Công tác dân vận là một mặt công tác cơ bản của Đảng, nhân tố quan trọng góp phần củng cố mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với nhân dân, xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc. Trước yêu cầu mới của tình hình, nhiệm vụ, công tác dân vận cần tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động, xứng đáng là cầu nối giữa “ý Đảng” với “lòng dân”, phát huy sức dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Quang cảnh buổi tọa đàm “Tăng cường và đổi mới công tác dân vận” (14-10-2014). (Nguồn: TTXVN)

Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) Về tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận (CTDV) trong tình hình mới đã khẳng định: “Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn xác định CTDV là nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược đối với sự nghiệp cách mạng của đất nước; là điều kiện quan trọng bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, củng cố và tăng cường mối quan hệ máu thịt giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân”.

Quán triệt tinh thần đó, những năm qua, CTDV luôn được cấp ủy, chính quyền, ban, ngành, đoàn thể, địa phương quan tâm đúng mức, với nhiều cách làm hay, sáng tạo và mang lại hiệu quả thiết thực. Nội dung CTDV có trọng tâm, trọng điểm, hình thức đa dạng, phong phú, xác định được mô hình phù hợp với yêu cầu của thực tiễn, bám sát nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị và tình hình địa bàn; tích cực làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, kế hoạch, chương trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. CTDV ở biên giới, vùng sâu, vùng xa đã giúp đồng bào các dân tộc thay đổi nếp sống, cách nghĩ; sống định canh, định cư, xây dựng thôn, bản văn hóa, tích cực tham gia phòng, chống tội phạm; không sinh hoạt đạo trái pháp luật, tàng trữ vũ khí, buôn bán ma túy, tái trồng cây thuốc phiện. Thông qua CTDV, đồng bào các dân tộc đã nhận rõ âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề “dân tộc”, “tôn giáo”, “dân chủ”, “nhân quyền” để chống phá cách mạng nước ta. Đồng thời, tích cực tham gia xây dựng cơ sở chính trị địa phương vững mạnh, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, hiệu lực quản lý, điều hành của cấp ủy, chính quyền, hoạt động của các ban, ngành, đoàn thể các cấp. Đội ngũ cán bộ dân vận đã tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương phối hợp thực hiện tốt công tác quốc phòng - an ninh, xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc, nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân quân tự vệ, dự bị động viên, v.v. Nhờ làm tốt CTDV, niềm tin của nhân dân đối với Đảng, chế độ được tăng cường; kinh tế - xã hội tiếp tục phát triển, đời sống của nhân dân được cải thiện và ngày càng khởi sắc; chính trị, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội được củng cố và giữ vững; hoạt động đối ngoại, hội nhập kinh tế thế giới được đẩy mạnh, vị thế nước ta ngày càng được nâng cao trên trường quốc tế.

Tuy nhiên, hiện nay, CTDV của không ít cấp ủy, chính quyền các cấp vẫn còn những hạn chế, cần khắc phục. Đó là, việc xây dựng và triển khai thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng về CTDV có lúc chưa kịp thời; chưa dự báo, nắm bắt được những diễn biến, tâm tư, nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân để có biện pháp xử lý phù hợp. Việc thể chế hóa chủ trương, quan điểm của Đảng về CTDV còn chậm; công tác kiểm tra, sơ kết, tổng kết thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng về CTDV chưa được quan tâm đúng mức. Một số chính sách chưa đáp ứng nguyện vọng, lợi ích của nhân dân, nhiều bức xúc chưa được giải quyết; quyền làm chủ của nhân dân ở nhiều nơi bị vi phạm. Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có cán bộ lãnh đạo, quản lý còn thiếu gương mẫu, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, xa dân, vô cảm trước khó khăn, bức xúc của nhân dân. Phương pháp vận động, tập hợp quần chúng chưa phù hợp với từng đối tượng, đặc biệt là đối với đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ, thanh niên, người theo đạo. Việc chăm lo, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm CTDV chưa đáp ứng yêu cầu. Sự phân hóa giàu - nghèo, phân tầng xã hội, cùng với tệ quan liêu, tham nhũng, xâm phạm quyền làm chủ của nhân dân là thách thức không nhỏ đối với CTDV và mối quan hệ máu thịt giữa nhân dân với Đảng.

Trước yêu cầu mới của thời kỳ đẩy mạnh CNH,HĐH, hội nhập quốc tế, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, có nhiều vấn đề mới đặt ra cần phải giải quyết cả trước mắt và lâu dài, cả thời cơ, thuận lợi và thách thức, khó khăn. Các thế lực thù địch vẫn chưa từ bỏ chiến lược “Diễn biến hòa bình” chống phá cách mạng nước ta, với âm mưu thâm độc là chia rẽ Đảng với nhân dân, Đảng với Quân đội và Công an. Trước tình hình đó, đòi hỏi phải tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả CTDV phù hợp với yêu cầu của thực tiễn; tập trung vào những giải pháp cơ bản sau:

Một là, tiếp tục triển khai các nhóm giải pháp về xây dựng Đảng và quán triệt các nghị quyết, chỉ thị của Đảng về CTDV. Mối quan hệ gắn bó máu thịt giữa Đảng với nhân dân là nguồn gốc tạo nên sức mạnh để giành thắng lợi trong mỗi giai đoạn của cách mạng; đồng thời, cũng là mục tiêu hướng tới của CTDV. Vì vậy, trong tình hình hiện nay, thực hiện nghiêm túc các nội dung, giải pháp về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, đẩy mạnh tự phê bình và phê bình, tăng cường đoàn kết, thống nhất, gắn bó với nhân dân, cơ sở, ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, gắn với tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh sẽ thiết thực góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng, củng cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước. Cùng với đó, các cấp ủy cần tiếp tục tổ chức học tập, nghiên cứu, quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng và Nhà nước về CTDV, như: Nghị quyết 25 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XI) về tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của đảng đối với CTDV trong tình hình mới, Quyết định 290 của Bộ Chính trị về Quy chế CTDV của hệ thống chính trị, Chỉ thị 18 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường CTDV, Quyết định 217, 218 của Bộ Chính trị về việc ban hành Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và về tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền đến toàn thể cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, đoàn viên, hội viên và người lao động. Trên cơ sở đó, từng địa phương, ngành, lĩnh vực có nghị quyết, kế hoạch, chương trình CTDV phù hợp với đặc điểm, tính chất nhiệm vụ; đề ra mục tiêu, yêu cầu đạt được, sao cho vừa đáp ứng sự phát triển của tình hình, vừa tạo sự đồng bộ trong triển khai thực hiện.

Hai là, tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo, nâng cao ý thức, trách nhiệm của cấp ủy, người đứng đầu cấp ủy và chính quyền các cấp đối với CTDV. Trong đó, lấy chi bộ làm trọng tâm để chỉ đạo và tổ chức thực hiện. Sự lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức đảng phải bám sát nhiệm vụ chính trị của từng địa phương, sâu sát đến từng địa bàn, cơ sở; thấy được những thuận lợi, khó khăn cùng tâm tư, nguyện vọng và những bức xúc của người dân để có giải pháp lãnh đạo phù hợp, tính khả thi cao. Đồng thời, phải phát huy tinh thần trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo CTDV; coi đó là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, yêu cầu về phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ cơ sở. Các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội đưa nội dung CTDV vào chương trình, kế hoạch công tác hằng tháng, quý, năm; chỉ đạo các đoàn thể tổ chức phong trào thi đua yêu nước và tuyên dương tập thể, cá nhân có thành tích về CTDV. Các cấp, ngành, địa phương, đơn vị tập trung giải quyết những bức xúc, nguyện vọng chính đáng của nhân dân, nhất là những vấn đề liên quan trực tiếp đến đời sống, việc làm, đền bù, thu hồi đất đai, tệ nạn xã hội,… theo nguyên tắc: mọi chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước phải thuận với lòng dân, xuất phát từ lợi ích và nguyện vọng chính đáng của nhân dân.

Ba là, tăng cường đổi mới CTDV của các cơ quan nhà nước. Tiếp tục thể chế hóa quan điểm, chủ trương mới của Đảng về CTDV thành văn bản pháp luật để các cấp chính quyền, cán bộ, đảng viên và mọi tầng lớp nhân dân thực hiện. Các cấp chính quyền phải thường xuyên lắng nghe những đề xuất, kiến nghị từ các đoàn thể về xây dựng nội dung và phương thức hoạt động của CTDV trong tình hình mới; đẩy mạnh thực hiện Quy chế phối hợp trong tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành đường lối, chủ trương của của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các quy định của địa phương; tích cực tham gia quản lý việc thực hiện nghĩa vụ của công dân đối với Nhà nước, chăm lo và bảo vệ lợi ích chính đáng của nhân dân, v.v. Đổi mới nội dung, hình thức tiếp xúc cử tri, lắng nghe các ý kiến của nhân dân trong quá trình xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; gắn CTDV với thực hiện Quy chế Dân chủ ở cơ sở để khơi dậy và động viên tinh thần, trí tuệ, vật chất, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tạo điều kiện để nhân dân hiểu và giám sát hoạt động của chính quyền, trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào các hoạt động quản lý nhà nước. Xây dựng và thực hiện phong cách: “trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân và có trách nhiệm với dân”, “nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin”. Các cơ quan nhà nước, nhất là những ngành, đơn vị có quan hệ trực tiếp với nhân dân cần công khai các quy định cụ thể về trách nhiệm, thái độ phục vụ nhân dân của cán bộ, công chức, viên chức để nhân dân biết và giám sát, kiểm tra việc thực hiện; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, đổi mới lề lối làm việc, chấn chỉnh thái độ phục vụ nhân dân của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Đồng thời, tăng cường đối thoại, tiếp xúc trực tiếp với nhân dân và giải quyết kịp thời đơn, thư khiếu tố của dân; làm tốt công tác thanh tra nhân dân và hòa giải ở cơ sở; chủ động nắm tình hình, giải quyết có hiệu quả những công việc liên quan đến đời sống của nhân dân.

Bốn là, Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể chính trị - xã hội tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, thực hiện tốt vai trò là người đại diện, bảo vệ quyền lợi chính đáng, hợp pháp của đoàn viên, hội viên; đa dạng hóa các hình thức tập hợp nhân dân, hướng về cơ sở, tập trung cho cơ sở. Nội dung tuyên truyền phải phù hợp với trình độ dân trí và đặc điểm của từng giai tầng xã hội, trong từng giai đoạn cách mạng. Đẩy mạnh phong trào thi đua “Dân vận khéo” gắn với “đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” và các phong trào do Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội phát động. Thông qua hoạt động thực tiễn, các cấp cần làm tốt công tác tuyên truyền, cổ vũ và nhân rộng các nhân tố mới, điển hình tiên tiến, gương “người tốt, việc tốt” trên mọi lĩnh vực; phát huy tinh thần yêu nước, thực hành dân chủ, tạo ra phong trào hành động cách mạng sâu rộng của toàn dân thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới, phát triển đất nước. Thường xuyên tổ chức học tập, quán triệt  các quan điểm, giải pháp về CTDV của Đảng để mỗi cán bộ, đảng viên nâng cao trình độ, kiến thức, năng lực CTDV. Đồng thời, tích cực phát hiện, bồi dưỡng kỹ năng vận động nhân dân cho những người có uy tín trong cộng đồng dân cư, tạo điều kiện để họ tham gia việc tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tạo sự lan tỏa, sức sống của CTDV trong tình hình mới.

Năm là, triển khai tổ chức thực hiện có hiệu quả Quy chế phối hợp về CTDV giữa Ban Dân vận Trung ương và Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, nhằm nâng cao hiệu quả CTDV trong các lực lượng này, góp phần củng cố, tăng cường quốc phòng, an ninh, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; nâng cao vị thế, vai trò của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới, thực hiện thắng lợi mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Chủ động đấu tranh với các luận điệu xuyên tạc, kích động của các thế lực thù địch chống phá khối đại đoàn kết toàn dân tộc, chia rẽ Đảng, Nhà nước với nhân dân. Cấp ủy, chính quyền các cấp, nhất là ở vùng biên giới cùng với lực lượng Công an, Quân đội cần chú trọng công tác vận động, phát động quần chúng nhân dân, nêu cao ý thức cảnh giác, tích cực xây dựng “thế trận quốc phòng toàn dân”, “thế trận an ninh nhân dân”, “Toàn dân tham gia phòng, chống tội phạm”, “Thanh niên vì cuộc sống bình yên, vì chủ quyền Tổ quốc”, “Khu dân cư, cơ quan, doanh nghiệp, trường học an toàn không có tội phạm và tệ nạn xã hội”. Đặc biệt, cần phải thực hiện tốt CTDV ở các địa bàn trọng điểm, như: Tây Bắc, Tây Nam bộ, Tây Nguyên; huy động sức mạnh của nhân dân trong đấu tranh phòng, chống “diễn biến hòa bình”, ngăn chặn các loại tội phạm, bài trừ tệ nạn xã hội, tạo môi trường thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường quốc phòng - an ninh trên địa bàn.

Sáu là, quan tâm xây dựng, củng cố tổ chức, bộ máy, đội ngũ cán bộ dân vận, mặt trận, đoàn thể chính trị - xã hội các cấp vững mạnh. Theo đó, phải chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ dân vận tham mưu chiến lược; có cơ chế, chính sách thu hút người có năng lực, uy tín, kinh nghiệm thực hiện CTDV ở các cấp; chú trọng luân chuyển, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng đội ngũ cán bộ làm CTDV, nhất là cán bộ trẻ tuổi, có năng lực; khắc phục tình trạng bố trí cán bộ phẩm chất, năng lực yếu kém và không có uy tín làm CTDV. Kiện toàn tổ chức, bộ máy và cán bộ của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội, đáp ứng yêu cầu về trình độ lý luận, năng lực thực tiễn và kỹ năng công tác vận động nhân dân.

Bảy là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện CTDV. Các tổ chức đảng từ Trung ương đến cơ sở phải thường xuyên phối hợp, kiểm tra, giám sát chặt chẽ quá trình triển khai thực hiện và thể chế hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng về CTDV. Đồng thời, quan tâm nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, giải đáp kịp thời những vấn đề thực tiễn đặt ra, nhất là về xây dựng và củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân; từ đó, tham mưu với cấp ủy ban hành các chủ trương, chính sách phù hợp, nâng cao hiệu quả CTDV trong tình hình mới.

Thực hiện đồng bộ những giải pháp trên đây là một bảo đảm quan trọng để đổi mới, nâng cao hiệu quả CTDV, đáp ứng yêu cầu tăng cường mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân, tạo sức mạnh tổng hợp trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN trong tình hình mới.

NGUYỄN MẠNH HÙNG, Phó Trưởng Ban Dân vận Trung ương