Công tác tưởng trong Quân đội là một bộ phận công tác tư tưởng của Đảng; một mặt công tác trọng yếu, hàng đầu của công tác đảng, công tác chính trị, nhằm giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội; tạo sự thống nhất cao về ý chí và hành động trong toàn quân, xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong mọi tình huống. Thấm nhuần sâu sắc lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Công tác lãnh đạo tư tưởng là quan trọng nhất... Nếu trong Đảng và ngoài Đảng từ trên xuống dưới, từ trong đến ngoài đều tư tưởng thống nhất và hành động thống nhất thì nhiệm vụ tuy nặng nề, công việc tuy khó khăn phức tạp, ta cũng nhất định thắng lợi”¹; những năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, trực tiếp là Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị; các cơ quan, đơn vị trong toàn quân đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và tiến hành công tác tư tưởng đạt nhiều kết quả quan trọng, góp phần bảo vệ, giữ vững nền tảng tư tưởng của Đảng, xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, xứng đáng là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu tuyệt đối trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Nổi bật là, nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp và mọi quân nhân đối với công tác tư tưởng không ngừng được nâng cao. Các cơ quan, đơn vị đã có nhiều đổi mới, sáng tạo trong công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; chú trọng giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao nhận thức cho bộ đội về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, tình hình nhiệm vụ, đối tác, đối tượng của cách mạng Việt Nam; tăng cường giáo dục truyền thống dân tộc, Quân đội, phẩm chất cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ”. Triển khai sâu rộng, hiệu quả đợt sinh hoạt chính trị về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị với chủ đề “tự soi, tự sửa”, gắn với thực hiện Nghị quyết số 847-NQ/QUTW, ngày 28/12/2021 của Quân ủy Trung ương “Về phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới”. Chủ động, kịp thời định hướng tư tưởng cho bộ đội trước những vấn đề xã hội quan tâm; tăng cường đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, góp phần làm thất bại âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, “phi chính trị hóa” Quân đội của các thế lực thù địch; giữ vững vai trò nòng cốt, đi đầu trong đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Tiến hành đồng bộ, chặt chẽ công tác tư tưởng, tổ chức, cán bộ và chính sách; mở rộng dân chủ, tăng cường đối thoại, trao đổi,...; kịp thời nắm bắt, giải quyết thỏa đáng tâm tư, nguyện vọng chính đáng của cán bộ, chiến sĩ. Mặt khác, công tác thông tin tuyên truyền, văn hóa, văn nghệ; phong trào Thi đua Quyết thắng và các phong trào, cuộc vận động, nhất là Cuộc vận động Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới được tổ chức với nhiều hình thức phong phú, đa dạng, có sức lan tỏa sâu rộng, tác động tích cực đến nhận thức, tư tưởng và hành động của bộ đội. Các cấp đã chú trọng xây dựng môi trường văn hóa tốt đẹp, lành mạnh, phong phú; phát huy hiệu quả vai trò của các tổ chức, lực lượng, cơ quan, đơn vị, gia đình và địa phương trong tiến hành công tác tư tưởng, v.v. Do vậy, trong bất luận hoàn cảnh nào, cán bộ, chiến sĩ trong toàn quân luôn kiên định, vững vàng, đoàn kết, thống nhất, khắc phục khó khăn, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Tuy nhiên, công tác tư tưởng trong Quân đội còn những hạn chế, khuyết điểm, như: Một số cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy nhận thức chưa thật sâu sắc vị trí, vai trò của công tác tư tưởng nên chưa có chủ trương, giải pháp kịp thời, hiệu quả. Việc đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp tiến hành công tác tư tưởng chưa thật mạnh mẽ, sáng tạo, đồng bộ. Công tác nắm, quản lý, dự báo diễn biến tình hình tư tưởng và các mối quan hệ xã hội của bộ đội ở một số cơ quan, đơn vị chưa chặt chẽ; tính chiến đấu, tự phê bình và phê bình của một số cán bộ, đảng viên còn yếu; còn một bộ phận cán bộ thiếu gương mẫu, nói chưa đi đôi với làm, vi phạm kỷ luật, pháp luật; vụ việc nghiêm trọng còn xảy ra làm ảnh hưởng đến truyền thống, uy tín, danh dự của Quân đội.

Đại tướng Lương Cường phát biểu. Ảnh qdnd.vn

Thời gian tới, tình hình thế giới, khu vực dự báo còn diễn biến phức tạp, khó lường, tiềm ẩn nhiều yếu tố mất ổn định; có những vấn đề, sự việc xảy ra ngoài dự báo. Các nước lớn tăng cường điều chỉnh chiến lược, cạnh tranh quyết liệt. Xung đột vũ trang, tranh chấp chủ quyền lãnh thổ tiếp tục diễn ra gay gắt, tác động nhiều mặt đến các quốc gia. Xu hướng chiến tranh sử dụng vũ khí công nghệ cao, chiến tranh từ xa là phổ biến, đặt ra những yêu cầu mới, thách thức mới trong xây dựng bản lĩnh chiến đấu, niềm tin chiến thắng cho bộ đội. Đối với nước ta, bên cạnh những mặt thuận lợi là cơ bản cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức đan xen. Các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh chống phá Đảng, Nhà nước, Quân đội bằng nhiều âm mưu, thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt với tính chất, tần suất ngày càng quyết liệt, công khai, trực diện hơn, v.v. Đối với Quân đội, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc có sự phát triển, yêu cầu ngày càng cao. Toàn quân đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 05-NQ/TW, ngày 17/01/2022 của Bộ Chính trị (khóa XIII) “Về tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030 và những năm tiếp theo”; hậu phương, gia đình của không ít cán bộ, chiến sĩ còn nhiều khó khăn. Những vấn đề đó tác động trực tiếp đến tâm tư, tình cảm, tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ, đòi hỏi các cơ quan, đơn vị toàn quân phải tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng; trong đó, tập trung thực hiện tốt những giải pháp cơ bản sau:

Thứ nhất, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy và cơ quan chính trị các cấp đối với công tác tư tưởng. Chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng luôn phản ánh mức độ quan tâm của cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chức năng các cấp. Sự lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên, liên tục, quyết liệt của cấp ủy, chỉ huy là yếu tố quan trọng hàng đầu để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng ở các cơ quan, đơn vị. Cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy các cấp phải thường xuyên nghiên cứu, học tập nắm vững đường lối, quan điểm, các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị về công tác tư tưởng, đặc biệt là Quy chế số 775/QC-CT, ngày 12/5/2022 của Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị “Về công tác quản lý tư tưởng quân nhân; nắm và định hướng dư luận trong Quân đội nhân dân Việt Nam”. Qua đó, nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng của công tác tư tưởng; xây dựng kế hoạch, chủ động bám sát tình hình nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị, thực tiễn huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, hoạt động của bộ đội để có chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo sát, đúng thông qua nghị quyết của cấp ủy, chương trình, kế hoạch của người chỉ huy; bảo đảm công tác tư tưởng phải đi trước một bước, ở đâu có bộ đội ở đó có công tác tư tưởng. Phát huy vai trò trung tâm của cơ quan chính trị các cấp trong tham mưu, chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức thực hiện; tăng cường kiểm tra, kịp thời chấn chỉnh những hạn chế, bất cập, không để bị động, bất ngờ về tư tưởng; làm tốt công tác sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, khen thưởng, đăng ký thống kê theo dõi, quản lý chất lượng tư tưởng của cơ quan, đơn vị. Hằng năm, lấy kết quả công tác tư tưởng là một nội dung để đánh giá chất lượng cán bộ, đảng viên, tổ chức đảng; kịp thời biểu dương những tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến, có nhiều sáng tạo, hiệu quả trong tiến hành công tác tư tưởng ở cơ quan, đơn vị. Phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, lực lượng trong tiến hành công tác tư tưởng; tránh tình trạng “trên nóng”, “dưới lạnh”, trên quyết liệt, dưới giản đơn, hô khẩu hiệu hoặc “khoán trắng” cho cơ quan chính trị, cán bộ chính trị.

Thứ hai, tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung, vận dụng linh hoạt các hình thức, biện pháp tiến hành công tác tư tưởng. Cấp ủy, chỉ huy các cấp, trực tiếp là đội ngũ cán bộ chính trị quán triệt và thực hiện tốt nguyên tắc, quy trình: nắm, quản lý, dự báo, định hướng, giải quyết tư tưởng ngay từ cơ sở. Luôn bám sát thực tiễn, nguyên tắc, vận dụng linh hoạt, sáng tạo các nội dung, hình thức tiến hành công tác tư tưởng, bảo đảm chủ động, thiết thực, kịp thời, hiệu quả, đồng bộ ở các cấp, các ngành, các lĩnh vực, phù hợp với đối tượng, địa bàn, nhiệm vụ của từng lực lượng. Nội dung tiến hành công tác tư tưởng phải toàn diện, song có trọng tâm, trọng điểm, hướng tới các đối tượng đặc thù. Thường xuyên rà soát, nắm chắc chất lượng chính trị nội bộ; chủ động bồi dưỡng nâng cao năng lực tiến hành công tác giáo dục, quản lý, tư vấn, trợ giúp về tâm lý, pháp lý và phương pháp giải quyết những vấn đề tư tưởng nảy sinh cho đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp phân đội. Tăng cường công tác quản lý, trọng tâm là hoàn cảnh gia đình, sức khỏe, lối sống sinh hoạt và các mối quan hệ của quân nhân. Vận dụng linh hoạt, hiệu quả các tài liệu nhận biết các nhóm hành vi vi phạm kỷ luật, mất an toàn, tâm lý bất thường và gợi ý biện pháp xử lý của cán bộ cơ sở. Khi phát hiện những vấn đề mới nảy sinh về tư tưởng, nhất là những vụ việc phức tạp, nhạy cảm, cấp ủy, chỉ huy các cấp cần lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, xử lý đúng đắn, kịp thời nhằm tạo sự thống nhất về tư tưởng và hành động, giữ vững ổn định tình hình cơ quan, đơn vị.

Thứ ba, tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị. Các cơ quan, đơn vị phát huy kết quả thực hiện Đề án “Đổi mới công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới”, tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị bằng những nội dung, biện pháp phù hợp; trong đó, chú trọng đổi mới việc tổ chức học tập các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, bảo đảm tính định hướng chính trị, tính chiến đấu, tính thuyết phục trong từng nội dung. Đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục làm cho cán bộ, chiến sĩ thấm nhuần sâu sắc chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhất là Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI; tập trung làm rõ những nhận thức mới về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc; thường xuyên tuyên truyền, giáo dục để bộ đội nhận thức sâu sắc bản chất, âm mưu, thủ đoạn chống phá Đảng, Nhà nước, Quân đội của các thế lực thù địch; quan điểm của Đảng về đối tác, đối tượng của cách mạng Việt Nam. Chủ động tiến hành các nội dung định hướng tư tưởng cho cán bộ, chiến sĩ trước những vấn đề phức tạp, nhạy cảm mà dư luận xã hội quan tâm, tạo sự đồng thuận, thống nhất cao trong toàn quân. Cùng với đó, các đơn vị tăng cường giáo dục truyền thống tốt đẹp của dân tộc, của Đảng, của Quân đội và đơn vị; đa dạng hóa các hình thức giáo dục nhằm tôn vinh lý tưởng cao đẹp, tinh thần yêu nước, ý chí quyết chiến, quyết thắng, vượt qua khó khăn, gian khổ, hiểm nguy; dũng cảm, kiên cường, mưu trí, sáng tạo trong chiến đấu và công tác,... làm cho truyền thống, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” tiếp tục lan tỏa sâu rộng, tạo động lực mạnh mẽ, khơi dậy khát vọng, niềm tin, niềm tự hào để cán bộ, chiến sĩ vươn lên hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Thứ tư, đẩy mạnh đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Lãnh đạo, chỉ huy các cấp quán triệt, thực hiện tốt Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị (khóa XII) “Về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”. Yêu cầu đặt ra là, “với điều kiện và khả năng của mình, hơn ai hết, Quân đội phải đi đầu trong đấu tranh phản bác mạnh mẽ hơn nữa đối với những quan điểm sai trái, thù địch, không chỉ trên báo chí, mà ngay trong nội bộ cũng như ngoài xã hội, tuyệt đối không để những quan điểm sai trái xuất hiện, tồn tại trong Quân đội”². Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo phát huy vai trò Ban Chỉ đạo 35, lực lượng nòng cốt, chủ động đấu tranh, phản bác những quan điểm, tư tưởng sai trái của các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị. Các cơ quan báo chí, xuất bản, văn học, nghệ thuật phải tích cực, chủ động đi trước; bám sát các sự kiện chính trị, lịch sử, các vụ việc, nắm bắt thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch để có bài viết, tác phẩm đấu tranh kịp thời, hiệu quả. Đồng thời, các cơ quan, đơn vị cần bảo đảm tốt phương tiện kỹ thuật, công nghệ, triển khai các giải pháp kỹ thuật để nâng cao hiệu quả đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên internet, mạng xã hội; “đẩy mạnh ứng dụng thành tựu khoa học - công nghệ phục vụ tuyên truyền, bảo đảm an ninh tư tưởng trên môi trường không gian mạng”³. Quá trình thực hiện, phải kết hợp chặt chẽ giữa “xây” và “chống”, lấy “xây” là cơ bản, “chống” phải quyết liệt, hiệu quả; đẩy mạnh tuyên truyền gương “người tốt, việc tốt”, nhân rộng điển hình, những cái hay, cái đẹp, tạo sức lan tỏa, đồng thuận cao về tư tưởng trong Quân đội.

Thứ năm, chú trọng làm tốt công tác tư tưởng trong thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, nhất là Nghị quyết về tổ chức Quân đội đến năm 2030 và những năm tiếp theo, tạo nền tảng xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, tiến lên hiện đại. Nghị quyết số 05-NQ/TW, ngày 17/01/2022 của Bộ Chính trị (khóa XIII) và Nghị quyết số 230-NQ/QUTW, ngày 02/4/2022 của Quân ủy Trung ương “Về lãnh đạo tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030 và những năm tiếp theo” là vấn đề rất lớn, rất hệ trọng, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với Quân đội. Tuy nhiên, đây cũng là vấn đề tác động nhiều chiều đến tâm tư, tình cảm, tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ toàn quân. Do vậy, cùng với đẩy mạnh công tác tư tưởng trong các nhiệm vụ, các cơ quan, đơn vị cần bám sát việc thực hiện Nghị quyết này để có những giải pháp kịp thời, hiệu quả nhằm giữ vững sự ổn định về tư tưởng cho cán bộ, chiến sĩ. Cấp ủy, chỉ huy các cấp cần tăng cường giáo dục, quán triệt, tạo sự chuyển biến sâu sắc về nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức, lực lượng, trước hết là cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì các cấp trong thực hiện Nghị quyết. Trên cơ sở đó, tăng cường các biện pháp nắm, quản lý tư tưởng cán bộ, nhân viên, chiến sĩ; kịp thời giải quyết những vướng mắc nảy sinh, đảm bảo sự đoàn kết, thống nhất trong nội bộ. Kết hợp chặt chẽ công tác tư tưởng với công tác tổ chức, chính sách trong từng khâu, từng bước của quá trình sắp xếp, điều chỉnh tổ chức, biên chế. Cùng với bảo đảm, thực hiện tốt công tác chính sách hiện hành, các cơ quan, đơn vị nắm chắc số lượng dôi dư, tích cực nghiên cứu, đề xuất các hướng giải quyết chế độ, chính sách, động viên về vật chất, tinh thần đối với các đối tượng thuộc diện sắp xếp, điều chỉnh, tạo đồng thuận cao trong tổ chức thực hiện, bảo đảm sau điều chỉnh, sáp nhập, toàn quân phải giữ vững được sự ổn định; sức mạnh chiến đấu phải mạnh lên, đáp ứng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ.

Thứ sáu, phát huy vai trò của các tổ chức, lực lượng trong tiến hành công tác tư tưởng. Cấp ủy, chỉ huy các cấp cần xác định chủ trương, biện pháp, kế hoạch lãnh đạo, chỉ đạo công tác tư tưởng, bảo đảm phát huy cao nhất vai trò của các tổ chức, lực lượng; trong đó, chú trọng việc phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan, đơn vị với gia đình, địa phương để tiến hành công tác tư tưởng. Đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp cơ sở cần tăng cường bám nắm, sâu sát đơn vị để thấu hiểu tâm tư, nguyện vọng, những khó khăn, trăn trở,... của bộ đội, kịp thời giải quyết dứt điểm những vấn đề nảy sinh, không để bị động, bất ngờ. Đồng thời, thực hiện nghiêm các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ; mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, chỉ huy các cấp, phải luôn luôn “tự soi, tự sửa” để trong bất cứ hoàn cảnh nào, khó khăn, phức tạp đến đâu thì phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” vẫn được giữ vững. Phát huy hiệu quả vai trò của các tổ chức quần chúng, Hội đồng quân nhân trong thực hiện Quy chế Dân chủ cơ sở, bảo đảm công khai, khách quan, công bằng, dân chủ thực sự trên các lĩnh vực hoạt động của cơ quan, đơn vị, xây dựng môi trường “trong sạch”, tạo động lực tinh thần mạnh mẽ, thúc đẩy mọi cán bộ, chiến sĩ yên tâm phấn đấu, rèn luyện. Kết hợp chặt chẽ xây dựng tổ chức đảng trong sạch vững mạnh, cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu” với chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của bộ đội, tạo nền tảng vững chắc để nâng cao hiệu quả công tác tư tưởng.

Trong tình hình mới, trước yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, cần tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng trong toàn quân. Cấp ủy, chỉ huy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp cần hết sức coi trọng việc lãnh đạo, chỉ đạo và tiến hành công tác tư tưởng, góp phần xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao.

Trung tướng TRỊNH VĂN QUYẾT, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam
__________________ 

1 - Hồ Chí Minh – Toàn tập, Tập 8, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 554 - 555.

2 - Nguyễn Phú Trọng – Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Nxb CTQGST, H. 2022, tr. 446.

3 - ĐCSVN – Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập II, Nxb CTQGST, H. 2021, tr. 234.