, lối sống cho quân nhân, nhất là quân nhân trẻ. Quan tâm giáo dục, giải đáp những vướng mắc nảy sinh trong thực tiễn nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây dựng Quân đội, thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, phát triển kinh tế, văn hóa xã hội; công tác huy động nhân lực, vật lực của xã hội cho nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc; tổ chức, biên chế, trang bị, cách đánh của ta, v.v.

Về hình thức, các cơ quan, đơn vị cần bám sát tình hình thực tiễn đơn vị để vận dụng một cách sáng tạo, phù hợp; trong đó, kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục cơ bản với giáo dục thường xuyên; giáo dục chung với giáo dục riêng và giáo dục đột xuất theo yêu cầu, nhiệm vụ; giáo dục thông qua các phong trào thi đua, các cuộc vận động; thông qua hoạt động văn hóa văn nghệ, sinh hoạt chính trị tư tưởng, thực hiện Ngày Chính trị và văn hóa tinh thần, đối thoại dân chủ, sinh hoạt của các tổ chức quần chúng và Hội đồng quân nhân. Trong điều kiện mới, cần gắn kết chặt chẽ giữa giáo dục chính trị tại đơn vị với tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Nghị quyết số 847-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương và các cuộc vận động,... tạo phong trào sâu rộng để giáo dục, rèn luyện bộ đội.

Ba là, thường xuyên chăm lo, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác giáo dục chính trị các cấp. Hiện nay, trước tác động của mặt trái cơ chế thị trường, các hiện tượng tiêu cực và sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch, việc nâng cao phẩm chất, năng lực của đội ngũ cán bộ nói chung, cán bộ trực tiếp làm công tác giáo dục chính trị nói riêng không chỉ đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, mà còn trực tiếp nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục chính trị của toàn quân. Vì vậy, các học viện, nhà trường cần xác định đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ chính trị các cấp là cơ bản, lâu dài, bảo đảm đội ngũ này có năng lực, trình độ toàn diện, trách nhiệm cao. Đồng thời, xây dựng đội ngũ giáo viên, giảng viên khoa học xã hội và nhân văn đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu và chất lượng ngày càng cao, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của công tác giáo dục chính trị trong tình hình mới.

Đối với các cơ quan, đơn vị, hằng năm, cần lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ việc xây dựng kế hoạch và tổ chức bồi dưỡng, nâng cao trình độ mọi mặt cho đội ngũ cán bộ nói chung, cán bộ làm công tác giáo dục chính trị nói riêng, nhất là cán bộ giảng dạy chính trị, báo cáo viên tại đơn vị được cập nhật những kiến thức mới; coi trọng bồi dưỡng kỹ năng, phương pháp tiến hành. Kết hợp chặt chẽ giữa bồi dưỡng cán bộ tại chức với đào tạo tại các học viện, nhà trường; thực hiện nghiêm nền nếp, chế độ, kế hoạch tập huấn, bồi dưỡng, quy trình chuẩn bị và thông qua bài giảng theo Quy chế giáo dục chính trị tại đơn vị; tổ chức tốt các hội thi, hội giảng cán bộ giảng dạy chính trị ở các cấp. Thường xuyên động viên, tạo điều kiện cho cán bộ làm công tác giáo dục chính trị học tập, rèn luyện, nâng cao kiến thức, trình độ về mọi mặt, có điều kiện thì tiếp tục đào tạo sau đại học.

Bốn là, nâng cao chất lượng công tác quản lý, kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục chính trị. Các cấp ủy, cán bộ chủ trì, cơ quan chính trị đơn vị cơ sở cần nghiên cứu, quán triệt, nắm chắc những nội dung của Quy chế giáo dục chính trị tại đơn vị để vận dụng vào thực tiễn cho phù hợp. Trong đó, việc kiểm tra, đánh giá phải tiến hành nghiêm túc, chặt chẽ, đúng quy định; bảo đảm khách quan, chính xác, kiên quyết không chạy theo thành tích. Để đạt hiệu quả, các cơ quan, đơn vị cần chú trọng đổi mới hình thức, biện pháp kiểm tra, đánh giá kết quả; gắn kiểm tra nhận thức chính trị với thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao. Trong bối cảnh hiện nay, công tác kiểm tra phải hướng vào đánh giá khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn hoạt động quân sự, xử lý tình huống, diễn biến tư tưởng của bộ đội, nhất là trước tác động tiêu cực của tình hình và sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch trên mạng xã hội.

Năm là, bảo đảm tốt cơ sở vật chất, phương tiện; phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, lực lượng. Các cấp cần lãnh đạo, chỉ đạo quản lý, sử dụng hiệu quả ngân sách bảo đảm theo quy định; cùng với bảo đảm của trên, các đơn vị cơ sở phải giữ gìn, khai thác, sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất sẵn có; khai thác, phát huy tác dụng của các nhà văn hoá, thư viện, nhà truyền thống, phòng Hồ Chí Minh, những di tích lịch sử ở địa phương,… để truyền tải những giá trị văn hoá tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ. Phát huy tinh thần sáng tạo, khắc phục khó khăn, chủ động khai thác các nguồn lực để bổ sung, nâng cấp các trang thiết bị, phương tiện kỹ thuật, giáo trình, tài liệu,... nhằm bảo đảm ngày càng tốt hơn cho công tác giáo dục chính trị. Đồng thời, vận dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật hiện đại, công nghệ số vào giáo dục chính trị; phối hợp chặt chẽ các lực lượng tham gia giáo dục chính trị, chống ỷ lại hoặc để hư hỏng, mất mát, sử dụng không đúng mục đích các tài sản công. Cùng với đó, phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, lực lượng ở địa phương nơi đơn vị đóng quân để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục chính trị cho cán bộ, đoàn viên, hội viên.

Công tác giáo dục chính trị là bộ phận quan trọng của công tác đảng, công tác chính trị nhằm xây dựng người quân nhân cách mạng “Tận trung với Đảng, tận hiếu với dân”, xây dựng các tổ chức đảng trong Quân đội trong sạch, vững mạnh. Việc đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị là yêu cầu thường xuyên, vừa cấp bách, vừa lâu dài; là trách nhiệm của mọi tổ chức, lực lượng. Trước yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, xây dựng Quân đội trong tình hình mới, các cơ quan, đơn vị cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện đồng bộ, quyết liệt các giải pháp đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị, góp phần xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong mọi tình huống.

Trung tướng TRỊNH VĂN QUYẾT, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam
_________________

1 - Cấu trúc chương trình giáo dục chính trị cho các đối tượng được cơ cấu lại, theo hướng mở, phân cấp 20% tổng thời gian để đơn vị tự xác định nội dung, biên soạn tài liệu. Xây dựng 15 chương trình (04 chương trình mới). Đưa giáo dục pháp luật thành một bộ phận bắt buộc trong chương trình giáo dục chính trị (chiếm từ 07%-10% tổng thời gian giáo dục chính trị).

2 - Như: “Ba thực chất” ở Quân khu 5, Quân đoàn 3; “Một giảm, một tăng, ba thực chất, hai sát, hai nâng” ở Quân chủng Hải quân; “Mỗi ngày một câu hỏi, một đáp án chính trị bổ ích”, “Dạy, kèm, lo, kết, mở” ở Quân khu 7; sử dụng mạng nội bộ phục vụ giáo dục chính trị ở Trường Sĩ quan Chính trị, Binh chủng Thông tin liên lạc; phát tờ rơi, thông qua hệ thống truyền thanh nội bộ,… ở một số doanh nghiệp, v.v.