Thực hiện Nghị quyết 17-NQ/TW, ngày 18-3-2002 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa IX) “Về đổi mới và nâng cao chất lượng hệ thống chính trị ở cơ sở xã, phường, thị trấn” và các quyết định, thông tư, hướng dẫn của các bộ, ngành liên quan, 10 năm qua, công tác đào tạo cán bộ quân sự Ban Chỉ huy Quân sự xã, phường, thị trấn đã đạt nhiều kết quả quan trọng. Tuy nhiên, trước yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới, công tác này cần tiếp tục được đổi mới với các giải pháp phù hợp.

Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ phát biểu kết luận Hội nghị Tổng kết 10 năm đào tạo cán bộ quân sự Ban Chỉ huy Quân sự xã, phường, thị trấn (7-2013) (Nguồn: hanam.gov.vn)

Xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã) là cơ sở trực tiếp tổ chức cho nhân dân thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. Vì vậy, nâng cao chất lượng hệ thống chính trị ở cơ sở nói chung và đào tạo cán bộ quân sự Ban Chỉ huy Quân sự (BCHQS) cấp xã nói riêng là nhiệm vụ có ý nghĩa quan trọng, thiết thực. Nhận thức rõ vấn đề đó, sau khi có Nghị quyết 17-NQ/TW, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng (BQP) đã ban hành Chỉ thị 34/CT-BQP, ngày 09-6-2003 “Về nhiệm vụ đào tạo Chỉ huy trưởng quân sự xã, phường, thị trấn”; đồng thời, phối hợp với các bộ, ban, ngành liên quan, ban hành đồng bộ các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn đào tạo ngành Quân sự cơ sở (QSCS) và thành lập Ban Chỉ đạo Đào tạo cán bộ quân sự BCHQS cấp xã, giúp Chính phủ tổ chức thực hiện nhiệm vụ này.

Để triển khai nhiệm vụ đạt hiệu quả vững chắc, năm 2003, BQP đã chọn tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội) thí điểm tổ chức đào tạo trình độ trung cấp QSCS. Từ năm 2010, BQP tổ chức đào tạo thí điểm trình độ cao đẳng, đại học theo Quyết định 1388/2010/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Từ kết quả đào tạo thí điểm, BQP đã chỉ đạo các tỉnh, thành phố trên cả nước triển khai xây dựng Đề án đào tạo cán bộ quân sự BCHQS cấp xã và đẩy mạnh tổ chức đào tạo từ trình độ trung cấp đến cao đẳng, đại học ngành QSCS. Theo đó, các trường Quân sự cấp tỉnh đảm nhiệm đào tạo trình độ trung cấp; các trường cấp quân khu liên kết đào tạo trình độ cao đẳng; Trường Đại học Trần Quốc Tuấn và Trường Đại học Nguyễn Huệ được giao đào tạo trình độ cao đẳng, đại học và liên kết với các trường cấp quân khu để đào tạo trình độ cao đẳng ngành QSCS. Thực hiện nhiệm vụ này, các cơ quan chức năng của BQP đã phối hợp với các học viện, nhà trường trong và ngoài Quân đội biên soạn 5 bộ giáo trình cho các đối tượng. Các trường đã nhanh chóng xây dựng quy chế đào tạo, điều chuyển, bổ sung đội ngũ giáo viên; tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, củng cố cơ sở vật chất đáp ứng yêu cầu đào tạo. Đến nay, toàn quốc đã đào tạo hơn 19.000 lượt cán bộ quân sự cấp xã. Sau khi đào tạo, đã bố trí sử dụng phù hợp hơn 18.500 cán bộ (đạt 97,4%). Hầu hết cán bộ sau khi tốt nghiệp trở về địa phương công tác đã phát huy tốt kiến thức được đào tạo, góp phần thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ quốc phòng, quân sự (QP,QS) ở cơ sở; có trên 1.800 cán bộ đã phát triển lên các chức vụ cao hơn trong hệ thống chính trị ở cơ sở.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác đào tạo cán bộ quân sự BCHQS cấp xã vẫn còn những hạn chế, như: việc tổ chức quán triệt nhiệm vụ ở một số địa phương, cơ sở chưa đầy đủ (cá biệt có địa phương chưa hoàn chỉnh Đề án theo quy định); thực hiện quy trình tuyển chọn, cử cán bộ đi đào tạo ở một số địa phương chưa chặt chẽ; nhận thức của một số cán bộ được cử đi đào tạo chưa đầy đủ, thiếu quyết tâm (nhất là khi tham gia ôn thi đầu vào hệ đại học, cao đẳng). Trong khi đó, sự phối hợp giữa các ngành, các cấp trong triển khai, tổ chức thực hiện còn chưa đồng bộ; việc bố trí, sử dụng cán bộ sau đào tạo của một số địa phương chưa đúng quy hoạch, v.v.

Thời gian tới, nhiệm vụ xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở tiếp tục đặt ra những yêu cầu cao hơn. Các thế lực thù địch tiếp tục thực hiện chiến lược "Diễn biến hoà bình" bằng những thủ đoạn mới. Bên cạnh đó, đời sống của một bộ phận nhân dân còn nhiều khó khăn; những phức tạp, vướng mắc, nhất là về đất đai dẫn đến khiếu kiện kéo dài còn nảy sinh ở một số địa phương, cơ sở, v.v.

Tình hình đó đặt ra cho công tác đào tạo cán bộ quân sự BCHQS cấp xã những yêu cầu mới. Vì vậy, trên cơ sở tổng kết 10 năm thực hiện công tác này và các vấn đề đặt ra từ thực tiễn, các bộ, ngành liên quan và các nhà trường, địa phương cần tiếp tục quán triệt và tổ chức thực hiện tốt Quyết định 799/QĐ-TTg, ngày 25-5-2011 của Thủ tướng Chính phủ về “Phê duyệt Đề án Đào tạo cán bộ quân sự BCHQS xã, phường, thị trấn”. Theo đó, phấn đấu đến năm 2015, cả nước có 100% Chỉ huy trưởng, Chỉ huy phó BCHQS cấp xã được đào tạo trình độ trung cấp ngành QSCS; trong đó, có 35% đến 50% đạt trình độ cao đẳng, đại học và đến năm 2020, trình độ này đạt từ 70% đến 80%. 

Để đạt mục tiêu trên, các bộ, ngành liên quan và các địa phương cần đẩy mạnh đổi mới, nâng cao chất lượng công tác đào tạo cán bộ quân sự BCHQS cấp xã; trong đó, tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu sau:

1. Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức, điều hành của chính  quyền, vai trò tham mưu của cơ quan quân sự các cấp, nhất là cấp sơ sở đối với công tác đào tạo cán bộ quân sự BCHQS cấp xã. Trên cơ sở quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Chính phủ và các bộ, ngành, các địa phương phải tập trung tuyên truyền, giáo dục, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ các cấp đối với nhiệm vụ này; xác định đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên của công tác QP,QS ở cơ sở, có tính chiến lược lâu dài trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Công tác đào tạo cán bộ quân sự BCHQS cấp xã phải đặt dưới sự lãnh đạo thường xuyên, trực tiếp của cấp ủy, được xác định bằng chỉ tiêu, biện pháp cụ thể trong nghị quyết lãnh đạo công tác QP,QS hằng năm. Cấp ủy, chính quyền các cấp phải thường xuyên coi trọng công tác quản lý, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ quân sự, nhất là những đồng chí được quy hoạch trong nguồn đào tạo, tránh biểu hiện thiếu quan tâm, bị động trong quy hoạch, tạo nguồn.  

Cơ quan quân sự các cấp, nhất là BCHQS cấp xã phải chủ động tham mưu, giúp cấp ủy, chính quyền lãnh đạo, chỉ đạo nhiệm vụ quy hoạch nguồn, tuyển chọn đi đào tạo và bố trí sử dụng cán bộ sau đào tạo theo Thông tư liên tịch số 01/2013/TTLT-BNV-BQP, ngày 10-4-2013 của Bộ Nội vụ và BQP. Công tác quy hoạch cán bộ phải được thực hiện công khai, dân chủ đúng quy định, quy chế về công tác cán bộ của địa phương; tích cực đổi mới theo hướng trẻ hóa đội ngũ cán bộ quân sự ở cơ sở. Căn cứ vào kế hoạch, chỉ tiêu đào tạo hằng năm, cấp ủy lựa chọn, bảo đảm đúng đối tượng, tiêu chuẩn; khắc phục những biểu hiện như: đơn giản, thiếu khách quan trong tuyển chọn và tình trạng sử dụng cán bộ sau đào tạo không đúng quy hoạch, gây lãng phí ngân sách và ảnh hưởng tâm lý không tốt cho cán bộ được tuyển chọn đi đào tạo các khóa tiếp theo.

2. Cơ quan chức năng của BQP cần phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục nghiên cứu, giúp Ban Chỉ đạo Đào tạo cán bộ quân sự BCHQS cấp xã của BQP bổ sung, hoàn chỉnh văn bản chỉ đạo đào tạo ngành QSCS. Từ bài học kinh nghiệm qua 10 năm triển khai, tổ chức thực hiện, cơ quan chức năng của BQP, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần rà soát lại hệ thống văn bản, quy định, quy chế; qua đó, điều chỉnh, bổ sung, đổi mới cho phù hợp với thực tiễn, cả trong tuyển chọn, chế độ, chính sách và sử dụng sau đào tạo... Để giải quyết khó khăn trong công tác tuyển chọn, chiêu sinh cán bộ đi đào tạo ở các tỉnh miền núi (chủ yếu do chưa đạt tiêu chuẩn về trình độ văn hóa, độ tuổi), các cơ quan chức năng cần tiếp tục nghiên cứu, đổi mới theo hướng vận dụng tính đặc thù quân sự trong xét tuyển, cử tuyển; trong đó, ưu tiên cán bộ là người dân tộc thiểu số, các xã vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng đặc biệt khó khăn, giúp các địa phương này hoàn thành chỉ tiêu theo quy định của Chính phủ. Cục Dân quân tự vệ nghiên cứu trường hợp cán bộ quân sự BCHQS cấp xã có trình độ cao đẳng, đại học, có năng lực, hoàn thành tốt nhiệm vụ, được xét bổ nhiệm vào cơ quan quân sự cấp huyện, tỉnh.

3. Các nhà trường cần chủ động đẩy mạnh đổi mới, nâng cao chất lượng dạy – học. Cùng với các yêu cầu chung về phẩm chất, năng lực, trình độ học vấn, đội ngũ giáo viên ngành QSCS còn phải có tiêu chí riêng, như: có hiểu biết sâu về công tác QP,QS ở địa phương, cơ sở. Do đó, trên cơ sở thực hiện tốt công tác tuyển chọn, xây dựng bản lĩnh chính trị của đội ngũ giáo viên, cần chú trọng thực hiện tốt công tác tập huấn, bồi dưỡng; đổi mới nội dung theo hướng cập nhật những vấn đề mà thực tiễn đang đặt ra; sát với chức trách, nhiệm vụ của cán bộ quân sự cấp xã, như: nắm tình hình, tham mưu, xử lý đúng, kịp thời, hiệu quả các vấn đề về QP,QS ở cơ sở, không để bị động, bất ngờ. Việc đổi mới phương pháp giảng dạy phải phù hợp với đối tượng đào tạo; chú trọng cử giáo viên đi thực tế ở các địa phương, cơ sở.

Trong quá trình đào tạo, các trường phải kết hợp chặt chẽ giữa học tập với rèn luyện kỷ luật, xây dựng nền nếp chính quy; duy trì nghiêm các chế độ quy định như với học viên đào tạo sĩ quan chỉ huy tham mưu binh chủng hợp thành cấp phân đội; đồng thời, phải thường xuyên phối hợp với địa phương trao đổi kết quả học tập và rèn luyện của học viên. Việc thực hiện công tác đảng, công tác chính trị phải chú trọng phát triển đảng viên mới, phấn đấu khi ra trường: 100% học viên là đảng viên và đủ điều kiện phong quân hàm sĩ quan dự bị.

Cùng với việc tổ chức đào tạo trình độ cao đẳng, đại học, Trường Đại học Trần Quốc Tuấn và Trường Đại học Nguyễn Huệ cần tiếp tục phối hợp, liên kết với trường Quân sự các quân khu và Trường Quân sự Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội đào tạo hệ cao đẳng theo Đề án đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Mặt khác, trường Quân sự các quân khu và Trường Quân sự Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội phải chủ động, tích cực chuẩn bị mọi mặt để tiến tới tự chủ hoàn toàn trong đào tạo trình độ cao đẳng.

4. Các địa phương, nhà trường cần thực hiện tốt công tác bảo đảm và thanh tra, kiểm tra, sơ kết, tổng kết. BQP sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, điều chỉnh chế độ, chính sách đãi ngộ đối với cán bộ, giáo viên và học viên ngành QSCS; chú trọng gắn công tác chính sách với công tác tổ chức, công tác tư tưởng, nhằm bảo đảm cho đội ngũ cán bộ đi đào tạo luôn yên tâm học tập đạt kết quả cao nhất. Các địa phương cần thực hiện nghiêm túc quy định về ngân sách cho đào tạo cán bộ quân sự BCHQS cấp xã đã được Chính phủ quy định. Các nhà trường tiếp tục đổi mới, tăng cường bảo đảm cơ sở vật chất phục vụ giảng dạy, học tập của giáo viên, học viên; đẩy mạnh cải tiến mô hình học cụ, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành và giảng dạy.

Bên cạnh đó, các nhà trường, địa phương cần đẩy mạnh kết hợp chặt chẽ giữa kiểm tra với sơ kết, tổng kết, khen thưởng, biểu dương những tập thể, cá nhân đạt thành tích tốt; đồng thời, phát hiện, khắc phục kịp thời những khuyết điểm, thiếu sót trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ này. Thông qua đó, góp phần hoàn thành mục tiêu như Đề án đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt: “Đào tạo đội ngũ cán bộ quân sự BCHQS đạt trình độ cao đẳng, đại học ngành QSCS, có bản lĩnh chính trị vững vàng; năng lực, trình độ chuyên môn tương đương sĩ quan dự bị cấp phân đội trở lên và trình độ lý luận chính trị, quản lý nhà nước từ trung cấp trở lên; có kiến thức, kỹ năng để hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ; góp phần xây dựng đội ngũ công chức chuyên nghiệp có đủ năng lực xây dựng nền hành chính tiên tiến, hiện đại và nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị ở cơ sở”.

Thượng tướng ĐỖ BÁ TỴ
Uỷ viên BCHTƯ Đảng, Ủy viên Thường vụ QUTƯ
Tổng Tham mưu trưởng QĐND Việt Nam
Thứ trưởng Bộ Quốc phòng